Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dòng sông (Dàn ý + 3 mẫu)

Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
Dàn ý cảm nhận Ai đã đặt tên cho dịng sơng
1. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả Hồng Phủ Ngọc Tường
- Tác phẩm bút kí Ai đã đặt tên cho dịng sơng là lời tri ân của ông tới Huế.
2. Thân bài
a. Sông Hương với vẻ đẹp trong cảnh sắc thiên nhiên:
- Sông Hương khi con ở trên thượng nguồn:
+ Là “bản trường ca của rừng già” => vẻ đẹp hùng tráng, hung bạo nhưng cũng khơng
kém phần trữ tình “dịu dàng ...đỗ qun rừng”.
+ Là một cơ gái Di –gan “ phóng khống và man dại”: một vẻ đẹp phóng khống của
tự do, mãnh liệt, trong sáng.
+ Ra khỏi rừng, nó biến đổi thành “người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở”:
đẹp dịu dàng mà lại trí tuệ, sâu lắng, dịu êm.
=> Sông Hương ở thượng nguồn mang vẻ đẹp vừa hùng vĩ, vừa trữ tình, có lúc lại
hoang dại, tự do như một cô gái trẻ tràn đầy sức sống, đến lúc ra khỏi rừng, nó liền
hiền dịu, biến thành một người mẹ.
=> Biện pháp nghệ thuật được sử dụng: ẩn dụ, nhân hóa, so sánh, với các từ ngữ giàu
hình tượng, nhịp văn dồn dập để người đọc có thể cảm nhận đc sự mãnh liệt của sơng
Hương khi cịn chưa gặp Huế.
- Sông Hương khi đến đồng bằng và ngoại vi thành phố Huế:

Tổng hợp Download.vn

1


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
+ Nó trở thành “ người con gái đẹp ...hoa dại” - cơ gái Di gan phóng khống và man
dại phía trên. Nó đang chờ đợi người tình mong đợi đến đánh thức.
+ Nó đột ngột “chuyển mình liên tục”, biến đổi thành một vóc dáng mới, với một sức

sống mới, căng tràn hơn “ từ ngã ba Tuần ...xi dần về Huế”.
=> Đây là cuộc tìm kiếm “có ý thức” của sơng Hương, như một người con gái đẹp với
sức xuân dâng tràn, chạy đi tìm người tình lang của mình.
=> Nhịp văn nhẹ nhàng, lối ví von so sánh giàu hình tượng, đầy sáng tạo như những
nét bút di chuyển trên bức tranh đầy màu sắc giúp người đọc càng thêm thích thú với
cuộc khám phá hành trình của sơng Hương.
- Sơng Hương khi vào trong lòng thành phố Huế
+ Trải qua bao sự thay đổi, bao lần chuyển dịng, trưởng thành, sơng Hương “vui tươi
hẳn lên” khi gặp được người tình của nó – thành phố Huế. Nó lập tức quấn qt người
tình lang của mình.
+ Đầu tiên, nó uốn một cánh cung ...Cồn Hến”: Sự dịu dàng, e thẹn, cách bộc lộ tình
cảm vừa kín đáo lại bừa dạt dào yêu thương “như một tiếng “vâng” ... tình u” =>
Sơng Hương như người con gái Huế, vô cùng ê áp, dịu dàng mà đắm say.
+ Sông Hương tỏa đi khắp thành phố, như muốn bao bọc, gần gũi, hịa mình vào Huế,
để linh hồn của nó gắn bó với linh hồn của Huế thân thương “đầu và cuối ...xúm xít”
+ Sơng Hương vào Huế biến thành bà mẹ của dân ca xứ Huế.
=> Vào thành phố, sơng Hương khơng cịn ồn ào, mãnh liệt mà “như mặt hồ tĩnh
lặng”, phải chăng nó muốn trôi “ thật chậm, thật chậm” để được gần gũi thêm thành
phố thân u của mình.
=> Sơng Hương và Huế như cặp tình nhân đầy say đắm, với vẻ đẹp nên thơ, trữ tình.

Tổng hợp Download.vn

2


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
- Sơng Hương khi rời xa Huế:
+ Nó ngập ngừng, khơng nỡ rời xa, bịn rịn, lưu luyến thành phố tím mộng mơ, để rồi
“đang xa dần thành phố”, nó “như sức nhớ ...Bao Vinh xưa cổ”.

+ Sơng Hương cố tình trơi chậm chạp, thật chậm để mà lưu luyến, dặn người ta đừng
quá buồn với sự biến đổi của dịng thời gian.
=> Ở đây, sơng Hương như người con gái bịn rịn lúc chia xa người yêu, mang trong
mình “nỗi vương vấn ...tình yêu”=> lời văn miêu tả vừa trữ tình lại đầy màu sắc, sự so
sánh, liên tưởng hết sức thú vị.
b. Sông Hương với vẻ đẹp trong dịng lịch sử:
- Nó là một dịng sông anh hùng từ thuở xa xưa tới nay:
+ Từ thời Hùng Vương, nó là “dịng sơng biên thùy ...Hùng”.
+ Vào thời phong kiến, nó là “dịng sơng viễn châu ...Đại Việt” mang tên Linh Giang.
Rồi tới thời Nguyễn Huệ, nó “soi bóng kinh thành ...Nguyễn Huệ”.
+ Sơng Hương cũng “sống hết lịch sử ...khởi nghĩa” cho tới thời đại Cách mạng
Tháng Tám với bao chiến công oanh liệt của dân tộc.
- Sơng Hương là một trong những dịng sơng anh hùng
- Sông Hương mang bề dày lịch sử, “ của sử viết ...xanh biếc”.
=> Sông Hương được khắc họa qua bề dày lịch sử dân tộc Việt Nam và ở thời đại nào
nó cũng góp phần vào dịng lịch sử ấy.
c. Vẻ đẹp của sơng Hương trong văn hóa xứ sở
- Sơng Hương là dịng sơng khởi nguồn của âm nhạc cổ điển Huế,là nguồn cảm hứng
để Nguyễn Du viết lên khúc ca cho Kiều “ toàn bộ nền âm nhạc ...dịng sơng này”.

Tổng hợp Download.vn

3


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
- Là dịng sơng của thi ca với nguồn cảm hứng bất tận cho các thi nhân:
+ Với Tản Đà, sông Hương là vẻ đẹp mơ màng, “dịng sơng trắng lá cây xanh”.
+ Với Cao Bá Qt, nó mang vẻ đẹp hùng tráng “như kiếm dựng trời xanh”.
+ Nó cịn là nỗi hồi vạn cổ trong thơ Bà Huyện Thanh Quan

+ Và là nguồn “sức mạnh phục sinh tâm hồn” như trong thơ Tố Hữu.
- Nó cịn là dịng sơng gắn liền với những phong tục và tâm hồn của con người xứ Huế:
+ Màu sương khói mờ ảo của sông Hương như màu áo lục điều, với vải vân tràm lồng
lên màu đỏ, tạo thành màu tím, sắc áo cưới của cơ dâu mặc sau tiết sương giáng.
+ Vẻ đẹp sâu lắng, trầm mặc của sông Hương giống hệt nét tính cách rất riêng trong
tâm hồn người dân xứ Huế.
d. Tên gọi sông Hương:
- Mở đầu và kết thúc bài kí bằng câu hỏi Ai đã đặt tên cho dịng sơng có ý nghĩa:
+ Nhan đề khơi gợi sự tò mò, mong muốn khám phá về dịng sơng
+ Cái tên được gợi ra từ huyền thoại “nước của trăm lồi hoa đổ xuống dịng sơng” =>
danh thơm sẽ còn lưu truyền mãi mãi, cái đẹp mang tính vĩnh hằng.
+ Nội dung tác phẩm là câu trả lời mang đầy tính ngợi ca dịng sơng với những vẻ đẹp
và chất thơ riêng của mình, hồn tồn phù hợp với cái tên mỹ miều của nó.
+ Câu hỏi còn là cái cớ đầy logic để nhà văn đi sâu vào tim hiểu, miêu tả và ngợi ca
dịng sơng Hương gắn với thành phố cố đơ cổ kính thân yêu của mình.
+ Thể hiện niềm trân trọng, ngợi ca đầy tinh tế đối với mảnh đất Huế và sông Hương
thân thuộc.

Tổng hợp Download.vn

4


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
e. Nghệ thuật
- Giọng điệu vừa trữ tình vừa triết lí, nhịp văn nhẹ nhàng, khúc triết, đắm say, xen lẫn
với văn xuôi một cách khéo léo.
- Sử dụng liên tiếp các biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, ... Vơ cùng đặc sắc,
giàu hình tượng tạo nên những góc nhìn đa chiều về sơng Hương, giúp người đọc hiểu
rõ hơn về nó khơng chỉ về mặt địa lý mà còn là về phương diện lịch sử và văn hóa.

- Ngơn từ hết sức dung dị, chân thành, tự nhiên cùng vốn kiến thức uyên thâm trong
nhiều lĩnh vực
3. Kết bài
- Khẳng định lại vẻ đẹp của dịng sơng Hương xứ Huế
- Tình u và vốn kiến thức sâu rộng của Hoàng Phủ Ngọc Tường về sông Hương và
xứ Huế khiến chúng ta càng thêm yêu quý mảnh đất cố đô này
Cảm nhận Ai đã đặt tên cho dịng sơng - Mẫu 1
Đã từ lâu hình ảnh những dịng sơng đã trở thành đề tài bất tận trong thi ca của biết
bao nhà văn, nhà thơ. Những con sông êm đềm, dịu dàng, chảy chậm rãi hoà với vẻ
đẹp nên thơ của cảnh sắc thiên nhiên phải chăng đã làm rung động trái tim, tâm hồn
nhạy cảm của những người nghệ sĩ tài hoa, u thích cái đẹp. Chính bởi lẽ đó, Hồng
Phủ Ngọc Tường đã viết lên bút ký Ai đã đặt tên cho dịng sơng, bằng ngịi bút tài hoa
lãng mạn của mình ơng đã để lại trong lịng độc giả hình ảnh một sơng Hương rất thơ
mộng, trữ tình, có thể làm say đắm trái tim của bao kẻ si tình.
Cuộc đời gắn bó với xứ Huế mộng mơ từ thuở nhỏ đến khi lớn lên, đã cho nhà văn
Hoàng Phủ Ngọc Tường có cơ hộ tìm hiểu tường tận, am hiểu về lịch sử, văn hoá, địa
lý và con người nơi đây, để từ đó viết lên bài bút ký tuyệt vời đến thế. Ông cũng được
mệnh danh là nhà văn của những con sơng: Từ dịng sơng Hương xinh đẹp, con sông

Tổng hợp Download.vn

5


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
Đà hoang dại, đến dịng Cửu Long đổ ra biển lớn,… Tất cả đều nằm trong ký ức
người nghệ sĩ tài hoa, sâu lắng. Điểm mới trong phong cách văn chương của Hoàng
Phủ Ngọc Tường, khiến tác phẩm của ông không thể trộn lẫn với ai khác chính là: Sức
liên tưởng, tưởng tượng hết sức phong phú dồi dào, lối hành văn mê đắm tài hoa, sự
kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trữ tình và chất trí tuệ. Những đặc điểm ấy đã tạo nên

những trang bút ký Ai đã đặt tên cho dịng sơng rất xuất sắc. Đoạn trích Ai đã đặt tên
cho dịng sơng được in trong tập sách cùng tên, viết tại Huế năm 1981. Đoạn trích là
phần đầu của bút ký, tập trung khai thác vẻ đẹp của dịng sơng Hương gắn với cả lịch
sử hào hùng của mảnh đất cố đô xinh đẹp.
Tác giả miêu tả vẻ đẹp dịng sơng Hương từ nhiều góc nhìn khác nhau, nhiều khía
cạnh, từ chiều dài thời gian đến chiều sâu khơng gian. Dịng sơng Hương mang vẻ đặc
biệt trước tiên đến từ góc nhìn địa lý, như tác giả nói có rất nhiều con sơng đẹp mà
ơng từng biết duy chỉ có Hương giang là thuộc về một thành phố. Từ khi còn ở thượng
nguồn, dịng sơng là “một bản trường ca của rừng già”, “rầm rộ”, “mãnh liệt”, “cuộn
xoáy” vượt qua những chặng đường gian nan thử thách nhưng có khi lại trở nên “dịu
dàng, đằm thắm” như đoá hoa đỗ quyên rừng. Chỉ có màu đỏ rực rỡ đó mới miêu tả
hết được vẻ đẹp sông Hương vừa man dại, quyến rũ lại vơ cùng nồng nàn. Khi vào tới
lịng Trường Sơn, sơng Hương được tác giả miêu tả như “một cô gái Di-gan phóng
khống và man dại”, có lẽ vượt qua những khó khăn, thử thách đã hun đúc cho “cơ
gái” ấy một tính cách mạnh mẽ, gan dạ đến thế. Nhưng cũng có khi trải qua cả nửa
chặng đường đời, sơng Hương đã trở thành người con gái của rừng già, kìm hãm sức
mạnh bản năng của chính mình. Xi theo dòng chảy, rời xa thượng nguồn, Hương
giang mang một sắc đẹp “dịu dàng, trí tuệ”, trở thành người mẹ của “một vùng văn
hố xứ sở”. Bằng ngịi bút tinh tế, khéo léo của mình tác giả nhân hố dịng sơng như
một người mẹ , “người mẹ ấy” đã nuôi sống những đứa con bằng tất những tinh t
mình có, bồi đắp phù sa, nuôi lớn đứa con trở nên trù phú, rộng lớn, bao la.
Sơng Hương là dịng sơng duy nhất thuộc thành phố Huế, nó đã trải qua biết bao thăng
trầm gian truân nhưng lại chẳng muốn bộc lộ cho ai thấy, nó muốn giữ kín cho riêng
mình nên đã đóng kín cửa tâm hồn lại và “ném chìa khóa trong những hang đá dưới

Tổng hợp Download.vn

6

Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
chân núi Kim Phụng”. Chính lẽ đó, sơng Hương mang vẻ đẹp vang bóng một thời của
cố đơ Huế xa xưa, vẻ đẹp bí ẩn, quyến rũ, nồng nàn hơn bao giờ hết. Để rồi trải qua
hàng thế kỷ, “người tình trong mộng mới đến đánh thức cô gái Di-gan man dại đang
ngủ say giữa cánh đồng Châu Hố thơ mộng”. Sơng Hương quả thật mang tâm tình
như một người con gái trẻ đẹp khi nghe tiếng gọi của người u, nó vội vã “vịng
những khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những đường cong thật mềm”, như trang
điểm, tơ son cho mình trước khi xi dịng về gặp lại thành phố Huế thân u của nó.
Sơng Hương qua điện Hịn Chén, vấp Ngọc Trản nó đột ngột chuyển hướng Tây Bắc,
vẽ một cung thật tròn về hướng Đông - Nam, ôm lấy chân núi Thiên Mụ, xi dần về
Huế. Từ đây dịng sơng trở nên xanh thẳm, “mềm như tấm lụa”, có khi ánh lên những
tia sáng phản quang nhiều màu sắc “Sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”. Sự chuyển đổi
màu sắc theo từng mùa, theo từng khoảng thời gian trong ngày đã làm nên một nét đặc
trưng, một vẻ đẹp không thể nhầm lẫn của dịng Hương giang với bất cứ con sơng nào
khác. Giáp mặt với thành phố ở Cồn Hến con sông chuyển mình thật mệt mại như một
tiếng “vâng” khơng nói ra của tình u.
Hồng Phủ Ngọc Tường dùng những câu văn rất nhẹ nhàng, uyển chuyển tái hiện vẻ
đẹp kiều diễm, e thẹn của Hương giang, qua đó ta thấy được sức liên tưởng dồi dào,
phong phú của tác giả. Dưới cái nhìn của ơng, dịng sơng thật sự là một người con gái
trẻ, có cảm xúc, có tâm hồn như người đang yêu. Những đường đường cong mềm mại ,
say đắm ấy đã gây cho người đọc những cảm xúc ngỡ ngàng, cuồng si, cứ thế vẻ đẹp
sông Hương len lỏi vào tâm trí độc giả một cách tự nhiên, mộc mạc và chân thực nhất.
Trong lòng thành phố, dòng sông trôi lững lờ chậm rãi như “bản slow của tình u”,
tác giả nhân hố nó như một “người tài nữ” đánh đàn lúc đêm khuya, ông đã cảm
nhận sông Hương qua cái nhìn âm nhạc sâu lắng với vẻ đẹp nồng nàn không thể
cưỡng lại. Rời khỏi thành phố Huế, dịng sơng ơm lấy Cồn Hến rồi lại đột ngột đổi
dịng rẽ ngang, tác giả cho rằng có lẽ đó là chút “lẳng lơ” âm thầm của tình u, nó
sực nhớ ra chưa nói điều gì liền vội vã quay lại tìm người yêu. Tác giả với sức liên
tưởng phong phú của mình, ơng ví Hương giang như nàng Kiều chí tình quay về tìm
Kim Trọng để nói lời hẹn cuối trước khi về với biển cả bao la rộng lớn.

Tổng hợp Download.vn

7


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
Sơng Hương là chứng nhân lịch sử, tại đây nó đã chứng kiến biết bao đổi thay của cố
đô Huế , “sông Hương đã sống những thế kỷ quang vinh với nhiệm vụ lịch sử của nó”.
Trong sách dư địa chí dịng sơng viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ vùng phía
Nam tổ quốc, dịng sơng “soi bóng kinh thành Phú Xn”, “sống hết lịch sử bi tráng
của thế kỷ 19”. Hương giang là thế, nó biết biến đời mình thành những trang sử biếc,
lập những chiến công vang dội, để rồi khi về với cuộc sống đời thường “làm một
người con gái dịu dàng của đất nước”.
Hình ảnh dịng Hương giang có lẽ đã in sâu trong lịng Hồng Phủ Ngọc Tường , ơng
dành cho nó cả một tình cảm sâu nặng, sự u thương da diết. Tác giả cảm nhận dịng
sơng qua nhiều vẻ đẹp, nhiều khía cạnh khác nhau với lối viết nhẹ nhàng, mộc mạc,
dịng sơng cứ thế đi vào lịng người đọc theo mạnh cảm xúc dâng trào không thể dứt
ra. Ơng đã vận dụng thành cơng thể bút ký để tạo nên một tác phẩm có giá trị to lớn
cho nền văn học Việt Nam.
Cảm nhận Ai đã đặt tên cho dịng sơng - Mẫu 2
Ai đã một lần đến với Huế chắc hẳn sẽ không thể nào quên dịng sơng Hương xinh
đẹp. Những nét đẹp cổ kính, trầm mặc, thơ mộng trên mảnh đất này đều ít nhiều mang
dáng hình của sơng Hương. Bởi vậy khi viết về sơng Hương, các nhà thơ, nhà văn
ln dành cho dịng sơng này một tình cảm thiết tha, nâng niu và trân trọng. Bài tùy
bút của Hoàng Phủ Ngọc Tường "Ai đã đặt tên cho dịng sơng" in trong tập sách cùng
tên cũng đã dành cho sơng Hương những tình cảm như thế. Bằng những rung cảm tinh
tế và những lời văn giàu chất trữ tình, lối liên tưởng phong phú, tác giả đã mang người
đọc đến với vẻ đẹp của một dịng sơng đầy mê đắm, thân thương.
Sơng Hương mang trong mình vẻ đẹp trù phú, vơ tận mà thiên nhiên trao tặng. Từ

thượng nguồn, sông Hương mang vẻ đẹp rất đỗi oai hùng, hoang dại, "chảy rầm rộ
giữa bóng cây đại ngàn, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy rừng bí ẩn". Sơng
Hương mang sức sống mãnh liệt, tự do, dịng sơng như "một cơ gái Di- gan phóng
khống và man dại". Song, có lúc, cũng dịu dàng, đằm thắm, sâu sắc vô bờ "trở thành
người mẹ phù sa của một vùng văn hoá xứ sở- đẹp dịu dàng và trí tuệ". Nàng Hương
Tổng hợp Download.vn

8


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
xinh đẹp ấy cũng vơ cùng u kiều giữa những bông hoa đỗ quyên nơi rừng già "dịu
dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng".
Sau những cuộc du hành của mình đến với bao địa điểm mới lạ và hấp dẫn như: Điện
Hòn Chén, Nguyệt Biều, Lương Quán, chùa Thiên Mụ,.. sông Hương sẽ đến với Huế
thương. Giữa những cánh đồng mênh mông, êm đềm, nàng Hương như "người con gái
đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hố đầy hoa dại". Đường cung uốn mình
đầy điệu nghệ và dẻo dai của sông Hương đưa nàng đến với Huế sau khi vỗ về ôm ấp
chùa Thiên Mụ. Nằm trong lịng cố đơ, nàng mỉm cười với Huế trong niềm háo hức và
hạnh phúc khơn ngi, có lẽ sau bao vất vả, đến được với người thương của mình
khiến nàng khơng khỏi xúc động, và có lẽ với niềm thương chân thành ấy mà sông
Hương lúc này đây đang dâng tặng trọn vẹn sự đẹp đẽ của mình cho Huế.
Giữa lịng thành phố thương u, sơng Hương mềm mại như một dải lụa, lững lờ trôi
êm đềm trông vô cùng xinh đẹp và dịu dàng, điểm xuyết giữa dòng là những chiếc
thuyền bé nhỏ, lập lòe trong màn đêm, là những ánh đèn nhỏ trên thuyền trông đẹp và
thơ mộng biết bao. Sông Hương lúc này đây như một điệu "slow" ngọt ngào dành
riêng cho Huế ,cho mỗi mình Huế mà thơi.
Sơng Hương cịn là nơi ghi dấu bao nét văn hố của dân tộc, đó là những làn điệu ca
Huế trên sông khi về đêm, là tiếng đàn tinh tế của người tài nữ trên khoang thuyền khi
về khuya. Là những câu hò dân gian khiến bao người mê đắm. Tiếng nhạc hòa cùng

hồn thiên nhiên vang vọng mãi trong lịng người.
Khơng chỉ mang vẻ đẹp của thiên nhiên, mang dấu ấn của văn hố, sơng Hương còn là
chứng nhân cho bao thời kỳ lịch sử của vùng đất kinh kỳ này. Từ xa xưa, nó đã là một
dịng sơng biên thùy xa xơi, qua thời kì trung đại, dòng Linh Giang đã cùng người anh
dũng chiến đấu với quân thù. Trải qua bao mồ hôi, máu và nước mắt, sông Hương
cùng nhân dân nước Việt lập nên bao chiến công hiển hách, hào hùng. Dường như
sông Hương như một người mẹ hiền từ và bao dung, suốt đời mình lặng lẽ đồng hành,
dõi theo từng bước trưởng thành của đất Huế cho tới bây giờ.

Tổng hợp Download.vn

9


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
Có lẽ, với Hồng Phủ Ngọc Tường, sông Hương đã trở thành một phần đặc biệt của
vùng đất cố đô. Sông Hương như hồn thơ của những người thi sĩ, có buồn, có vui, có
thương, có nhớ, có mãnh liệt, có dịu dàng, e ấp và cả khí phách quật cường, kiên trinh.
Sơng Hương mang dáng hình của những người con gái Huế, mang cốt cách của con
người Huế, chân thành, bình dị, đằm thắm, tin yêu.
Bằng khát khao tìm kiếm, sự đam mê khám phá cùng những rung cảm tinh tế, Hoàng
Phủ Ngọc Tường viết nên những dịng bút kí đầy chất thơ, chạm đến tâm hồn người
đọc một cách nhẹ nhàng mà đầy chân tình. Đọc xong đoạn bút kí, em thấy thêm yêu,
thêm quý những cảnh đẹp quê hương mình. Vẻ đẹp thực chẳng cần tìm kiếm ở đâu xa,
nó đến từ những điều bình dị gần gũi nhất của đất nước, quê hương. Hy vọng rằng, em
sẽ có dịp được đến với thành phố Huế mộng mơ để đắm chìm và cảm nhận những nét
đẹp của dịng sơng Hương này.
Cảm nhận Ai đã đặt tên cho dịng sơng - Mẫu 3
Nếu ai đã một lần đến Huế, chắc hẳn chẳng thể nào quên được hình ảnh của dịng
sơng Hương xanh mát uốn lượn thật mềm mại quanh thành phố Huế. Nhưng đã có ai

hiểu rõ dịng sơng hiền hịa, êm dịu ấy bằng một người yêu Huế tha thiết- Hoàng Phủ
Ngọc Tường hay chưa? Bằng một phong cách riêng vừa giàu trí tuệ lại giàu chất thơ,
với đầy đủ kiến thức về địa lý, lịch sử, văn hóa, ơng đã mang đến cho chúng ta những
hình ảnh thật chân thực về con sơng Hương của xứ Huế mộng mơ qua bút kí Ai đã đặt
tên cho dịng sơng.
Sơng Hương, nhắc đến cái tên, người ta chợt nhận thấy cái đặc biệt của nó. Sông
Hương, chỉ nghe thôi đã thấy thật nồng nàn, thật lãng mạn, nên thơ. Và quả thật, cái
tên ấy đúng với dịng sơng mang bao điều vừa kì lạ từ cảnh sắc thiên nhiên với thủy
trình độc đáo, vừa mang trong mình dịng lịch sử văn hóa của xứ Huế cổ kính này.
Vẻ đẹp của dịng sơng Hương qua bút ký của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường được
khơi gợi từ cảnh sắc thiên nhiên mà nó trải qua trong suốt thủy trình dài dằng dặc từ
rừng già cho tới khi đặt chân vào kinh thành Huế. Là người am tường về địa lý, lịch sử,

Tổng hợp Download.vn

10


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
văn hóa, tác giả Hồng Phủ Ngọc Tường đã cho chúng ta thấy rõ ngọn nguồn của
dòng sơng êm dịu này.
Bắt nguồn từ giữa lịng rừng già, ở khúc thượng nguồn, sơng Hương khi ấy cịn là
"bản trường ca của rừng già" với vẻ đẹp vừa huyền bí, thật dữ dội khi nó "rầm rộ giữa
bóng cây đại ngàn". Sơng Hương được nhìn ra từ cội nguồn nơi mà dịng chảy của nó
gắn bó chặt chẽ với dãy Trường Sơn. Ở nơi đây, nó được tung mình trong đôi cánh
của tự do, giữa cái thâm sâu của núi rừng, nó mãnh liệt vượt qua những bóng cây già,
cuộn qua những ghềnh đá nhấp nhơ, "cuộn xốy như cơn lốc vào những đáy vực bí
ẩn". Nó như một con thú hoang giữa đại ngàn, thế rồi lại có lúc nó trở lại êm dịu, nhẹ
nhàng, đắm say "giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ qun rừng". Và
khơng chỉ thế, nó "sống nửa đời của mình như một cơ gái Di – gan phóng khống và

man dại" đầy cá tính và tự do giữa những núi non xanh thẳm. Đã từng có nhà văn nào
có được sự so sánh độc đáo đến nhường ấy, so sánh một dịng sơng giữa đại ngàn như
một cơ gái Di – gan vừa đầy cá tính lại mang vẻ đẹp "man dại" của núi rừng? Chắc
hẳn chỉ có Hồng Phủ Ngọc Tường với sự tường tận và tấm lòng u q sơng Hương
đến bất tận mới có được sự so sánh độc đáo đến như thế! Phải, sông Hương cuồng say
chảy trong chốn âm u đại ngàn, nơi đã "hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm
hồn tự do và trong sáng". Bản năng của một người con gái thật mãnh liệt phải không,
khi sông Hương phóng khống chảy trong tự do giữa lịng Trường Sơn hùng vĩ? Để
rồi cũng chính rừng già ấy lại biến nó trở thành "một người mẹ phù sa của một vùng
văn hóa xứ sở" với một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ. Vậy đấy, có ai biết một dịng sơng
Hương lặng lờ trơi nhẹ giữa lịng Huế lại có những chặng đường ở thượng nguồn đầy
cá tính và mãnh liệt tới vậy?
Bằng những biện pháp so sánh, ẩn dụ, liên tưởng hết sức thú vị, Hoàng Phủ Ngọc
Tường đã dẫn chúng ta tìm lại cội nguồn của sơng Hương, nơi người con gái ấy vẫn
cịn là một cơ gái Di – gan "phóng khống và man dại". Nhịp văn tràn đầy cảm xúc,
dồn dập và mãnh liệt, giống như cá tính của cơ gái sơng Hương ấy, đầy cuồng si với
sức mạnh thật hùng vĩ, cuồng say trước khi trở thành một người mẹ phù sa dịu dàng,
đầy trí tuệ khi bước chân vào Huế.

Tổng hợp Download.vn

11


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
Chảy khỏi rừng già, sơng Hương được "hun đúc" để mang một vẻ đẹp khác, khơng
cịn cuồng si, hoang dại nữa mà thay vào đó, sơng Hương lại trở thành một người con
gái đẹp mang vẻ đẹp thật dịu dàng. Đó là khi nó tiến tới vùng đồng bằng và ngoại vi
thành phố trước khi thực sự đặt chân vào Huế.
Sông Hương giờ đây lại biến đổi, "nàng" trở thành "một người con gái đẹp nằm mơ

màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại" cứ dịu dàng, đắm đuối, say mê như thế.
Cũng như công chúa ngủ trong rừng cần chàng hoàng tử để thức giấc, sơng Hương
cũng đang chờ đợi "người tình mong đợi mới đến đánh thức" sự dịu êm, bình n của
nó. Và rồi, như một cơ gái đẹp cịn đầy sự e thẹn, nó uốn mình thật nhanh, thật khéo,
"chuyển dịng một cách liên tục", "uốn mình theo những đường cong thật mềm".
Hồng Phủ Ngọc Tường đã dựng lên sơng Hương như một người cô gái trẻ đầy sức
sống, nàng đang cố gắng vươn mình, thay đổi diện mạo mới để chạy thật nhanh để tìm
đến với người tình "thành phố tương lai" của mình "như một cuộc tìm kiếm có ý thức".
Sông Hương ở đây được tác giả thổi hồn vào đó, bừng lên một sức trẻ, một khát khao
cháy bỏng của tuổi thanh xuân. Và Hoàng Phủ Ngọc Tường đã thật đúng đắn khi ví
von nó như một người con gái đẹp đang trong cuộc tìm kiếm người tình của mình. Sự
ví von ấy q sức độc đáo, táo bạo mà lại thật ý nghĩa!
Mạnh mẽ và dịu dàng, người con gái ấy với một vóc dáng mới, mỹ miều và thanh
thốt, với một sức sống căng tràn, chuyển dịng liên tục, "từ ngã ba Tuần, sông Hương
theo hướng nam – bắc qua điện Hòn Chén" rồi đến "Vấp Ngọc Trản, nó chuyển hướng
sang tây – bắc", vịng qua Nguyệt Biều, Lương Quán và đột ngột "vẽ một hình cung
thật trịn về phía đơng – bắc, ơm lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dần về Huế". Phải, sông
Hương mới vừa từ rừng già trở về, vẫn còn "đi trong dư vang của Trường Sơn", vẫn
cịn chút cá tính của một cô gái nơi hoang hoải, thế nên đến khi qua những "điểm cao
đột khởi như Vọng Cảnh, Tam Thai, Lưu Bảo" gập ghềnh, người ta mới thấy nó thật
mềm như một tấm lụa, thực sự biến đổi thành một cô gái dịu dàng. Nếu ai đã từng đọc
bút kí "Người lái đị sơng Đà" của Nguyễn Tn thì hẳn sẽ hiểu, sơng Đà qua thác
ghềnh thì hung hãn, hùng vĩ bao nhiêu thì sơng Hương, vượt qua thác ghềnh, nó lại trở

Tổng hợp Download.vn

12


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng

thành một nàng thơ trong mắt của mọi người. Đi giữa những ngọn đồi, sông Hương
cùng những ngọn đồi tạo nên những "mảng phản quang nhiều màu sắc trên nền trời
tây – nam thành phố, "sớm xanh, trưa vàng, chiều tím"". Màu sắc của dịng sơng
khơng cịn mang một màu xanh thăm thẳm nữa mà thay đổi theo từng thời điểm trong
ngày. Và mỗi khi đi qua những dịng lăng tẩm của vua chúa, nó lại "trầm mặc" như để
tưởng nhớ đến những quá khứ oai hùng xưa kia. Phải, sông Hương mang một vẻ đẹp
vô cùng bình dị, vơ cùng lắng đọng, dịu êm, thế nhưng lại không hề tầm thường, trầm
mặc, dịu dàng nhưng lại khơng chút ủy mị mà đầy chất trí tuệ, tiềm ẩn sức mạnh sâu
kín của thiên nhiên. Kiến thức của Hồng Phủ Ngọc Tường thật là un bác, khơng
chỉ cho người đọc thấy được vẻ đẹp của dịng sơng Hương kiều diễm, ơng cịn in dấu
lên nó những địa danh với những lăng tẩm, đền đài, mang nó vào trong từng tiếng
chng chùa Thiên Mụ. Dưới ngịi bút của ơng, sơng Hương quả thật vừa kiều diễm
lại vừa cổ kính, đúng với vẻ đẹp của cố đô Huế.
Sông Hương ở vùng đồng bằng qua con mắt của tác giả thật giàu hình ảnh, thật nên
thơ biết bao. Với lối hành văn vừa lịch lãm lại uyển chuyển, sự so sánh độc đáo, đầy
hình tượng, đa dạng về hình ảnh đã như giúp người đọc chúng ta tận hưởng được từng
nét cọ đang vẽ lên dịng sơng Hương thơ mộng của xứ Huế thân u.
Thủy trình tiếp theo của sơng Hương là chảy vào trong lịng cố đơ. Tại đây, dường
như đã tìm được đúng người tình của mình, "sơng Hương vui tươi hẳn lên". Người
con gái ấy đã vượt qua chặng đường dài đằng đẵng, trải qua bao nhiêu sự đổi thay, dịu
dàng và trưởng thành lên biết bao nhiêu để tìm được tình u đích thực của mình.
Chính vì thế, tìm được tình u, nó quấn qt, sánh đơi khơng rời với tình lang của
mình. Chào thành phố mộng mơ bằng "một nhánh cung rất nhẹ đến Cồn Hến" như
một lời tự tình thật kín đáo và dạt dào u thương. Phải, đó như "một tiếng "vâng"
khơng nói ra của tình yêu", vừa e thẹn, thận trọng, ngượng ngùng nhưng lại đầy mãnh
liệt. Câu văn viết về dịng sơng mà người ta tưởng đâu như viết về những người con
gái Huế, cũng dịu dàng, tha thiết, thẹn thùng như thế. Những người con gái khi yêu,
đâu cần nói ra lời, chỉ một ánh mắt, một nụ cười, một cái cúi đầu e thẹn cũng là tín
hiệu bày tỏ sự thuận tình của tình yêu.

Tổng hợp Download.vn

13


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
Vào đến Huế, sơng Hương khơng cịn ồn ào, mãnh liệt nữa, nó trở lại dịu dàng, cơ hồ
chỉ như "một mặt hồ yên tĩnh". Cũng giống như bao dịng sơng nổi tiếng thế giới,
"sơng Seine của Paris, sông Đa Nuýp của Budapest", sông Hương nằm trọn trong lịng
thành phố u thương của mình. Nó cơ hồ thật lặng lẽ "tỏa đi khắp thành phố", đến
bên những cây đa, cây dừa cổ thụ, đến bên những con thuyền chài với ánh lửa như
một linh hồn xưa cũ. Vào Huế, nó chầm chậm tĩnh lặng chảy trong lịng Huế, mà tác
giả cảm tưởng như "đó là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế". Phải chăng, đến
với thành phố của mình, sơng Hương muốn được ngắm nhìn thành phố yêu thương
thật lâu, thật nhiều, trước khi rời xa, để từ đó linh hồn của sơng Hương đã hịa với Huế
làm một, không thể tách rời. Để sau này, khi nhắc đến Huế, người ta lại nhắc đến sông
Hương như một đơi tình nhân khơng xa cách.
Đến với Huế, người ta không chỉ đến với những lăng tẩm, đền đài cổ kính từ những
triều đại xưa cũ, mà cịn đến với những làn điệu, với nền âm nhạc cổ điển Huế. Và
sơng Hương chính là bà mẹ của nền âm nhạc ấy. Những làn điệu ca dao dân ca Huế
chao nghiêng trên mặt sơng Hương, chẳng ai có thể cảm nổi thứ nhạc ấy khi ban ngày,
bởi "sông Hương đã trở thành một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya", nơi mà
những tiếng nước rơi bán âm trên những mái chèo khuya. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã
khẳng định rằng "toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế đã được sinh thành trên mặt nước
của dịng sơng này". Phải, bởi chính Nguyễn Du cũng đã lênh đênh trên dịng sơng
này bao năm để từ đó mà những bản nhạc Kiều được sinh ra với tiếng đàn cầm réo rắt.
Sông Hương và Huế giống như một đơi tình nhân Kiều và Kim Trọng, hết mực xinh
đẹp, hết mực tài hoa.
Có hội ngộ, gắn bó, tất có chia xa. Sơng Hương đến với Huế đầy say mê, mãnh liệt để
rồi lúc đi xa lại bịn rịn bâng khuâng biết bao điều.Sông Hương rời xa Huế "chếch về

hướng chính bắc, ơm lấy đảo Cồn Hến", "xa dần thành phố", nó lưu luyến màu xanh
của tre trúc, của những vườn cau sai trái của Vĩ Dạ, bịn rịn đến thế, bồi hồi đến vậy.
Và rồi, đột ngột, nó "như sực nhớ lại một điều gì chưa kịp nói", nó vịng lại "đột ngột
đổi dịng" và gặp thành phố ở "góc thị trấn Bao Vinh xưa cổ". Quả đúng là cuộc chia
tay của đôi lứa tình nhân, biết bao lưu luyến, bịn rịn, chẳng muốn rời xa. Đối với tác

Tổng hợp Download.vn

14


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
giả, đó là "nỗi vương vấn, cả một chút lẳng lơ kín đáo của tình u". Giống như Kim
Trọng và nàng Kiều trong đêm tình tự, sơng Hương và Huế cũng đã đặt một lời thề
trước khi ra đi về với biển lớn. Sông Hương vốn đã đẹp nhưng với Hồng Phủ Ngọc
Tường, nó cịn mang cái hồn thật sống động, tràn trề sức sống, lãng mạn đầy tình tứ.
Và hơn thế, sơng Hương chẳng những là dịng sơng với vẻ đẹp của thiên nhiên hữu
tình mà nó cịn mang trong mình vẻ đẹp của dịng lịch sử hào hùng với mảnh đất cố đô
nữa. Lần giở lại những trang lịch sử hào hùng, người ta thấy sơng Hương từ khi nó
cịn là "một dịng sơng biên thùy xa xôi của đất nước các vua Hùng". Vào thời trung
đại, nó đã chiến đấu hết mình oanh liệt bảo vệ biên giới phía nam của đất nước Đại
Việt và nó cịn soi bóng cả kinh đơ Phú Xn lộng lẫy của người anh hùng áo vải
Nguyễn Huệ. Có thể nói, sơng Hương đã chứng kiến hết thảy những dòng bi tráng của
lịch sử phong kiến Việt Nam, "với máu của biết bao nhiêu con người đã đổ xuống
trong những cuộc khởi nghĩa". Và đến khi hai cuộc chiến tranh anh dũng nhất của dân
tộc nổ ra, nó vẫn là "dịng sơng của thời gian ngân vang", cứ thế đi vào trong thời đại
Cách mạng Tháng Tám với biết bao "chiến cơng rung chuyển". Có thể nói, dịng sơng
ấy đã chứng kiến bao sự đổi khác của từng thời đại, từ xa xưa đến tận ngày nay. Nó là
một trong những dịng sơng chịu nhiều đau thương, mất mát nhất, có bề dày lịch sử
nhất, tự thân nó "biến mình làm một chiến cơng". Với góc độ lịch sử, sơng Hương

hiện lên thật chói lọi khi trải qua biết bao trang sử hào hùng cùng dân tộc ta. Nó đã ở
đó, chứng kiến và góp phần vào sứ mệnh của dân tộc, để đến ngày nay, người ta vẫn
tự hào khi nhắc tới dịng sơng Hương, kể cả khi nó đã trở về cuộc sống thường ngày,
"làm một người con gái dịu dàng của đất nước".
Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khắc họa dịng sơng Hương với bao nhiêu là thi ca ấy qua
dòng lịch sử. Với vốn kiến thức phong phú của mình, ơng đã tái hiện nó từ thời cịn là
một dịng sơng biên thùy xa xơi, đến tận khi nó hịa mình vào dịng Cách mạng tháng
Tám. Quả thật, ông là người am tường cả sông Hương lẫn lịch sử nước nhà.
Là một chứng nhân của lịch sử, nhưng nó cũng là một dịng sơng của thi ca, âm nhạc,
của văn hóa một vùng xứ sở. Nếu như ở trên, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khẳng định

Tổng hợp Download.vn

15


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
"tồn bộ nền âm nhạc của điển Huế" xuất phát từ mặt dịng sơng Hương này, là nơi
mà Nguyễn Du viết lên khúc ca da diết của Kiều, thì ở dưới đây, ơng cịn khẳng định
nó cịn là một dịng sơng của thi ca, của nét phong tục, tâm hồn con người Huế.
Phải, trong những thơ của Tản Đà, sơng Hương với vẻ đẹp mơ màng "dịng sơng trắng
lá cây xanh", trong thơ của Cao Bá, nó mang vẻ đẹp hùng tráng "như kiếm dựng trời
xanh", trong thơ Bà Huyện Thanh Quan, nó là "nỗi quan hồi vạn cổ với bóng chiều
lảng bảng", và với thơ Tố Hữu, nó là "sức mạnh phục sinh tâm hồn". Sơng Hương quả
thực là dịng sơng gợi lên nguồn cảm hứng bất tận cho các thi nhân cả xưa và nay.
Đúng thật, nó quả thật "Kiều rất Kiều", vừa xinh đẹp lại giàu tài năng.
Hơn thế, sơng Hương cịn mang nặng trong mình nét phong tục văn hóa của người dân
xứ Huế. Những cô dâu trẻ với chiếc áo cưới "màu lục điều cùng loại vải loại vải vân
thưa màu xanh thẫm lồng trên một màu đỏ ở bên trong" thấp thống trong ánh sương
mờ tạo nên ánh tím trên mặt sông. Nét trầm mặc rất riêng của tâm hồn con người Huế

"rất dịu dàng và rất trầm tư" phải chăng cũng được tạo nên từ vẻ trầm mặc, sâu lắng
thật nên thơ của sơng Hương?
Bài bút kí của Hồng Phủ Ngọc Tường kết lại bằng câu hỏi "Ai đã đặt tên cho dịng
sơng?", đó cũng là câu hỏi khi mở đầu bài viết. Nó đã gợi lên trong lịng người đọc
khơng chỉ nỗi tị mị mà cịn là khao khát được tìm hiểu, được khám phá dịng sơng
huyền bí ấy. Cùng với huyền thoại, "nước của trăm loài hoa đổ xuống dịng sơng" đã
mang tới cho sơng Hương một danh thơm mn đời cũng như cái đẹp vĩnh hằng mà
nó đang sở hữu. Và để trả lời câu hỏi ấy, Hồng Phủ Ngọc Tường đã đi vào bài kí để
chứng minh cho chúng ta thấy rõ từ ngọn nguồn của dịng sơng cùng vẻ đẹp và chất
thơ mà nó mang trong mình. Quả thật, nó hồn tồn xứng đáng với danh xưng của
mình: sơng Hương.
Khơng chỉ vậy, "Ai đã đặt tên cho dịng sơng" cịn là cái cớ, cái lý do nhà văn đặt ra
để được hợp lý đi vào tìm hiểu, miêu tả, ngợi ca cái vẻ đẹp trường tồn của dịng sơng
gắn với cố đơ cổ kính mà tươi đẹp. Và ơng cũng mượn nó để mà thể hiện cảm xúc của

Tổng hợp Download.vn

16


Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận bài Ai đã đặt tên cho dịng sơng
mình, tình cảm của mình, sự trân trọng, ngợi ca của mình với sơng Hương, với Huế
thân yêu.
Về nghệ thuật, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã viết bút kí "Ai đã đặt tên cho dịng sơng?"
bằng giọng điệu hết sức suy tưởng, đầy tính triết lý. Ơng đã huy động hết những hiểu
biết của mình về địa lý, văn hóa,lịch sử để khám phá và cảm nhận. Giọng điệu vừa
ngọt ngào, vừa êm dịu, với cấu tứ nhịp nhàng, khoan thai, chọn lọc những điều nổi bật,
vừa viết bút kí, vừa đưa vào đó giọng văn trần thuật hết sức tài tình. Để miêu tả vẻ đẹp
của sơng Hương, ông đã sử dụng triệt để những biện pháp nghệ thuật như nhân hóa, so
sánh, ẩn dụ, liên tưởng, … để gợi lên hình ảnh một sơng Hương từ man dại, phóng

khống tới dịu dàng, đắm say. Câu văn giàu hình ảnh, giàu tính nhạc và tính thơ, với
góc nhiều từ đa chiều đưa người đọc tìm hiểu hết thảy các khía cạnh của dịng sơng
Hương.
Tóm lại, Ai đã đặt tên cho dịng sơng có thể nói là một bài bút kí đặc sắc nhất, hay
nhất khi viết về vẻ đẹp của dịng sơng Hương xứ Huế. Viết nó, Hồng Phủ Ngọc
Tường đã thể hiện tình u của mình với xứ Huế thân thương, với sơng Hương trữ
tình và hơn cả là tình yêu đất nước, niềm tự hào về cảnh sắc của quê hương, tinh thần
dân tộc đều chứa chan trong từng câu chữ. Đây còn như lời cảm tạ của ông tới xứ Huế,
nơi đã nuôi dưỡng tâm hồn và cho ông niềm cảm hứng bất tận trong thi ca.

Tổng hợp Download.vn

17