Luận văn tổ chức và hoạt động của các cơ quan chuyên môn thuộc ủy ban nhân dân cấp huyện từ thực tiễn tại thành phố hồ chí minh

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
----------

HOÀNG ĐỨC THANH

TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC CƠ QUAN
CHUYÊN MÔN THUỘC UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN
TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

Hà Nội, năm 2021


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
----------

HOÀNG ĐỨC THANH

TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC CƠ QUAN
CHUYÊN MÔN THUỘC UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN
TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 8.38.01.02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS VŨ THƯ

Hà Nội, năm 2021


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm qua, cùng với quá trình đổi mới kinh tế - xã hội, cơng
nghiệp hố, hiện đại hố, đất nước, cơng cuộc đổi mới và hoàn thiện nhà nước Cộng
hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam mà trọng tâm là cải cách hành chính nhà nước cũng
được tiến hành mạnh mẽ. Trong đó, cải cách đối với các cơ quan chuyên môn thuộc
ủy ban nhân dân là một nội dung quan trọng. Kết quả là các cơ quan này ngày càng
đáp ứng khả quan các yêu cầu về tinh gọn, hiện đại, hiệu quả, đáp ứng các yêu cầu
của quản trị nhà nước hiện đại về công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình. Việc
đổi mới và hồn thiện bộ máy nhà nước, trong đó có cải cách tổ chức và hoạt động
của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND đã góp phần cải thiện mơi trường làm
việc, kinh doanh cũng như giải phóng mọi nguồn lực của xã hội, đồng thời nâng cao
năng lực cạnh tranh quốc gia, để bảo đảm điều kiện điều kiện thuận lợi cho sự phát
triển của tất cả các thành phần kinh tế và thu hút nguồn đầu tư nước ngồi, góp phần
tạo nên sự minh bạch, lành mạnh trong mọi hoạt động đời sống kinh tế và xã hội,
làm nền tảng cho nền kinh tế của nước ta có thể phát triển nhanh, mạnh, vững chắc.
Những kết quả của cải cách hành chính đối với cơ quan chuyên môn thuộc UBND
được thể hiện trong các văn bản pháp luật quan trọng là Luật tổ chức chính quyền
địa phương năm 2015; Nghị định số 14/2008/NĐ-CP của Chính phủ về Quy định tổ
chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc
tỉnh; Nghị định số 37/2014/NĐ-CP ngày 05/05/2014 của Chính phủ về quy định tổ
chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện, quận, thị xã, Thành phố thuộc
tỉnh và Nghị định số 108/2020/NĐ-CP ngày 14/09/2020 của Chính phủ về Sửa đổi,
bổ sung một số điều của Nghị định số 37/2014/NĐ-CP ngày 05 tháng 5 năm 2014
của Chính phủ quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện, quận,
thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Ở các địa phương,

theo thẩm quyền, chính quyền địa phương đã ban hành các văn bản pháp luật cụ thể
hoá các quy định về tổ chức và hoạt động của CQCM thuộc UBND. Tại Thành phố
Hồ Chí Minh, UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành các văn bản pháp luật
liên quan như: Quyết định số 41/2008/QĐ-UBND ngày 20 tháng 05 năm 2008 về

1


tổ chức cơ quan chuyên môn thuộc UBND quận - huyện; Quyết định số
23/2011/QĐUBND ngày 14 tháng 05 năm 2011 về thực hiện Nghị quyết Đại hội
Đảng Thành phố lần thứ XI về chương trình cải cách thủ tục hành chính gắn với
mục tiêu xây dựng chính quyền đơ thị giai đoạn 2011 – 2015; Kế hoạch số 198KH/TU về thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2007 của Ban Chấp
hành Trung ương khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ
máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả".
Tuy nhiên, có thể thấy cũng như nhiều địa phương trong cả nước, tại
TP.HCM, tổ chức và hoạt động của các CQCM thuộc UBND nói chung, trong đó
có CQCM thuộc UBND cấp huyện tại TP.HCM nói riêng cịn nhiều bất cập, thiếu
sót, dẫn đến việc làm giảm hiệu quả cơng việc như: thủ tục cịn rườm rà, phức tạp
gây khó khăn cho người dân, sự phối hợp giữa các cơ quan chuyên môn trong việc
thực hiện nhiệm vụ chuyên ngành, nhiệm vụ quản lý nhà nước về hành chính còn
nhiều mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập. Từ những hạn chế như trên, nhằm góp phần
nâng cao chất lượng, khắc phục hạn chế trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan
chuyên môn cấp huyện tại TP.HCM, tác giả chọn đề tài “Tổ chức và hoạt động của
các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp Huyện từ thực tiễn tại Thành
phố Hồ Chí Minh” làm đề tài luận văn Thạc sĩ Luật học, chuyên ngành luật Hiến
pháp và luật hành chính.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Từ trước tới nay, có rất nhiều cơng trình khoa học nghiên cứu về đề tài quản
lý nhà nước nói chung và tinh gọn bộ máy nhà nước nói riêng, trong đó có các
CQCM thuộc UBND sao cho phù hợp với đặc điểm của từng địa phương, từng vùng,

từng miền. Các cơng trình liên quan đến tổ chức và hoạt động của CQCM thuộc
UBND có thể kể ra là: Sách"Tổ chức quyền lực Nhà nước ở địa phương trong Nhà
nước pháp quyền Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam" (2019), chủ biên: PGS.TS Vũ Thư,
Nxb Khoa học xã hội;Giáo trình “Thủ tục hành chính lý luận và thực tiễn” (2002)
của GS.TSKH Nguyễn Văn Thâm và PGS.TS Võ Kim Sơn biên soạn, Nxb Chính
trị Quốc gia; Sách “Cải cách hành chính địa phương lý thuyết và thực tiễn”(2003)
của Tơ Tử Hạ, Nguyễn Hữu Đức, Nguyễn Hữu Trị, Đồn Trọng Truyến, Nxb Giáo

2


dục; Giáo trình "tổ chức nhân sự hành chính nhà nước" (2009) của PGS.TS Võ Kim
Sơn, TS Lê Thị Minh Hạnh, Ths. Nguyễn Thị Hồng Hải, Nxb Khoa học kỹ thuật,
Hà Nội; Giáo trình “Cải cách nền hành chính nhà nước một quá trình tất yếu và
liên tục” (2004) của PGS.TS Võ Kim Sơn, Nxb Đại học Quốc gia Thành phố Hồ
Chí Minh, v.v.
Các cơng trình nghiên cứu kể trên ở những mức độ khác nhau đã đề cập vấn
đề tổ chức và hoạt động CQCM thuộc UBND. Đó là nguồn tư liệu rất quan trọng
để học viên tham khảo, sử dụng khi thực hiện đề tài này.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích những vấn đề lý luận cơ bản liên quan và đánh giá tổ
chức, hoạt động CQCM thuộc UBND cấp huyện từ thực tiễn tại TP.HCM và từ đó
luận văn đề xuất các giải pháp đẩy mạnh tổ chức, hoạt động cơ quan này trong thời
gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nêu trên, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn là:
Nghiên cứu, làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về Tổ chức, thực trạng,
và hoạt động của CQCM thuộc UBND cấp huyện.
Nghiên cứu, đánh giá thực trạng về tổ chức và hoạt động CQCM thuộc

UBND cấp huyện từ thực tiễn tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Đề xuất các giải pháp tăng cường hoạt động CQCM thuộc UBND cấp huyện
trên địa bàn TP.HCM.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu vấn đề lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động của
cơ quan chuyên thuộc UBND cấp huyện.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi về nội dung: Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn
trong tổ chức và hoạt động của CQCM thuộc UBND cấp huyện.
Phạm vi không gian: Phạm vi nghiên cứu trên địa bàn TP.HCM.

3


Về thời gian: Phạm vi nghiên cứu của luận văn được giới hạn trong thời gian
từ năm 2014 đến năm 2020.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Phương pháp luận mà luận văn sẽ sử dụng là phương pháp luận của chủ nghĩa
Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đồng thời dựa trên phương pháp luận của chủ
nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; cùng với những quan điểm,
đường lối của Đảng và Nhà nước về tổ chức và hoạt động của nhà nước nói chung,
của CQCM thuộc UBND cấp huyện nói riêng, về cải cách hành chính…
5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
Nhằm có thể đạt được mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đã nêu trên, luận
văn đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu như sau: phương pháp tổng hợp,
phương pháp phân tích, phương pháp nghiên cứu thực địa, phương pháp so sánh,
phương pháp thống kê…
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài

6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn là cơng trình nghiên cứu một cách tương đối có hệ thống, tồn diện
và hệ thống hoá cơ sở lý luận về tổ chức, hoạt động của CQCM thuộc UBND cấp
huyện từ thực tiễn tại TP.HCM. Qua đó, góp phần làm rõ thêm những vấn đề lý luận
về CQCM thuộc UBND.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Những kết quả nghiên cứu của luận văn có thể góp phần tham mưu cho công
tác tổ chức và hoạt động CQCM thuộc UBND cấp huyện từ thực tiễn tại TP.HCM.
Qua đó, đưa ra các giải pháp, nội dung, yêu cầu và cũng có thể được ứng dụng vào
thực tiễn TP.HCM nói riêng; nhân rộng ra các tỉnh, thành khác nói chung.
Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo trong các nghiên cứu, học tập và ứng
dụng trong giảng dạy tại các cơ sở đào tạo.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, nội dung của luận văn được kết cấu, chia thành 03
chương và phần kết luận và danh mục tài liệu tham khảo gồm:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về tổ chức và hoạt động cơ quan chuyên
môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện.

4


Chương 2: Thực trạng tổ chức, chức năng, nhiệm vụ và kết quả hoạt động
của các cơ quan chuyên môn từ thực tiễn thành phố hồ chí minh
Chương 3: Quan điểm và giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ
quan chuyên môn thuộc uỷ ban nhân dân cấp huyện tại thành phố hồ chí minh.

5


Chương 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CƠ QUAN
CHUYÊN MÔN THUỘC ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban
nhân dân cấp huyện.
1.1.1. Khái niệm về cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân cấp
huyện.
Tổ chức đơn vị hành chính nước ta theo quy định tại Điều 110 Hiến pháp
2013 thì địa phương có 3 cấp đơn vị hành chính là: tỉnh và thành phố trực thuộc
Trung ương (đơn vị hành chính cấp tỉnh), tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố
thuộc tỉnh; thành phố trực thuộc trung ương chia thành quận, huyện, thị xã và đơn
vị hành chính tương đương (đơn vị hành chính cấp huyện); huyện chia thành xã, thị
trấn; thị xã và thành phố thuộc tỉnh chia thành phường và xã; quận chia thành
phường (các đơn vị hành chính cấp xã). Chính quyền địa phương được lập ra trên mỗi
đơn vị hành chính. Theo Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành
thì chính quyền địa phương gồm có Hội đồng nhân dân (HĐND) và Uỷ ban nhân dân
(UBND). UBND do HĐND cùng cấp bầu ra là cơ quan hành chính nhà nước ở địa
phương, chấp hành và chịu trách nhiệm trước HĐND và cơ quan hành chính cấp trên, tổ
chức việc thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, nghị quyết của HĐND và thực
hiện các nhiệm vụ do cơ quan nhà nước cấp trên giao
CQCM thuộc UBND được tổ chức ở hai cấp: cấp tỉnh (gọi chung là Sở) và
cấp huyện (gọi chung là Phòng). Theo Khoản 1, Điều 9 Luật tổ chức chính quyền địa
phương năm 2015 quy định: “CQCM thuộc UBND được tổ chức ở cấp tỉnh, cấp huyện
là cơ quan tham mưu, giúp UBND thực hiện chức năng quản lý nhà nước về ngành,
lĩnh vực ở địa phương và thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo sự phân cấp, uỷ
quyền của cơ quan nhà nước cấp trên” [30].
Từ đó, CQCM thuộc UBND cấp huyện được xem là cơ quan hành chính nhà
nước có thẩm quyền chun mơn riêng. Đây là cơ quan tham mưu, giúp việc, thực
hiện chức năng quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực ở địa phương và thực hiện các
nhiệm vụ, quyền hạn theo sự phân cấp, ủy quyền theo pháp luật của cơ quan nhà

6


nước cấp trên. Theo Nghị định số 37/2014/NĐ-CP quy định tổ chức các CQCM
thuộc UBND cấp huyện thì hiện nay CQCM thuộc UBND cấp này được tổ chức
thống nhất gồm 10 cơ quan "cứng" và có một số CQCM khác được tổ chức phù hợp
với từng loại hình đơn vị hành chính cấp huyện .
CQCM thuộc UBND cấp huyện là cơ quan có nhiệm vụ tham mưu, giúp việc
cho UBND cùng cấp thực hiện các chức năng quản lý nhà nước ở địa phương và
thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn theo sự ủy quyền của UBND cùng cấp theo
quy định của pháp luật. CQCM thuộc UBND cấp huyện chịu sự chỉ đạo và quản lý
về tổ chức, biên chế và công tác của UBND cùng cấp, đồng thời chịu sự chỉ đạo,
kiểm tra về nghiệp vụ của CQCM cấp trên (cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp
tỉnh chịu sự chỉ đạo của bộ, cơ quan ngang bộ quản lí ngành hay lĩnh vực cơng tác
tương ứng). Thủ trưởng CQCM thuộc UBND cấp huyện chịu trách nhiệm và báo
cáo công tác trước UBND và CQCM hoặc cơ quan quản lí nhà nước cấp trên và khi
cần thiết thì báo cáo cơng tác trước HĐND cấp mình.
Từ những trình bày trên đây, có thể đưa ra khái niệm cơ quan chuyên môn
thuộc UBND cấp huyện như sau:
Cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện là cơ quan được tổ chức trực
thuộc UBND cấp huyện có nhiệm vụ tham mưu, giúp việc cho UBND thực hiện chức
năng quản lí nhà nước ở địa phương và thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn theo sự
uỷ quyền của UBND và thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của pháp luật.
CQCM thuộc UBND cấp huyện có những đặc điểm đáng chú ý sau:
- Là CQCM thuộc UBND được lập ra ở cấp huyện, trên nó là cấp tỉnh, khơng
có ở cấp xã.
- CQCM thuộc UBND khơng có tính độc lập trong hoạt động như các bộ ở
Trung ương. Nó là cơ quan tham mưu, giúp UBND cùng cấp quản lý đối với ngành,
lĩnh vực liên quan.
- Là cơ quan trực thuộc, cơ quan chuyên môn thuộc UBND chịu sự chỉ đạo, quản

lý về tổ chức, biên chế và công tác của UBND, đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra về
nghiệp vụ của cơ quan quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực cấp trên.

7


- CQCM thuộc UBND và chỉ trong phạm vi quản lý trên một đơn vị hành
chính nên tổ chức cơ quan chuyên môn cũng không phức tạp như các bộ quản lý ở
Trung ương.
Việc tổ chức CQCM thuộc UBND tại từng địa phương phải bảo đảm phù hợp
với đặc điểm và điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương đó; bảo đảm
tinh gọn, hợp lý, thơng suốt, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước về ngành,
lĩnh vực từ trung ương đến cơ sở; không trùng lặp với nhiệm vụ, quyền hạn của các
cơ quan nhà nước cấp trên đặt tại địa bàn.
1.1.2. Vai trò của cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân cấp huyện.
Trong bộ máy nhà nước nói chung, chính quyền địa phương nói riêng khơng thể
thiếu các CQCM thuộc UBND. Qua nghiên cứu pháp luật và thực tiễn hoạt động chính
quyền địa phương nói chung, chính quyền cấp huyện nói riêng, cho thấy vai trò của
CQCM thuộc UBND cấp huyện thể hiện trên những điểm sau đây:
Một là: CQCM thuộc UBND cấp huyện là cơ quan tham mưu, chuyên môn
giúp UBND thực hiện chức năng quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực ở địa phương.
Hai là: CQCM thuộc UBND cấp huyện là cơ quan thay mặt chính quyền ở
địa phương tổ chức việc cung ứng các dịch vụ công về giáo dục, y tế, nông
nghiệp…phục vụ cho đời sống của cộng ồng ở địa phương.
Ba là: CQCM thuộc UBND cấp huyện là cơ quan trong một số trường hợp
được pháp luật quy định thẩm quyền thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn nhất định.
Tuy nhiên, việc thực hiện vẫn đặt dưới sự chỉ đạo của UBND cấp huyện.
Bốn là: CQCM thuộc UBND cấp huyện là cơ quan thực hiện các nhiệm vụ,
quyền hạn theo uỷ quyền của cấp trên trên địa bàn cấp huyện.
Năm là: CQCM thuộc UBND cấp huyện là cơ quan hoạt động thường xuyên

thay mặt UBND, chính quyền cấp huyện thực hiện mối quan hệ đối với cơ dân ở địa
phương, góp phần tạo mối quan hệ giữa Nhà nước và người dân trên địa bàn.
Ngoài vai trò chung trên đây, vai trò của các CQCM thuộc UBND cấp huyện
còn được thể hiện chi tiết, cụ thể vai trò của từng CQCM qua chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn của các phòng, ban. Chẳng hạn về vai trị một số cơ quan chun mơn
thể hiện cụ thể như sau:

8


- Văn phòng HĐND và UBND: Thực hiện nhiệm vụ tham mưu tổng hợp cho
HĐND và UBND; tham mưu cho Chủ tịch UBND về chỉ đạo, điều hành; cung cấp
thông tin, phục vụ quản lý và hoạt động của HĐND, UBND và các cơ quan nhà
nước ở địa phương; tham mưu, giúp UBND thực hiện chức năng quản lý nhà nước
về công tác ngoại vụ, biên giới. Trực tiếp chỉ đạo quản lý hoạt động của bộ phận
tiếp nhận và trả kết quả theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông; hướng dẫn, tiếp
nhận hồ sơ của cá nhân, tổ chức thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND cấp huyện
và chuyển hồ sơ đến các CQCM thuộc UBND cấp huyện giải quyết và nhận kết quả
để trả cho cá nhân, tổ chức.
- Phòng Nội vụ: Tham mưu giúp UBND cấp huyện thực hiện chức năng quản
lý nhà nước về nội vụ như: tổ chức bộ máy; vị trí việc làm; biên chế công chức và
cơ cấu ngạch công chức trong các cơ quan, tổ chức hành chính nhà nước; về vị trí
việc làm, về tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lao động hợp đồng
trong cơ quan, tổ chức hành chính, đơn vị sự nghiệp cơng lập; cơ cấu viên chức theo
chức danh nghề nghiệp và số lượng người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp cơng
lập; cải cách hành chính; chính quyền địa phương; địa giới hành chính; cán bộ, cơng
chức, viên chức; cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn và những người hoạt động
không chuyên trách ở cấp xã; công tác thanh niên; thi đua - khen thưởng; văn thư,
lưu trữ nhà nước; tơn giáo.
- Phịng Tài chính – Kế hoạch: Thực hiện công tác tham mưu thực hiện chức

năng quản lý nhà nước: về tài chính; kế hoạch và đầu tư; đăng ký kinh doanh; tổng
hợp và thống nhất quản lý các vấn đề về doanh nghiệp, hợp tác xã và kinh tế tư
nhân.
- Phịng Tài Ngun và Mơi trường: Thực hiện tham mưu giúp UBND cấp
huyện thực hiện chức năng quản lý nhà nước: về đất đai, tài nguyên nước, tài ngun
khống sản, mơi trường, biển và hải đảo.
- Phịng Kinh tế - Hạ tầng: Thực hiện tham mưu chức năng quản lý nhà nước:
về xây dựng; phát triển đô thị; kiến trúc và quy hoạch xây dựng công nghiệp; tiểu
thủ công nghiệp; thương mại; vật liệu xây dựng; nhà ở và công sở; về hạ tầng kỹ
thuật đô thị ; giao thông; khoa học và công nghệ; hợp tác xã thuộc các lĩnh vực phụ
trách.

9


1.2. Nguyên tắc tổ chức, hoạt động và cơ cấu tổ chức của cơ quan chuyên
môn thuộc Uỷ ban nhân dân cấp huyện.
1.2.1. Các nguyên tắc về tổ chức, hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc
ủy ban nhân dân cấp huyện.
Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của CQCM thuộc UBND cấp huyện trước
hết phải tuân theo nguyên tắc tổ chức và hoạt động chung của chính quyền địa
phương, được ghi nhận trong Luật tổ chức chính quyền địa phương, đó là:
+ Tuân thủ Hiến pháp và pháp luật; thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ;
quản lý xã hội bằng pháp luật.
+ Hiện đại, minh bạch, phục vụ Nhân dân, chịu sự giám sát của Nhân dân.
+ Hội đồng nhân dân làm việc theo chế độ hội nghị và quyết định theo đa số.
+ Hoạt động theo chế độ tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách ( tập thể Ủy
ban nhân dân kết hợp với trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân).
Đồng thời, CQCM thuộc UBND cấp huyện cịn có các ngun tắc riêng được
quy định tại Điều 2 của Nghị định số 37/2014/NĐ-CP quy định về tổ chức các cơ

quan chuyên môn thuộc UBND huyện, quận, thị xã thành phố thuộc tỉnh như sau
[14]:
+ Bảo đảm bao quát đầy đủ chức năng, nhiệm vụ về quản lý nhà nước của
UBND cấp huyện và bảo đảm tính thống nhất, thơng suốt về quản lý lĩnh vực, ngành
công tác từ Trung ương đến cơ sở.
+ Tổ chức quản lý đa ngành, đa lĩnh vực; bảo đảm tinh gọn, hiệu quả, hợp lý;
không nhất thiết ở cấp tỉnh có cơ quan nào thì cấp huyện có cơ quan tương ứng.
+ Phù hợp với từng loại hình đơn vị hành chính cấp huyện và điều kiện tự
nhiên về dân số, về tình hình phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương và theo
yêu cầu cải cách hành chính nhà nước.
+ Khơng chồng chéo chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ với các tổ chức của
các Bộ, Sở đặt tại cấp huyện.
1.2.2. Cơ cấu tổ chức và hoạt động cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban
nhân dân cấp huyện .
a) Về mặt tổ chức.

10


Trong những năm qua, theo nhu cầu chung về tổ chức bộ máy của hệ thống
chính trị phải tinh gọn, hoạt động hiệu, việc cải cách tổ chức bộ máy hành chính
nhà nước đã được rà sốt và củng cố, đã kiện tồn các cơ quan chun mơn cấp
huyện để đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước tại địa phương. Mỗi một CQCM đều
có một cách thức tổ chức và hoạt động riêng, bảo đảm thực hiện chức năng, nhiệm
vụ của từng loại cơ quan trong bộ máy nhà nước. Trong những năm cải cách, tổ
chức của CQCM có nhiểu biến đổi theo hướng gọn nhẹ. Mới đây nhất là Nghị định
số 37/2014/NĐ-CP Quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện,
quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và được sửa đổi bởi Nghị định 108/2020 NĐ-CP
ngày 14/09/2020 của Chính phủ về sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định
37/2014/NĐ-CP ngày 05/05/2014 của Chính phủ quy định tổ chức các CQCM thuộc

UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Quá trình này cho thấy, việc tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND ngày
càng theo hướng tinh gọn, nhẹ, đề cao hoạt động và nâng cao năng lực chuyên môn.
Theo Nghị định số 37/2014/NĐ-CP về quy định tổ chức các CQCM thuộc
Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị trấn, thành phố thuộc tỉnh trong đó các CQCM
thuộc UBND cấp huyện được tổ chức thống nhất gồm 10 cơ quan thuộc phần "cứng"
như: Phịng Tài chính - Kế hoạch; Phòng Nội vụ, Phòng Tư pháp; Phòng Lao động
Thương binh và Xã hội; Phòng y tế; Phòng Tài nguyên - Mơi trường, Phịng Văn
hóa và Thơng tin; Phịng Giáo dục và đào tạo; Thanh tra huyện; Văn phòng Hội đồng
nhân dân và Ủy ban nhân dân. Ngoài các CQCM "cứng" được tổ chức thống nhất ở tất
cả các quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh cịn có một số cơ quan chuyên môn
khác, theo đặc thù kinh tế, loại hình đơn vị hành chính được hình thành ở cấp quận
như: Phịng Kinh tế; Phịng quản lý đơ thị và cấp huyện như: Phòng Kinh tế và hạ tầng,
Phòng Nơng nghiệp và phát triển nơng thơn; phịng dân tộc và căn cứ vào điều kiện
cụ thể của từng huyện đảo, UBND cấp huyện trình HĐND cùng cấp quyết định số
lượng và tên gọi các phịng chun mơn thuộc UBND cấp huyện đảo, bảo đảm
không vượt quá khung số lượng cơ quan chuyên môn được quy định.
Theo Nghị định 108/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị
định số 37/2014/NĐ-CP quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND

11


huyện, quận, thị xã thành phố thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải tùy
vào mỗi vùng địa phương mà thành lập những cơ quan đó.
Chức năng, nhiệm vụ của mỗi CQCM được Luật Tổ chức chính quyền địa
phương và nghị định của Chính phủ quy định cụ thể ở những nét chung nhất. UBND
cấp huyện sẽ quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan này theo các đặc
điểm của từng địa phương.
b) Về mặt hoạt động.

Về cơ bản, CQCM thuộc UBND cấp huyện hoạt động theo chức năng, nhiệm
vụ được pháp luật quy định. Hoạt động theo sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, vị trí,
việc làm và biên chế cơng chức, cơ cấu ngạch công chức và công tác của UBND
cấp huyện, đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn về chuyên môn nghiệp
vụ của CQCM thuộc UBND cấp tỉnh; có vai trị, chức năng tham mưu, giúp UBND
cấp huyện quản lý Nhà nước về ngành, lĩnh vực ở địa phương theo quy định pháp
luật và thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn theo sự ủy quyền của UBND cấp
huyện; góp phần đảm bảo sự thống nhất quản lý của ngành hoặc lĩnh vực công tác
ở địa phương.
Theo quy định thì các CQCM cấp huyện có chức năng, nhiệm vụ, quyền
hạn, cơ cấu hoạt động khác nhau, mỗi một cơ quan có một nội quy và quy chế làm
việc riêng. Mỗi một phịng ban đều có một cách thức tổ chức và hoạt động khác
nhau theo từng nhiệm vụ riêng nhưng có một đặc điểm giống nhau là đều theo chức
năng quản lý của ngành hoặc lĩnh vực công tác ở từng địa phương. Một số hoạt động
chung như:
+ Tham mưu, trình UBND cấp huyện ban hành chỉ thị, quyết định, kế hoạch
dài hạn, 05 năm và hàng năm; các chương trình, biện pháp, tổ chức thực hiện các nhiệm
vụ thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước được giao.
+ Tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật, quy hoạch, kế hoạch sau khi được
thông qua. Thông tin, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về các lĩnh vực
thuộc phạm vi quản lý được giao; theo dõi thi hành pháp luật.

12


+ Tham mưu giúp UBND cấp huyện thực hiện và chịu trách nhiệm về thẩm
quyền của cơ quan mình theo quy định của pháp luật và theo phân công của Ủy ban
nhân dân cấp huyện.
+ Giúp UBND cấp huyện quản lý nhà nước đối với tổ chức kinh tế tập thể,
kinh tế tư nhân, các tổ chức phi chính phủ hoạt động trên địa bàn thuộc các lĩnh vực

quản lý của các CQCM theo quy định của pháp luật.
+ Thực hiện công tác thông tin, báo cáo định kỳ và đột xuất về tình hình thực
hiện nhiệm vụ theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp huyện và cơ quan quản lý về
ngành, lĩnh vực cấp trên .v.v...
+ Các CQCM thực hiện các hoạt động khác nhau giúp UBND cùng cấp về
quản lý, cung ứng dịch vụ công, tiến hành các hoạt động thanh tra, kiểm tra…
+ Ngoài ra các CQCM thuộc UBND cấp huyện hoạt động theo nguyên tắc
quyền lực và phục tùng chế độ thủ trưởng.
Bên cạnh các họat động trên, hoạt động phối hợp của các CQCM thuộc
UBND cấp huyện với nhau là việc làm thường xuyên, quan trọng bảo đảm cho việc
thực hiện đúng các quy định pháp luật về hành chính và xử lí cơng việc có hiệu quả,
thiết thực hơn. Trong cơng tác phối hợp, nhất là trong công tác tham mưu, đề xuất
và xử lý cơng việc, góp phần quan trọng giúp UBND cấp huyện thực hiện tốt vai
trò quản lý, điều hành các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và đối
ngoại. Các CQCM cấp huyện ngày càng tiến bộ và rõ ràng cụ thể trong cơng tác
phối hợp xây dựng chương trình cơng tác sát với thực tế mang tính khoa học, hợp
lý, có bám sát vào các nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm và bao qt được các lĩnh
vực cơng tác, ít xảy ra tình trạng trùng lắp cơng việc với nhau. Có sự chủ động trong
các mối quan hệ, trao đổi công tác thường xun, cung cấp thơng tin chính xác và
kịp thời, phục vụ tốt trong các hoạt động quản lý, điều hành các cấp. Đặc biệt là
trong tổ chức thực hiện các chương trình, nhiệm vụ trọng tâm của cấp huyện như
xây dựng khu phố văn hóa, cải cách hành chính, phong trào toàn dân đoàn kết xây
dựng đời sống văn hóa, huy động nguồn lực xã hội phục vụ cơng tác đền ơn đáp
nghĩa, tổ chức lễ hội, xây dựng cơ sở hạ tầng, đảm bảo an sinh xã hội. Song song
đó, các CQCM cấp huyện cũng phối hợp thực hiện tốt công tác tiếp dân, giải quyết

13


khiếu nại, tố cáo, đặc biệt là linh hoạt trong cơng tác tổ chức đối thoại, hịa giải góp

phần làm giảm tình trạng khiếu kiện, gây mất an ninh trật tự. Mặt khác, trong công
tác phối hợp xây dựng văn bản, nhất là văn bản quy phạm pháp luật cũng được các
CQCM cấp huyện hợp tác thực hiện khá đồng bộ.
1.3. Các yếu tố tác động đến tổ chức và hoạt động của các cơ quan chun
mơn
1.3.1. Vai trị và chất lượng tổ chức và chỉ đạo của Ủy ban nhân dân các cấp:
Việc sắp xếp, tổ chức, quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực là vấn đề cấp
bách đặt ra cho công tác quản lý nhà nước trong việc xây dựng cơ cấu tổ chức và
hoạt động của mình cũng như các CQCM cấp huyện. Tổ chức và hoạt động của các
CQCM được quy định tại một số văn bản như: Hiến pháp năm 2013; Luật tổ chức
chính quyền địa phương năm 2015; Nghị định số 37/2014/NĐ-CP Quy định tổ chức
các CQCM thuộc UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh. Căn cứ vào điều
kiện cụ thể, chính quyền địa phương tổ chức rà sốt, sắp xếp tổ chức bên trong của
các CQCM thuộc UBND cấp huyện theo hướng kiên quyết thu gọn đầu mối phù
hợp với đặc điểm, đặc thù của địa phương mình.
Ngồi ra, UBND cấp huyện cũng ban hành các quy định, quy chế làm việc,
phân cấp quản lý trên các lĩnh vực và tổ chức thực hiện triển khai kịp thời, tạo điều
kiện cho các CQCM, đơn vị thực hiện chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được phân
công, phân cấp. Các quy chế hoạt động, phối hợp liên ngành trong quản lý nhà nước
cũng được UBND cấp huyện phê duyệt, giúp các CQCM, đơn vị thực hiện có hiệu
quả hơn các nhiệm vụ quản lý đối với từng lĩnh vực trên địa bàn huyện.
1.3.2. Sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng
Trong những năm qua, cấp ủy Đảng luôn nhận thức rõ tầm quan trọng của
việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị, xem đây
là một trong những yếu tố quyết định đối với công tác xây dựng Đảng, chính
quyền và các tổ chức trong hệ thống chính trị, là chìa khóa then chốt cho sự ổn
định và phát triển. Mối quan hệ giữa cấp ủy Đảng với các CQCM thuộc UBND
cấp huyện được xác định rõ thẩm quyền và trách nhiệm trong công tác lãnh đạo,
quản lý, điều hành nhằm xây dựng mối quan hệ giữa Đảng với các phòng ban. Cấp

14


ủy Đảng và cơ quan chuyên môn tạo cơ sở sắp xếp đồng bộ giữa tổ chức bộ máy
của Đảng và hệ thống chính trị của chính quyền.
Thơng qua việc tiến hành sắp xếp, rà soát lại chức năng, nhiệm vụ, bộ máy
tham mưu được tinh gọn, rút giảm đầu mối, không trùng lắp với chức năng, nhiệm vụ.
Đối với việc xây dựng tổ chức bộ máy, các cấp ủy Đảng đã tổ chức nghiên cứu, học tập,
quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm, chủ trương của Đảng về xây dựng tổ chức bộ
máy được tinh gọn trong hệ thống chính trị. Đồng thời giúp tổ chức bộ máy của cơ quan
tham mưu, giúp việc của Đảng với CQCM được tinh gọn, khơng trùng lắp, giảm bớt
những quy trình trung gian, nâng cao chất lượng tham mưu.
Về quy chế làm việc, Đảng ủy đã tăng cường sự phối hợp giữa bí thư với các
thành viên cấp ủy, giữa Đảng ủy với các đoàn thể trong việc thực hiện nhiệm vụ
chung của UBND. Đặc biệt trong quá trình chỉ đạo, điều hành triển khai công việc
giữa Ban Thường vụ và các Trưởng phịng ln duy trì được mối quan hệ hài hịa
thống nhất trong cơng tác xây dựng Đảng, gắn kết được nhiệm vụ của các CQCM.
Ngoài ra, cấp ủy Đảng cũng đã bám sát các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp
của nghị quyết đại hội Đảng các cấp để xây dựng chương trình, kế hoạch sát với
tình hình thực tế của từng ngành. Cấp uỷ Đảng đã chủ động và tích cực triển khai
thực hiện các mặt cơng tác, tham gia lãnh đạo cán bộ, đảng viên thực hiện tốt nhiệm
vụ chính trị của Đảng bộ và của ngành. Trong đó, cấp ủy Đảng đã tích cực tham
mưu với Huyện ủy, HĐND, UBND huyện ban hành các nghị quyết, chỉ thị, quyết
định cho các CQCM trên địa bàn huyện.
1.3.3. Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan chuyên môn.
Phối hợp của các CQCM của cấp huyện trong việc tham mưu, đề xuất và xử
lý cơng việc, góp phần quan trọng giúp UBND huyện thực hiện tốt được vai trò
quản lý, điều hành trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và đối
ngoại. Sự phối hợp giữa các phòng ban huyện theo hướng ngày càng tiến bộ với
việc xây dựng chương trình sát với thực tế mang tính khoa học, hợp lí, có bám sát

các nhiệm vụ trọng tâm và bao quát trong các lĩnh vực cơng tác, ít xảy ra tình trạng
trùng lắp cơng việc với nhau, có sự chủ động trong các mối quan hệ, thường xuyên
cung cấp thông tin kịp thời và đầy đủ, chính xác sẽ giúp phục vụ tốt hoạt động quản

15


lý, điều hành cấp huyện của từng ngành.
Thực tế cho thấy, thiếu sự phối hợp tốt giữa các CQCM không thể đưa lại
hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động của UBND. Tuy nhiên, việc phối hợp hoạt động
giữa các CQCM phải thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi cơ
quan; bảo đảm chất lượng, hiệu quả trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao. Nâng
cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan và hiệu quả trong việc giải quyết các
công việc liên ngành; bảo đảm hiệu quả hoạt động của hệ thống hành chính Nhà
nước.
1.3.4. Sự ảnh hưởng của trình độ, năng lực của cán bộ, công chức của các
cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện.
Đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện là lực lượng nịng cốt trong cơng tác
tham mưu, xây dựng, hoạch định các vấn đề của UBND cấp huyện. Nghị quyết
Trung ương ba khóa VII xác định: " Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của
Cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then
chốt trong xây dựng Đảng". Việc thực hiện nhiệm vụ, kỹ năng làm việc, sự phát
triển khơng ngừng của xã hội, địi hỏi người cán bộ cơng chức phải có đủ kiến thức,
năng lực làm việc, cũng như làm chủ cơng việc của mình. Theo đó; người cán bộ,
công chức của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện phải có đủ trình độ
học vấn, năng lực công tác tương ứng với chức danh và cơng việc hiện đang thực
hiện tại vị trí đang đảm nhiệm, bảo đảm đáp ứng với nhu cầu thực hiện công tác của
bản thân và của các cơ quan chuyên mơn cấp huyện.
Ngồi ra, xuất phát từ thực tiễn, đội ngũ cán bộ công chức thuộc UBND cấp
huyện là nguồn cán bộ, công chức cho các chức danh khác của cấp trên; là nguồn

quy hoạch, đào tạo cho vị trí cao hơn. Chính vì thế, bổ sung trình độ, phát huy năng
lực sẽ giúp việc phân công công tác và thích ứng với cơng việc mới có hiệu quả
hơn.
Trong giai đoạn hiện nay, q trình cơng nghiệp hóa - Hiện đại hóa đất nước
ngày càng phát triển, địi hỏi sự phát triển về trình độ, năng lực cũng như hoạt động
của đội ngũ cán bộ công chức các cấp phải thật sự hiệu quả, thiết thực, đáp ứng
được nhu cầu thực tiễn trong quá trình tổ chức, hoạt động và vai trò của các cơ quan

16


nhà nước trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước.
1.3.6. Sự giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính
trị - xã hội và người dân trên địa bàn.
Trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước nói chung, của chính quyền
địa phương nói riêng thì sự phối hợp giữa bộ máy chính quyền địa phương với
MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội (cịn gọi là đồn thể nhân dân, đồn thể
chính trị - xã hội) có mối quan hệ với nhau. Sự phối hợp này là một tất yếu và xuất
phát từ chủ trương của Đảng và tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh về nhà nước của
dân, do dân, vì dân. MTTQ cũng như các đồn thể nhân dân là cơ sở chính trị của
chính quyền nhân dân, chỗ dựa vững chắc của Đảng và Nhà nước. Một Nhà nước
phải có một bộ máy chính quyền thực hiện quyền lực của nhân dân và có sự phối
hợp chặt chẽ với Mặt trận và các đoàn thể. Đây là sự phối hợp mật thiết cấu thành
trong hệ thống chính trị.
Nghị quyết Đại hội XI của Đảng đề ra nhiệm vụ: “Mặt trận Tổ quốc và các
đoàn thể nhân dân tiếp tục tăng cường tổ chức, đổi mới nội dung, phương thức hoạt
động, khắc phục tình trạng hành chính hóa, phát huy vai trị nịng cốt tập hợp, đồn
kết nhân dân xây dựng cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; thực hiện dân chủ,
giám sát và phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững
mạnh; tổ chức các phong trào thi đua yêu nước, vận động các tầng lớp nhân dân

thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối
ngoại” [19]
Sự gắn kết giữa MTTQ với chính quyền trong q trình tổ chức và sự tham
gia với chính quyền trong việc giải quyết những vấn đề kinh tế - xã hội, thực hiện
dân chủ, chăm lo, bảo vệ đời sống chính đáng của tầng lớp nhân dân. MTTQ thực
hiện chức năng giám sát các hoạt động của các cơ quan, tổ chức nhà nước để xây
dựng, bảo vệ chính quyền, góp phần tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa nhân
dân với Nhà nước. MTTQ phối hợp với các cơ quan chuyên môn trong công tác vận
động, tuyên truyền, giám sát hoạt động của UBND. Qua đó, đại diện cho tiếng nói
của người dân, thực hiện công tác giám sát và phản biện với UBND và các cơ quan
chun mơn có liên quan.

17


Kết luận Chương 1
Trong Chương 1, tác giả đã trình bày những vấn đề lý luận vềtổ chức và hoạt
động của các CQCM thuộc UBND cấp Huyện từ thực tiễn tại Thành phố Hồ Chí
Minh. Trong hệ thống lý luận đã giải quyết được khái niệm các CQCM thuộc UBND
cấp huyện. Xuất phát từ khái niệm của các CQCM tác giả đã nêu lên được vai trò,
nguyên tắc, tổ chức và hoạt động CQCM thuộc UBND cấp huyện, và từ đó đưa ra
thực trạng, quan điểm đổi mới tổ chức hoạt động CQCM thuộc UBND cấp huyện
tại TP.HCM.
Từ kết quả nghiên cứu của Chương 1 cho thấy các CQCM được bố trí, sắp
xếp một cách hợp lý; mỗi một cơ quan có chức năng, nhiệm vụ riêng; khơng có sự
trùng lập, chồng chéo giữa các cơ quan với nhau. Việc sắp xếp lại tổ chức, bộ máy
theo hướng tinh gọn, hiệu quả; các cơ quan tương đồng về chức năng, nhiệm vụ.
Trong đó, phương châm, mục tiêu là xây dựng tổ chức bộ máy đồng bộ, tinh gọn,
có tính ổn định, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, đáp ứng được u cầu thực hiện
nhiệm vụ chính trị. Vì vậy, kết quả đạt được của việc nghiên cứu toàn bộ những vấn

đề lý luận chung về CQCM thuộc UBND cấp huyện là cơ sở để tác giả nghiên cứu
về thực trạng, quan điểm và giải pháp đổi mới của các CQCM thuộc UBND cấp
huyện từ thực tiễn tại TP.HCM giai đoạn 2014-2020 một cách có hệ thống, khoa
học sẽ được trình bày ở Chương 2.

18


Chương 2
THỰC TRẠNG TỔ CHỨC, CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ VÀ KẾT QUẢ
HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC CƠ QUAN CHUYÊN MÔN TỪ THỰC TIỄN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
2.1. Thực trạng tổ chức, chức năng nhiệm vụ của các cơ quan chuyên môn
thuộc UBND cấp huyện từ thực tiễn tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Về chức năng, các CQCM là cơ quan giúp việc cho UBND trong thực huện
quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực công tác. Hoạt động của các CQCM gắn liền
với hoạt động của UBND cùng cấp đều có cơ cấu tổ chức, có nhân sự, con dấu và
hoạt động nhân danh phòng, ban trong quan hệ với các cơ quan tổ chức khác, đều
thực hiện nhiệm vụ chung là giúp việc, tham mưu cho UBND cấp huyện thực hiện
công việc quản lý nhà nước. Hoạt động của các CQCM thuộc UBND cấp huyện
được cụ thể hóa trong Nghị định số 37/2014/NĐ-CP quy định tổ chức các cơ quan
chuyên môn thuộc UBND cấp huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh. Các CQCM
thuộc UBND chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, biên chế và công tác của UBND,
đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra về nghiệp vụ của cơ quan quản lý nhà nước về
ngành, lĩnh vực cấp trên. UBND TP.HCM đã ban hành nhều văn bản chỉ đạo UBND
các cấp và các CQCM như quyết định số 10/2016/QĐ-UBND của UBND thành phố
về Ban hành Quy chế về tổ chức và hoạt động của Phòng Tư pháp thuộc UBND
huyện, quận; quyết định số 04/2016/QĐ-UBND của UBND thành phố về ban hành
quy định về khuyến khích chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp đô thị trên địa bàn TP
giai đoạn 2016 - 2020, quyết định số 7045/QĐ-UBND của UBND Thành phố về Ban

hành Kế hoạch kiểm soát thủ tục hành chính năm 2016 trên địa bàn TP. Quyết định
số 4826/QĐ-UBND ngày 11 tháng 11 năm 2019 của Chủ tịch UBND thành phố về
việc phê duyệt quy trình nội bộ giải quyết thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền tiếp
nhận của Ủy ban nhân dân quận, huyện:
Các CQCM thuộc UBND cấp huyện tại TP.HCM sự chỉ đạo, quản lý về tổ
chức, biên chế và công tác của UBND cùng cấp, đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra
về nghiệp vụ của cơ quan quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực cấp trên. Việc tổ

19


chức CQCM thuộc UBND phải bảo đảm phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị,
hải đảo và điều kiện, tình hình phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương; bảo
đảm tinh gọn, hợp lý trong quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực từ trung ương đến
cơ sở. Không được trùng lắp với nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước
cấp trên đặt tại địa bàn.
Do đặc thù của TP.HCM bao gồm cả quận và huyện và phụ thuộc nhiều vào
yếu tố: dân số, kinh tế, địa lý, đặc thù của từng quận, huyện tại TP.HCM. Ủy ban
nhân dân TP.HCM đã ban hành Quyết định số 41/2008/QĐ-UBND ngày 20/05/2008
của UBND TP.HCM về tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân
quận - huyện, trong đó nêu rõ các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp quận và
cấp huyện bao gồm 10 CQCM "cứng" được tổ chức thống nhất gồm các cơ quan :
Phịng Nội vụ; Phịng Tài chính - Kế hoạch; Phịng Tư pháp; Phịng Tài ngun và
Mơi trường; Phịng Văn hóa và Thơng tin; Phịng Lao động - Thương binh và Xã
hội; Phòng Y tế; Phòng Giáo dục và Đào tạo; Thanh tra; Văn phòng Hội đồng nhân
dân và Ủy ban nhân dân. Các cơ quan chuyên môn thuộc UBND các quận, huyện
này về cơ bản có những đặc điểm và thực hiện những nhiệm vụ chung, giống nhau
như:
a) Thanh tra
Thanh tra là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp quận - huyện tại TP.HCM

có chức năng tham mưu, giúp UBND cùng cấp quản lý nhà nước về công tác thanh
tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo; phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp
luật. Thanh tra có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng; chịu sự chỉ đạo,
quản lý về tổ chức, biên chế và công tác của UBND cấp quận - huyện mà trực tiếp
là Chủ tịch UBND; đồng thời chịu sự chỉ đạo về công tác, huớng dẫn về nghiệp vụ
của Thanh tra thành phố. Thanh tra cấp quận - huyện tại TP.HCM có các nhiệm vụ,
quyền hạn cụ thể sau:
+ Trình UBND cấp quận - huyện ban hành quyết định, chương trình, biện
pháp tổ chức về cơng tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham
nhũng thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước được giao.

20


+ Trình Chủ tịch UBND cấp quận - huyện kế hoạch thanh tra hàng năm và
các chương trình, kế hoạch khác theo quy định của pháp luật.
+ Tổ chức và thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật sau khi được UBND
cấp quận - huyện phê duyệt.
+ Hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ công tác thanh tra, tiếp công dân, giải
quyết khiếu nại, tố cáo; phòng, chống tham nhũng cho cán bộ, công chức phường.
Thông tin, tuyên truyền, phổ biến pháp luật về lĩnh vực thanh tra, giải quyết khiếu
nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.
+ Phối hợp với Ủy ban MTTQVN quận - huyện trong công tác hướng dẫn
nghiệp vụ cho Ban Thanh tra nhân dân phường - xã.
+ Về giải quyết khiếu nại, tố cáo: hướng dẫn UBND phường - xã và các cơ
quan, tổ chức, đơn vị thuộc quyền quản lý của UBND quận - huyện thực hiện việc
tiếp công dân, xử lý và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Thanh tra, kiểm tra trách nhiệm
của Chủ tịch UBND phường - xã - thị trấn, Thủ trưởng cơ quan, đơn vị, tổ chức
thuộc quyền quản lý của UBND quận - huyện trong công tác tiếp công dân, giải
quyết khiếu nại, tố cáo; Kiến nghị công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo thuộc phạm

vi quản lý của Chủ tịch UBND quận - huyện; theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực
hiện các quyết định giải quyết khiếu nại, kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý
tố cáo của Chủ tịch UBND huyện. Xác minh, kết luận và đưa ra kiến nghị về việc
giải quyết vụ việc khiếu nại, tố cáo; xem xét, kết luận việc giải quyết tố cáo thuộc
thẩm quyền đã giải quyết nhưng có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
+ Về phòng, chống tham nhũng: Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy
định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng của cơ quan, đơn vị thuộc quyền
quản lý của UBND quận - huyện; phối hợp với các cơ quan Điều tra, Viện kiểm sát
nhân dân, Kiểm tốn, Tịa án trong việc phát hiện hành vi tham nhũng. Tiến hành
xác minh kê khai tài sản, thu nhập thông tin theo quy định của pháp luật; tổng hợp
kết quả báo cáo kết quả về Chủ tịch UBND quận - huyện, Thanh tra Thành phố.
Thực hiện công tác kiểm tra, giám sát nội bộ nhằm ngăn chặn hành vi tham nhũng
trong hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.

21


Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, thanh tra được phép yêu cầu cơ quan,
đơn vị có liên quan cử cán bộ, cơng chức, viên chức, những người có liên quan,
tham gia các Đoàn thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng.
b) Phòng Nội vụ
Là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp quận - huyện. Tại TP.HCM, Phịng
Nội vụ có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng; chấp hành sự lãnh đạo,
quản lý về tổ chức, vị trí việc làm, biên chế công chức, cơ cấu ngạch công chức và
công tác của UBND cấp quận - huyện. Phịng nội vụ có chức năng tham mưu, giúp
UBND cấp quận - huyện quản lý nhà nước về: Tổ chức bộ máy; vị trí việc làm; cải
cách hành chính; biên chế cơng chức và cơ cấu ngạch công chức trong các cơ quan,
tổ chức hành chính nhà nước; cơ cấu viên chức theo chức danh nghề nghiệp và số
lượng người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập; tiền lương đối với cán
bộ, công chức, viên chức, lao động hợp đồng trong cơ quan, tổ chức hành chính,

đơn vị sự nghiệp cơng lập; địa giới hành chính; quản lý cán bộ, cơng chức, viên
chức; và những người hoạt động không chuyên trách ở cấp phường, xã; hội, tổ chức
phi chính phủ; thực hiện công tác văn thư, lưu trữ nhà nước; tôn giáo; thi đua - khen
thưởng; công tác thanh niên. Đồng thời chấp hành sự chỉ đạo, kiểm tra, thanh tra,
hướng dẫn về chun mơn, nghiệp vụ của Sở Nội vụ.
Phịng nội vụ có nhiệm vụ: Trình UBND, Chủ tịch UBND quận - huyện ban
hành quyết định; quy hoạch, kế hoạch dài hạn, 05 năm và hàng năm; chương trình,
biện pháp tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cải cách hành chính nhà nước thuộc lĩnh
vực quản lý nhà nước được giao. Tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật, quy
hoạch, kế hoạch sau khi được phê duyệt. Thông tin, tuyên truyền, phổ biến, giáo
dục, theo dõi thi hành pháp luật về các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý. Các nhiệm
vụ về tổ chức, bộ máy; về quản lý, sử dụng biên chế công chức, số lượng người làm
việc trong đơn vị sự nghiệp công lập; về quản lý vị trí việc làm, cơ cấu chức danh
cơng chức, viên chức; về cải cách hành chính; về cơng tác xây dựng chính quyền;
về cơng chức, viên chức; cải cách chế độ công vụ, công chức; về công tác văn thư,
lưu trữ.

22


Thực hiện công tác thống kê, thông tin, báo cáo về tình hình, kết quả triển
khai cơng tác nội vụ trên địa bàn cho Chủ tịch UBND cấp quận - huyện và Sở nội
vụ. Tổ chức triển khai, ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ; xây dựng hệ thống
thông tin, lưu trữ phục vụ công tác quản lý nhà nước về công tác nội vụ trên địa bàn
theo quy định của pháp luật.
c) Phịng Tài chính-Kế hoạch
Phịng có chức năng tham mưu, giúp UBND quận - huyện tại TP.HCM quản
lý nhà nước về lĩnh vực tài chính, tài sản, đầu tư, quy hoạch theo quy định của pháp
luật. Phòng có con dấu và tài khoản riêng; chịu sự chỉ đạo, quản lý về quản lý và tổ
chức, vị trí việc làm, biên chế công chức, cơ cấu ngạch công chức và công tác của

UBND quận - huyện; đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn về chuyên
môn, nghiệp vụ từ Sở Kế hoạch và Đầu tư. Phòng có một số nghiệp vụ và nhiệm vụ
chun mơn sau:
Về lĩnh vực tài chính:
+Trình UBND quận - huyện ban hành các quyết định; quy hoạch, kế hoạch
dài hạn, 5 năm và hàng năm về lĩnh vực tài chính; chương trình, biện pháp tổ chức
thực hiện nhiệm vụ cải cách hành chính Nhà nuớc trong lĩnh vực tài chính thuộc
trách nhiệm của Phòng.
+ Hướng dẫn các cơ quan, đơn vị dự toán thuộc quận - huyện, UBND phường
xây dựng dự toán ngân sách hàng năm. Tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật,
các quy hoạch, kế hoạch, chương trình đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Thơng
tin, tun truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và tham mưu, giúp UBND quận huyện theo dõi thi hành pháp luật trong lĩnh vực tài chính, đầu tư trên địa bàn.
+ Xây dựng dự toán ngân sách quận - huyện theo hướng dẫn của Sở Tài chính
trình UBND quận - huyện; tổ chức thực hiện dự toán ngân sách đã được quyết định.
Hướng dẫn, kiểm tra việc quản lý tài chính, ngân sách, giá, thực hiện chế độ kế tốn
của chính quyền cấp phường, đơn vị hành chính sự nghiệp của nhà nước thuộc cấp
quận - huyện; phối hợp với cơ quan có liên quan trong việc quản lý cơng tác thu
ngân sách nhà nước trên địa bàn theo quy định của pháp luật; thẩm tra quyết toán
các dự án đầu tư do quận - huyện quản lý; thẩm định quyết toán thu, chi ngân sách

23