Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ việt nam

i

L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a cá nhân tơi. Các s
li u và k!t qu# nêu trong lu$n án là trung th%c.
Nh'ng k!t lu$n, gi#i pháp và ki!n ngh* c a lu$n án chưa t,ng đư-c ai
cơng b trong b/t kỳ cơng trình khoa h1c nào.
Tác gi lu n án

Tr n Hùng Dũng


ii

M CL C
Trang ph bìa
L I CAM ðOAN..................................................................................................................i
M C L C ............................................................................................................................ii
DANH M C CÁC CH$ VI&T T'T ................................................................................iv
DANH M C CÁC B*NG BI,U, HÌNH V0.....................................................................v
L I M1 ð2U.......................................................................................................................1
Chương 1. NH$NG V6N ð7 LÝ LU9N V7 HI:U QU* S= D NG PHÍ B*O
HI,M C@A DOANH NGHI:P B*O HI,M PHI NHÂN THB .....................................6
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG V; HO=T ð?NG KINH DOANH BCO HIDM PHI
NHÂN THH ......................................................................................................................6

1.1.1. Khái ni m và phân loJi trong b#o hiKm thương mJi....................... 6
1.1.2. Doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1. .......................................... 12
1.1.3. Nh'ng hoJt ñOng cơ b#n c a DNBH phi nhân th1. ...................... 14
1.2. PHÍ BCO HIDM CRA DOANH NGHISP BCO HIDM PHI NHÂN THH ............18

1.2.1. Khái ni m ...................................................................................... 18
1.2.2. MUc đích sW dUng phí b#o hiKm.................................................... 28
1.2.3. Các nhân t #nh hưYng ñ!n doanh thu phí c a DNBH phi nhân
th1............................................................................................................ 33
1.3. HISU QUC S[ D\NG PHÍ BCO HIDM CRA DNBH PHI NHÂN THH.............37

1.3.1. Quan ñiKm v^ hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm phi nhân th1......... 37
1.3.2. S% c_n thi!t ph#i nâng cao hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm.......... 41
1.3.3. H th ng ch` tiêu ñánh giá hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm c a
DNBH phi nhân th1. ............................................................................... 42
1.4. VÀI NÉT V; VISC S[ D\NG PHÍ BCO HIDM CRA CÁC DNBH PHI
NHÂN THH TRÊN THe GIfI ......................................................................................69
Chương 2. THEC TRGNG HI:U QU* S= D NG PHÍ B*O HI,M C@A CÁC
DOANH NGHI:P B*O HI,M PHI NHÂN THB VI:T NAM...................................73
2.1. KHÁI QUÁT V; HO=T ð?NG KINH DOANH BCO HIDM PHI NHÂN
THH h VIST NAM ........................................................................................................73


iii

2.1.1. Th* trưing b#o hiKm phi nhân th1 Vi t Nam................................ 73
2.1.2. Th%c trJng hoJt ñOng kinh doanh b#o hiKm c a các doanh nghi p
b#o hiKm phi nhân th1 Y Vi t Nam ......................................................... 79
2.2. HISU QUC S[ D\NG PHÍ BCO HIDM CRA CÁC DOANH NGHISP BCO
HIDM PHI NHÂN THH VIST NAM .............................................................................94

2.2.1. Th%c trJng sW dUng phí b#o hiKm c a các DNBH phi nhân th1... 94
2.2.2. Phân tích hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm c a các doanh nghi p
b#o hiKm phi nhân th1 Vi t Nam .......................................................... 108
2.3. ðÁNH GIÁ CHUNG V; KeT QUC VÀ HISU QUC S[ D\NG PHÍ BCO

HIDM PHI NHÂN THH ...............................................................................................121

2.3.1. Thành công c a th* trưing b#o hiKm phi nhân th1 Vi t Nam .... 121
2.3.2. MOt s tkn tJi và nguyên nhân .................................................... 126
Chương 3. GI*I PHÁP NÂNG CAO HI:U QU* S= D NG PHÍ B*O HI,M
C@A DOANH NGHI:P B*O HI,M PHI NHÂN THB VI:T NAM. .......................132
3.1. ðlNH HƯfNG NÂNG CAO HISU QUC S[ D\NG PHÍ BCO HIDM T=I
CÁC DOANH NGHISP BCO HIDM PHI NHÂN THH VIST NAM .........................132

3.1.1. Nh'ng cơ hOi và thách th c ñ i vni các doanh nghi p b#o hiKm
phi nhân th1 Vi t Nam trong quá trình hOi nh$p. ................................. 132
3.1.2. ð*nh hưnng nâng cao hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm tJi các doanh
nghi p b#o hiKm phi nhân th1 Vi t Nam .............................................. 143
3.2. GICI PHÁP NÂNG CAO HISU QUC S[ D\NG PHÍ BCO HIDM DNBH
PHI NHÂN THH VIST NAM ......................................................................................145

3.2.1. Các gi#i pháp tr%c ti!p ................................................................ 145
3.2.2. Các gi#i pháp hp tr- .................................................................... 164
3.2.3. Các gi#i pháp ñi^u ki n............................................................... 171
K&T LU9N.......................................................................................................................176
DANH M C CƠNG TRÌNH C@A TÁC GI* ..............................................................178
DANH M C TÀI LI:U THAM KH*O........................................................................179


iv

DANH M C CÁC CH$ VI&T T'T
BH TNDS:
BH TS:
BH:

BHNT:
BHPNT:
BHTM:
BHXH:
BHYT:
DNBH:
DPNV:
FDI:
(Foreign Direct Investment):
KDBH:
MFN:
(Most Favoured Nation)
LN:
NT:
(National Treatment)
ODA
(Official Development Assistance):
PTI:
PVI:
ROA:
(Return On Assets)
ROE:
(Return on Equity)
TBH:
TNDS:
TRIPS:
WTO:
(World Trade Organization):

B#o hiKm trách nhi m dân s%.

B#o hiKm tài s#n.
B#o hiKm
B#o hiKm nhân th1.
B#o hiKm phi nhân th1
B#o hiKm thương mJi
B#o hiKm xã hOi.
B#o hiKm y t!
Doanh nghi p b#o hiKm.
D% phòng nghi p vU.
ð_u tư tr%c ti!p nưnc ngoài
Kinh doanh b#o hiKm.
Quy ch! t i hu qu c
L-i nhu$n
Nguyên t{c ñãi ngO qu c gia
V n hp tr- phát triKn chính th c
Cơng ty c} ph_n b#o hiKm bưu đi n
T}ng cơng ty b#o hiKm d_u khí Vi t Nam
H s thu nh$p trên tài s#n
H s thu nh$p trên v n c} ph_n
Tái b#o hiKm
Trách nhi m dân s%
Hi p đ*nh quy^n sY h'u trí tu
T} ch c Thương mJi th! gini


v

DANH M C CÁC B*NG BI,U, HÌNH V0
Danh m c b ng
B#ng 1.1. T}ng h-p h th ng ch` tiêu ñánh giá hi u qu# sW dUng phí b#o

hiKm c a các DNBH phi nhân th1. ............................................... 68
B#ng 2.1. Quy mơ th* trưing b#o hiKm Vi t Nam (1996 • 2007)................... 76
B#ng 2.2. Các DNBH phi nhân th1 hoJt ñOng trên th* trưing b#o hiKm
Vi t Nam năm 2007...................................................................... 81
B#ng 2.3. Doanh thu phí b#o hiKm và tƒ l gi' lJi mOt s nghi p vU ch
y!u (2005 • 2006).......................................................................... 90
B#ng 2.4. Cơ c/u v n ñ_u tư c a các DNBH phi nhân th1 Y Vi t Nam theo
danh mUc đ_u tư (2003 • 2007)..................................................... 93
B#ng 2.5. Doanh thu phí b#o hiKm c a mOt s DNBH phi nhân th1 (2003 •
2007) ............................................................................................. 94
B#ng 2.6. S ti^n bki thưing th%c t! c a mOt s DNBH phi nhân th1
(2003 • 2007)................................................................................. 97
B#ng 2.7. Tình hình trích l$p d% phịng nghi p vU c a mOt s DNBH phi
nhân th1 Tính đ!n ngày 31 tháng 12 hàng năm (2003• 2007)...... 99
B#ng 2.8. Tình hình sW dUng s ti^n trích l$p d% phòng nghi p vU hàng
năm c a mOt s DNBH phi nhân th1 (2003 • 2007)................... 100
B#ng 2.9. T}ng chi phí tr%c ti!p cho hoJt đOng kinh doanh b#o hiKm Y
mOt s DNBH phi nhân th1 2003•2007...................................... 101
B#ng 2.10. Chi phí bán hàng và chi phí qu#n lý doanh nghi p c a 3 loJi
hình cơng ty thuOc 3 hình th c sY h'u khác nhau ...................... 103
B#ng 2.11. Ngukn v n ñ_u tư c a mOt s DNBH phi nhân th1 (2003 •
2007) ........................................................................................... 104


vi

B#ng 2.12. Giá tr* ñ_u tư trY lJi n^n kinh t! c a mOt s DNBH phi nhân
th1 (2003 • 2007) ........................................................................ 105
B#ng 2.13. L-i nhu$n thu_n và l-i nhu$n ñ_u tư tài chính c a mOt s
doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1 Y Vi t Nam. ..................... 107

B#ng 2.14. Hi u qu# bki thưing và chi tr# ti^n b#o hiKm c a mOt s
DNBH phi nhân th1 (2003 • 2007) ............................................. 109
B#ng 2.15. Hi u qu# đ_u tư tài chính c a mOt s doanh nghi p b#o hiKm
phi nhân th1 (2003•2007) ........................................................... 111
B#ng 2.16. Hi u qu# sW dUng chi phí tr%c ti!p cho hoJt đOng kinh doanh
b#o hiKm (2003•2007) ................................................................. 114
B#ng 2.17. Hi u qu# sW dUng chi phí bán hàng và chi phí qu#n lý doanh
nghi p b#o hiKm (2003•2004)..................................................... 115
B#ng 2.18. Hi u qu# sW dUng phí tính theo l-i nhu$n thu_n kinh doanh b#o
hiKm Y mOt s doanh nghi p b#o hiKm (2003•2007).................. 117
B#ng 2.19. Hi u qu# trích l$p d% phịng nghi p vU t, phí b#o hiKm. ........... 118
Danh m c hình vP
Hình 2.1. Th* ph_n doanh thu phí b#o hiKm c a các DNBH phi nhân th1. .... 80
Hình 2.2. Cơ c/u doanh thu phí b#o hiKm g c tồn th* trưing theo nghi p
vU năm 2007.................................................................................. 89
Hình 2.3. Cơ c/u doanh thu phí b#o hiKm gi' lJi theo nghi p vU năm 2006 . 91
Hình 2.4. ðóng góp vào GDP c a ngành b#o hiKm Thương mJi Y Vi t
Nam (1993 • 2007)...................................................................... 120


1

L I M1 ð2U
1. Tính cRp thiTt cUa lu n án
B#o hiKm nói chung và b#o hiKm phi nhân th1 nói riêng là hoJt đOng
kinh doanh d%a trên ngun t{c chuyKn giao r i ro và phân tán t}n th/t gi'a
nh'ng cá nhân, t} ch c có cùng nguy cơ g‡p ph#i mOt ho‡c mOt nhóm r i ro
tương t% và tn th qui lu$t s đơng. ð‡c thù riêng c a hoJt ñOng kinh doanh
b#o hiKm là “s% ñ#o ngư-c c a chu kỳ kinh doanh”. Vni ñ‡c thù này, kinh
doanh s#n phŠm tn th theo quy trình: phí b#o hiKm (giá c# s#n phŠm) thu

trưnc, các cam k!t bki thưing ho‡c tr# ti^n b#o hiKm (chi phí) đư-c th%c hi n
sau. Vì v$y, vi c tính tốn m c phí và sW dUng phí thu đư-c sao cho hi u qu#
và đúng mUc đích sŒ quy!t đ*nh s% thành công c a doanh nghi p b#o hiKm.
Trên th%c t!, doanh nghi p qu#n lý và sW dUng phí thu đư-c có hi u qu# đkng
nghĩa vni vi c h1 sŒ ñ#m b#o ñư-c các cam k!t ñ i vni khách hàng trong vi c
nhanh chóng bki thưing khi có t}n th/t cũng như giúp doanh nghi p ti!t ki m
đư-c các kho#n chi phí đK tăng thêm l-i nhu$n và là cơ sY ñK doanh nghi p
b#o hiKm mY rOng các kho#n phúc l-i, c#i thi n và nâng cao ñii s ng cho
ngưii lao ñOng c a mình.
Trưnc nh'ng thách th c và cơ hOi mni khi Vi t Nam gia nh$p WTO,
làm th! nào ñK nâng cao hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm đang là v/n ñ^ thu hút
và quan tâm c a các doanh nghi p kinh doanh b#o hiKm Vi t Nam, trong đó
có các doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1. Xu/t phát t, th%c t! trên, tác gi#
ch1n ñ^ tài: “Gi i pháp nâng cao hiXu qu s[ d ng phí b o hi]m cUa
doanh nghiXp b o hi]m phi nhân th^ ViXt Nam” làm ñ^ tài nghiên c u lu$n
án Ti!n sĩ c a mình.
2. M c đích nghiên cbu cUa lu n án
Lu$n án nh•m vào ba mUc đích nghiên c u chính:


2

H th ng hóa và làm rõ nh'ng v/n đ^ lý lu$n v^ b#o hiKm và kinh
doanh b#o hiKm phi nhân th1. ðưa ra quan ñiKm v^ hi u qu# sW dUng phí b#o
hiKm đ‡c bi t là hi u qu# kinh t! và phương th c ñánh giá, t, đó hồn thi n,
b} sung h th ng ch` tiêu ñánh giá hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm c a các
doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1.
Phân tích th%c trJng th* trưing b#o hiKm phi nhân th1 và áp dUng h
th ng ch` tiêu ñánh giá hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm vào mOt s doanh
nghi p chi!m th* ph_n lnn tJi Vi t Nam. Qua đó đưa ra nh'ng nh$n xét khách

quan v^ hi u qu# sW dUng phí c a các doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1
Vi t Nam.
ð^ xu/t nh'ng gi#i pháp góp ph_n nâng cao hi u qu# sW dUng phí b#o
hiKm c a doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1 Vi t Nam và ñi^u ki n ñK các
gi#i pháp có thK th%c hi n ñư-c trong thii gian tni.
3. Tcng quan vd các nghiên cbu có liên quan
So vni l*ch sW hàng trăm năm phát triKn c a b#o hiKm nói chung và b#o
hiKm phi nhân th1 nói riêng trên th! gini, l*ch sW ra đii và phát triKn c a b#o
hiKm phi nhân th1 Vi t Nam cịn khá non tr’. Vi c DNBH đ_u tiên • B#o Vi t
đư-c thành l$p (ngày 15 tháng 01 năm 1965) là m c son ñánh d/u s% ra ñii
c a th* trưing b#o hiKm phi nhân th1 Vi t Nam; tuy nhiên, ph#i sau năm
1993, th* trưing b#o hiKm mni th%c s% phát triKn. Do v$y, các nghiên c u đã
đư-c cơng b trong lĩnh v%c này v”n cịn r/t hJn ch!. T, năm 1977• 2002, tJi
các trưing ñJi h1c thuOc kh i kinh t! mni ch` có 2 nghiên c u sinh b#o v
thành cơng lu$n án ti!n s• liên quan tni lĩnh v%c b#o hiKm, nhưng lJi là lĩnh
v%c b#o hiKm xã hOi. CU thK:
Năm 1993, NCS MJc Văn Ti!n đã b#o v thành cơng ñ^ tài: “–ng
dUng mOt s phương pháp th ng kê trong nghiên c u b#o hiKm xã hOi Y Vi t
Nam”.


3

Năm 1999, NCS Vũ Thành Hưng b#o v ñ^ tài: “Nh'ng gi#i pháp
nh•m nâng cao hi u qu# hoJt đOng b#o hiKm hưu trí Y Vi t Nam”
Sau năm 2002, ñã có nhi^u nghiên c u sinh nghiên c u v^ lĩnh v%c b#o
hiKm thương mJi và ñã b#o v thành cơng lu$n án ti!n s• c a mình. CU thK là:
• NCS Phí Tr1ng Th#o đã nghiên c u ñ^ tài: “Gi#i pháp tho# mãn nhu
c_u ti^m năng v^ b#o hiKm nhân th1 Y Vi t Nam”, ñ^ tài đư-c b#o v thành
cơng vào năm 2004.

• Cũng trong năm 2004, NCS PhJm th* ð*nh ñã nghiên c u ñ^ tài:
“HoJt ñOng ñ_u tư c a các doanh nghi p b#o hiKm nhà nưnc Y Vi t Nam”.
• Năm 2005, NCS ðồn Trung Kiên đã b#o v thành cơng lu$n án ti!n
s• vni đ^ tài: “Gi#i pháp hồn thi n và phát triKn hoJt đOng đ_u tư tJi các
cơng ty b#o hiKm Vi t Nam”.
• Năm 2006, NCS ðồn Minh PhUng – H1c vi n Tài chính, đã t$p
trung nghiên ñ^ tài: “Gi#i pháp nâng cao hi u qu# kinh doanh b#o hiKm phi
nhân th1 c a các DNBH nhà nưnc Vi t Nam trong ñi^u ki n mY cWa và hOi
nh$p”.
• ð^ tài: “Hồn thi n cơ ch! qu#n lý tài chính đ i vni T}ng cơng ty
b#o hiKm Vi t Nam theo mơ hình t$p đồn kinh doanh” ñã ñư-c NCS Nguy˜n
Qu c Tr* b#o v thành công năm 2006.
• Ngồi nh'ng đ^ tài nêu trên, tJi các bu}i hOi th#o khoa h1c và trên
các tJp chí khoa h1c, đã có nhi^u bài báo vi!t v^ lĩnh v%c b#o hiKm thương
mJi này.
Tuy nhiên, ñ^ tài: “Gi#i pháp nâng cao hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm
c a doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1 Vi t Nam” mà lu$n án t$p trung
nghiên c u là hoàn tồn mni và h!t s c c_n thi!t trong đi^u ki n ngành b#o
hiKm thương mJi nưnc ta ñã gia nh$p t} ch c thương mJi th! gini. K!t qu#
nghiên c u c a ñ^ tài sŒ là cơ sY lý lu$n và th%c ti˜n ñK các doanh nghi p b#o


4

hiKm phi nhân th1 nưnc ta xem xét, nghiên c u và ng dUng trong th%c ti˜n
nh•m mUc đích sW dUng có hi u qu# hơn phí b#o hiKm phi nhân th1. ðkng
thii đây cịn là mOt tài li u tham kh#o h'u ích cho các nhà nghiên c u và
qu#n lý liên quan tni lĩnh v%c này.
4. ðgi tưhng và phjm vi nghiên cbu cUa lu n án
ð i tư-ng và phJm vi nghiên c u bám sát mUc ñích nghiên c u.

ð i tư-ng nghiên c u: lu$n án t$p trung nghiên c u th%c trJng và hi u
qu# sW dUng phí b#o hiKm, đ‡c bi t là hi u qu# kinh t! c a vi c sW dUng phí b#o
hiKm Y mOt s doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1 có th* ph_n lnn Y Vi t Nam.
PhJm vi nghiên c u: nghiên c u hoJt ñOng c a mOt s doanh nghi p
b#o hiKm phi nhân th1 có th* ph_n lnn Y Vi t Nam, ch y!u trong giai ñoJn t,
năm 2003 ñ!n năm 2007.
5. Phương pháp nghiên cbu
Trên cơ sY v$n dUng phương pháp lu$n duy v$t bi n ch ng và duy v$t
l*ch sW, lu$n án ñã sW dUng t}ng h-p các phương pháp nghiên c u trong kinh
t! như: phương pháp th ng kê, phương pháp so sánh và ñánh giá, phương
pháp t}ng h-p và phân tích .v.v.
T/t c# nh'ng phương pháp này ñ^u ñư-c v$n dUng t}ng h-p khi xây
d%ng h th ng ch` tiêu th ng kê ñánh giá hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm phi
nhân th1. ðkng thii chúng cịn đư-c sW dUng t}ng h-p đK phân tích th%c trJng
hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm phi nhân th1 Y các DNBH phi nhân th1 Vi t
Nam.
Ngukn s li u đư-c sW dUng trong phân tích và đánh giá hi u qu# sW
dUng phí b#o hiKm phi nhân th1 ñ#m b#o ñO tin c$y và phù h-p vni các
phương pháp nghiên c u mà lu$n án sW dUng.
6. Ý nghĩa khoa h^c và thnc tion cUa đd tài nghiên cbu
• Hồn thi n, b} sung h th ng ch` tiêu ñánh giá hi u qu# sW dUng phí


5

BH c a DNBH phi nhân th1.
• –ng dUng h th ng ch` tiêu hi u qu# sW dUng phí ñã hoàn thi n, b}
sung ñK ñánh giá hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm Y các DNBH phi nhân th1
VN.
• Làm rõ nh'ng tkn tJi trong vi c sW dUng phí tJi mOt s doanh nghi p

b#o hiKm phi nhân th1 chi!m th* ph_n lnn trên th* trưing VN.
• ð^ xu/t nh'ng gi#i pháp nh•m nâng cao hi u qu# sW dUng phí b#o
hiKm cho DNBH phi nhân th1 VN.
7. KTt cRu cUa lu n án
Tên lu$n án: “Gi i pháp nâng cao hiXu qu s[ d ng phí b o hi]m
cUa doanh nghiXp b o hi]m phi nhân th^ ViXt Nam ”
Ngồi ph_n mY đ_u, k!t lu$n, ph_n phU lUc và danh mUc tài li u tham
kh#o, nOi dung c a lu$n án ñư-c chia thành ba chương:
Chương 1: Nh'ng v/n ñ^ lý lu$n v^ hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm c a
doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1.
Chương 2: Th%c trJng hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm c a doanh nghi p
b#o hiKm phi nhân th1 Vi t Nam và kinh nghi m c a mOt s nưnc trên th!
gini.
Chương 3: Gi#i pháp nâng cao hi u qu# sW dUng phí b#o hiKm c a
doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1 Vi t Nam.


6

Chương 1
NH$NG V6N ð7 LÝ LU9N V7 HI:U QU*
S= D NG PHÍ B*O HI,M C@A DOANH NGHI:P
B*O HI,M PHI NHÂN THB
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG V7 HOGT ðpNG KINH DOANH B*O HI,M
PHI NHÂN THB

1.1.1. Khái niXm và phân loji trong b o hi]m thương mji
1.1.1.1. Khái ni m v b o hi m
Nhu c_u an tồn đ i vni con ngưii là vĩnh cWu. Lúc nào con ngưii
cũng tìm cách đK b#o v chính b#n thân và tài s#n c a mình trưnc nh'ng r i

ro trong cuOc s ng và trong lao ñOng s#n xu/t. Ngay t, thii ti^n sW ñã xu/t
hi n các t} ch c g_n gi ng vni b#o hiKm ngày nay. Các nhà kh#o c} h1c đã
tìm th/y nh'ng v!t tích ch ng minh s% tkn tJi c a các công ty c u hO tương
hp ñ i vni các th- tJc ñá Ai C$p c} đJi t, 4.500 năm trưnc cơng ngun. Hay
ngưii Ba•bi•lon đã ñưa ra nh'ng quy t{c trong vi c t} ch c phương ti n v$n
t#i b•ng xe kéo và đ‡c bi t ñã quy ñ*nh phân chia các thi t hJi do m/t c{p và
b* cưnp cho các thương gia cùng gánh ch*u. Thii La Mã c} đJi đã có nh'ng
hOi đồn k!t tương tr- c a các t$p đồn lính có cùng nhu c_u, b•ng cách
ngưii ta đã dùng quy ch! c a đồn tang l˜ Lanuviun t} ch c tang l˜ cho t/t c#
các thành viên đã có ti^n đóng góp cho hOi t, khi h1 cịn s ng. Như v$y, các
thành viên này th%c ch/t ñã ñư-c b#o hiKm... ð!n thii Trung C}, các quy t{c
v^ b#o hiKm hàng h#i đã đư-c hình thành và phát triKn Y các c#ng biKn ð*a
Trung H#i (Genes, Venise, Mavseille) và ðJi Tây Dương (Porto, Bordeaux,
Bruges...). Và điKn hình trong s ñó là b#n h-p ñkng c} xưa nh/t mà ngưii ta


7

đã tìm th/y đư-c ký k!t tJi c#ng Genes năm 1347. N!u khơng cịn nh'ng b#n
h-p đkng c} hơn, thì b#n h-p đkng đó đã ch ng minh đư-c là b* huƒ ngay sau
khi con tàu c$p b!n, có nghĩa là s% "đ#m b#o" đã k!t thúc. Cũng chính tJi
c#ng Genes năm 1424, cơng ty b#o hiKm hàng h#i đ_u tiên đã ra đii. Sau đó,
khơng ch` có b#o hiKm hàng h#i mà mOt loJt các loJi hình b#o hiKm khác ra
ñii và phát triKn như b#o hiKm nhân th1, b#o hiKm ho# hoJn, b#o hiKm vš
kính, b#o hiKm tai nJn...
M‡c dù ra ñii khá snm, song cho ñ!n nay v”n chưa có mOt khái ni m
th ng nh/t v^ b#o hiKm, bYi vì ngưii ta đ*nh nghĩa v^ b#o hiKm Y nhi^u góc
đO khác nhau.
• Dưni góc đO tài chính, ngưii ta quan ni m: "b#o hiKm là mOt hoJt
đOng d*ch vU tài chính nh•m phân ph i lJi nh'ng chi phí m/t mát khơng

mong đ-i".[71]
• Dưni góc đO pháp lý, giáo sư Hemard ñưa ra khái ni m: "b#o hiKm là
mOt nghi p vU, qua đó, mOt bên là ngưii ñư-c b#o hiKm ch/p nh$n tr# mOt
kho#n ti^n (phí b#o hiKm hay đóng góp b#o hiKm) cho chính mình ho‡c cho
mOt ngưii th ba khác đK trong trưing h-p r i ro x#y ra, sŒ ñư-c tr# mOt
kho#n ti^n bki thưing t, mOt bên khác là ngưii b#o hiKm, ngưii ch*u trách
nhi m đ i vni tồn bO r i ro, ñ^n bù nh'ng thi t hJi theo Lu$t Th ng kê".
• Dưni góc đO kinh doanh b#o hiKm, các cơng ty, các t$p đồn b#o hiKm
thương mJi trên th! gini lJi ñưa ra khái ni m: "b#o hiKm là mOt cơ ch!, theo
cơ ch! này mOt ngưii, mOt doanh nghi p hay mOt t} ch c chuyKn như-ng r i
ro cho công ty b#o hiKm, công ty ñó sŒ bki thưing cho ngưii ñư-c b#o hiKm
các t}n th/t thuOc phJm vi b#o hiKm và phân chia giá tr* thi t hJi gi'a t/t c#
nh'ng ngưii ñư-c b#o hiKm" [77].
Có thK nói, các khái ni m trên ít nhi^u ñã lOt t# ñư-c b#n ch/t c a b#o
hiKm trên các khía cJnh v^ r i ro, s% chuyKn giao r i ro gi'a ngưii ñư-c b#o


8

hiKm và ngưii b#o hiKm thơng qua phí b#o hiKm và s ti^n bki thưing ho‡c
chi tr# khi ngưii ñư-c b#o hiKm g‡p r i ro t}n th/t, cũng trên cơ sY các khía
cJnh đó, khái ni m v^ b#o hiKm có thK đư-c hiKu như sau: B#o hiKm là mOt
hoJt đOng d*ch vU tài chính, thơng qua đó mOt cá nhân hay mOt t} ch c có
quy^n đư-c hưYng bki thưing ho‡c ñư-c chi tr# ti^n b#o hiKm n!u r i ro hay
s% ki n b#o hiKm x#y ra nhi vào kho#n đóng góp phí b#o hiKm cho mình hay
cho ngưii th ba. Kho#n ti^n bki thưing ho‡c chi tr# này do mOt t} ch c ñ#m
nh$n, t} ch c này có trách nhi m trưnc r i ro hay s% ki n b#o hiKm và bù tr,
chúng theo quy lu$t th ng kê".
Khái ni m trên ñã bao quát ñư-c 5 y!u t ñ‡c trưng c a b#o hiKm, đó
là:

• R i ro và s% tkn tJi c a r i ro là ngukn g c c a b#o hiKm. Có nhi^u
cách ti!p c$n khái ni m r i ro, song theo nghĩa thơng dUng nh/t thì r i ro là
bi!n c gây thi t hJi và không ai mong đ-i. ðK đ i phó vni r i ro, con ngưii
ln ph#i tìm cách phịng v . Trong b#o hiKm hi n ñJi, bên cJnh r i ro cịn có
các s% ki n b#o hiKm, như ngưii đư-c b#o hiKm cịn s ng đ!n mOt thii điKm
nào đó theo h-p đkng đã ký k!t...
• Cơ ch! chuyKn giao r i ro ñư-c th%c hi n gi'a bên mua b#o hiKm và
DNBH thơng qua h-p đkng b#o hiKm. Theo cơ ch! này, bên mua b#o hiKm
ch/p nh$n tr# phí b#o hiKm và DNBH cam k!t bki thưing ho‡c chi tr# ti^n
b#o hiKm khi ñ i tư-ng b#o hiKm g‡p r i ro hay s% ki n b#o hiKm. T/t nhiên,
r i ro hay s% ki n b#o hiKm Y ñây ph#i là ng”u nhiên, khách quan mà hai bên
ñã tho# thu$n.
• Kho#n phí b#o hiKm mà bên mua b#o hiKm tr# cho DNBH ph#i ñư-c
th%c hi n trưnc khi r i ro hay s% ki n b#o hiKm x#y ra. Ngư-c lJi, kho#n ti^n
mà DNBH bki thưing hay chi tr# cho bên mua b#o hiKm hay cho ngưii th
ba ch` ñư-c th%c hi n khi s% ki n b#o hiKm hay r i ro x#y ra gây t}n th/t.


9

Khái ni m v^ ngưii th ba trong b#o hiKm thưing đư-c pháp lu$t quy đ*nh
trong loJi hình b#o hiKm TNDS.
• Vi c san s’ và bù tr, trong b#o hiKm ñư-c các DNBH th%c hi n qu#n
lý d%a vào s li u th ng kê r i ro và tình hình t}n th/t. Nhi đó, DNBH l$p
đư-c các biKu phí chuŠn m%c cho t,ng nghi p vU b#o hiKm cU thK.
• ðã t, lâu, các nhà kinh t! đ^u th ng nh/t cho r•ng, b#o hiKm là mOt
hoJt đOng d*ch vU tài chính ch khơng ph#i là hoJt đOng s#n xu/t. Chính vì
v$y, đK đ#m b#o l-i ích h-p pháp cho bên mua b#o hiKm thì vai trị qu#n lý
Nhà nưnc trong lĩnh v%c này là r/t quan tr1ng và khơng thK thi!u đư-c Y mpi
qu c gia.

1.1.1.2. Phân lo i trong b o hi m thương m i
Nh'ng khái ni m ñ^ c$p Y nOi dung trên ch` liên quan đ!n loJi hình
BHTM, vì ngồi BHTM cịn có BHXH, BHYT. BHTM có thK đư-c phân loJi
theo các tiêu th c khác nhau, tuỳ theo mUc đích nghiên c u.
Căn c vào ñ i tư-ng ñư-c b#o hiKm, b#o hiKm thương mJi ñư-c chia
thành ba loJi: b#o hiKm tài s#n, b#o hiKm trách nhi m và b#o hiKm con ngưii.
Mpi loJi có mOt đ i tư-ng b#o hiKm cU thK, có nh'ng ngun t{c b#o hiKm
đ‡c trưng áp dUng riêng bi t cho t,ng loJi.
Căn c vào hình th c b#o hiKm, BHTM ñư-c chia ra 2 loJi: b#o hiKm
b{t buOc và b#o hiKm t% nguy n.
Căn c vào lĩnh v%c hoJt ñOng kinh doanh, BHTM chia thành b#o hiKm
nhân th1 và b#o hiKm phi nhân th1. B#o hiKm nhân th1 và b#o hiKm phi nhân
th1 có nh'ng đ‡c trưng cơ b#n khác nhau, CU thK:
a. B o hi m phi nhân th
B#o hiKm phi nhân th1 là loJi hình b#o hiKm mà các nghi p vU đư-c
qu#n lý theo k• thu$t phân chia, có đ i tư-ng là tài s#n, trách nhi m dân s%,
tính mJng và tình trJng s c kh•e c a con ngưii. B#o hiKm phi nhân th1 có


10

mOt s đ‡c điKm ch y!u:
• Các nghi p vU b#o hiKm nhân th1 ch` mang tính b#o v thu_n tuý.
DNBH ch` bki thưing ho‡c chi tr# ti^n b#o hiKm khi r i ro đư-c b#o hiKm
x#y ra.
• Thii hJn b#o hiKm trong b#o hiKm phi nhân th1 thưing ch` kéo dài
mOt năm trY xu ng, th$m chí có nghi p vU b#o hiKm thii hJn ch` tính b•ng
gii, b•ng ngày như b#o hiKm tai nJn hành khách, b#o hiKm hàng hố v$n
chuyKn...
• B#o hiKm phi nhân th1 áp dUng c# hai hình th c b#o hiKm là: b{t buOc

và t% nguy n. Hình th c b{t buOc ch y!u áp dUng ñ i vni mOt s nghi p vU
b#o hiKm TNDS, như b#o hiKm TNDS c a ch xe cơ gini ñ i vni ngưii th
ba; b#o hiKm TNDS c a ch sW dUng lao ñOng, b#o hiKm cháy n}, xây l{p,...
• h h_u h!t các nưnc trên th! gini trong giai ñoJn ñ_u phát triKn ngành
b#o hiKm, b#o hiKm phi nhân th1 ñư-c triKn khai snm hơn loJi hình BHNT. h
nưnc ta cũng v$y, b#o hiKm phi nhân th1 ñư-c triKn khai t, năm 1965 vni các
nghi p vU b#o hiKm hàng hoá xu/t nh$p khŠu v$n chuyKn b•ng đưing biKn và
b#o hiKm tàu thuƒ. ð!n năm 1996, khi đi^u ki n kinh t! • xã hOi cho phép,
m c s ng c a ngưii dân ñư-c c#i thi n chúng ta mni triKn khai BHNT.
b. B o hi m nhân th
BHNT là loJi hình b#o hiKm mà các nghi p vU b#o hiKm đư-c qu#n lý
theo k• thu$t tkn tích và nó có liên quan đ!n tu}i th1 c a con ngưii. BHNT là
loJi hình b#o hiKm cho hai s% ki n trái ngư-c nhau, đó là: "ch!t" và "s ng".
BHNT cịn đư-c chia ra: BHNT tW vong, b#o hiKm sinh kỳ, BHNT hpn h-p.
Ngoài ra, khi triKn khai BHNT các DNBH còn triKn khai k!t h-p mOt s đi^u
kho#n b} sung vào các loJi hình BHNT cơ b#n nh•m mUc đích mY rOng phJm
vi b#o hiKm và đa dJng hố s#n phŠm đK đáp ng các mUc đích khác nhau c a
khách hàng. Th%c ch/t các ñi^u kho#n b} sung (như: b#o hiKm tai nJn, b#o


11

hiKm b nh hiKm nghèo) là các nghi p vU BH con ngưii phi nhân th1. BHNT
có mOt s đ‡c điKm ch y!u sau:
• Là loJi hình b#o hiKm đa mUc đích. Ngồi mUc đích b#o v , BHNT
cịn nh•m nhi^u mUc đích khác như: ti!t ki m, mua s{m tài s#n, ñ#m b#o cho
các kho#n vay th! ch/p, tr# n-, đ_u tư, gi' gìn tài s#n cho th! h sau...
• Tr, b#o hiKm tW kỳ, cịn Y các loJi hình b#o hiKm nhân th1 khác vi c
chi tr# ti^n b#o hiKm là ch{c ch{n x#y ra.
• Trong BHNT, nguyên t{c khốn đư-c áp dUng tri t đK. Con ngưii là

vô giá, do v$y khi r i ro x#y ra gây thương t$t ho‡c tW vong, khơng thK xác
đ*nh đư-c thi t hJi nên vi c tr# ti^n b#o hiKm áp dUng nguyên t{c khoán: s
ti^n chi tr# căn c vào s ti^n b#o hiKm và t` l thương t$t ho‡c s% ki n tW
vong.
• Thii hJn BHNT thưing dài, t i thiKu là năm năm. Xu/t phát t, tính
ch/t k!t h-p gi'a b#o hiKm và ti!t ki m ho‡c ñ_u tư, thii gian b#o hiKm ph#i
ñ dài ñK hoJt dOng ñ_u tư c a các doanh nghi p b#o hiKm nhân th1 phát huy
tác dUng.
• BHNT ln đư-c th%c hi n dưni hình th c t% nguy n và nó ch` ra đii
và phát triKn trong nh'ng đi^u ki n kinh t! • xã hOi nh/t đ*nh.
Có thK nói, nh'ng ñ‡c ñiKm c a BHNT và b#o hiKm phi nhân th1 nêu
trên thK hi n rõ s% khác nhau cơ b#n gi'a chúng. Chính vì v$y, cách phân loJi
theo tiêu th c lĩnh v%c hoJt ñOng kinh doanh này có ý nghĩa r/t lnn khơng ch`
đ i vni khách hàng và DNBH, mà cịn có ý nghĩa đ i vni các cơ quan qu#n lý
Nhà nưnc v^ b#o hiKm thương mJi nói chung. Vni khách hàng và DNBH phi
nhân th1, cách phân loJi này giúp xác ñ*nh và tho# mãn nhu c_u cũng như kh#
năng ñáp ng nhu c_u v^ các nghi p vU, các s#n phŠm b#o hiKm phi nhân th1
cho c# hai bên. ðkng thii, nó cịn là cơ sY ñK các DNBH phi nhân th1 xác
ñ*nh ñúng mUc tiêu và xây d%ng ñư-c chi!n lư-c kinh doanh c a mình. Cịn


12

ñ i vni cơ quan qu#n lý Nhà nưnc v^ BHTM, cách phân loJi này là cơ sY ñK
hoJch ñ*nh chính sách, kiKm tra, giám sát hoJt đOng kinh doanh c a các loJi
hình DNBH trên th* trưing. T, đó góp ph_n làm cho th* trưing b#o hiKm phát
triKn lành mJnh, ñúng hưnng.
1.1.2. Doanh nghiXp b o hi]m phi nhân th^.
Doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1 là doanh nghi p ñư-c thành l$p,
t} ch c và hoJt ñOng theo quy ñ*nh c a Lu$t Kinh doanh B#o hiKm và các

quy đ*nh khác c a pháp lu$t có liên quan đ!n tồn bO hoJt đOng kinh doanh
c a doanh nghi p. Lu$t pháp các nưnc thưing quy ñ*nh DNBH khơng đư-c
phép đkng thii kinh doanh BHNT và b#o hiKm phi nhân th1. h nưnc ta,
Kho#n 2 ði^u 60, Chương III c a Lu$t Kinh doanh B#o hiKm cũng quy ñ*nh
như v$y, cU thK: "Doanh nghi p b#o hiKm không ñư-c phép ñkng thii kinh
doanh BHNT và b#o hiKm phi nhân th1, tr, trưing h-p DNBH nhân th1 kinh
doanh nghi p vU b#o hiKm s c kho’ và b#o hiKm tai nJn con ngưii b} tr- cho
BHNT" [69]. Chính vì th!, DNBH phi nhân th1 ñư-c hiKu là DNBH kinh
doanh các nghi p vU b#o hiKm phi nhân th1 theo lu$t pháp quy ñ*nh. DNBH
phi nhân th1 thưing bao gkm các hình th c t} ch c khác nhau như:
+ DNBH phi nhân th1 Nhà nưnc. ðây là loJi doanh nghi p do Nhà
nưnc thành l$p, ñ_u tư v n và qu#n lý vni tư cách là ngưii ch sY h'u. Nó là
mOt pháp nhân kinh t! hoJt đOng theo pháp lu$t và bình đ ng trưnc pháp lu$t.
+ DNBH phi nhân th1 c} ph_n. LoJi DNBH này do các c} đơng tham
gia góp v n thành l$p thơng qua hình th c phát hành c} phi!u, cùng chia l-i
nhu$n, cùng ch*u s% thua lp tương ng vni s v n góp.
+ DNBH phi nhân th1 liên doanh đư-c hình thành trên cơ sY v n góp
c a các bên c# trong và ngồi nưnc. V* trí c a các bên trong doanh nghi p
phU thuOc vào m c v n đóng góp. Các thành viên trong doanh nghi p cùng
hưYng lii, lp tương ng v n góp.


13

+ DNBH phi nhân th1 100% v n ñ_u tư nưnc ngồi. ðây là loJi hình
doanh nghi p do nưnc ngồi đ_u tư v n và hoJt đOng kinh doanh tJi nưnc sY
tJi, theo lu$t pháp nưnc sY tJi, ñkng thii ch*u s% ch` đJo c a cơng ty m¢ Y
chính qu c...
• Mơ hình t} ch c mpi loJi hình DNBH phi nhân th1 r/t đa dJng, tuỳ
thuOc vào chi!n lư-c kinh doanh, vào mơi trưing hoJt đOng c a doanh

nghi p, vào đi^u ki n tài chính và m c đO thích nghi vni th* trưing... Th%c t!
Y nưnc ta cũng như các nưnc trên th! gini thưing có các mơ hình t} ch c
như: mơ hình t}ng cơng ty, t$p đồn; mơ hình t} ch c theo ch c năng, theo
lãnh th}, theo s#n phŠm... Tuỳ theo t,ng mơ hình t} ch c, mà các DNBH phi
nhân th1 hình thành nên các bO ph$n ch c năng có liên quan (phịng, ban).
Song, mpi DNBH phi nhân th1 thưing có các bO ph$n ch c năng như: bO
ph$n t} ch c nhân s%, các phòng nghi p vU theo các nhóm s#n phŠm...
• BHTM nói chung và b#o hiKm phi nhân th1 nói riêng là ngành ngh^
kinh doanh có đi^u ki n. Các đi^u ki n mà lu$t pháp quy ñ*nh ñK các DNBH
th%c hi n r/t ch‡t chŒ. Ch ng hJn, ñi^u ki n v^ v n pháp đ*nh ph#i đ lnn đK
có thK đ#m b#o kh# năng thanh tốn cho doanh nghi p và là đi^u ki n ñK
doanh nghi p phát triKn kinh doanh. Hay ñi^u ki n ph#i ký qu• ñK ñ#m b#o
cho DNBH thanh tốn bki thưing trong tình hu ng x/u nh/t có thK x#y ra.
Bên cJnh đó, các DNBH phi nhân th1 cịn ph#i l$p qu• d% tr', trong đó có
qu• d% tr' b{t buOc ñK ñ#m b#o kh# năng thanh tốn ti^n bki thưing và b}
sung v n đi^u l . Qu• d% tr' b{t buOc đư-c trích l$p t, l-i nhu$n sau thu! mà
doanh nghi p thu ñư-c hàng năm. LoJi qu• này cịn làm tăng kh# năng tài
chính cho doanh nghi p và là tiêu chí đánh giá ti^m năng tài chính c a doanh
nghi p...


14

1.1.3. Nhqng hojt ñrng cơ b n cUa DNBH phi nhân th^.
1.1.3.1. Ho t ñ ng kinh doanh b o hi m và tái b o hi m.
Kinh doanh b#o hiKm là hoJt đOng c a DNBH nh•m mUc đích sinh lii,
theo đó DNBH ch/p nh$n r i ro c a bên tham gia b#o hiKm, trên cơ sY bên
tham gia đóng phí b#o hiKm đK DNBH tr# ti^n b#o hiKm ho‡c bki thưing cho
bên tham gia khi có r i ro ho‡c s% ki n b#o hiKm x#y ra vni ñ i tư-ng ñư-c
b#o hiKm. ð i tư-ng b#o hiKm trong b#o hiKm phi nhân th1 là tài s#n, TNDS

đ i vni bên th ba hay tính mJng và tình trJng s c kho’ c a con ngưii. HoJt
đOng KDBH là hoJt ñOng cơ b#n nh/t c a DNBH phi nhân th1 và nó là mOt
q trình t, khâu thi!t k! s#n phŠm, đ*nh phí b#o hiKm cho đ!n các hoJt ñOng
bán hàng... Các DNBH phi nhân th1 thưing thi!t k! s#n phŠm c a mình theo
các nhóm nghi p vU b#o hiKm, như: các nghi p vU b#o hiKm con ngưii, b#o
hiKm xe cơ gini, b#o hiKm cháy n}, b#o hiKm k• thu$t,… Mpi nghi p vU có
thK thi!t k! thành nhi^u s#n phŠm tùy theo nhu c_u c a th* trưing.
Bên cJnh hoJt ñOng kinh doanh b#o hiKm, các DNBH phi nhân th1 còn
c_n ph#i ti!n hành hoJt ñOng kinh doanh tái b#o hiKm. ðK b#o ñ#m tăng
doanh thu và l-i nhu$n, ñ#m b#o }n ñ*nh và an tồn trong kinh doanh thì hoJt
đOng kinh doanh tái b#o hiKm Y ñây ph#i ñư-c ti!n hành song song c# hoJt
ñOng nh$n tái b#o hiKm và như-ng tái b#o hiKm. HoJt ñOng kinh doanh nh$n
tái b#o hiKm là ñK tăng doanh thu và l-i nhu$n cho doanh nghi p, ñkng thii
còn giúp doanh nghi p mY rOng hoJt ñOng kinh doanh và giao lưu, h-p tác
vni các bJn hàng. Cịn hoJt đOng như-ng tái b#o hiKm là đK đ#m b#o }n đ*nh
và an tồn trong kinh doanh. Nhi có hoJt ñOng như-ng tái b#o hiKm, mà
DNBH mni ti!n hành phân tán ñư-c r i ro ñK tránh phá s#n. SY dĩ DNBH
ph#i như-ng tái b#o hiKm là vì nh'ng lý do ch y!u sau:
• ð i tư-ng b#o hiKm có giá tr* q lnn mà kh# năng tài chính c a
DNBH lJi có hJn;


15

• ð i tư-ng b#o hiKm hoJt đOng Y đ*a bàn q xa và khơng thu$n l-i,
trong khi đó kh# năng kiKm soát và qu#n lý r i ro c a DNBH lJi r/t hJn ch!
và khơng cho phép;
• Do nh'ng t}n th/t lnn x#y ra liên tUc trong mOt thii gian ng{n liên
quan ñ!n nghi p vU nh$n b#o hiKm g c...
Có thK nói, hoJt đOng như-ng tái b#o hiKm là r/t c_n thi!t và khơng thK

thi!u đư-c đ i vni mpi DNBH phi nhân th1. HoJt ñOng này ví như là "xương
s ng" trong hoJt đOng kinh doanh c a mpi DNBH, mà nh/t là nh'ng DNBH
mni thành l$p và kh# năng tài chính y!u kém như các DNBH Vi t Nam hi n
nay.
1.1.3.2. Ho t ñ ng ñ phòng, h n ch' r(i ro và t)n th*t.
ð^ phòng và hJn ch! r i ro t}n th/t là mOt trong nh'ng nOi dung r/t
quan tr1ng trong hoJt ñOng kinh doanh b#o hiKm. Làm t t công tác này khơng
ch` giúp DNBH gi#m chi bki thưing đK nâng cao hi u qu# kinh doanh, mà
còn tJo thêm ni^m tin ñ i vni khách hàng tham gia b#o hiKm, t, ñó góp ph_n
ñ#m b#o an sinh xã hOi. Mpi nghi p vU b#o hiKm, DNBH thưing áp dUng các
bi n pháp khác nhau đK đ^ phịng hJn ch! t}n th/t. Cơng tác đ^ phịng hJn ch!
r i ro và t}n th/t thưing ñư-c các DNBH phi nhân th1 th%c hi n theo các
bi n pháp sau:
• L$p phương án cU thK trong vi c đ^ phịng hJn ch! t}n th/t.
• Tuyên truy^n qu#ng cáo và t} ch c hOi ngh* khách hàng ñK h1 th/y
ñư-c ý nghĩa và tác dUng c a hoJt đOng đ^ phịng hJn ch! t}n th/t. Ví dU,
DNBH đ ng ra t} ch c hOi thi lái xe gi•i, lái xe an tồn; tun truy^n và tài
tr- cho h1c sinh, sinh viên h1c t$p lu$t an tồn giao thơng...
• KiKm tra và giám sát v^ m‡t k• thu$t đ i vni các đ i tư-ng b#o hiKm
ph c tJp, như: các cơng trình xây d%ng, máy bay, tàu biKn.v.v...
• Chi ti^n đK xây d%ng các con ñưing lánh nJn, các biKn báo nguy hiKm


16

trên các ñèo d c ho‡c các ñiKm ñen v^ tai nJn giao thơng trên các tuy!n qu c
lO.
• Ph i h-p vni l%c lư-ng c#nh sát giao thông trong vi c xW lý vi phJm
tr$t t% an toàn giao thơng...
1.1.3.3. Ho t đ ng giám đ+nh và b,i thư-ng t)n th*t.

Có thK nói, giám đ*nh là khâu trung gian có vai trị h!t s c quan tr1ng
trong hoJt đOng kinh doanh b#o hiKm, nó là cơ sY đK DNBH ti!n hành bki
thưing. Vi c bki thưing có đư-c ti!n hành nhanh chóng, chính xác và h-p lý
hay khơng ch y!u phU thuOc vào cơng tác giám đ*nh. NOi dung cơng tác
giám đ*nh thưing bao gkm các hoJt đOng chính sau đây:
• Th* sát hi n trưing nơi x#y ra r i ro, t}n th/t đK tìm hiKu ngun nhân
đK t, đó xác đ*nh trách nhi m c a DNBH.
• Ph i h-p vni các bên có liên quan l$p biên b#n giám đ*nh...
• Xác đ*nh m c đO thi t hJi th%c t! và m c ñO lpi c a ngưii th ba (n!u
có) liên quan đ!n đ i tư-ng b#o hiKm.
• Tính tốn s ti^n ph#i bki thưing th%c t!.
DNBH cịn có thK làm đJi lý giám đ*nh cho các DNBH khác đK thu phí
giám đ*nh và ngư-c lJi.
Căn c

vào biên b#n giám ñ*nh và các tài li u khác có liên quan,

DNBH ti!n hành bki thưing tr%c ti!p cho khách hàng tham gia b#o hiKm.
Trong b#o hiKm phi nhân th1, thu$t ng' bki thưing ñư-c sW dUng trong loJi
hình b#o hiKm thi t hJi, cịn thu$t ng' tr# ti^n b#o hiKm ch y!u sW dUng
trong các nghi p vU b#o hiKm con ngưii phi nhân th1. S ti^n bki thưing hay
chi tr# đư-c tính tốn trên cơ sY thi t hJi th%c t! và s ti^n b#o hiKm hay giá
tr* b#o hiKm. S ti^n này sŒ giúp khách hàng nhanh chóng kh{c phUc h$u qu#
r i ro ñK }n ñ*nh cuOc s ng và s#n xu/t kinh doanh. BYi v$y, hoJt ñOng giám
ñ*nh và bki thưing là mOt trong nh'ng tiêu chí đánh giá ch/t lư-ng s#n phŠm


17

b#o hiKm và hoJt ñOng kinh doanh b#o hiKm. HoJt ñOng này n!u th%c hi n t t

sŒ tr%c ti!p góp ph_n nâng cao uy tín cho DNBH và t, ñó giúp DNBH th%c
hi n cJnh tranh và mY rOng th* trưing...
1.1.3.4. Ho t ñ ng qu n lý qu2 và ñ3u tư v4n
Do ñ‡c thù c a hoJt ñOng KDBH là phí b#o hiKm đư-c thu trưnc cịn
trách nhi m bki thưing, tr# ti^n c a DNBH thưing phát sinh sau thii điKm
thu phí. Chính vì đ‡c điKm này mà trong q trình kinh doanh ln có mOt
lư-ng v n lnn tJm thii nhàn rpi trong các DNBH. Do v$y, đK b#o tồn và
phát triKn v n, các DNBH ñã sW dUng các kho#n v n nhàn rpi tJm thii ñK ñ_u
tư.
Ngukn v n ñ_u tư c a DNBH bao gkm v n đi^u l , qu• d% tr' b{t
buOc, qu• d% tr' t% nguy n, các kho#n lãi chưa sW dUng, các qu• hình thành
t, l-i t c ñư-c sW dUng ñK ñ_u tư, và ngukn v n nhàn rpi t, d% phịng nghi p
vU. Thơng thưing ngukn v n đ_u tư t, d% phịng nghi p vU chi!m tƒ tr1ng
lnn nh/t. Các qu• DPNV chính là kho#n n- c a DNBH ñ i vni ngưii ñư-c
b#o hiKm, do v$y vi c sW dUng kho#n v n này trong hoJt ñOng ñ_u tư ñư-c
qu#n lý và giám sát ch‡t chŒ.
HoJt đOng đ_u tư v n m‡c dù khơng liên quan tr%c ti!p đ!n s% trao đ}i
l-i ích gi'a DNBH và ngưii ñư-c b#o hiKm nhưng cũng ph#i ch*u s% ñi^u
ch`nh c a các quy ñ*nh pháp lý. B{t buOc các DNBH sW dUng an toàn, hi u qu#
ngukn v n này là b#o v mOt cách gián ti!p quy^n l-i c a bên đư-c b#o hiKm.
Ngồi các hoJt ñOng kinh doanh b#o hiKm, tái b#o hiKm; hoJt ñOng ñ^
phòng hJn ch! t}n th/t; hoJt ñOng giám ñ*nh và bki thưing; hoJt đOng qu#n
lý qu• và đ_u tư v n nói trên, các DNBH cịn th%c hi n mOt s hoJt ñOng
khác theo quy ñ*nh c a pháp lu$t, như ñào tJo và tư v/n; xây d%ng các
phương án qu#n lý r i ro cho khách hàng; t} ch c các hoJt đOng d*ch vU khác
có liên quan v.v....


18

1.2. PHÍ B*O HI,M C@A DOANH NGHI:P B*O HI,M PHI NHÂN THB

1.2.1. Khái niXm
Phí b#o hiKm phi nhân th1 là s ti^n mà khách hàng tham gia b#o hiKm
ph#i tr# cho ngưii b#o hiKm (t c doanh nghi p b#o hiKm phi nhân th1) ñK
nh$n ñư-c cam k!t bki thưing ho‡c chi tr# ti^n b#o hiKm. Phí b#o hiKm đư-c
xác ñ*nh cho t,ng ñ i tư-ng và nghi p vU cU thK. ðây th%c ch/t là phí tồn
ph_n, là giá c# c a d*ch vU b#o hiKm. Phí tồn ph_n ñư-c chia thành 2 bO
ph$n: Phí thu_n và phU phí.
a. Phí thu n: ðó là kho#n phí mà khách hàng ph#i đóng góp tương
đương vni ph_n t}n th/t c a h1 do nhà b#o hiKm qu#n lý. BO ph$n này cịn
đư-c g1i là kho#n đóng góp cho r i ro hay kho#n đóng góp cân b•ng v^ m‡t
k• thu$t giúp các nhà b#o hiKm ñ ñK chi tr# ti^n bki thưing khi có các r i ro
liên quan đ!n đ i tư-ng đư-c b#o hiKm. Phí thu_n có thK đư-c biKu hi n b•ng
giá tr* tuy t đ i ho‡c cũng có thK b•ng giá tr* tương đ i. N!u biKu hi n b•ng
giá tr* tương đ i thì khi đó, DNBH ph#i xác đ*nh tƒ l phí thu_n (tƒ l % hay
%0 so vni giá tr* b#o hiKm hay s ti^n b#o hiKm). Ví dU: 1 chi!c xe ơ tơ tham
gia b#o hiKm tồn bO vni s ti^n b#o hiKm là 500.000.000 ñ thii hJn b#o hiKm
1 năm. Căn c vào xác su/t th ng kê nhi^u năm, DNBH xác đ*nh đư-c tƒ l
phí thu_n là 1%. V$y ch xe tham gia b#o hiKm ph#i nOp m c phí thu_n là 1%
x 500.000.000 đ = 5.000.000 đ/năm.
b. Ph phí: ðó là kho#n phí mà khách hàng ph#i nOp cùng vni phí
thu_n nh•m giúp nhà b#o hiKm trang tr#i các kho#n chi phí kinh doanh và có
lãi. Các kho#n chi phí kinh doanh b#o hiKm thưing bao gkm: chi phí bán
hàng, chi phí đK phịng hJn ch! t}n th/t, chi qu#n lý doanh nghi p, thu!, l-i
nhu$n c a DNBH, v.v.... ðây là nh'ng kho#n chi ln có s% thay ñ}i và h!t
s c nhJy c#m, bYi lŒ trên th* trưing b#o hiKm cJnh tranh luôn di˜n ra gay g{t.
T$p qn, thói quen, y!u t l*ch sW và s% đi^u ti!t vĩ mô c a Nhà nưnc cũng

19

ln có s% thay đ}i. Vì th! các doanh nghi p b#o hiKm ph#i k! hoJch hố
kho#n phí này h!t s c linh hoJt ñK ñ#m b#o cJnh tranh, n!u khơng sŒ #nh
hưYng tr%c ti!p đ!n vi c mY rOng ho‡c thu h¢p th* trưing và t/t y!u sŒ #nh
hưYng ñ!n th* ph_n c a doanh nghi p b#o hiKm. Ch ng hJn, nhà b#o hiKm phi
nhân th1 có thK tr# hoa hkng cho đJi lý c a mình t, 10% đ!n 15% s phí mà
h1 khai thác đư-c. Tuy nhiên, n!u trong đi^u ki n bình thưing h1 ch` tr#
10%, cịn n!u trong đi^u ki n cJnh tranh gay g{t h1 ph#i tr# b•ng m c t i đa
15% ñK lôi kéo ñJi lý và d*ch vU b#o hiKm v^ cho doanh nghi p v.v... C# 2
kho#n này cũng ñư-c ñ‡c bi t chú ý khi xác ñ*nh phí, bYi lŒ l-i nhu$n là mUc
tiêu cu i cùng c a các doanh nghi p kinh doanh b#o hiKm. Tuy nhiên, mOt
DNBH phi nhân th1 có thK kinh doanh nhi^u nghi p vU b#o hiKm khác nhau,
do đó vi c k! hoJch hố m c l-i nhu$n khi tính phí b#o hiKm cũng ñư-c các
doanh nghi p v$n dUng h!t s c linh hoJt. Ch ng hJn, nh'ng nghi p vU b#o
hiKm mni, có tính đOc quy^n cao, DNBH có thK k! hoJch hoá m c l-i nhu$n
cao khi xác ñ*nh phí (như: b#o hiKm v tinh, b#o hiKm các giàn khoan d_u
khí...v.v.). Ngư-c lJi, n!u là nh'ng nghi p vU truy^n th ng ln có s% cJnh
tranh quy!t li t, DNBH có thK xác đ*nh m c l-i nhu$n th/p hơn ñ i th ñK
th%c hi n cJnh tranh. Rõ ràng, đây là nh'ng y!u t mang tính k• thu$t khi xác
đ*nh phí b#o hiKm.
N!u ký hi u phí thu_n là (f) và phU phí là (d) ta có cơng th c tính phí
như sau:
P=f+d
Ho‡c n!u đã xác đ*nh đư-c t` l phí, có thK tính theo cơng th c:
P = Sb x R = Sb (R 1 + R2)
Trong đó:
Sb: Là s ti^n b#o hiKm
R: Là tƒ l phí b#o hiKm