Tài liệu Chụp ảnh chân dung - Phần 5 docx

Chụp ảnh chân dung
(Phần 5)
7. Về bộ mặt
Phần trọng yếu trong cách thể hiện con người của ảnh chân dung là bộ mặt.
Tả con người mà hình ảnh không nhận rõ mặt mũi nhân vật là ai thì còn gì là tác
dụng của ảnh chân dung nữa.
Chụp chân dung không những để mô tả mà còn có mục đích ca ngợi vẻ đẹp
của con người để khích lệ, cải tạo và bảo vệ sự sống, cho nên ảnh vừa phải giống
như thực vừa tôn thêm giá trị của vẻ đẹp nhân vật mời đạt tính chân thực và tiêu
chuẩn tạo hình nghệ thuật.
Phương ngôn ta có câu: ''Trông mặt mà bắt hình dong'', vì mặt là nơi tập
trung nhất trong thái độ, tình cảm, vẻ mặt là tiêu biểu cho việc thể hiện tâm trạng
con người. Muốn xác nhận rõ vẻ mặt người trong ảnh, không những đường nét cơ
bản phải thật chính xác, mà đến cả các chi tiết nhỏ của từng bộ phận trong khuôn
mặt cũng phải nổi bật bằng kiểu cách thích hợp với phong thái và nội tâm nhân vật.
Do đó người chụp ảnh chân dung nghệ thuật cần có trách nhiệm nghiên cứu nắm
vững các điều cần thiết về cách nhận xét và thủ pháp tạo hình bố cục bộ mặt đối
tượng để diễn tả được chính xác đầy đủ bản chất của vẻ mặt từng người.
ảnh chỉ có khả năng thu hình theo bề mặt đối diện trực tiếp của đối tượng,
không thể hấp thụ toàn thể một cách tinh tế như thị giác, con người lại muôn hình
muôn vẻ, chẳng ai giống ai, ở khuôn mặt mỗi người lại có những nét đặc trưng
riêng của thể chất và cá tính; nên khi chụp phải biết chọn bề nào, điểm nào đại
diện, tiêu biểu nhất, khiến người xem ảnh dễ căn cứ vào đó để hình dung đúng
khuôn mặt thực, đồng thời còn phải hướng ống kính vào đường nét đều đặn, có
mầu sắc hài hòa nhất và kết hợp với thủ pháp tạo hình bố cục khôn khéo cho nổi
bật cho thuận mắt để thu gọn lấy các chi tiết điển hình đặc biệt trên nét mặt của
nhân vật mới đạt hiệu quả như mong muốn.
Phương pháp nhận định các đặc điểm thuận lợi hay bất lợi cho việc thu
hình ở khuôn khổ vẻ mặt đối tượng, cũng không khác gì cách phân biệt xấu hay
đẹp của bộ mặt theo sự nhìn ngắm thông thường.
Khi bắt gặp một bộ mặt, trước hết người ta thường khái quát xem khuôn

khổ của nó tròn, vuông, trái xoan hay ngắn ngủi, dài ngoẵng hay bầu bĩnh, gân
guốc hay hom hem... kế đó là bự đánh giá về sắc diện xem thuộc loại hồng hào,
xám ngắt, xanh bủng, trắng trẻo hay xam đen, bánh mật; rồi mới tập trung ngắm
nghía kỹ càng từ đường nét, chi tiết và vẻ biểu lộ tình cảm của các bộ phận trọng
yếu như đôi mắt, cái mũi, cái miệng, gò má, mái tóc...
ở đôi mắt nổi bật lên là vành mi nặng nề hay nhẹ nhõm; đuôi con mắt hẹp,
rộng xếch hay ngang, xuôi; lông mày rậm, thưa, dữ tợn hay thanh tú, ngang bằng
hay ngược ngạo; toàn thể con mắt thuộc loại trố, sâu, ti hí, lá dăm hay một mí, bồ
câu và căn cứ vào đó nhận ra vẻ biểu lộ tính nết tâm trạng của con người như: hiền
từ, chân thực, sắc sảo, hung hãn, sâu xa, nồng cháy hay hời hợt, nông cạn. Những
quầng mắt sâu hay nông, sức tương phản về sắc độ và diện tích giữa lòng đen với
lòng trắng, độ dài ngắn của hai hàng lông mi có thể chứng minh giúp ta kết luận
những nhận xét của ta.
ở cái mũi là sống mũi cao, thấp, dọc dừa hay lõ, tẹt; lỗ mũi rộng hay hin,
mũi quằm diều hâu hay hếch lên như mũi ngựa hí...
ở cái miệng, hai vành môi là tiêu biểu của sức gợi cảm tuỳ theo nó vào loại
dày mỏng hay cong cớn, hai mép rộng, hẹp, gọn hay thô, hàm răng đều, hay khểnh,
vẩu; khi cười chúm chím, toe toét hay méo xệch...
Rồi đến gò má cao hay thấp, gày hóp hay núng nính, vành tai có gì khác
thường, cái cổ có gì đặc biệt v.v... và v.v...
Những mảng lồi lõm, đường nét uốn éo nhỏ to, cao thấp, đầy đặn, mảnh dẻ,
nặng nề hay nhẹ nhõm, hoắm sâu của các bộ phận chủ yếu trên khuôn mặt, sẽ cho
ta mức độ tiếp nhận ánh sáng, bóng tối của nó và khả năng nhiễm hình sẽ ra sao
của phim âm, nhờ đó mới quyết định ra kiểu cách tư thế thích hợp và tạo cách
chiếu sáng cho nổi bật theo mục đích cần mô tả.
7.1.Kiểu cách chân dung
Kiểu cách của bức ảnh chân dung là dáng dấp cảnh vật hoặc con người,
được sắp xếp, trình bày theo hình thái mỹ thay hiệu quả hấp dẫn mỹ cảm trong
người xem.
Kiểu cách trong ảnh chân đung nghệ thuật chính là cách hình tượng khái

quát, diễn tả vẻ đẹp con người bằng thủ pháp tái thể hiện các điệu bộ về hình dáng,
tư thế và vẻ mặt theo thói quen của nhân vật vào hình ảnh, nhờ sự cảm nhận từ
thực tế được gạn lọc, cô đúc một cách tế nhị sáng tạo của tác giả.
Chụp ảnh chân đung có sáng tạo được nhiều kiểu cách lạ mắt mới không
làm người xem nhàm chán cũng nhờ kiểu cách mà khắc phục được các hiện tượng
không bình thường do tật xấu trên khuôn mặt tạo ra. Nhưng, muốn diễn tả con
người theo hình thái mỹ thuật nào cũng cần phải phù hợp với phong cách, vẻ mặt
đối tượng và ý đồ miêu tả mới đạt được chất lượng nghệ thuật.
Ví như mái tóc, cần uốn, chải, để đài, tết, cặp như thế nào cho thích hợp với
từng khuôn mặt và dáng người, mời thuận mắt, tăng thêm vẻ đẹp, biểu lộ đúng bản
chất theo như thành ngữ Việt Nam: ''Cái tóc là vóc con người''.
Bố cục kiểu cách cho một bức ảnh chẳng khác nào cách trình bày một bài
văn bài thơ để vừa có tác dụng đẹp mắt vừa tượng trưng được tình tiết của nội
dung, người ta có thể dùng các lối chữ: đứng, ngả, viết hoa, viết thường, chân
phương hay bay bướm... Tuy vậy, dù ảnh chân dung có được điển tả thành thiên
hình vạn trạng theo tài hoa nghệ thuật đến bậc nào chăng nữa, vẫn phải dựa theo tư
thế và bộ mặt thực của đối tượng mới đủ tiêu chuẩn về giá trị nghệ thuật, mới có
tác dụng tái hiện hiện thực.
Những kiểu cách thông dụng mà cũng là cơ bản nhất của ảnh chân dung
thường được thể hiện như sau:
7.1.1.Kiểu chân phương
Còn gọi là kiểu chụp chính diện, chụp thẳng, vì đối tượng hướng bộ mặt và
thân hình trực diện với ống kính máy ảnh.
Để đối tượng ngồi hay đứng theo tư thế thật tự nhiên thoải mái, mặt vừa
tầm thăng bằng ngay ngắn (không ngửa hoặc cúi hay đổ nghiêng), mắt nhìn thẳng
vào trục ống kính hai tai đều thấy rõ ràng cân đối với nhau. Tóm lại là nhân vật ở
tư thế thật chỉnh tề ngay ngắn, nhưng vẻ mặt thì tuỳ, có thể là nghiêm chỉnh, vui
tươi hớn hở, cười, hoặc căm thù dữ tợn... mà không làm ảnh hưởng đến thế cân
bằng ngay ngắn là được. Cần chú ý trong khi xếp kiểu, chỉnh đốn tư thế đừng để
đối tượng bị gò bó, ảnh sẽ cứng đờ mất linh hoạt.

Kiểu này khi dùng cho ảnh hộ chiếu thì dùng cỡ phim 4 x 6cm, cho mặt to
vừa phải không cười, không được đeo kính râm hoặc ngậm thuốc lá.
Kiều chân phương rất thích hợp khi chụp chung nhiều người có tính chất
lưu niệm.
7.1.2.Kiểu nghiêng 3/4
Điển hình của kiểu ảnh này 1à hoại chứng minh thư, cỡ phim 4 x 6cm hoặc
3 x 4cm. Vì ảnh thể hiện rõ tới 3/4 khuôn mặt (hơi nghiêng) nên gọi là kiểu
nghiêng 3/4.
Để đối tượng ở tư thế hơi nghiêng so với trục ống kính. Mặt quay về bên
trái sao cho khuôn ngắm máy ảnh nhìn thấy rõ 3/4 khuôn mặt là được. Mắt nhìn
theo hướng mặt, tai phải lộ rõ còn tai trái vừa khuất hết.
ảnh này cho chứng minh thư thường lấy mặt to hơn ảnh thường một chút
(tuỳ theo quy định của công an địa phương, thông thường chiều cao của khuôn
mặt tính từ cằm đến chân tóc, tức là điểm hết trán, là 2cm), cũng phải giữ vẻ mặt
nghiêm chỉnh, không được đeo kính râm và ngậm thuốc lá. Nếu đối tượng là viễn
hay cận thị có thể đeo kính trắng để chụp.
7.1.3.Kiểu bán diện
ở kiếu ảnh này chủ yếu là khuôn mặt, còn tư thế của thân hình đối tượng thì
tuỳ có th ể ngồi, đứng, thẳng, nghiêng hoặc quay lưng lại ống kính.
Mặt đối tượng qay nghiêng hẳn một góc 90o, từ máy ảnh nhìn ra chỉ còn
thấy nửa con mắt của một bên mắt, đường viền từ trán, sống mũi, đến nửa miệng
nửa cằm như một vạch chia đôi dọc khuôn mặt thành hai phần thật đều nhau (do
đó gọi là bán diện: 1/2 bộ mặt - profine).