(Sáng kiến kinh nghiệm) giải pháp tạo hứng thú cho học sinh khối 8 trường THCS lương chí qua bài dạy đề tài gia đình

I. MỞ ĐẦU
Mĩ thuật là một môn học thể hiện năng khiếu nghệ thuật nhằm giáo dục
tính thẩm mĩ cho Học sinh lấy hoạt động thực hành là chủ yếu. được thể hiện
xuyên suốt trong chương trình từ xây dựng mục tiêu, đề ra nội dung kiến thức và
phương pháp dạy học. Mĩ thuật là mơn học chính thức trong chương trình và kế
hoạch dạy học ở trường THCS. Cung cấp một số kiến thức và kĩ năng cơ bản,
ban đầu về mĩ thuật, giúp học sinh tiếp cận, làm quen và vận dụng vào học tập,
sinh hoạt. Đồng thời, có sự linh hoạt để đảm bảo tính khả thi cho mọi vùng,
miền và phù hợp với hoàn cảnh thực tiễn của giáo dục Việt Nam.
Môn mĩ thuật ở trường THCS có khả năng liên kết, tích hợp các mơn học
khác như Lịch sử, Địa lí, Ngữ văn, Âm nhạc, Giáo dục công dân…, làm cho
nhận thức của học sinh phong phú và sâu sắc hơn trong tiếp thu bài.
Mục tiêu của việc dạy mĩ thuật không nhằm đào tạo các em trở thành họa
sĩ, kiến trúc sư, làm nghệ thuật…, mà nhằm giáo dục thẩm mĩ cho các em, chủ
yếu tạo điều kiện cho các em tiếp xúc làm quen và thưởng thức cái đẹp và biết
vận dụng cái đẹp vào cuộc sống hằng ngày, tích cực tham gia vào các hoạt động
mĩ thuật trong và ngoài nhà trường. Góp phần tạo dựng mơi trường thẩm mĩ cho
Xã hội.
Đây là mơn học có kết cấu đồng tâm, nội dung và các chủ đề kiến thức
của phân môn, bài học được lặp đi lặp lại song nâng cao dần với những yêu cầu
về kiến thức, kĩ năng để học sinh dễ tiếp thu và thực hành có hiệu quả vµ vẽ
tranh là một trong bốn phân môn mĩ thuật được dạy trong trường THCS . Nên
môn vẽ tranh thể hiện rất rõ mục tiêu trên, vẽ tranh là dạy cho các em có khả
năng quan sát, trí tưởng tượng, tư duy sáng tạo, luyện tay mềm mại, cảm thụ
mầu sắc …yêu quý quê hương đất nước và thể hiện cảm xúc của bản thân. biết
đánh giá những bài vẽ của bản thân,…phân tích sơ lược một số tác phẩm tiêu
biểu của mĩ thuật trong chương trình và sách giáo khoa
1. Lý do chọn đề tài
Mỹ thuật là một môn học có vai trị quan trọng trong chương trình giáo
dục THCS. Với môn học học sinh biết cách cảm nhận cái đẹp, u cái đẹp từ đó
biết cách rèn luyện đơi bàn tay trí óc của mình để tạo ra cái đẹp qua việc phát

huy óc sáng tạo, tính độc lập của mình. góp phần cùng với các mơn học khác
giáo dục học sinh phát triển toàn diện về Đức - Trí - Thể - Mỹ.. Thực tế chúng ta
nhận thấy học sinh rất thích học vẽ. Nếu như chúng ta xây dựng cho các em có ý
thức học tập tốt tạo ra khơng khí thoải mái khi học thì sẽ đạt được hiệu quả tốt
nhất. Nhưng tùy theo từng trình độ nhận thức, năng khiếu, từng độ tuổi khác
nhau mà giáo viên biết quá trình nhận thức diễn ra ở từng em. Vậy không thể tác
động đến các cá nhân bằng một biện pháp như nhau. Có em ta phải tác động từ
từ, có em phải vừa trực tiếp và vừa gián tiếp ở nhiều phía. Có em chỉ cần tác
động ít…. Nếu như khơng có sự gợi mở gây hứng thú của giáo viên thì học sinh
khơng có sự ham thích tìm tịi học tập. Xuất phát từ thực tế giảng dạy của đồng
nghiệp và cùng với quá trình giảng dạy của bản thân, đặc biệt là việc từng bước

-1-


đổi mới phương pháp dạy học, tôi luôn đặt cho mình mục tiêu là: “Phải làm gì
để thực hiện yêu câu đổi mới nhằm nâng cao chất lượng bài dạy của mình” và để
các em học sinh cảm nhận được cách sâu sắc về vẻ đẹp của con người, thiên
nhiên xung quanh qua đó phát huy được trí tưởng tượng và óc sáng tạo, hình
thành thị hiếu thẩm mỹ, hồn thiện nhân cách thông qua nội dung các bài học
mỹ thuật. Là một bộ môn năng khiếu, khả năng diễn đạt những suy nghĩ, sáng
tạo của học sinh bằng nét vẽ rất khó khăn. Đặc biệt là phân mơn vẽ tranh. Vì thế
trong khi học và khi học sinh thực hành rất dễ gây ra tình trạng chán nản, mất
hứng thú vì phân mơn vẽ tranh địi hỏi sự sáng tạo, sự tìm tịi,…đưa ra ý tưởng
của mình như thế nào cho hợp lý.
Để khơi dậy cho học sinh khả năng trong giờ học vẽ tranh đề tài này đòi
hỏi người giáo viên cần phải thực sự say mê giảng dạy và tạo được cho học sinh
sự lôi cuốn, đam mê trong giờ học mỹ thuật
Là một giáo viên dạy mĩ thuật từ năm 2006 đến nay trong quá trình giảng
dạy tôi thấy nổi lên một số vấn đề sau:

* Nhận xét chung về môn mĩ thuật trong nhà trường phổ thơng
- Nhìn chung chưa được coi trọng, chỉ là môn học phụ. Các em tập trung
nhiều cho các môn văn hóa. Những năm học trước đây việc bồi dưỡng chuyên
môn, nghiệp vụ, đầu tư trang thiết bị cho bộ môn mĩ thuật chưa được chú trọng.
Những năm gần đây đã có sự đầu tư vào bộ mơn như: Tranh ảnh minh họa, tài
liệu, bảng vẽ, giá vẽ, bên cạnh đó giáo viên được đi học các chuyên đề thay
sách, chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học nhằm tiến tới hoàn chỉnh hơn
nâng cao chất lượng hiệu quả trong giảng dạy
* Thực tế của vấn đề trong trường, lớp
a) Những hạn chế.
Từ học sinh. Do đặc điểm tâm sinh lí của học sinh lứa tuổi cấp II. Đa số
các em vẫn làm theo cảm tính (Vẽ theo ý mình mặc dù giáo viên hướng dẫn rất
kĩ, nhưng vẫn làm khác với yêu cầu của giáo viên).
Một số em khi được khi tham gia kí hoạ khơng làm theo hướng dẫn mà
cịn chép lại các hình trong sách báo, nghĩ ra vẽ mà quên đi yêu cầu của tiết học.
Từ nhà trường: Chưa có phịng học chức năng. Mỗi tiết học vẫn bị gị bó
về kỷ luật trật tự gị bó về tầm nhìn, về mơi trường thẩm mĩ. Chưa thấy rõ được
vai trị, tác dụng của bộ mơn nên chưa có hướng để bộ mơn phát huy.
Từ nhận thức của người dân địa phương: Chưa thấy rõ vai trò cuả bộ
môn trong việc bổ trợ cho các môn học khác, chưa quan tâm đầu tư cho con em
học trong nhà trường.
b). Những thuận lợi.
Ban giám hiệu nhà trương luôn quan tâm và hiểu được đặc thù của môn
mĩ thuật, không quá khắt khe trong việc đánh giá kỷ luật, trật tự trong giờ học
vẽ. Thấy được việc làm của giáo viên môn mĩ thuật ảnh hưởng tốt đến giáo dục
thẩm mĩ trong nhà trường.
Học sinh dần dần cảm thấy hứng thú u thích mơn mĩ thuật.
* Suy nghĩ và việc làm của giáo viên
-2-

Từ khi giảng dạy môn mĩ thuật xuất phát từ lịng u nghề, u ngành, tơi
nhiệt tình giảng dạy, tìm tịi, tích luỹ kiến thức, tự làm nhiều đồ dùng phục vụ
cho chun mơn của mình nhằm đạt hiệu quả cao nhất . Trong quá trình giảng
dạy do điều kiện khách quan nên việc phát huy những sáng tạo của các em còn
hạn chế, chưa phát huy hết khả năng …. để khắc phục những hạn chế đó bản
thân tơi định hướng hoặc gợi ý những đề tài cụ thể thông qua các bài học nhằm
đem lại kết quả cao hơn …Xuất phát từ lý do đó nên tơi lựa chọn nghiên cứu đề
tài “Giải pháp tạo hứng thú học sinh học khối 8 trường THCS Lương Chí
qua bài dạy Đề tài gia đình”
2. Mục đích đề tài
Nắm vững kiến thức cơ bản về vẽ tranh.
Biết kết hợp, vận dụng linh hoạt các kỷ năng và tư duy sáng tạo khi làm
bài .
Định hướng chính xác cho học sinh chọn đúng nội dung đề tài.
Xây dựng hệ thống câu hỏi để học sinh hiểu và thực hành tốt bài học
Xác định rõ cho ý tưởng của từng em trong một bài vẽ tranh từ kiến thức
gợi ý -> Xác định nội dung -> sáng tạo nghệ thuật - > sản phẩm đạt được
3. Đối tượng nghiên cứu.
Đề tài này được nghiên cứu trên đối tượng học sinh lớp 8 Trường THCS
Lườn Chí
Thời gian thực hiện : Năm học 2014. 2015, học kì I năm học 2015- 2016
và tiếp tục nghiên cứu áp dụng trong thời gian tới.
Đồng thời cũng có thể với các em ở độ tuổi làm quen với chương trình
học năng khiếu ngành mỹ thuật, các em sẽ vững tin hơn với kỷ năng của mình
và mạnh dạn hơn trong việc sáng tác bài vẽ của chính mình có hiệu quả tốt nhất
4. Phương pháp nghiên cứu
Từ những khó khăn và thuận lợi của nhà trường . tơi đưa ra phương pháp
đó là : Rèn luyện cho các em nếp học , kỹ năng vẽ tranh, xem tranh và tìm và
lựa chọn được nội dung ,cách thể hiện một cách cụ thể ở mỗi bài

Phát huy tính tự giác, tích cực, chủ động phát huy tính sáng tạo trong mỗi
bài vẽ, cả giáo viên và học sinh cùng làm bài

-3-


II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lý luận
Mĩ thuật là một trong những phân mơn địi hỏi tính sáng tạo, giàu tính
thẩm mĩ, làm cho con người biết làm ra cái đẹp và vận dụng vào cuộc sống. Vì
thế nó có vai trị hết sức quan trọng trong việc hình thành nhân cách và lối sống
của mỗi con người.
Nhưng để phát huy hết tính sáng tạo ở lứa tuổi học sinh THCS là một vấn
đề hết sức khó khăn , các em chỉ vẽ theo cảm tính hoặc sao chép nên hiệu quả
bài học mang lại chưa cao, chưa có tính sáng tạo, chưa phát huy hết khả năng
của các em, do đó cần có những kỹ năng truyền đạt mới để tạo thêm hứng thú
trong học tập sáng tạo cho các em. Trên cơ sở đổ mới phương pháp dạy học
tích cực phát huy tính làm việc hiệu quả của học sinh, đòi hỏi người giáo viên
phải biết khai thác tìm tịi bằng những câu hỏi, những gợi ý, ví dụ cụ thể. Nhằm
tạo cho các em có thói quen tích cực suy nghĩ trong học tập và sáng tạo.
2. Thực trạng đề tài
Khi nghiên cứ về đề tài này tôi khảo sát và nhận thấy thực trạng sau:
Các em chưa quen cách sắp xếp bố cục trong phân mơn vẽ tranh các hình
mảng trong tranh chưa tốt, chưa phân rõ hình ảnh chính phụ. Tạo bố cục lệch,
hình vẽ quá nhỏ hoặc quá to so với khổ giấy, khó biểu đạt nội dung đối tượng.
chưa chịu khó sưu tầm tranh ảnh tư liệu phục vụ cho mơn học, thiếu sự sáng tạo
riêng thường chỉ nhìn vào tranh mẫu có sẵn để vẽ nên bài vẽ thiếu phong phú,
thiếu sinh động, thiếu đi yếu tố tạo nét riêng, nỗi bật trong bài vẽ của mình.
Bên cạnh đó về phía gia đình học sinh chưa quan tâm đến việc học mỹ
thuật của con em mình với quan niệm “là những môn học phụ ” nên không

chuẩn bị tốt về dụng cụ học tập, …vào giờ học các em lúng túng về việc này nên
tình trạng khơng tập trung dẫn đến bài vẽ thường chưa hoàn chỉnh, hoặc bỏ dở
giữa chừng..
Trên đây với những thực trạng hầu như đều không đảm bảo được yêu cầu,
nội dung, phương pháp dạy học. Vì vậy kết quả mang lại chưa có hiệu quả cao
trong sáng tạo nhệ thuật, chất lượng bài vẽ chưa cao
Kết quả cụ thể học kì I năm học 2014. 2015 như sau:
Lớp

Sĩ số

Đạt

Chưa đạt

8A

40

25

62,5%

15

37,5%

8B

33

17

51,5%

16

48,5%

Tổng

73

42

57,5%

31

42,5%

Bản thân tôi suy nghĩ và đưa ra quyết định nghiên cứu, học hỏi kinh
nghiệm trong chuyên môn để dạy tốt môn mỹ thuật cấp THCS nói chung và
phân mơn vẽ tranh nói riêng vì đây là phân mơn học sinh thích học nhưng chưa
-4-


được sản phẩm tốt nhất từ những tác phẩm của các em. Từ đó tơi cũng tự hỏi:
Học sinh hiểu và học tốt môn vẽ tranh bằng cách nào? Từ đó có rất nhiều
ngun nhân dẫn đến tình trang trên là: các em chưa hiểu rõ được nội dung, yêu

cầu của bài vẽ tranh; chưa nắm bắt được các câu hỏi gợi ý; chưa có sự tưởng
tượng phong phú; chưa quan sát thực tế nhiều; chưa chịu khó thu thập thơng tin
bên ngồi; chưa biết cách đưa ý tưởng của người vẽ vào trong tranh vẽ của
mình. ..
*Nội dung cần giải quyết
- Ln ln động viên, khuyến khích các em là điều cần thiết với việc học
vẽ tranh.
- Tạo được niềm tin trong học sinh, từ đó các em sẽ tự tin vào bài của bản
thân các em, tăng thêm tư duy về ý tưởng sáng tạo nghệ thuật, thị hiếu thẩm mĩ
của học sinh.
- Có phương pháp học hợp lý trong từng phân môn, tự ý thức nâng cao kỷ
năng thực hành qua thời gian rèn luyện đạt hiệu quả cao nhất đối với sản phẩm
của mình làm ra.
- Sưu tầm nhiều tư liệu, dụng cụ phục vụ cho phân môn vẽ tranh: Tranh,
ảnh, sách, họa phẩm,…
- Muốn gây được hứng thú cho các em trong tiết học thầy cơ giáo phải giữ
vai trị chủ đạo trong việc tổ chức điều khiển mọi hoạt động nói chung cũng như
hoạt động nhận thức riêng của học sinh.
3. Giải pháp và biện pháp thực hiện
Giống như khi học các môn học khác môn Mỹ thuật phải chuẩn bị các
“phương pháp chung”nhưng cần có thêm những “phương pháp riêng biệt”.
Trong đề tài này tôi sẽ đưa ra những phương pháp cụ thể để các em tự tìm ra
phương hướng khi học bài vẽ tranh., để các phương pháp này được phát huy một
cách có hiệu quả thì bản thân người học phải có được sự tự tin với kỷ năng thực
hành của chính mình., đầy nhiệt huyết với nhiệm vụ cao cả là đưa các em bước
vào một thế giới nghệ thuật của trí tưởng tượng, tính sáng tạo, thế giới của cái
đẹp với “phương pháp tạo được hứng thú” cho học sinh và tìm hiểu nó thơng
qua các bài học vẽ tranh đề tài. Và lúc đó cả thầy trị chúng tôi mới tạo ra được
một giờ học, một tác phẩm mang một phong cách chuyên nghiệp hơn với những
ai theo học bộ môn năng khiếu này.

Học mỹ thuật, “phương pháp vấn đáp” được sử dụng nhiều vì kích thích
được học sinh suy nghĩ, giúp các em hiểu, áp dụng vào bài vẽ. Kết hợp các trò
chơi hỗ trợ cho nội dung bài học. Tạo mọi điều kiện để học sinh chủ động , tích
cực. và cần qua tâm đến từng đối tượng học sinh
Phân bố thời gian hợp lý. Lựa chọn các phương tiện công nghệ thông tin:
Băng, đĩa, máy chiếu, tivi.. trong các tiết dạy
Như vậy để bài dạy đạt kết quả cao. Bản thân giáo viên phải thực hiện
theo đúng các quy trình bài vẽ tranh đề tài
3.1. Hướng dẫn học sinh tìm và chọn nội dung đề tài

-5-


Bằng một “ Phương pháp tạo tình huống” nội dung có thể phù hợp theo
từng lớp để hướng dẫn các em. “ Phương pháp trực quan, quan sát, gợi mở, vấn
đáp, nhóm”….cũng được áp dụng. Đây là một trong những bước rất quan trọng
giúp các em biết cách quan sát mọi hiện tượng, sự vật xung quanh, xem tranh
minh họa trong SGK, tranh của giáo viên.. để tìm ý tưởng, hướng dẫn từ tổng
thể đến chi tiết, so sánh, phân tích, tổng hợp khái quát để nắm được nội dung ,
yêu cầu của đề tài.
Ví dụ như bài 5. “Vẽ tranh : Tranh phong cảnh’’ Lớp 7
Giáo viên phải đặt câu hỏi hợp lý để dẫn dắt vào bài : Tranh phong cảnh
là tranh vẽ như thế nào ?
? Em hãy kể tên một số phong cảnh ở các vùng miền mà em biết ?
Đặt câu hỏi cho từng học sinh: ? Em thích vẽ phong cảnh vùng miền nào nhất…
Ta cần phải hỏi như thế, vì sao phải làm thế nào để có những câu hỏi vừa
sát nội dung lại vừa dễ hiểu? Với điều này tôi đã tự đặt mình vào trường hợp
một người cần vẽ một tranh về phong cảnh và chắt lọc ra những nội dung cần
biết mà còn phải liên quan và thật gần gũi, quen thuộc với đời sống hàng ngày
của chính bản thân mình. Điều này sẽ thơi thúc người học vẽ phải tư duy, nghĩ

lại những hoạt động đã và đang xảy ra xung quanh mình một cách tự nhiên,
những ấn tượng sâu đậm về điều mình đang tìm tịi sẽ hiện ra trong sự suy nghĩ,
tưởng tượng đây là điểm quan trọng nhất trong bài vẽ tranh.
Giáo viên có thể cho học sinh xem phong cảnh

-6-


Với bài “Vẽ tranh đề tài: Cuộc sống quanh em ’’ Lớp 7 tôi cho các
em quan sát tranh và đặt câu hỏi cụ thể như sau:
? Xung quanh em hằng ngày có những hoạt động nào thường diễn ra ?....

Những câu hỏi vừa hợp lý vừa tạo được sự hưởng ứng phát biểu của học
sinh do đó một việc không thể thiếu khi giáo viên biết khai thác nội dung và chú
ý đến tinh thần học tập tích cực của các em tạo sự say mê và học tập tốt hơn
nữa, giáo viên tận tình giúp đỡ, động viên…sau những câu trả lời của các em
không được chê sẽ làm các em mất hứng thú và xấu hổ với bạn cùng lớp và dần
dần sẽ lười phát biểu.
Sau khi học sinh trả lời giáo viên phải chỉ vào những nơi, những hình ảnh
mà học sinh nói tới trong bức tranh. Các em mới thấy rõ câu trả lời của mình
đúng hay chưa đúng. Lúc đó giáo viên cần chốt và bổ xung lại cho học sinh
nghe không quên lời khen nếu các em có ý hay trong câu trả lời.
Giáo viên có thể cho học sinh xem tranh với những chủ đề cụ thể, phù
hợp. Cho học sinh xem và phân tích theo yêu cầu của từng bức tranh.
VD: “vẽ tranh đề tài trị chơi dân gian” thì giáo viên sẽ trực tiếp là hướng
dẫn viên cho các em tham gia trực tiếp vào trò chơi dân gian các em sẽ thấy rõ
hơn về nội dung và hình ảnh ấy sẽ khắc sâu hơn và lôi cuốn hơn rất nhiều nếu
giáo viên chỉ cho xem tranh và cho các em nhận xét. Đồng thời cũng giúp các
em có thêm phương pháp học tích cực “phương pháp tự khám phá, tìm tịi kiến
thức mới” …

3.2. Hướng dẫn học sinh cách vẽ
Phần này tôi luôn đặt các câu hỏi gợi ý
-7-


VD: Em hãy nhớ lại kiến thức cũ, xem SGK và nhắc lại các bước tiến
hành bài vẽ tranh đề tài
Giáo viên cho học sinh thảo luận và đưa ra ý kiến của mình sau đó điều
chỉnh và kết luận
* Xác định nội dung đề tài
Đây là bước giúp học sinh lựa chọn đề tài phù hợp, lựa chọn những hình
ảnh nội dung cụ thể, phù hợp với khả năng, năng lực và sở thích của mình, góp
phần định hướng cho học sinh trong cách lựa chọn nội dung bài vẽ và đặt các
câu hỏi :
? Theo em trong đề tài Chú bộ đội em thích vẽ về hình ảnh nào nhất ?
? Vì sao em chọn hình ảnh đó?....
* Tìm bố cục
Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh cách sắp xếp bố cục ( Hình tháp,
hình trịn, hình vng…) giúc các em biết sắp xếp các hình tượng thể hiện nội
dung chủ đề . Bố cục có mảng chính, mảng phụ . Mảng chính lớn nằm ở trung
tâm bức tranh, mảng phụ nằm xung quanh, Bố cục cân đối đẹp mắt không chỉ
thể hiện ở kỷ năng sắp xếp hình tượng mà nó cịn bị chi phối bởi sự sắp xếp các
mảng đậm nhạt và màu sắc

* Tìm hình và vẽ hình
Trên cơ sở bố cục đã phác thảo sẵn tôi sẽ hướng dẫn các em lựa chọn các
hình tượng đặc trưng, đặc điểm , động tác của từng nhân vật phù hợp với nội
dung

-8-

* Tìm màu, tơ màu và hồn thiện bài
Là một trong những bước quan trọng bởi các em thể hiện tình cảm, cảm
xúc của mình thơng qua màu sắc vì vậy tôi cần hướng dẫn các em lựa chọn màu
sắc phù hợp. đồng thời nhấn mạnh một số hình tượng ở mảng chính đê bài vẽ
tạo nên sự lung linh hấp dẫn , nên lưu ý lựa chọn mầu sắc cho phù hợp với
khơng khí của hoạt động đó.

Phương pháp hướng dẫn: “phương pháp minh hoạ trực quan và giải
thích”.
Với phương pháp này theo kinh nghiệm từ đồng nghiệp và bản thân đã
vận dụng cách hướng dẫn minh họa trực tiếp cho học sinh thì tơi nhận thấy vẽ
trực tiếp các thao tác từng bước lên trên bảng vẽ, giáo viên phải chú ý khi vẽ
khơng được che khuất hình, vừa vẽ vừa giải thích theo trình tự bước vẽ để học
sinh hiểu rõ hơn, nắm vững kiến thức cần có được khi ở vị trí người vẽ có thể
đạt kết quả tốt, đặc sắc hơn, khác hẳn so với các bước minh họa do giáo viên
chuẩn bị hình mẫu, chép trên máy,…ở điểm này làm cho học sinh không chắc
chắn, khơng n tâm khi vẽ.
Cụ thể thì giáo án soạn cho từng bài phải có nội dung phù hợp, đảm bảo
kiến thức chuẩn, vận dụng được vào thực tế kỷ năng sống của chúng ta cần đạt
tới. Tương tự có nhiều yếu tố thực tế mang tính giáo dục đến với học sinh của
chúng ta… “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”
Một trong những phương pháp hay sử dụng nhất trong giảng dạy mỹ thuật
đó là “phương pháp minh họa trực quan”, có thể nói bước đầu tiên để người
giáo viên giúp học sinh tiếp cận với mỹ thuật đó là các hình ảnh trực quan,
thơng qua nó chúng ta tổ chức tiết học một cách hợp lý nhất để học sinh tiến
hành các thao tác tư duy bao gồm : Phân tích, tổng hợp, so sánh, khái qt hóa,
trừu tượng hóa…. hình thành nên kiến thức hơn, hiểu sâu hơn, nhớ chính xác
hơn.

Phương pháp này quan trọng đến mức mà đôi khi người ta chỉ cần nhìn
vào nó đã có thể đánh giá được tiết học đó “thành cơng” đến mức nào. Minh hoạ
đẹp, phong phú, “phương pháp minh họa trực quan” sinh động sẽ làm tăng thêm
tính hấp dẫn của tiết học và thuyết phục học sinh, nó có tác động quan trọng đến
việc cảm nhận tác phẩm, hình thành nên nhận thức thẩm mỹ của các em, rèn

-9-


luyện cho các em một trực giác nhạy bén, khả năng quan sát và phát hiện những
vấn đề trong cuộc sống. Sau khi hướng dẫn các Học sinh xem tranh

3.3 Hướng dẫn học sinh thực hành
Tôi hướng dẫn và bao quát lớp xuyên suốt thời gian thực hành trên lớp
tuy nhiên cần động viên, khuyến khích tuỳ vào khả năng các em, tạo ra được
khơng khí cạnh tranh trong học tập, kích thích sự sáng tạo, xóa bỏ tư tưởng chán
học khơng muốn trong học tập. Trong đó nhóm học sinh khá, giỏi là giáo viên
ta có thể dùng làm hạt nhân kích thích gây ra một làn sóng hứng thú lan truyền
trong tiết học.

- 10 -


Tuy vậy phải biết động viên khích lệ tế nhị khi có những bài vẽ chưa tốt,
“Nhìn chung bài vẽ của em cuả em cũng dược, nhưng e cần cố gắng lên một
chút nữa bài sẽ đẹp hơn”
3. 4 Hướng dẫn học sinh nhận xét đánh giá bài vẽ
Là bước quan trọng bởi các em vừa nghe các bạn nhận xét vừa tìm ra đc
ưu điểm và nhược điểm để đối chiếu với bài của mình .Giáo viên khơng nên quá
áp đặt để học sinh nhận xét, đánh giá theo kiểu nhìn của người lớn sẽ khơng phù

hợp so với nét hồn nhiên trong tranh của các em học sinh.
Một số câu hỏi hướng dẫn các em tự nhận xét đánh giá bài mình và bài
bạn:
- Nội dung bài ?
- Bố cục hợp lý chưa, vì sao?
- Hình ảnh trong bài hợp lý chưa?
- Màu sắc có phù hợp khơng ( Tuỳ vào bài nhưng đa số HS chọn màu sắc
tươi sáng, nổi bật?
- Bài vẽ có tính sáng tạo về nội dung, hình ảnh…?
- Theo các em thích nhất bài nào, vì sao?
Kết luận lại ý nhận xét của các em học sinh: Nội dung phải sát đề tài; bố
cục phải hợp lý, hình ảnh sinh động có động, tĩnh; màu sắc hài hồ, thể hiện
được cảm xúc; tính sáng tạo trong bài vẽ.
Đặc biệt trong từng phân môn thì giáo viên cần có phương pháp phù hợp
khi hướng dẫn cách thực hành cho các em như trên và đối với những phân mơn
khác như: vẽ trang trí, vẽ theo mẫu, …
Điều quan trọng không thể thiếu là việc treo tranh các em lên lúc cuối giờ
qua đó kích thích các em cố gắng trong bài học của mình còn những bài chưa
đẹp ta sẽ động viên bạn cố gắng, rút kinh nghiệm cho bài học sau đạt kết quả
cao hơn,…
3.5. Kết thúc bài dạy
Tơi tích hợp liên hệ thực tế giúp các em biết tìm hiểu c đẹp, cảm nhận
cái đẹp , biết vận dụng và đưa cái đẹp vào cuộc sống, sinh hoạt hằng ngày.
Yêu cầu học sinh tự tìm đề tài và vẽ ở nhà.
Từ nhiều quan niệm với phần lớn học sinh sẽ chú trọng vẽ thế nào cho
đẹp, cho giống là được tuy nhiên điều này sẽ làm hạn chế rất nhiều khả năng của
các em, với việc thực hành nếu học sinh chỉ biết vẽ giống như SGK, tài liệu
tham khảo chuyên môn, hay hoàn toàn như bức tranh một người ngồi cạnh thì
cứ như thế sẽ thành thói quen, là giáo viên phải chú ý điều này và phải nghiêm
khắc với những trường hợp nêu trên bằng nhiều cách, trước tiên phải thường

xuyên động viên, nhắc nhở,…khi hướng dẫn thực hành phải kết hợp chỉ rõ điểm
nào các em thường mắc phải trong khi vẽ tranh, vẽ theo mẫu, vẽ trang trí,…
Trong nhiều phương pháp cụ thể thì phương pháp trực quan là phương
pháp rất thực tế trong bộ mơn, có thể tạo cho các em được nhiều cảm hứng khi
học, tạo thói quen quan sát, tư duy cho HS,…nhưng khơng phải lúc nào cũng
chuẩn bị nhiều hình ảnh cho các em xem là hiệu quả, cụ thể trong khi hướng dẫn
- 11 -


học sinh thực hành là thực tế nhất đối với đặc thù bộ môn, các em muốn tận mắt,
nghe tận tai những bước vẽ và giải thích của GV để các em tường tận hơn, rõ
hơn so với những bộ tranh vẽ sẵn của GV khi treo cho HS xem các em cịn mơ
hồ về bức tranh mà chính bản thân các em chưa xác định rõ ai vẽ, vẽ nội dung
gì, vẽ ra sao,…?
3.6. Tiết học cụ thể
Nội dung nghiên cứu: Tiến hành một bài dạy cụ thể : Lớp 8
Bài 1
tiết 13 Vẽ tranh
ĐỀ TÀI GIA ĐÌNH ( Tiết 1)
I. Mục tiêu bài học:
- HS biết tìm nội dung và cách vẽ tranh đề tài gia đình
- HS vẽ được tranh theo ý thích
- u thương ơng bà, cha mẹ, anh chị em và các thành viên khác trong
gia đình, họ hàng….
II. Chuẩn bị:
1 .Giáo viên
- Sưu tầm tài liệu ( Sách báo..) về đề tài gia đình
- Tranh của họa sĩ trong nước và thế giới, tranh của học sinh khóa trước
- SGK. SGV, ĐDDH Mĩ thuật 8
2. Học sinh

- ĐDHT : Vở thực hành, màu ,tẩy, chì ( Hoặc giấy màu, keo…)
3. Phương pháp
- Quan sát, vấn đáp, xem tranh…
III. Tiến trình dạy - học:
1.Ơn định tổ chức lớp
2. Bài cũ
? GV yêu cầu HS để bài cũ lên bàn kiểm tra và nhận xét khả năng làm
bài của HS
3. Bài mới
Hoạt động 1:
Hướng dẫn học sinh quan sát, nhận xét
Hoạt động của Thầy - Trò
Nội dung
GV: Gia đình là một tế bào
của XH, và cũng như một xã
- Tranh gia đình vẽ về những sinh hoạt thường ngày
hội thu nhỏ
- Vẽ về các hoạt động: Xum họp gia đình, thăm ơng
? Tranh gia là gì ?
? Tranh gia thường vẽ về bà, về quê , lao động sản xuất…
những hình ảnh gì
- GV yêu cầu một số HS tự
giới thiệu bức tranh mình sưu
tầm qua cách thể hiện về : Bố
cục, hình vẽ, màu sắc…
- GV cho học sinh xem tranh
của họa sĩ và học sinh khóa
- 12 -

trước

Hoạt động 2:

Kết luận: Đề tài Gia đình nội dung phong phú và đa
dạng.
Hướng dẫn học sinh cách vẽ và làm bài

- GV yêu cầu học sinhc chọn *4 bước
nội dung gần gũi có những - Tìm và chọn nội dung đề tài
hình ảnh quen thuộc để vẽ.
- Phác thảo bố cục
- Phác và vẽ hình
- Tơ màu và hồn thiện bài
GV treo tranh các bước tiến
hành và hướng dẫn

GV cho học sinh xem tranh

- 13 -


Hoạt động 3:

Thực hành

GV theo dõi , quan sát và - Học sinh thực hành bài ( Có thể vẽ hoặc xé dán)
hướng dẫn học sinh làm bài
4. Dặn dò
Cuối tiết học giáo viên đánh giá tinh thần học tập và dặn dị tiết sau tiếp

tục đem bài và hồn thiện bài.
IV. Nhận xét, đánh giá rút kinh nghiệm tiết dạy
4. Kết quả chuyển biến
Qua thời gian áp dụng hướng dẫn đề tài này và với khả năng vận dụng
của các em tơi thấy có rất nhiều chuyển biến theo hướng tốt . Các em hào hứng
say mê trong các giờ vẽ tranh nói riêng và các phân mơn khác nói riêng, Lớp
học sơi nổi,các em đã tập trung suy nghĩ vào bài vẽ đạt kết quả tốt. Chính vì vậy
tơi nghiên cứu đề tài này mặc dù khơng có gì mới ,nhưng ý tơi muốn đề cập ở
đây là mỗi giáo viên phải luôn tự nâng cao tay nghề bằng tinh thần trách nhiệm
mỗi giáo viên dạy mĩ thuật trong thời đại mới. Tôi thấy cách hướng dẫn vẽ tranh
trong mỗi tiết dạy tôi đưa ra đạt kết quả rất tốt,học sinh say mê ,hứng thú học
tập. Như vậy qua tiết dạy thử nghiệm tôi thấy các em hiểu và thể hiện được ý
tưởng của mình bằng đường nét, bố cục, màu sắc một cách phong phú nhưng
vẫn đúng với yêu cầu của tiết học đề ra với kết quả đạt được:
Thống kê chất lượng bộ môn khối 8 Học kỳ I. Năm học 2015. 2016
Lớp
8A
8B
Tổng

Sĩ số
45
37
82

Đạt
40
88,9%
30
81,1%

70
85,4%
III. KẾT LUẬN

Chưa đạt
5
11,1%
7
18,9%
12
14,6

1. Kết luận:
- 14 -


Quả đúng như G.Guibe đã viết: ‘ Dạy tức là học hai lần”, qua mỗi trang
kiến thức, người giáo viên lại tự đem đến cho mình một tri thức mới. Mỗi lần
sáng tạo, người giáo viên lại có những trải nghiệm mới, những bài học mới.
Chính những bài học thơi thúc những đam mê sống với nghề, sống với niềm tin
vào thế hệ trẻ, sống với những ánh mắt trẻ thơ tràn đầy ước mơ và hi vọng.
Người giáo viên chỉ có thể làm hết mình, sống hết mình với nghề nếu biết thay
đổi mình ngày càng mới, ngày càng linh hoạt, sáng tạo hơn trong mắt học trò.
Mỗi lần thay đổi cũng là mỗi lần tìm thấy thêm một bài học mới để thấy mình
cịn phải học nhiều hơn thế. Học sinh THCS rất nhạy cảm, các em rất dễ bị mệt
mỏi và bị động nếu thấy nhàm chán, vì thế tơi ln hi vọng mình khơng lặp lại
chính mình qua mỗi bài giảng để các em thấy thích thú hơn với mỗi bài học,
thích thú hơn với mơi trường mĩ thuật đẹp đẽ trong cuộc sống qua mỗi tiết học.
Học sinh ở lứa tuổi nào cũng vậy, chúng thích xem, thích chơi, thích
khám phá…. Vì thế giúp các em đáp ứng nhu cầu học mà chơi, đem đến cho các

em niềm vui; chất liệu thay đổi đáp ứng cho các em nhu cầu khám phá bản thân.
…Do vậy, Tôi hi vọng những kinh nghiệm, những bài học tự bản thân của mình
sẽ giúp ích một phần nào đó cho các đồng nghiệp, cho các em học sinh. Qua quá
trình trực tiếp giảng dạy kết hợp với tự việc tìm tịi sáng tạo tơi đã nghiên cứu đề
tài tơi đã giúp các em học sinh khơng những u thích các mơn hoc văn hóa
như : tốn, lí, hóa, anh, văn. … mà cịn say mê, u thích bộ mơn mĩ thuật. Đặc
biệt là trong cỏc bài Vẽ tranh nhiều học sinh thể hiện rất tốt niềm đam mê cũng
như năng khiếu của mình. Nhiều em có bài vẽ rất tốt. Nên những năm vừa qua
trường ln có nhiều học sinh đạt giải cao trong cuộc thi vẽ tranh cấp Huyện và
Tỉnh.
2. Kiến nghị
Qua quá trình nghiên cứu và kết quả của đề tài cùng với thực tế giảng dạy
tôi có một số kiến nghị, đề xuất sau:
- Nên có phịng học riêng cho mơn Mĩ thuật để khơng làm ảnh hưởng đến
giờ học khác.
- Nhà trường nên quan tâm hơn nữa đến việc đầu tư trang thiết bị ĐDDH.
Tranh ảnh, tài liệu tham khảo… cho môn Mĩ thuật nhất là bộ ĐDDH Mĩ thuật.
Tổ chức các giờ học ngoại khóa, các cuộc thi vẽ tranh…..
Trong chun mơn cần tổ chức những buổi sinh hoạt theo tổ, nhóm để
trao đổi kinh nghiệm, thống nhất những nội dung, chương trình mới để việc dạy
và học tốt hơn nữa.
Do năng lực còn hạn chế, thời gian nghiên cứu ngắn nên không tránh
khỏi thiếu sót. Vậy mong được sự góp ý của đồng nghiệp, các nhà chun mơn
để đề tài được hồn chỉnh hơn.
Rất mong được Phòng GD- ĐT và nhà trường hổ trợ kinh phí tổ chức
thường xuyên hơn nữa các phong trào, thi sang tác tranh ở độ tuổi THCS.
Trong lúc viết sáng kiến khơng tránh phần thiếu sót mong rằng q thầy,
cơ đồng nghiệp đóng góp thêm để đề tài được hoàn thiện hơn!

- 15 -

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Tĩnh Gia, ngày 07 tháng 4 năm 2016
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung
của người khác.

Hồng Thị Chi

- 16 -


Tài liệu tham khảo
1. SGV mĩ thuật 8
2. SGK mĩ thuật 8
3. Bồi dưỡng thường xuyên
4. Lịch sử mĩ thuật
5. Nghệ thuật học
6. Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục THCS môn mĩ thuật
7. Một số tài liệu khác có liên quan…..

- 17 -