Cách xử trí đối với trẻ bị đái tháo đường
Trước hết, bạn đừng tự dằn vặt vì bản thân bạn không có lỗi và không
thể làm gì để con mình khỏi bị đái tháo đường (ĐTĐ). Hãy bình tĩnh tìm hiểu
nhiều hơn về căn bệnh này để tránh cho con bạn khỏi những tai biến có thể
xảy ra. Sau đây là lời giải đáp cho những thắc mắc thường gặp của bậc cha
mẹ có con bị ĐTĐ.
Tại sao con tôi lại bị ĐTĐ trong khi gia đình tôi trước nay không ai bị
bệnh này cả?
ĐTĐ có thể di truyền. Tuy nhiên, ở một số trẻ, bệnh xuất hiện khi một loại
virus (như virus gây bệnh sởi hoặc quai bị...) tấn công vào tụy (cơ quan sản xuất ra
insulin), làm tụy bị tổn thương. Có thể giải thích hiện tượng này như sau: đầu tiên,
cơ thể tấn công các virus xâm nhập, sau đó tự nhiên nó quay sang tấn công vào tụy
vì các tế bào của tụy trông giống với loại virus kia. Hậu quả là tụy bị phá hủy và
không thể sản xuất ra insulin nữa. Do không thể biết trẻ nào sẽ bị loại virus đó tấn
công nên chúng ta sẽ không có cách nào bảo vệ trẻ khỏi bị ĐTĐ.
Nên nói gì với những đứa con khác?
Nếu để ý, bạn sẽ thấy những trẻ khác trong nhà cũng lo lắng không kém gì
bạn. Vì vậy, tốt hơn hết là hãy nói với chúng một cách đơn giản và cởi mở về bệnh
ĐTĐ dựa trên những kiến thức mà bạn có. Ví dụ, bạn có thể nói: “Em con bị bệnh
ĐTĐ. Điều đó có nghĩa là em sẽ không được ăn uống thoải mái, hàng ngày cần
tiêm một loại thuốc gọi là insulin để giữ cho cơ thể được khỏe mạnh. Các con có
muốn biết về những điều này không? Chúng ta sẽ cùng nói về chuyện này nhé”...
Test nhanh thử đường huyết cho trẻ.
Một trong những điều mà bọn trẻ hay hỏi và các bậc cha mẹ cũng nên nói
cho chúng hiểu là tác dụng của insulin... Ví dụ, về hiện tượng hạ đường máu do
tiêm insulin, bạn có thể giảng giải như sau: “Đôi khi em con có những hành động
rất kỳ lạ, như run rẩy, toát mồ hôi, cáu gắt hoặc tự nhiên ngủ thiếp đi... Khi đó, em
cần được cho ăn hoặc uống nước đường ngay lập tức”.
Con tôi còn quá nhỏ, làm thế nào để nó có thể tự chăm sóc?
Là cha mẹ, chúng ta thường thấy rất khó để vừa bảo vệ, che chở cho đứa
con bị bệnh, lại vừa giúp nó được sinh hoạt, vui chơi tự nhiên như những trẻ khỏe
mạnh khác. Có khi bạn vừa nói với con: “Hãy đi chơi với bạn nếu con muốn”
nhưng chỉ sau 1 phút bạn lại nghĩ: “Con mình không nên đi chơi bây giờ, nó mới
tiêm insulin nên có thể bị hạ đường huyết”. Bạn nên tìm cách giúp trẻ tự kiểm soát
bệnh. Hãy tìm hiểu xem liệu trẻ có thể làm được gì, rồi hướng dẫn cho chúng. Nếu
không để con tự làm, nó sẽ mãi mãi phụ thuộc vào bạn.
Chú ý: Hãy khuyến khích con bạn tham gia các sinh hoạt tập thể để chúng
biết rằng cũng có những trẻ khác bị bệnh như mình, và chúng có thể học hỏi lẫn
nhau cách điều trị, kiểm soát bệnh.
Làm thế nào để con tôi có thể học hỏi và tự chăm sóc nhiều hơn về
bệnh ĐTĐ?
Nếu bạn muốn con mình có được thói quen học hỏi cách kiểm soát bệnh
của nó hàng ngày, hãy làm theo các bước sau:
- Nói với con bạn về những gì mà nó có thể làm để chữa bệnh ĐTĐ. Lập
một danh sách những điều cần làm để kiểm soát bệnh tốt nhất; sau đó chọn ra một
số công việc mà bạn muốn con mình thực hiện thành thạo.
- Đặt ra những phần thưởng nhỏ mà con bạn sẽ được nhận nếu nó làm tốt
điều bạn muốn.
- Lập một bảng công việc: lập danh sách công việc mà con bạn nên làm mỗi
ngày, trong đó có 1-2 công việc mà nó đã thực sự làm tốt. Xem con bạn đã làm
được bao nhiêu việc (mỗi việc làm được sẽ đánh 1 dấu cộng) và nhận phần
thưởng. Hãy để trẻ tự chọn chỗ treo bảng này và phải treo sao cho trẻ có thể với
tới được. Mỗi tối, đề nghị trẻ tự tổng kết xem đã làm được bao nhiêu việc, có được
nhận phần thưởng hay không và phần thưởng đó là gì?
- Nên khen ngợi kịp thời khi con bạn làm được những công việc mới. Theo
kinh nghiệm thì với cách này, chỉ sau một thời gian ngắn, bạn có thể bỏ bảng nói
trên. Khi trẻ không làm được điều gì, hãy nói: “Con nên cố gắng vào ngày mai”.
Không bao giờ được trừng phạt nếu trẻ không chịu làm hoặc không làm được gì.
Không bao giờ được xóa đi những dấu cộng trên bảng đó. Khi tập trung vào đứa
con bị bệnh, bạn không bao giờ được quên những đứa con khác. Tốt nhất là cũng
lập cho chúng những bảng công việc phải làm khác, ví dụ: học bài, dọn nhà, vẽ
tranh…
Khi trẻ có những hành động bất thường, đó là do nghịch ngợm hay do
bệnh ĐTĐ?
Thật khó trả lời chính xác được câu hỏi này. Khi trẻ khóc, cáu gắt hoặc túm
đuôi chó mèo, bắt gián ăn... thì dù do nguyên nhân gì, bạn cũng nên dỗ dành và
khuyên con đừng nghịch như vậy nữa. Không bao giờ chiều chuộng trẻ quá mức.
Trong trường hợp này, phải tỏ ra cứng rắn.
Sau đó, nếu bạn nghĩ trẻ bị hạ đường huyết, hãy tự hỏi: có phải đây là thời
điểm mà insulin tác dụng mạnh nhất không? (ví dụ 2 giờ sau khi tiêm insulin
nhanh); trẻ có bỏ ăn hoặc ăn ít vào buổi sáng (hoặc trưa) không? Hôm nay nó có
tập thể dục hoặc chạy nhảy nhiều quá không? Mặt trẻ có xanh hoặc nhợt nhạt
không? Có phải hàng ngày vào giờ này, nó đều có những hành động như vậy hay
không? Nếu sợ đường huyết của trẻ quá cao, bạn nên tự hỏi: trẻ có bị ốm (ho, sốt,
cảm cúm) không? Trông nó có thực sự khỏe mạnh không? Đường máu của nó mấy
ngày nay (hoặc sáng nay) có tốt không?
Tiếp theo, phải thử ngay đường máu cho trẻ (nếu có thể). Tùy đường máu
cao hay thấp, bạn có thể xử trí hoặc báo ngay cho bác sĩ và đưa con đến bệnh viện.