Thuật Nói Chuyện Hằng Ngày Hoàng Xuân Việt
Phần 007
Đừng Cướp Lời
Khỏi cần nói, bạn đã biết nói chuyện nghĩa là trao đổi với
nhau. Một người giãi bày tâm sự hay thuyết trình tư tưởng của
mình xong, rồi mới tới người khác. Nhờ sự luân phiên này, hai
đầu óc mới hiểu nhau, hai quả tim mới thông cảm nhau và câu
chuyện mới thú vị. Nhưng tiếc làm sao, nggười cướp lời bất kể
điều hệ trọng này. Trong cuộc nói chuyện, họ muốn nói
chuyện một mình,muốn làm một nhà diễn thuyết, bắt ai nấy
phải nghe. Bởi sự hăng hái vô lễ chạy rần rần trong đường gân
thớ thịt của họ, thúc đẩy họ chận lời của kẻ khác, để nói cho
thõa thích. Bạn có một tin về chiến sự rất hay, muốn thuật lại
cho họ, bạn vừa nói vài tiếng là họ chụp lời bạn và "thuật"
tiếp, làm bạn ngượng ngiụ "cụt hứng". Bạn đang cắt nghĩa cho
ai một phương pháp doanh nghiệp hay một bài toán triết học
nào đó, họ chận lý luận của bạn lại, bảo nói bậy, để họ đính
chính và cắt nghĩa cho. Trong gia đình có việc bất mãn nhau,
người chồng mới cất giọng la vợ, với điệu táp ngược bảo
chồng im miệng để bà nói cho mà nghe. Bà nói chưa đầy chục
tiếng chồng hớt lý luận của vợ và ông thuyết như mưa. Giũa
một đám đông bạn và chúng tôi bàn chuyện hàn huyên hay
công việc làm ăn với nhau. Người cướp lời ở đâu cũng biết
chạy lại, Không cần xin lỗi hỏi bạn lung tung, rồi quay qua
chúng tôi để khoe vật này vật kia của họ.
Có rất nhiều nguyên nhân làm cho người ta khi nói chuyện
hay cướp lời kẻ khác.
Thiếu trầm tĩnh. Có người không bao giờ để kẻ khác nói
hết ý vì có tính nóng, thiếu điềm đạm. Lúc kẻ khác nói có một
đôi điều họ biết, tự nhiên họ thấy cần nói ra cho lẹ. Và bởi
thiếu tự chủ để chờ đợi, nên họ giựt lời. Nếu đối phương có ý
kiến chống chọi với họ, họ nóng nảy chận lời hơn nữa. Trong
cuộc giao tế hằng ngày, có biết bao người nói chuyện thiếu
trầm tĩnh này. Họ hớt lời nói trên môi của kẻ khác, mà còn
trợn mắt, gật đầu lia lịa, tất cả biểu lộ một tâm hồn thiếu hẳn
sự tự chủ và làm nô lệ một cách khắt nghiệt cho thần kinh hệ.
Người cướp lời chúng ta, chỉ quá say mê với một hai quan
niệm nào đó. Chúng tôi có một người anh bà con rất say mê
Kinh Thánh. Nhiều khi đến thăm anh, chúng tôi muốn nói với
anh nhiều điều quan hệ về nghề văn, về cuộc làm ăn, nhưng
chúng tôi phải thất vọng, vì anh cướp lời chúng tôi, để giảng
hết việc Thiên Chúa tạo A Dong đến No E đóng tàu, rồi anh
tính Giêsu sinh ra năm mấy, Thánh Gioan tông đồ viết Kinh
Khải truyền ở đâu. Toàn là những vấn đề hay, nhưng phiền là
anh chỉ nhớ có bấy nhiêu đó, và muốn ai nói chuyện với anh,
thì phải bàn về những chuyện đó. Chung quanh chúng, ta có
biết bao người như thế. Trong đầu họ có điều gì say mê, thì tất
cả những tâm tình ý tưởng của kẻ khác đều phụ thuộc. Họ bắt
thiên hạ phải im đi, để họ bàn hết người yêu của họ đến những
vật họ trìu mến va những môn họ sở trường.
Có người muốn chặn đứng câu chuyện của ta chỉ vì họ
không có can đảm làm thinh. Họ thấy trong thái độ ấy, có cái
gì tỏ ra rằng, họ ngu dốt, nếu tôn bạn lên bực thầy, khiến họ
đau xót nên họ cũng ừ ào với bạn, rồi giật lời bạn, để nói khác
điều bạn quả quyết một chút. Khi nói như vậy, họ tưởng mình
khỏi mất thể diện, vừa học thêm điều mới lạ, mà vừa chứng tỏ
cho kẻ nói với mình biết rằng, mình không hẳn ngu dốt.
Rất thường, là hạng người cướp lời để khoe khoang. Họ
lấy những cuộc nói chuyện làm cơ hội thuận tiện. Ai đàm
thoại với họ, không sao tỏ bày tâm tưởng của mình được. Tâm
hồn họ nóng nảy, muốn đưa ra ánh sáng vốn học và tài ba của
mình, nên thúc đẩy họ chận họng người đối thoại để khoe
những thành công, những kiến thức đó. Bạn biết tật háo danh
cũng mạnh như bệnh dâm dục. Nên người cướp lời, thường
không để cho kẻ đối thoại bàn luận lâu. Họ cố gắng giật cơ hội
để nói, hầu mua lấy sự tán thành và khen ngợi. Trong khi họ
muốn bộc lộ cõi lòng như vậy, kẻ khác nói với họ điều gì, dù
quan trọng đến đâu, họ cũng không đếm xỉa. Thì họ cũng ừ ừ
vậy, nhưng đầu óc họ đang sắp đặt chuyện để nói, và có cơ hội
là họ chụp lời bạn để thuyết ngay.
Xin bạn cho chúng tôi khỏi kể thêm những nguyên nhân
khác, khiến nhiều người hay cướp lời người khác. Ngần ấy
cũng cho bạn thấy sự bất lễ và sự va chạm lòng tự ái thiên hạ
của họ rồi. Họ vô tình, độc đoán, chiếm đoạt quyền nói trong
câu chuyện, tức là khiến kẻ này bất mãn. Chúng tôi tin bạn là
người có lương tri, không cố ý sa vào những lỗi lầm của
những hạng người này. Nhưng bạn nên đề phòng, kẻo đôi khi
vì nóng tính mà chạm tự ái kẻ khác. Bạn nói là bạn cố ý cho
họ đồng ý với bạn, có cảm tình với bạn. Mà bạn làm thinh họ
cũng thích bạn lắm. Làm thinh thì khỏe hơn nói, sao bạn
không chọn mánh lới sau này. Từ đây xin bạn điềm đạm trong
lúc nói chuyện nhé. Hãy dán câu này trước bàn viết của bạn:
"Cướp lời người, chẳng những gây ác cảm, mà còn tổn hơi và
sau cùng bị mọi người xa lánh".
[ Phần Trước ] [ Phần Kế ]