Ki quan the gioi co dai

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>KIM TỰ THÁP GIZA- KÌ QUAN THẾ GIỚI CỔ ĐẠI</b>

Trong số Bảy kỳ quan thế giới cổ đại, chỉ có các Kim tự tháp Giza là cịn tồn
tại. Mặc dù đã bị mất đi rất nhiều lớp vỏ bọc bằng đá vôi trắng, cùng các đền
thờ bao quanh đã bị đổ nát, nhưng chính kích thước của những cơng trình
hùng vĩ này vẫn khiến du khách phải sửng sốt. Cơng trình vươn lên như một
trong số những thành tựu đáng ngạc nhiên nhất trong lịch sử, nhưng thậm
chí ngay cả hiện nay các phương pháp được những thợ xây cổ đại áp dụng
vẫn cịn là vấn đề nhiều tranh cãi.

Thực tế có hơn 80 Kim tự tháp ở Ai Cập, được xây dựng trong khoảng thời
gian hơn 100 năm, nhưng các Kim tự tháp ở Giza là lớn nhất và được bảo
quản tốt nhất nhờ vào tính chắc chắn của cơng trình. Kim tự tháp Giza do ba
vị vua thuộc vương triều thứ tư xây dựng: Khufu (còn gọi là Cheops),

Khafre (Chephren) và Menkaure (Mycerinus). Kim tự tháp Khufu (khoảng
2551-228 tr.CN) lớn nhất và còn được gọi là Kim tự tháp lớn. Với hơn 4.000
năm tuổi, đây là cơng trình được xây dựng cao nhất trên thế giới.

<b>Ý nghĩa</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>Mặt bằng bố cục và chuẩn bị địa điểm xây dựng</b>

Điều quan trọng là phải chọn địa điểm xây dựng thích hợp. Vùng cao
nguyên Giza được chọn do vị trí tầm nhìn bao qt hướng về thung lũng
sông Nile và nằm ở bờ Tây - phía Tây thường đi đơi với mặt trời lặn và cái
chết. Ngồi ra, dãy đá vơi trắng tạo ra một nền móng vững chắc chịu đựng
trọng lượng đồ sộ của cơng trình và cũng là nguồn ngun liệu thừa thãi
trong việc xây dựng các phần lõi rắn chắc.

Kế đến là chuẩn bị địa điểm xây dựng. Công việc bắt đầu bằng việc phác

thảo sơ bộ, san lấp mặt bằng, hình thành một chân đứng chắc chắn, chẳng
hạn như san lấp theo góc vng và dây dọi, nhưng có thể đạt đến mức độ
chính xác đáng ngạc nhiên: mặt bằng lối đi quanh kim tự tháp Khufu chỉ dao
động 2 cm (khoảng 0,78 inch). Mặc dù khu vực quanh vùng cạnh đáy kim tự
tháp được giảm xuống để tạo ra một nền móng bằng phẳng, nhưng đá tự
nhiên bên trong thông số vẫn giữ ngun để hình thành một phần lõi rắn
trong cơng trình xây dựng bằng đá ở lớp phía dưới.

Khi chuẩn bị xong địa điểm, các nhà khảo sát bắt đầu bố trí một góc vng
chính xác để làm cạnh đáy kim tự tháp. Mỗi kim tự tháp được sắp thẳng
hàng sao cho các cạnh hướng về bốn phương chính. Đầu tiên, hoặc là cạnh
hướng Đơng hay cạnh hướng Tây được sắp thẳng hàng với hướng Bắc bằng
cách quan sát các vì sao ở đường chân trời. Thêm một lần nữa, những người
thợ xây Ai Cập rất chính xác: các cạnh của kim tự tháp lớn chỉ lệch khỏi
hướng chính Bắc trung bình khoảng 3 phút trong một độ. Khi một cạnh được
sắp thẳng hàng, các cạnh khác được xây dựng căn cứ theo cạnh vừa sắp
thẳng hàng về mặt hình học và được đánh dấu trên lối đi.

Trong những năm gần đây, có nhiều nỗ lực có ý nghĩa trong việc nghiên cứu
mặt bằng bố cục theo đường chéo của ba kim tự tháp quan trọng Giza. Điều
khơng chắc chắn rằng, có bất cứ quy hoạch tổng thể cơ bản nào trong việc
xây dựng, vì các kim tự tháp xây dựng ở những thời gian khác nhau và dự án
riêng biệt. Vả lại, các vùng đất bao quanh kim tự tháp không liên kết với
nhau như người ta vẫn tưởng đã có quy hoạch tổng thể. Mặt bằng bố cục
theo đường chéo góc là kết quả trực tiếp trong tiến trình xây dựng, các kim
tự tháp được gióng thẳng hàng theo hướng chính Bắc, vì thế mỗi kim tự tháp
được xây dựng chếch theo rìa cao nguyên và bị cơng trình có trước cản lại
nhằm giữ cho ngay hàng, không cản tầm quan sát các ngôi sao phương Bắc
để gióng hàng cho chính xác.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Đá tảng sử dụng làm lõi trong Kim tự tháp lớn được khai thác từ mỏ đá nằm
ở phía Nam kim tự tháp, cũng cùng phương pháp áp dụng để đào đường hào
quanh tượng Nhân sư. Thế nhưng, những người thợ xây xác định chất lượng
đá vôi trắng ở địa phương quá kém đến mức không thể làm lớp vỏ bọc
ngồi, vì thế phải vận chuyển đá vôi trắng mịn vượt sống ở Tura đến cảng
nằm ở ven cao nguyên. Bình quân mỗi tảng đá sử dụng trong kim tự tháp
cân nặng 2,5 tấn, mặc dù người ta đã làm giảm kích thước hướng về phần
đỉnh của tảng đá. Ngoài ra, đá granite được vận chuyển từ Aswan, cách địa
điểm xây dựng 935 km (580 dặm) về phía Nam. Để gióng thẳng hàng với
phịng chơn cất và tạo ra các nút chặn không thể xâm nhập vào các hành
lang bên trong để làm nản chí những tên ăn trộm mộ. Đá granite cũng được
sử dụng ở lớp đá thấp nhất trong lớp vỏ bọc kim tự tháp Khafre, và ít nhất có
trong 16 lớp đá dưới đáy kim tự tháp Menkaure.

Khi đến cảng, các tảng đá được chất lên các thanh trượt bằng gỗ, kéo bằng
dây thừng đến cạnh đáy kim tự tháp. Số lượng các toán nhân công kéo một
tảng đá thay đổi tùy theo trọng lượng của tảng đá. Một trong những tuyến
đường vận chuyển dẫn đến kim tự tháp thuộc thời trung vương triều nằm ở
Lisht đã được khai quật. Người ta phát hiện có nhiều thanh gỗ phẳng đặt trên
đường lăn gỗ nằm trên lớp đất bùn cứng: một con đường như thế sẽ giảm lực
ma sát đáng kể và tăng khối lượng chất hàng lên các thanh trượt.

Trái với suy nghĩ của nhiều người, các kim tự tháp không phải do nô lệ, mà
do lao dộng đến tuổi đi lính, tham dự. Ít nhất một số trong lực lượng lao
động này thường trực, nhưng phần nhiều là lao động thời vụ: có lẽ mùa hè
số nhân cơng tập trung đơng nhát vì lũ sơng Nile hàng năm cản trở việc thi
cơng. Ngồi những người trực tiếp xây dựng kim tự tháp, cịn có một hệ
thống cung ứng khổng lồ khác để tiếp lương thực cho cơng nhân. Theo các
hướng tính gần đây, kim tự tháp Khufu đã sử dụng một lực lượng
20.000-30.000 lao động, và số này làm nhà ở gần công trường.

<b>Đường dốc và xây dựng</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

bỏ một số vì lý do thực tiễn: không đủ không gian để làm một con đường
dốc thẳng dẫn đến đỉnh kim tự tháp trong khi đường dốc hình xoắn ốc có lẽ
sẽ che khuất các góc bên trong kim tự tháp, dẫn đến việc sai lệch trong khi
thi công.

Dường như có những giải pháp khác nhau để dựng các tảng đá trên cao được
áp dụng khi việc thi công đang tiến triển. Có khoảng 96% thể tích của một
kim tự tháp nằm dưới 2/3 phần đáy, trong khi thi cơng các lớp đá phía dưới,
người ta tạo ra nhiều đường dốc nhỏ để đảm bảo mang được nhiều đá lên
các tầng đang thi công. Đối với phần đỉnh kim tự tháp, số lượng đá sẽ chậm
hơn vì việc đưa đá lên cao càng khó hơn, và ngay tại đỉnh, phải có nhiều cải
tiếng đáng kể mới dựng và định vị được các tảng đá.

Mỗi tảng đá được tạo hình khi di chuyển đến vị trí sau cùng sao cho chúng
vừa khít với các tảng đá bên cạnh: các tảng đá làm vỏ bọc của kim tự tháp
lớn được lắp khít khao đến mức không thể để lọt lưới dao vào khe hở. Người
ta dùng chất vữa thạch cao để trám bất cứ khe hở nào và cũng sử dụng như
dầu bôi trơn giúp cho việc định vị các tảng đá được thuận tiện. Dường như
các tảng đá đặt ở góc đều được lắp và đẽo gọt khi bắt đầu thi công mỗi lớp
đá để bảo đảm mỗi lớp đá đều gióng thẳng hàng.

Người ta đo các đường chéo góc để kiểm tra cơng trình có vng góc hay
khơng, trong khi ngắm các góc để tránh bị xoắn góc.

<b>Bố cục bên trong kim tự tháp</b>

Kim tự tháp của Khufu mang nét độc đáo về tính phức tạp trong việc sắp

xếp bên trong. Có ba phịng trong: phịng thấp nhất được tạo thành từ lớp đá
bên dưới kim tự tháp trong khi hai phịng phía trên được xây dựng bên trong
kim tự tháp. Phịng của nhà vua hồn tồn nằm thẳng hàng với đá granite đó
ở Aswan, bên trong có cả quan tài đá cũng bằng cùng loại đá này. Phía trên
phịng của nhà vua là năm phịng giải trí, bên trên lợp mái với các dầm
granite rất to, thiết kế để làm chệch trọng lượng của kim tự tháp ra khỏi trần
nhà của phịng chơn cất, trong Hành lang lớn dẫn đến Phịng của nhà vua,
đầu cuối cùng được đỡ bằng rầm chìa. Những thân cột hẹp khoảng 20 cm (8
inch) vng dẫn từ hai phịng phía trên và sắp thẳng hàng dưới về chịm sao
Orion, và các ngơi sao ở đường chân trời, giúp cho “linh hồn của nhà vua
băng hà đi đến các vì sao này. Giới kiến trúc sư cũng nghĩ ra khung lưới sắt
công phu và cơ chế nút chặn để bịt kín các hành lang vào, nhưng sau này các
tên trộm đã đào đường hầm quanh hệ thống.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

với trần nhà đóng kín, trong khi kim tự tháp Menkaure có một dãy các
phòng và lối đi tuy nhỏ nhưng phức tạp hơn, một trong số này có trang trí.
<b>Hồn tất kim tự tháp</b>

Trong khi các cạnh của những tảng đá bao được đẽo gọt tạo hình khi lắp đặt,
thì mặt ngoài của tảng đá vẫn chưa trau chuốt cho đến khi hoàn tất kim tự
tháp: đá dư bảo vệ lớp bọc trong khi thi cơng các tầng phía trên. Cơng việc
trau chuốt sau cùng diễn ra theo trình tự từ trên đỉnh xuống. Lúc nhân công
di chuyển từ các cạnh của kim tự tháp xuống, thì các đường dốc xây dựng
được tháo giàn dần. Phần lớn lớp vỏ bao bằng đá granite thuộc lớp đá phía
dưới kim tự tháp Menkaure không được trau chuốt trong khi thi cơng đều bị
hủy bỏ, vẫn cịn nhìn thấy nhiều phần lồi trên các tảng đá.

Ngoài đường hầm kim tự tháp Giza, phần lớn vẫn còn nguyên vẹn cho đến
thời Trung cổ, lúc ấy việc khai thác đá đều theo hệ thống. Yêu cầu cần phải
có đá vơi trắng mịn cho các cơng trình ở Cairo, người ta nhận thấy việc di

chuyển các tảng đá làm lớp vỏ từ kim tự tháp còn dễ hơn việc khai thác
nguyên liệu mới nhiều. May thay, một phần nhỏ các lớp đá bao trên đỉnh
kim tự tháp Khafre vẫn cịn, tạo ra sự thống hiện trêu người so với diện
mạo nguyên thủy.

</div>

<!--links-->