HOT Vieng Lang Bac Vien Phuong

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (552.84 KB, 37 trang )

(1)ViÕng l¨ng b¸c. - ViÔn Ph¬ng-. I.MB: -Nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng (1928 - 2005),tªn thËt lµ Phan Thanh ViÔn quª ë T©n Ch©u, An Giang. ¤ng lµ mét trong nh÷ng c©y bót cã mÆt sím nhÊt cña lùc lîng V¨n nghÖ gi¶i phãng ë miÒn Nam thêi k× chèng MÜ cøu níc. Th¬ ViÔn Ph¬ng thêng nhá nhÑ, giµu t×nh c¶m, kh¸ quen thuéc víi b¹n đọc thời kháng chiến chống Mĩ. Bạn đọc biết đến VP với khá nhiều tập thơ hay: Mắt sáng học trò; Nhớ lời Di chúc; Nh mây mùa xu©n; Phï sa quª mÑ… - Bài thơ Viếng lăng Bác đợc VP viết năm 1976, khi lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đợc xây dựng xong, đất nớc thống nhất, đồng bào miền Nam đã có thể thực hiện đợc mong ớc ra viếng Bác. Trong niềm xúc động vô bờ của đoàn ngời vào lăng viếng Bác, Viễn Phơng viết bài thơ này. Bài thơ thể hiện niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và tự hào xen lẫn nỗi xót đau khi tác gi¶ vµo l¨ng viÕng B¸c II.TB: 1- Cảm hứng bao trùm trong bài thơ là niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và tự hào pha lẫn nỗi đau xót khi tác giả từ miền Nam ra viếng lăng Bác. Cảm hứng ấy đã chi phối giọng ®iÖu cña bµi th¬. §ã lµ giäng thµnh kÝnh, trang nghiªm phï hîp víi kh«ng khÝ thiªng liªng ë l¨ng, n¬i vÞ l·nh tô yªn nghØ. Cïng víi giäng suy t, trÇm l¾ng lµ nçi ®au xãt lÉn niÒm tù hµo. - Mạch vận động của cảm xúc đi theo trình tự cuộc vào lăng viếng Bác. Mở đầu là cảm xúc về cảnh bªn ngoµi l¨ng, tËp trung ë Ên tîng ®Ëm nÐt lµ h×nh ¶nh hµng tre bªn l¨ng gîi h×nh ¶nh vÒ quª h¬ng đất nớc. Tiếp đó là xúc cảm trớc hình ảnh dòng ngời nh bất tận ngày ngày vào lăng viếng Bác. Xúc cảm và suy ngẫm về Bác đợc gợi lên từ những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tợng: mặt trời, vầng tr¨ng, trêi xanh. Cuèi cïng lµ niÒm mong íc thiÕt tha khi s¾p ph¶i trë vÒ quª h¬ng miÒn Nam, muốn tấm lòng mình vẫ đợc mãi mãi bên Ngời. 2. -C©u th¬ ®Çu: Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c kh«ng chØ giíi thiÖu hoµn c¶nh mµ cßn gîi lªn tâm trạng đặc biệt thiêng liêng, đầy ý nghĩa của cuộc viếng lăng Bác. C¸ch xng h« thËt gÇn gòi, th©n th¬ng. Víi mu«n triÖu ngêi d©n VN, B¸c m·i “lµ Cha, lµ B¸c, lµ Anh. Ngêi kh«ng con mµ cã triÖu con” cho nªn nhµ th¬ míi xng con. C¸c nhµ th¬ Tè H÷u, Xu©n Diệu, Chế Lan Viên, Nguyễn Đình Thi đều xng con với Bác. Nhng con ở miền Nam, của Viễn Phơng mang một sắc thái thiêng liêng bở đó là tiếng lòng của đứa con đi xa vắng mặt khi cha mất. - Cụm từ MN gợi bao niềm xúc động: Miền Nam là nơi xa xôi, mảnh đất xa cha ông đi mở cõi. MN, nơi đi trớc về sau. MN, mảnh đất sinh thời Bác hằng khát khao mong nhớ: Bác nhớ miền Nam nçi nhí nhµ- MiÒn Nam mong B¸c nçi mong cha(Tè H÷u). -Chữ “thăm” đợc tác giả sử dụng thật tinh tế và gợi cảm. Nó vừa giảm nhẹ nỗi đau đớn xót xa, vừa nh khẳng định trong lòng mình: Bác Hồ, vị cha già kính yêu vẫn còn đó, Ngời chỉ đang nằm nghỉ đó thôi. Và tác giả nh ngời con đi xa lâu ngày, nay chỉ chờ gặp lại bóng dáng ngời cha thân yêu. - C¶nh vËt ®Çu tiªn mµ nhµ th¬ nh×n thÊy ë bªn l¨ng B¸c lµ hµng tre b¸t ng¸t. Ng êi con xa lÇn ®Çu tiên về với quê cha đã xúc động trớc hàng tre xanh quanh nơi ở của Ngời. Hàng tre có thực bên lăng Bác đợc nhìn với con mắt liên tởng nhân hoá và tởng tợng vì thế thành hàng tre bát ngát, thµnh mµu xanh d©n téc (xanh xanh ViÖt Nam) thµnh nh÷ng chiÕn sÜ trung kiªn bÊt chÊp b·o t¸p, ma sa (Bão táp ma sa đứng thẳng hàng). Nh vậy, lăng Bác thật gần gũi, thân thuộc nh một làng quê sau luü tre xanh. Nhng ë ®©y còng cã nÐt tîng trng: Tre biÓu tîng cho mét d©n téc cÇn cï, hiªn ngang, m¹nh mÏ, xÕp thµnh hµng cïng víi c¸c chiÕn sÜ vÖ binh canh giÊc ngñ cho Ngêi. Nh÷ng c©u th¬ ë khæ th¬ nµy kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc t¶ khung c¶nh quanh l¨ng víi hµng tre cã thËt mµ còn gợi ra những ý nghĩa sâu xa. Đến với Bác chúng ta gặp đợc dân tộc và nơi Bác yên nghỉ đời đời còng xanh m¸t bãng tre cña lµng quª ViÖt Nam. 3. Khæ th¬ thø hai, t¸c gi¶ thÓ hiÖn t×nh c¶m kÝnh yªu s©u s¾c cña nh©n d©n víi B¸c. Khæ th¬ nµy đợc tạo nên từ hai cặp câu có những hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ sóng đôi: …mặt trời đi qua trªn l¨ng/…mÆt trêi trong l¨ng;…dßng ngêi/…trµng hoa… -Theo ®oµn ngêi, t¸c gi¶ vµo th¨m l¨ng B¸c, nhµ th¬ nh×n thÊy: Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ MÆt trêi ngµy ngµy ®i qua trªn l¨ng lµ mÆt trêi cña thiªn nhiªn vò trô, nguån s¸ng lín nhÊt rùc rì vÜnh viÔn cña thÕ gian. Nhng mÆt trêi Êy cßn thÊy vµ nhËn ra mét mÆt trêi kh¸c, mét mÆt trêi trong lăng rất đỏ. Mặt trời trên cao đợc nhân hoá, nhìn mặt trời trong lăng bằng đôi mắt của mặt trời. Một hình ảnh chứa bao sự tôn kính đối với Bác Hồ vĩ đại! Bằng hình ảnh ẩn dụ nhà thơ đã ví Bác là mặt trời. Ngời là mặt trời đỏ rực rỡ màu cách mạng sẽ mãi chiếu sáng đờng chúng ta đi bằng sự.

(2) nghiÖp cña Ngêi. §©y lµ nÐt nghÖ thuËt Èn dô ®Çy s¸ng t¹o cña t¸c gi¶. H×nh ¶nh Èn dô: MÆt trêi trong lăng rất đỏ vừa nói lên sự vĩ đại của Bác Hồ, vừa ca ngợi công lao to lớn của Bác, vừa thể hiÖn sù t«n kÝnh cña nh©n d©n, cña t¸c gi¶ víi B¸c. -Độc đáo hơn, nhà thơ còn sáng tạo một hình ảnh khác để ca ngợi Bác. Ngµy ngµy dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí KÕt trµng hoa d©ng b¶y m¬i chÝn mïa xu©n. H×nh ¶nh dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí l¹i kÕt l¹i thµnh nh÷ng trµnh hoa chØ lµ h×nh ¶nh t¶ thùc so s¸nh nh÷ng dßng ngêi xÕp l¹i thµnh hµng dµi vµo l¨ng viÕng B¸c tr«ng nh nh÷ng trµng hoa v« tËn. Nó còn có nghĩa tợng trng: cuộc đời của họ đã nở hoa dới ánh sáng của Bác, đó là hoa của chiến công, hoa của thành tích, hoa của lòng ngời. Những bông hoa tơi thắm ấy đang đến dâng lên Ngời những gì tốt đẹp nhất. Dâng lên bảy mơi chín năm tuổi đẹp nh bảy mơi chín mùa xuân và đã làm ra những mùa xuân cho đất nớc, cho con ngời của Bác. Hình ảnh hoán dụ này vừa đẹp vừa mới lạ, thÓ hiÖn t×nh c¶m th¬ng nhí, kÝnh yªu vµ sù g¾n bã cña nh©n d©n víi B¸c. 4. Khæ th¬ thø ba, diÔn t¶ c¶m xóc cña t¸c gi¶ khi vµo l¨ng. -Nhà thơ vào lăng, đợc thấy Bác nằm trong giấc ngủ bình yên giữa một vầng sáng nhẹ nhẹ, dịu hiền. ánh sáng ấy nơi Bác nằm đợc nhà thơ miêu tả nh ánh sáng một vầng trăng dịu hiền: B¸c n»m trong giÊc ngñ b×nh yªn Gi÷a mét vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn ánh sáng của những ngọn đèn mờ ảo trong lăng gợi nhà thơ liên tởng thú vị ánh trăng, tác giả thể hiện sự am hiểu của mình về sự liên tởng kì lạ đó. Bởi trăng với Bác từng là ngời bạn tri âm, tri kỉ. ánh trăng bát ngát đã từng đi vào thơ Bác trong nhà lao, trên chiến trận, giờ đây trăng cũng đến bªn giÊc ngñ cña Ngêi: Chóng ta h·y bíc nhÑ ch©n, nhÑ n÷a Tr¨ng ¬i tr¨ng h·y yªn lÆng cói ®Çu (H¶i Nh) Víi h×nh ¶nh vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn dông ý cña nhµ th¬ muèn t¹o ra mét hÖ thèng h×nh ¶nh vò trụ để ví với Bác. Ngời có lúc nh mặt trời rực rỡ ấm áp, có lúc dịu hiền nh ánh trăng rằm. Bác của chúng ta là nh vậy. Mặt trời, ánh trăng, trời xanh đó là những cái mênh mông, bao la bất diệt của vũ trụ đợc nhà thơ ví với cái bao la, rộng lớn trong tình thơng của Bác. Đó cũng là biểu hiện vĩ đại, rùc rì cao siªu cña con ngêi vµ sù nghiÖp cña B¸c. -Niềm xúc động thành kính và nỗi đau xót của nhà thơ đã đợc thể hiện rất chân thành và sâu sắc: VÉn biÕt trêi xanh lµ m·i m·i- Mµ sao nghe nhãi ë trong tim. §©y lµ c¸i giËt m×nh th¶ng thèt, mét sự mâu thuẫn giữa lí trí và tình cảm. Lí trí tin rằng Bác vẫn còn sống mãi cùng non sông đất nớc, nh trời xanh còn mãi trên đầu Bác sống nh trời đất của ta (Tố Hữu). Nhng trái tim lại không thể không đau nhói, xót xa vì sự ra đi của Bác. Đó là nỗi đau oà ra từ đáy sâu của trái tim: Bác mất rồi! Bác không thể gặp mặt với những đứa con miền Nam mà Ngời hằng chờ mong. 5. Khổ cuối khép lại những nỗi đau, mất mát mà cả dân tộc đã trải qua khi nghe tin Bác qua đời (1969). ChØ cßn l¹i nh÷ng giät níc m¾t cña ngêi con viÕng muén: Mai vÒ MN th¬ng trµo níc m¾t. Nghĩ đến ngày mai về miền Nam, nỗi thơng xót trào rơi nớc mắt. Không phải rng rng, rơm rớm, mµ lµ trµo, mét c¶m xóc thËt ch©n thµnh, m·nh liÖt. -Và theo đó là những niềm ao ớc, những mong mỏi mãi mãi bên Ngời: Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c Muèn lµm ®o¸ hoa to¶ h¬ng ®©u ®©y Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy. Lµ chim, lµ hoa, lµ c©y nhng tÊt c¶ lµ ë bªn l¨ng, ë quanh l¨ng. Chim d©ng tiÕng hãt, hoa d©ng mïi hơng, tre trung hiếu gác giấc ngủ êm đềm. Ước muốn đó thể hiện tình cảm thành kính, thiêng liêng của nhà thơ, một ngời con Nam Bộ, nhng đó cũng là tình cảm của nhân dân miền Nam, của dân tộc Việt Nam đối với Bác. Để diễn tả nỗi niềm riêng nhng mang tình cảm khái quát chung ấy, tác giả đã viết một loạt câu thơ không chủ ngữ, nhấn mạnh ba lần điệp ngữ muốn làm nh một khát vọng khôn nguôi. Khát vọng của những ngời đã một lần đợc về thăm lăng, những ngời cha một lần đợc đến thăm lăng mà tấm lòng luôn hớng về Bác kính yêu. III.KB : Bài thơ tả lại một ngày ra thăm lăng Bác, từ lúc tinh sơng đến tra, đến chiều. Nhng thời gian trong tëng niÖm lµ thêi gian vÜnh viÔn cña vò trô, cña t©m hån. C¶ bµi th¬ bèn khæ, khæ nµo còng trµo d©ng mét niÒm th¬ng nhí bao la vµ xãt th¬ng v« h¹n. Bèn khæ th¬, khæ nµo còng ®Çy ¾p ẩn dụ, những ẩn dụ đẹp và trang nhã, thể hiện sự thăng hoa của tình cảm cao cả, nâng cao tâm hồn con ngời. Viếng lăng Bác của nhà thơ Viễn Phơng là một đóng góp quý báu vào kho tàng thi ca viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ vĩ đại, kính yêu của dân tộc. Chúng ta, con cháu của Bác xin nguyện nh nhà thơ VP làm tiếng chim hót, làm bông hoa đẹp, làm cây tre trung hiếu và sẵn sàng làm muôn ngàn công việc tốt để kính dâng lên Ngời..

(3) KB2: Viếng lăng Bác không những là tiếng khóc đau đớn, nghẹn ngào trước sự ra đi của Bác, là lòng thương nhớ không nguôi, lòng kính phục vô hạn của nhà thơ Viễn Phương và của nhân dân ta đối với Bác Hồ mà bài thơ còn diễn tả thành công hình tượng Bác Hồ vĩ đại bằng những hình ảnh đẹp, nhịp điệu tha thiết, cảm xúc nồng nàn chân thực. Âm hưởng của bài thơ ngân vang mãi trong lòng người đọc. Bài thơ được phổ nhạc càng trở nên truyền cảm sâu xa, làm xúc động hàng triệu trái tim Việt Nam từ 1976 đến nay. KB3“Viếng lăng Bác” là một bài thơ đẹp về hình ảnh thơ, hay về cảm xúc… gây xúc động sâu xa trong lòng ngời đọc. Bằng cách sử dụng điêu luyện những biện pháp tu từ một cách sáng tạo, tác giả đã thể hiện tình cảm ngọt ngào, đằm thắm lại rất giản dị, chân thành đối với Bác. Xin nguyện nh Viễn Phơng, sống một cuộc đời đẹp đẽ để trë thµnh nh÷ng b«ng hoa d©ng lªn B¸c.. *Mét sè MB: MB1:Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhân vật lịch sử thân yêu nhất của dân tộc Việt Nam thế kỉ XX. Ng ời để lại hình ảnh một ngời cha già hiền từ, một tên gọi Bác thân thiết, ngời hiện thân cho những gì cao đẹp và mạnh mẽ của dân tộc. Lăng Bác trở thành nơi lu giữ bóng dáng Bác lúc sinh thời, nơi chiªm ngìng thµnh kÝnh cña nh©n d©n c¶ níc vµ b¹n bÌ quèc tÕ. BiÕt bao nhµ th¬ lµm th¬ vÒ Ngêi, về lăng Ngời. Viếng lăng Bác của Viễn Phơng là một bài thơ ngắn đầy xúc động, thể hiện đợc tấm lòng của đồng bào niềm Nam đối với Ngời. MB2:Bác Hồ mất, sự kiện lớn lao làm xúc động muôn triệu trái tim Việt Nam và thế giới, cảm động cả đất trêi (§êi tu«n níc m¾t trêi tu«n ma). HÇu nh nhµ th¬ nµo còng lµm th¬ khãc B¸c, viÕng B¸c. Trong sè nh÷ng bài thơ đó nổi trội hơn cả là bài Bác ơi của Tố Hữu và sau này là Viếng lăng Bác của Viễn Phơng. Bài thơ cña ViÔn Ph¬ng kh«ng chØ lµ mét bµi th¬ hay viÕng hay khãc B¸c b×nh thêng. B¸c mÊt n¨m 1969. Mïa xu©n 1975 đất nớc thống nhất. Năm 1976 Viễn Phơng mới tới viếng lăng ngời. Nh vậy là viếng Bác, khóc Bác cũng là thăm Bác, cả ba nhập vào một chuyến đi. Bài thơ thể hiện niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biÕt ¬n vµ tù hµo xen lÉn nçi xãt ®au khi t¸c gi¶ vµo l¨ng viÕng B¸c. MB3: Sinh thời, Bác Hồ luôn luôn nghĩ đến miền Nam, ngày đêm thương nhớ miền Nam. Với Bác, miền Nam là niềm vui, là hạnh phúc, là nỗi đau không lúc nào nguôi: “Miền Nam trong trái tim tôi”. Niềm mong mỏi thiết tha của Bác là miền Nam mau được giải phóng. Miền Nam cũng ngày đêm thương nhớ Bác, mong ngày giải phóng để được gặp Bác kính yêu. Nhưng tiếc thay, khi Bắc Nam sum họp một nhà thì Bác không còn nữa. Lòng thương nhớ, nỗi niềm đau đớn của đồng bào và chiến sĩ miền Nam dồn nén bao nhiêu năm đã được nhà thơ Viễn Phương thể hiện trong bài Viếng lăng Bác. Bài thơ không những chỉ thể hiện dòng cảm xúc trào dâng của nhà thơ mà còn thể hiện hình tượng lãnh tụ Hồ Chí Minh bằng những hình ảnh vừa quen thuộc, vừa giàu sức khái quát, vừa lung linh gợi cảm. MB4. “ViÕng l¨ng B¸c” cña ViÔn Ph¬ng lµ mét trong nh÷ng bµi th¬ hay viÕt vÒ B¸c sau ngµy B¸c Hå “®i xa”. Năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc, đất nớc thống nhất, lăng chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa khánh thành, tác giả ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ. Bài thơ "Viếng lăng Bác" đợc sáng tác trong dịp đó, và in trong tập "Nh mây mùa xuân” (1978). Bài thơ thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và mọi ngời đối với Bác Hồ khi vào lăng viếng Bác. Các đề từng gặp. §Ò 1: Em h·y ph©n tÝch bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph¬ng. §Ò 2: C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph¬ng. §Ò 3: Bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c lµ nÐn h¬ng th¬m, nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng thµnh kÝnh d©ng lªn B¸c Hồ kính yêu. Hãy phân tích bài thơ để làm sáng tỏ điều đó. (§Ò thi vµo líp 10- n¨m häc 2005-2006) Đề 4: hãy phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phơng để thấy tình cảm kính yêu và nhớ thơng vô hạn của tác giả cũng nh đồng bào miền Nam với Ngời. §Ò 5: Em h·y ph©n tÝch ®o¹n th¬ Ngµy ngµy… nghe nhãi ë trong tim trong bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph¬ng Trích bài thơ hay cùng đề tài. Mét lÇn viÕng B¸c -V¬ng TrängS¾p vµo viÕng B¸c. Sím mai LÆng yªn, chóng ch¸u hµng hai cói ®Çu Vai kÒ, ý nghÜ liÒn nhau Nghe h¬i giã tho¶ng, biÕt mµu trêi xanh Nhẹ nhàng, gạch đếm bàn chân.

(4) Thiªng liªng tõng bíc xÝch gÇn cöa l¨ng. Rng rng tr«ng B¸c yªn n»m GiÊu råi, níc m¾t khã cÇm cø r¬i ë ®©y l¹nh l¾m, B¸c ¬i Chăn đơn Bác đắp nửa ngời ấm sao? Ka-ki ¸o cò b¹c mµu Trán cao, đôi mắt trũng sâu, Bác gầy Một đời không ngủ giấc say Ch¸u nh×n, nghÜ B¸c giê nµy cßn lo ThÇm m«i ch¸u gäi “B¸c Hå” Lµ khi sãng nhí vç bê yªu th¬ng …... * Tham kh¶o 2 1. Niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và tự hào xen lẫn nỗi xót đau khi tác giả vào lăng viếng Bác đợc thể hiện qua giọng điệu vừa tha thiết, vừa trang nghiêm của nhà thơ. 2. Hàng tre là hình ảnh đầu tiên đợc tác giả miêu tả trong bài thơ. Đây là hình ảnh thực nhng đồng thời cũng có ý nghĩa biểu tợng sâu sắc. Đó là hình ảnh thân thuộc của làng quê, của đất nớc ViÖt Nam, mét biÓu tîng cña d©n téc ViÖt Nam kiªn cêng, bÊt khuÊt. Cuèi bµi th¬, h×nh ¶nh hµng tre còn đợc lặp lại với ý nghĩa Cây tre trung hiếu. Đó cũng là một phẩm chất tiêu biểu của con ngời ViÖt Nam, d©n téc ViÖt Nam. C¸ch kÕt cÊu nh vËy gäi lµ ®Çu cuèi t¬ng øng, lµm ®Ëm nÐt h×nh ¶nh, g©y Ên tîng s©u s¾c. 3. Tình cảm của nhà thơ, của mọi ngời đối với Bác đợc thể hiện qua sự kết hợp với những hình ảnh thực với những ẩn dụ đặc sắc: Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Hình ảnh mặt trời trong câu thơ thứ hai vừa nói lên sự vĩ đại của Bác Hồ vừa thể hiện đợc sự thành kính của nhà thơ đối với Bác. Hai c©u th¬ tiÕp theo, h×nh ¶nh dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí lµ thùc nhng KÕt trµng hoa d©ng bẩy mơi chín mùa xuân lại là hình ảnh ẩn dụ đẹp và rất sáng tạo, thể hiện sâu sắc những tình cảm thành kính, thiêng liêng của nhân dân đối với Bác. Khæ th¬ thø ba, dßng ngêi ®ang yªn lÆng ®i qua linh c÷u trong nçi nhí th¬ng vµ xãt xa v« h¹n. Không khí tĩnh lặng, khung cảnh yên tĩnh nơi đây khiến cho ngay cả hình ảnh thơ cũng thay đổi: B¸c n»m trong giÊc ngñ b×nh yªn Gi÷a mét vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn.

(5) Hình ảnh mặt trời rực đỏ trong lăng đợc thay bằng trăng sáng dịu hiền. Sự thay đổi ấy thể hiện rất nhiều ý nghĩa. Bác không chỉ là một ngời chiến sĩ cách mạng, là ngọn đuốc soi sáng đờng cho d©n téc(ý nghÜa biÓu tîng cña mÆt trêi), B¸c cßn lµ mét ngêi Cha §«i m¾t mÑ hiÒn sao! H×nh ¶nh vầng trăng còn gợi cho ta nhớ đến những bài thơ tràn ngập ánh trăng của Ngời. Đến hai câu thơ sau, mạch xúc cảm ấy đã đợc bộc lộ trực tiếp: VÉn biÕt trêi xanh lµ m·i m·i Mµ sao nghe nhãi ë trong tim. §©y lµ nh÷ng c©u th¬ hÕt søc ch©n thµnh, m·nh liÖt. T×nh c¶m m·nh liÖt cña t¸c gi¶ khiÕn cho câu thơ vợt lên ý nghĩa biểu tợng thông thờng, đồng thời tạo nên một mạch liên kết ngầm bên trong. Hình ảnh đợc ví với mặt trời rực rỡ, với mặt trăng, dịu mát, êm đềm và với cả trời xanh vĩnh cửu. Đó đều là những vật thể có ý nghĩa trờng tồn gần nh là vĩnh viễn nếu so với đời sống của mỗi c¸ nh©n con ngêi. MÆc dï vËy, t¸c gi¶ vÉn thèt lªn: Mµ sao nghe nhãi ë trong tim. Đó là lời giãi bày rất thực, xuất phát từ những tình cảm mãnh liệt của nhân dân, đồng bào đối víi B¸c. Th«ng thêng, trong hoµn c¶nh t¬ng tù, viÖc sö dông h×nh ¶nh Èn dô lµ mét thñ ph¸p nh»m gi¶m nhÑ nçi ®au tinh thÇn. MÆc dï vËy, t¸c gi¶ thèt lªn: Mµ sao nghe nhãi ë trong tim. Dêng nh nçi ®au qu¸ lín khiÕn cho nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô trë nªn kh«ng cßn ý nghÜa, chØ cßn c¸ch diÔn t¶ trùc tiÕp t©m tr¹ng míi cã thÓ gióp nhµ th¬ gi·i bµy t×nh c¶m cña m×nh. Khổ thơ cuối thể hiện ớc nguyện của nhà thơ đợc mãi mãi ở bên Bác. Đã đến giờ phút phải chia tay, t¸c gi¶ chØ cã thÓ biÓu hiÖn tÊm lßng m×nh b»ng íc muèn ho¸ th©n vµo nh÷ng c¶nh vËt, sù vËt ë bªn B¸c: muèn lµm con chim cÊt cao tiÕng hãt, muèn lµm ®o¸ hoa to¶ h¬ng ®©u ®©y, vµ nhÊt là muốn là cây tre trung hiếu để có thể mãi mãi ở bên Bác. 4. §Æc s¾c nghÖ thuËt: - Giọng điệu trong bài thơ thể hiện rất nhiều tâm trạng: đó là giọng điệu vừa trang nghiêm, sâu lắng vừa xót xa, tha thiết lại chan chứa niềm tin và lòng tự hào, thể hiện đúng những tâm trạng bộn bÒn cña bao ngêi khi vµo l¨ng viÕng B¸c. - Bµi th¬ sö dông thÓ th¬ t¸m ch÷ lµ chñ yÕu nhng cã nh÷ng c©u th¬ b¶y ch÷ hoÆc chÝn ch÷. NhÞp ®iÖu trong th¬ chËm r·i, khoan thai, diÔn t¶ kh¸ s¸t h×nh ¶nh ®oµn ngêi ®ang nèi nhau vµo câi linh thiêng để đợc viếng Bác, để đợc nghiêng mình thành kính trớc vong linh một ngời Cha những cũng đồng thời là một vị anh hùng dân tộc. - H×nh ¶nh th¬ trong bµi rÊt s¸ng t¹o, võa cô thÓ, x¸c thùc võa giµu ý nghÜa biÓu t îng. Nh÷ng hình ảnh ẩn dụ nh hàng tre, mặt trời, vầng trăng đợc những ý nghĩa mới mẻ, vừa có sức khái quát đồng thời cũng chan chứa tình cảm của tác giả, của đồng bào miền Nam nói riêng và nhân dân cả nớc nói chung đối với Bác. B. Các đề từng gặp. §Ò 1: Em h·y ph©n tÝch bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph¬ng. §Ò 2: C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph¬ng. §Ò 3: Bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c lµ nÐn h¬ng th¬m, nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng thµnh kÝnh d©ng lªn B¸c Hồ kính yêu. Hãy phân tích bài thơ để làm sáng tỏ điều đó. (§Ò thi vµo líp 10- n¨m häc 2005-2006) Đề 4: hãy phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phơng để thấy tình cảm kính yêu và nhớ thơng vô hạn của tác giả cũng nh đồng bào miền Nam với Ngời. §Ò 5: Em h·y ph©n tÝch ®o¹n th¬ Ngµy ngµy… nghe nhãi ë trong tim trong bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph¬ng §Ò 6: Viếng lăng Bác là bài ca ân tình cảm động, đẹp đẽ của Viễn Phương và đồng bào miền Nam đối với Bác Hồ vô vàn kính yêu. Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương để làm sáng tỏ nhận xét trên. C. Dµn ý, bµi lµm tham kh¶o. 1. Ph©n tÝch, b×nh gi¶ng ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph¬ng TrÇn §×nh Sö Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ nh©n vËt lÞch sö th©n yªu nhÊt cña d©n téc ViÖt Nam thÕ kØ XX. Ngêi để lại hình ảnh một ngời cha già hiền từ, một tên gọi Bác thân thiết, ngời hiện thân cho những gì cao đẹp và mạnh mẽ của dân tộc. Lăng Bác trở thành nơi lu giữ bóng dáng Bác lúc sinh thời, nơi chiªm ngìng thµnh kÝnh cña nh©n d©n c¶ níc vµ b¹n bÌ quèc tÕ. BiÕt bao nhµ th¬ lµm th¬ vÒ Ngêi, về lăng Ngời. Viếng lăng Bác của Viễn Phơng là một bài thơ ngắn đầy xúc động, thể hiện đợc tấm lòng của đồng bào niềm Nam đối với Ngời. Më ®Çu bµi th¬, t¸c gi¶ tù giíi thiÖu: Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c.

(6) Lời thơ giản dị này chứa đựng nhiều cảm xúc. Sinh thời Ngời luôn nghĩ đến miền Nam. Nhà th¬ Tè H÷u tõng viÕt: B¸c nhí miÒn Nam nçi nhí nhµ MiÒn Nam mong B¸c nçi mong cha. (B¸c ¬i) Lời thơ đúng là lời của ngời con miền Nam ra thăm lăng Bác, ngời Cha già dân tộc. Tình cảm trong bài đúng là tình cảm của ngời con ở xa mà nỗi nhớ thơng ấp ủ bấy lâu nh chỉ chờ gặp lại bãng d¸ng th©n yªu lµ trµo d©ng, thæn thøc. Từ xa, nhà thơ vừa nhìn thấy hàng tre quanh lăng đã xiết bao xúc động: §· thÊy trong s¬ng hµng tre b¸t ng¸t ¤i! hµng tre xanh xanh ViÖt Nam Bão táp ma sa đứng thẳng hàng Nhà thơ hẳn đến rất sớm để xếp hàng vào viếng, khi sơng sớm còn bao phủ quanh lăng. Theo con đờng quanh quanh dẫn tới lăng nổi lên hàng tre bát ngát. Bát ngát của tre và bát ngát của sơng. Nhà thơ bắt gặp một hình ảnh thân thuộc mà bao năm đã in hằn vào tiềm thức. Một tình cảm vừa thân quen, vừa thơng xót, tự hào. Thân quen vì ngời Việt Nam nào mà không biết đến tre. Thơng xót vì tre phải chịu đựng bão táp ma sa, và tự hào vì tre vẫn đứng thẳng hàng, không nghiêng ngửa. Từ sơng sa mà liên tởng đến bão táp, ma sa cũng rất tự nhiên, bởi từ lâu cây tre, Việt Nam, Hồ Chí Minh lµ nh÷ng tõ ng÷ cã mèi liªn hÖ néi t¹i. Khæ th¬ thø hai nãi tíi c¶m xóc tríc c¶nh ®oµn ngêi xÕp hµng vµo l¨ng. H¼n lµ ®oµn ngêi rÊt dài, tốc độ đi rất chậm. Khổ thơ trên, cảnh vật đang còn trong sơng phủ, bây giờ mặt trời đã lên cao trªn ®Çu. MÆt trêi trªn l¨ng l¹i gîi lªn mét liªn hÖ míi: Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ VÝ B¸c víi mÆt trêi lµ mét h×nh ¶nh quen, nhng ®em so s¸nh mÆt trêi trªn l¨ng vµ trong l¨ng lµ một sáng tạo mới xuất thần, thoát sáo, cha hề có. Mặt trời rất đỏ là nhớ đến trái tim nhiệt huyết, ch©n thµnh, tr¸i tim th¬ng níc th¬ng d©n. Ngắm dòng ngời vào viếng, nhà thơ lại nghĩ đến vòng hoa: Ngµy ngµy dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí KÕt trµng hoa d©ng b¶y m¬i chÝn mïa xu©n… Tõng ®oµn ngêi ®i viÕng di chuyÓn tõ phÝa sau l¨ng, qua bªn l¨ng, vßng ra tríc l¨ng, råi quay vào chính diện của lăng, đúng là tạo thành một vòng tròn, khiến nhà thơ nghĩ đến tràng hoa. Mọi ngời hình nh không phải đến viếng một ngời đã từ trần, viếng một di hài, mà đến viếng một cuộc đời bảy mơi chín mùa xuân đã hiến dâng bao nhiêu hoa trái. ở đây, tác giả không chỉ liên tởng sâu s¾c, mµ cßn dïng tõ tinh tÕ, ®Çy t×nh c¶m n©ng niu, quý träng. Chữ ngày ngày đợc lặp lại hai lần gây một cảm giác một thời gian vô tận, vĩnh viễn, không bao giê ngõng, nh t©m lßng nh©n d©n kh«ng ngu«i nhí B¸c. Khổ thơ thứ ba nói về cảm xúc khi đã vào trong lăng. Đây là nơi ngự trị của cái im lặng trang nghiêm của sự yên nghỉ đời đời. Câu thơ đã viết rất đỗi chân thực và mơ mộng: B¸c n»m trong giÊc ngñ b×nh yªn Gi÷a mét vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn Khung cảnh bình yên, lặng lẽ gợi lên giấc ngủ ban đêm, êm đềm dỡi vầng trăng sáng dịu hiền. Nhµ th¬ mét mÆt kh«ng muèn c¶m nhËn ®©y lµ giÊc ngñ vÜnh viÔn, ngñ ban ngµy, nhng mÆt kh¸c không thể không thấy một sự thật: con ngời đang nằm đã vĩnh viễn ra đi: VÉn biÕt trêi xanh lµ m·i m·i Mµ sao nghe nhãi ë trong tim! Dù biết Bác vĩnh viễn nh trời xanh, thì cũng không che giấu đợc một sự thật mất mát, làm đau nhãi con tim. C©u th¬ nh mét tiÕng khãc nghÑn ngµo. Khæ cuèi cïng lµ c¶m xóc tríc khi ra vÒ: Mai vÒ miÒn Nam, th¬ng trµo níc m¾t Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c Muèn lµm ®o¸ hoa to¶ h¬ng ®©u ®©y Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy Nghĩ đến ngày mai về miền Nam, nỗi thơng xót trào rơi nớc mắt – Không phải rng rng, rơm rím, mµ lµ trµo, mét c¶m xóc m·nh liÖt. T×nh th¬ng xãt nh nÐn gi÷a t©m hån, lµm n¶y sinh bao íc muốn: Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác, để lại một chút vui tơi, nhí nhảnh; Muốn làm đoá hoa to¶ h¬ng quanh l¨ng, mét lµn h¬ng nh thùc nh h ®©u ®©y, thoang tho¶ng; Muèn lµm c©y tre trung hiếu quanh lăng. Mọi ớc muốn đều quy tụ vào một điểm là mong đợc gần Bác mãi mãi, hẳn là muốn làm vui, làm khuây, làm vợi nỗi vắng vẻ trong lăng của con ngời đã suốt đời hi sinh cho sự.

(7) nghiệp giải phóng Tổ quốc, giải phóng dân tộc, một con ngời lúc sinh thời đã dành trọn tình thơng yêu cho mọi tầng lớp nhân dân và đặc biệt cho đồng bào miền Nam ruột thịt. Bài thơ tả lại một ngày ra thăm lăng Bác, từ lúc tinh sơng đến tra, đến chiều. Nhng thời gian trong tëng niÖm lµ thêi gian vÜnh viÔn cña vò trô, cña t©m hån. C¶ bµi th¬ bèn khæ, khæ nµo còng trµo d©ng mét niÒm th¬ng nhí bao la vµ xãt th¬ng v« h¹n. Bèn khæ th¬, khæ nµo còng ®Çy ¾p Èn dụ, những ẩn dụ đẹp và trang nhã, thể hiện sự thăng hoa của tình cảm cao cả, nâng cao tâm hồn con ngời. Viếng lăng Bác của nhà thơ Viễn Phơng là một đóng góp quý báu vào kho tàng thi ca viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ vĩ đại, kính yêu của dân tộc. §Ò bµi: Bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c lµ nÐn h¬ng th¬m, nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng thµnh kÝnh d©ng lªn bác Hồ kính yêu. Hãy phân tích bài thơ để làm sáng tỏ điều đó. (§Ò thi vµo líp 10- n¨m häc 2005-2006) * gîi ý a. Më bµi - Cã lêi dÉn d¾t giíi thiÖu t¸c gi¶, hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬. - Nêu cảm xúc chủ đạo của tác phẩm. - DÉn nhËn xÐt. b. Th©n bµi * Gi¶i thÝch: nãi bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c lµ nÐn h¬ng th¬m, ViÔn Ph¬ng kÝnh d©ng lªn B¸c Hå kính yêu đó là một cách ví đẹp, giàu sức gợi, biểu đạt tinh tế tấm lòng, tình cảm của nhà thơ đối víi B¸c. * Ph©n tÝch bµi th¬. - Khổ 1: Tác giả giới thiệu hoàn cảnh Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác, đồng thời bộc lộ tâm trạng dồn nén, xúc động, bởi đây là cuộc viếng thăm thiêng liêng, đầy ý nghĩa. Hình ảnh đầu tiên nhà thơ chú ý là hàng tre thân thuộc, kiên cờng, bền bỉ, biểu trng cho đất nớc, cho dân tộc Việt Nam. - Khổ 2: Thể hiện cảm xúc của nhà thơ khi đứng trớc lăng. Hai câu thơ đầu, nhà thơ sử dụng hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ để nói lên sự vĩ đại của Bác, lòng tôn kính của nhà thơ đối với Bác. Hai câu thơ sau tác giả sử dụng cách so sánh ngầm mới lạ để thể hiện tấm lòng tiếc th ơng, sự gắn bó của nhân dân đối với Bác. - Khæ 3: ThÓ hiÖn c¶m xóc vµ suy nghÜ cña nhµ th¬ khi vµo trong l¨ng. Kh«ng gian trong l¨ng thanh khiÕt, yªn tÜnh; ¸nh s¸ng dÞu nhÑ nh ¸nh s¸ng to¶ ra tõ vÇng tr¨ng hiÒn hoµ. Tuy ý thøc r»ng B¸c vÉn cßn sèng m·i trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng vµ t©m trÝ cña nh©n d©n nh bÇu trêi xanh vÜnh viễn trên cao, nhng nhà thơ vô cùng đau xót vì Bác đã về cõi vĩnh hằng. - Khổ 4: Thể hiện nỗi niềm thiết tha và ớc nguyện của nhà thơ muốn đợc mãi ở bên Bác (Chú ý ®iÖp ng÷ muèn lµm vµ kÕt cÊu ®Çu cuèi t¬ng øng (c©y tre)). §©y lµ íc nguyÖn ch©n thµnh, lêi høa thuỷ chung của nhà thơ với Bác. Đó cũng là lời nói hộ ý nguyện của đồng bào miền Nam, của mỗi chúng ta quyết tâm đi theo lí tởng cao đẹp và con đờng cách mạng Bác đã vạch ra. c. KÕt bµi - Khái quát lại những vấn đề đã đợc phân tích. Nhấn mạnh Viếng lăng Bác là một bài thơ trữ tình đặc sắc, là nén hơng thơm, nhà thơ thành kính dâng lên Bác. - Nªu suy nghÜ cña b¶n th©n. §Ò bµi: Em h·y ph©n tÝch bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph¬ng. * Gîi ý * Ph¬ng híng lµm bµi: - Cã thÓ ph©n tÝch bµi th¬ theo tõng khæ + Khổ 1: ấn tợng khi đến viếng lăng + Khổ 2: Tình cảm của mọi ngời khi đến viếng lăng. + Khæ 3: C¶m xóc, suy nghÜ cña t¸c gi¶ khi ë trong l¨ng. + Khæ 4: ¦íc muèn thÓ hiÖn t×nh c¶m víi B¸c, m·I m·I bªn l¨ng B¸c. - Cã thÓ ph©n tÝch theo nh÷ng c¶m xóc lín + Cảm xúc thành kính, ngỡng mộ đối với Bác. + Cảm xúc thơng tiếc, muốn đợc gần Bác. * Dµn ý a. Më bµi: - Giới thiệu tác giả và hoàn cảnh ra đời bài thơ. - Bµi th¬ lµ mét trong nh÷ng bµi th¬ viÕt thµnh c«ng vÒ B¸c khi Ngêi mÊt. b. Th©n bµi.

(8) - Khæ 1: + T×nh c¶m cña nhµ th¬, nÐt riªng cña con ngêi Nam Bé. + Cảm xúc về hàng tre trớc lăng, biểu tợng chung cho quê hơng đất nớc Việt Nam. - Khæ 2: T×nh c¶m cña nh©n d©n víi B¸c, c¶m xóc vÒ sù thµnh kÝnh. BiÓu tîng trµng hoa. - Khæ 3: Bíc vµo l¨ng, c¶m xóc vÒ giÊc ngñ cña B¸c – nçi ®au v× B¸c kh«ng cßn. - Khổ 4: Ước vọng đợc ở bên Bác. Tình cảm riêng của ngời miền Nam cũng là tình cảm chung của dân tộc. Cách diễn đạt độc đáo, điệp ngữ, điệp cấu trúc, câu không có chủ ngữ. c. KÕt bµi - Thµnh c«ng cña ViÔn Ph¬ng xuÊt ph¸t tõ c¶m xóc ch©n thµnh. - Sự “cộng hởng” cảm xúc với tình cảm yêu kính Bác Hồ đã làm bài thơ thêm xúc động. Bµi lµm 1: Bác Hồ mất, sự kiện lớn lao làm xúc động muôn triệu tráI tim Việt Nam và thế giới, cảm động cả đất trời (Đời tuôn nớc mắt trời tuôn ma). Hầu nh nhà thơ nào cũng làm thơ khóc Bác, viếng Bác. Trong số những bài thơ đó nổi trội hơn cả là bài Bác ơI của Tố Hữu và sau này là Viếng lăng Bác cña ViÔn Ph¬ng. Bµi th¬ cña ViÔn Ph¬ng kh«ng chØ lµ mét bµi th¬ hay viÕng hay khãc B¸c b×nh thêng. B¸c mÊt n¨m 1969. Mùa xuân 1975 đất nớc thống nhất. Năm 1976 Viễn Phơng mới tới viếng lăng ngời. Nh vậy lµ viÕng B¸c, khãc B¸c còng lµ th¨m B¸c, c¶ ba nhËp vµo mét chuyÕn ®i. Mét chuyÕn hµnh h¬ng mà đồng bào, chiến sĩ miền Nam đã chờ đợi, mong mỏi và chiến đấu mấy chục năm trờng. Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c §· thÊy trong s¬ng hµng tre b¸t ng¸t ¤i! hµng tre xanh xanh ViÖt Nam Bão táp ma sa đứng thẳng hàng. C¸ch xng h« thËt hån nhiªn mµ tha thiÕt. B¸c lµ cha cho nªn míi xng con. C¸c nhµ th¬ Tè H÷u, Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Nguyễn Đình Thi đề xng con với Bác. Nhng con ở miền Nam, của Viễn Phơng mang một sắc tháI thiêng liêng, đứa con xa vắng mặt khi cha mất. Miền Nam là nơI xa xôI, n¬I ®I tríc vÒ sau, n¬I B¸c h»ng kh¸t khao mong nhí: B¸c nhí miÒn Nam nçi nhí nhµ- MiÒn Nam mong Bác nỗi mong cha(Tố Hữu). Ngời con xa lần đầu tiên về với quê cha đã xúc động trớc hàng tre xanh quanh nơI ở của Ngời. Hàng tre có thực bên lăng Bác đợc nhìn với con mắt liên tởng nhân ho¸ vµ tëng tîng v× thÕ thµnh hµng tre b¸t ng¸t, thµnh mµu xanh d©n téc (xanh xanh ViÖt Nam) thành những chiến sĩ trung kiên bất chấp bão táp, ma sa (Bão táp ma sa đứng thẳng hàng). Nh vậy l¨ng B¸c thËt gÇn gòi th©n thuéc nh mét lµng quª sau luü tre xanh. Nhng ë ®©y còng cã nÐt tîng trng: Tre biÓu tîng cho mét d©n téc cÇn cï, hiªn ngang, m¹nh mÏ. XÕp thµnh hµng cïng víi c¸c chiÕn sÜ vÖ binh canh giÊc ngñ cho Ngêi. Kh«ng gian quanh l¨ng B¸c trë thµnh mét kh«ng gian đặc biệt thơng nhớ. Không gian thơng nhớ ấy nh là bất tận với thời gian, đợc lặp đI lặp lại bốn chữ ngày điệp sóng đôI ngày ngày. Dòng thời gian liên tục, dòng ngời liên tục nh không lúc nào ngừng nghỉ. Ngời mang hoa, ngời kết thành hoa dân lên bảy mời chín mùa xuân, dâng lên cuộc đời chiến đấu hi sinh của Bác. Tình cảm của Bác đợc nén lại ở khổ đầu đợc bày tỏ kín đáo qua cách dùng ẩn dụ: - B¸c lµ mÆt trêi, B¸c nh mÆt trêi. - B¸c lµ mïa xu©n, B¸c m·I m·I vÜnh h»ng nh mïa xu©n. - B¸c lµ trêi xanh, m·I m·I nh trêi xanh. Tất cả đều thể hiện sự bất tử của Ngời. Nhng đến khổ thứ ba thì tình cảm mới đợc bộc lộ trực tiếp. §ã lµ t×nh th¬ng, nçi ®au béc ph¸t khi thÊy B¸c trong l¨ng: Mµ sao nghe nhãi ë trong tim §©y lµ c¸I giËt m×nh th¶ng thèt. TÊt nhiªn trong nhËn thøc, lÝ trÝ nh¾c ta B¸c vÉn cßn sèng m·I B¸c sống nh trời đất của ta (Tố Hữu). Nhng đây là nỗi đau oà ra từ đáy sâu của tráI tim: Bác mất rồi! Bác không thể gặp mặt với những đứa con miền Nam mà Ngời hằng chơ mong. Khổ cuối khép lại những nỗi đau, mất mát mà cả dân tộc đã trảI qua khi nghe tin Bác qua đời (1969). Chỉ còn lại những giọt nớc mắt của ngời con viếng muộn. Và theo đó là những niềm ao ớc, nh÷ng mong mái m·I m·I bªn Ngêi: Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c Muèn lµm ®o¸ hoa to¶ h¬ng ®©u ®©y Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy. Lµ chim, lµ hoa, lµ c©y nhng tÊt c¶ lµ ë bªn l¨ng, ë quanh l¨ng. Chim d©ng tiÕng hãt, hoa d©ng mïi hơng, tre trung hiếu gác giấc ngủ êm đềm. Ước muốn đó thể hiện tình cảm thành kính, thiêng liêng của nhà thơ, một ngời con Nam Bộ, nhng đó cũng là tình cảm của nhân dân miền Nam, của dân tộc Việt Nam đối với Bác. Để diễn tả nỗi niềm riêng nhng mang tình cảm kháI quát chung ấy, tác giả.

(9) đã viết một loạt câu thơ không chủ ngữ, nhấn mạnh ba lần điệp ngữ muốn làm nh một khát vọng kh«n ngu«i. Viễn Phơng thành công trớc hết nhờ cảm xúc hết sức chân thành và hơn thế nữa, cảm xúc đó lại đợc cộng hởng bởi tình cảm thiêng liên mà Bác đã dành cho đồng bào miền Nam và tình cảm thành kÝnh cña c¶ d©n téc ViÖt Nam dµnh cho B¸c. * Bµi lµm 2: B¸c nhí miÒn Nam nçi nhí nhµ MiÒn Nam mong B¸c nçi mong cha. Nỗi mong chờ và ao ớc của đồng bào miền Nam đợc Bác vào thăm không còn nữa! Ngời đã đI xa mãI mãI để lại bao miềm nuối tiếc trong lòng mỗi ngời dân Nam Bộ. Viễn Phơng – nhà thơ trẻ miền Nam- đợc vinh dự ra thăm lăng Bác. Tác giả đã thay mặt nhân dân miền Nam bày tỏ tình cảm của mình khi đứng trớc Ngời cha già dân tộc. Xúc động tận đáy lòng, Viễn Phơng viết bài Viếng lăng Bác. Đây là bài thơ gợi cho ngời đọc nhiều xúc động sâu xa nhất. Cảm xúc đầu tiên mà em cảm nhận đợc từ bài thơ có lẽ là vì bài thơ thể hiện đợc tình cảm chân thành và giản dị của đồng bào miền Nam muốn nhắn gửi, nhờ Viễn Phơng nói hộ cùng Bác nỗi trông chờ và mong đợi Bác vào thăm. Xúc động dạt dào, mở đầu bài thơ tác giả viết: Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c §· thÊy trong s¬ng hµng tre b¸t ng¸t ¤i! Hµng tre xanh xanh ViÖt Nam Tình cảm của nhà thơ rất chân thành và cũng rất gầm gũi. Đối với ngời chiến sĩ miền Nam, đợc ra thăm Bác là một điều rất vinh dự. Nhng không vì thế mà giảm đI niềm yêu thơng của tác giả đối víi B¸c. C©u th¬ Êm ¸p t×nh ngêi víi c¸ch xng h« th©n mËt con . Bëi tÊt c¶ mäi ngêi lµ nh÷ng ngêi con trung hiếu của Bác xem Ngời là cha là Bác, là Anh. Tình ngời bao la, giản dị, tình dân tộc đằm thắm mến yêu. Đoạn thơ đã tạo nên một không khí ấm áp, gần gũi hơn bao giờ hết. Nhắc đến hình ảnh cây tre, ta lại nghĩ tới đất nớcm tới dân tộc Việt Nam với bao đức tính cao quý. Tre anh dũng trong chiến đấu, tre yêu thơng, giúp đỡ dân tộc, tre hi sinh cho thế hệ mai sau và tre cũng rất anh hïng bÊt khuÊt: Nßi tre ®©u chÞu mäc cong Cha lên đã nhọn nh chông lạ thờng. Tre đã vất vả, chịu nhiều nắng ma nhng vẫn hiên ngang đứng giữa trời xanh, nh dân tộc ta không bao giờ chịu khuất phục bọn giặc cớp nớc: Bão táp ma sa đứng thẳng hàng. Theo ®oµn ngêi, t¸c gi¶ vµo th¨m l¨ng B¸c, nhµ th¬ nh×n thÊy: Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Mặt trời ngày ngày đi qua trên lăng là mặt trời của đất, nguồn sáng lớn nhất rực rỡ vĩnh viễn của thế gian. Nhng mặt trời ấy còn thấy và nhận ra một mặt trời khác, một mặt trời trong lăng rất đỏ. Mặt trời trên cao đợc nhân hoá, nhìn mặt trời trong lăng bằng đôI mắt của mặt trời. Một hình ảnh chứa bao sự tôn kính đối với Bác Hồ vĩ đại! Bằng hình ảnh ẩn dụ nhà thơ đã ví Bác là mặt trời. Ngời là mặt trời đỏ rực rỡ màu cách mạng sẽ mãI chiếu sáng đờng chúng ta đI bằng sự nghiệp của Ngời. Đây là nét nghệ thuật sáng tạo của tác giả. Độc đáo hơn, nhà thơ còn sáng tạo một hình ảnh khác để ca ngợi Bác. Ngµy ngµy dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí KÕt trµng hoa d©ng b¶y m¬i chÝn mïa xu©n. H×nh ¶nh dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí l¹i kÕt l¹i thµnh nh÷ng trµnh hoa chØ lµ h×nh ¶nh t¶ thùc so s¸nh nh÷ng dßng ngêi xÕp l¹i thµnh hµng dµi vµo l¨ng viÕng B¸c tr«ng nh nh÷ng trµng hoa v« tËn. Nó còn có nghĩa tợng trng: cuộc đời của họ đã nở hoa dới ánh sáng của Bác. Những bông hoa tơI thắm ấy đang đến dâng lên Ngời những gì tốt đẹp nhất. Dâng lên bảy mơI chín mùa xuân đẹp nh những mùa xuân và đã làm ra những mùa xuân cho đất nớc, cho con ngời. Nhà thơ vào lăn, đợc thấy Bác nằm trong giấc ngủ bình yên giữa một vầng sáng nhẹ nhẹ, dịu hiền. ánh sáng ấy nơI Bác nằm đợc nhà thơ miêu tả nh ánh sáng một vầng trăng dịu hiền: B¸c n»m trong giÊc ngñ b×nh yªn Gi÷a mét vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn VÉn biÕt trêi xanh lµ m·I m·i Mµ sao nghe nhãi ë trong tim ánh sáng của những ngọn đèn mờ ảo trong lăng gợi nhà thơ liên tởng thú vị ánh trăng tác giả thể hiện sự am hiểu của mình về sự liên tởng kì lạ đó. Bởi trăng với Bác từng là ngời bạn tri âm, tri kỉ. ánh trăng bát ngát đã từng đI vào thơ Bác trong nhà lao, trên chiến trận, giờ đây trăng cũng đến bªn giÊc ngñ cña Ngêi. Víi h×nh ¶nh vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn dông ý cña nhµ th¬ muèn t¹o ra mét.

(10) hệ thống hình ảnh vũ trụ để ví với Bác. Ngời có lúc nh mặt trời ấm áp, có lúc dịu hiền nh ánh trăng rằm. Bác của chúng ta là nh vậy. Mặt trời, ánh trăng, trời xanh đó là những cáI mênh mông, bao la của vũ trụ đợc nhà thơ ví với cáI bao la, rộng lớn trong hình tợng của Bác. Đó cũng là biểu hiện vĩ đại, rực rỡ cao siêu của con ngời và sự nghiệp của Bác. Biết rằng Bác vẫn sống mãI trong sự nghiệp cña c¸ch m¹ng vµ t©m trÝ cña nh©n d©n nh trêi xanh vÜnh viÔn ë trªn cao, nhng nhµ th¬ vÉn kh«ng khỏi thấy nhói đau trong lòng khi đứng trớc thi thể của Ngời. Mà sao nghe nhói ở trong tim nỗi ®au nh ngµn mòi kim ®©m vµo tr¸I tim thæn thøc cña t¸c gi¶. §ã chÝnh lµ sù rung c¶m rÊt ch©n thËt cña nhµ th¬. Còn đứng trong lăng, nhng nghĩ đến ngày rời miền Bắc, ngày xa Bác, Viễn Phơng thấy bịn rịn, không muốn dứt. Tình cảm của nhà thơ trong suốt thời gian trên luôn sâu lắng, đau lặng lẽ đến phút dây này, Viễn Phơn không thể nào ngăn đợcc nữa để cho tình cảm theo dòng nớc mắt tuôn trào, dâng lên cao và tha thiết nhất Mai về miền Nam thơng trào nớc mắt. Chỉ nghĩ đến việc về miền Nam tác giả cũng đã trào nớc mắt, luyến tiếc khi chia tay, bịn rịn không muốn xa dời nơI Bác nghØ. ë c©u th¬ nµy t¸c gi¶ kh«ng sö dông mét nghÖ thuËt g× c¶, chØ lµ nh÷ng lêi nãi gi¶n dÞ, lµ tình thơng sâu lắng tự tấm lòng những lại làm cho ta xúc động, bài thơ thêm giàu cảm xúc. Một cách nói không hoa mĩ, chân thành nh ngời dân Nam Bộ, nhng lại lắng trong đó nỗi thơng yêu đau đớn không có gì có thể nói và tả đợc. Tác giả thay mặt cho nhân dân miền Nam bày tỏ niềm thơng tiếc vô hạn đối với vị cha già dân tộc. Câu nói giản dị ấy làm cho ngời đọc thêm hiểu và đồng cảm với cảm xúc của Viễn Phơng, bởi lời nói đó đều xuất phát từ muôn triệu tráI tim bé nhỏ, cùng chung nçi ®au cña t¸c gi¶. §îc gÇn B¸c dï chØ trong gi©y phót nhng kh«ng bao giê ta muèn xa B¸c bëi B¸c Êm ¸p qu¸, réng lín qu¸! ¦íc nguyÖn thµnh kÝnh cña ViÔn Ph¬ng còng lµ íc muèn cña những ngời đã hoặc cha một lần gặp Bác. Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c Muèn lµm ®o¸ hoa to¶ h¬ng ®©u ®©y Muèn lµm c©u tre trung hiÕu chèn nµy. Điệp ngữ muốn làm đợc lặp đI lặp bại nhiều lần trong đoạn thơ thể hiện đợc ớc muốn, sự tự nguyện cña t¸c gi¶. H×nh ¶nh c©y tre l¹i xuÊt hiÖn khÐp l¹i bµi th¬ mét c¸ch khÐo lÐo. Mét mong íc ch©n thµnh cña nhµ th¬. §Ò 2: C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph¬ng. C©u 4 ( 6,0 ®iÓm): 1. Lu ý: Năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc thắng lợi, đất nớc thống nhÊt, l¨ng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh còng võa kh¸nh thµnh, ViÔn Ph¬ng ra th¨m miÒn B¾c, vµo l¨ng viếng Bác Hồ. Bài thơ Viếng lăng Bác đợc sáng tác trong dịp đó và đợc in trong tập thơ Nh mây mïa xu©n (1978). 2. Yªu cÇu: * Đề bài thuộc kiểu nghị luận văn học: nghị luận về một bài thơ. Học sinh cần nắm vững phơng pháp làm một bài văn nghị luận; cần gắn với sự cảm thụ, chỉ ra và nhận xét, đánh giá cái hay, cái đẹp ( về nội dung, cảm xúc, ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu …) của bài thơ. Biết kết hợp hài hoà giữa nêu nhận định, và sự phân tích, bình giá cụ thể. *Bài làm cần đảm bảo bố cục ba phần với những nội dung cơ bản sau: a) Mở bài: Giới thiệu tác giả Viễn Phơng, bài thơ Viếng lăng Bác, hoàn cảnh ra đời và bớc đầu nêu nhận xét, đánh giá của bản thân. b) Thân bài: Lần lợt trình bày những suy nghĩ, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của bài th¬ ViÕng l¨ng B¸c. §¶m b¶o mét sè ý chÝnh sau: - Từ mảnh đất miền Nam mấy chục năm trời chiến đấu gian khổ, trong niềm vui đất nớc thống nhất, đợc ra thăm miền Bắc, tác giả bồi hồi xúc động khi vào lăng viếng Bác Hồ. + T×nh c¶m thiªng liªng, thµnh kÝnh nhng vÉn gîi mét kh«ng khÝ Êm ¸p, gÇn gòi. + Hình ảnh hàng tre: gợi nghĩ tới đất nớc, con ngời Việt Nam, mở ra một loạt những suy tởng khác, sâu lắng và mênh mông hơn (dẫn chứng, lí lẽ, phân tích). - Suy ngẫm về cái bất diệt, cái vô cùng của vũ trụ, đến cái bất diệt, cái vô cùng cao cả của mét con ngêi (dÉn chøng, lÝ lÏ, ph©n tÝch b×nh gi¸ ng«n tõ). - T¸c gi¶ bÞn rÞn nghÜ tíi lóc chia tay, ph¶i xa n¬i B¸c nghØ. + Dòng cảm xúc đợc đẩy tới mức cao trào nhất, tuôn trào mạnh mẽ nhất. + Thay mặt cho đồng bào miền Nam, tác giả bày tỏ niềm tiếc thơng vô hạn đối với Bác Hồ. - ¦íc nguyÖn ch©n thµnh: + ¦íc nguyÖn cña nhµ th¬ còng chÝnh lµ íc nguyÖn chung, kh«ng riªng cña ngêi nµo..

(11) + H×nh ¶nh c©y tre l¹i xuÊt hiÖn (ë cuèi bµi th¬), kh«ng cßn lµ kh¸ch thÓ (ë khæ th¬ ®Çu) mµ đã hoà tan vào chủ thể, thể hiện ý nguyện của tác giả, của chung mọi ngời: muốn đợc làm cây tre trung hiÕu, m·i m·i ë bªn B¸c. c) Kết bài: Nhận xét, nhận định về bài thơ Viếng lăng Bác. Bài thơ giàu chất suy tởng, chất trữ tình đằm thắm; cách sử dụng từ ngữ, biện pháp tu từ, hình ảnh, ©m ®iÖu phong phó… D. Bµi tËp. Bµi tËp 1. Cho c©u th¬: Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c a. H·y chÐp l¹i b»ng trÝ nhí 3 c©u th¬ tiÕp theo cña khæ th¬. b. Nªu c¶m nhËn cña em vÒ khæ th¬ em võa chÐp. Bµi lµm Nếu hoạ sĩ dùng đờng nét và màu sắc, nhạc sĩ dùng giai điệu và âm thanh thì thi sĩ dùng hình ảnh để diễn tả cảm xúc của mình. Có lẽ vì thế thơ là những gì cô đọng nhất, hàm xúc nhất, tinh tế nhất. §· bao lÇn ta b¾t gÆp nh÷ng bµi th¬ viÕt vÒ B¸c Hå – VÞ cha giµ kÝnh yªu cña d©n téc. ViÕng l¨ng Bác là một trong những bài thơ hay, để cho ta nhiều ấn tợng khắc chạm trong tâm khảm. Chính cảm xúc dâng trào mãnh liệt trong lòng nhà thơ đã dệt nên những vần thơ sâu lắng đầy tính nhân bản. Khổ thơ nào trong bài thơ Viếng lăng Bác Bác cũng tràn ngập xúc động, thổn thức khôn nguôI; khổ thơ đầu là một trong số đó: Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c §· thÊy trong s¬ng hµng tre b¸t ng¸t ¤I hµng tre xanh xanh ViÖt Nam Bão táp ma sa đứng thẳng hàng. Cả khổ thơ trĩu nặng tiếng lòng tha thiết của Viễn Phơng khi đứng ngoài lăng. Bức tranh phong cảnh quanh lăng đợc thu vào dới con mắt của nhà thơ nh xa xôi. Câu thơ đầu tiên tràn ngập thanh b»ng më ra trong ta mét thÕ giíi t©m tr¹ng buån th¬ng da diÕt mµ ©m hëng cña nã nh qu¸nh l¹i, ngng đọng lại trong lòng ngời đọc. Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c. Với cách xng hô con và Bác rất gần gũi, thân thiết, rất Nam Bộ không chỉ thể hiện đợc lòng kính yªu v« h¹n cña nhµ th¬ dµnh trän cho B¸c mµ cßn gîi ra trong ta mét t×nh c¶m xãt xa xen lÉn tù hào. Viễn Phơng tự hào vì mình là một trong những ngời con của vị lãnh tụ vĩ đại. Từ con nghe sao ngọt ngào, đằm thắm, ân tình đến thế. Nó thể hiện một tháI độ vô cùng trân trọng luôn thờng trực trong tráI tim nhà thơ. Ta còn cảm nhậ đợc qua cách xng hô ấy một chút nuối tiếc, ân hận, day dứt khôn nguôi. Bời vì Bác đã lên đờng theo tổ tiên lúc đất nớc vẫn còn hai miền chia cắt, nhà thơ và những ngời con miền Nam không đợc thăm lại ngời cha lần cuối cùng. Thiệt thòi quá! Xót xa quá! Hôm nay đây, khi ớc mơ của Ngời trở thành hiện thực thì đồng bào Nam Bộ mới đợc ra viếng Ngời. Liệu khi ở thế giới bên kia, Ngời có thấu hiểu tấm lòng của những ngời con miền Nam hay kh«ng? §äc c©u th¬, ta thÊy mét tiÕng nÊc nghÑn ngµo, mét tr¸I tim thæn thøc kh«ng nªn lêi. Thêm vào đó là khung cảnh quen thuộc quanh lăng Bác: §· thÊy trong s¬ng hµng tre b¸t ng¸t ¤I hµng tre xanh xanh ViÖt Nam Bão táp ma sa đứng thẳng hàng Hình ảnh cây tre đã gắn bó nghìn đời với làng quê Việt Nam, dân tộc Việt Nam. Khắp nơI trên đất nớc ta, đâu đâu cũng thấy bóng dáng của cây tre. Ngay cả giữa thủ đô Hà Nội, ta vẫn tìm thấy bãng r©m cña nh÷ng c©y tre bªn l¨ng Ngêi. B¸c ®I mang theo c¶ h×nh d¸ng quª h¬ng ë bªn B¸c. Trong sơng sớm đã hiện lên bát ngát màu xanh của tre- biểu tợng của con ngời đất nớc kiên trung, bất khuất. Cảm xúc của nhà thơ đang trào dâng mãnh liệt. Lời thơ đợc viết ra từ chính đáy sâu tâm hån cña t¸c gi¶. Dêng nh h×nh ¶nh c©y tre kia ®ang nh¹t nhoµ ®I vµ tre trong b·o t¸p ma sa hay chính là dáng đứng của dân tộc Việt Nam giữa gian nan, khổ cực? Những cây tre rì rào quanh lăng hay chính là toàn dân tộc Việt Nam đang ở bên Ngời? Nhà thơ đau đớn vì mình về chậm, vì đồng bào miền Nam về chậm nhng cũng phần nào ấm lòng lại khi những ngời con đất Bắc luôn gần gũi, bảo vệ Bác. Cảm động biết bao nhiêu! ViÕng l¨ng B¸c lµ mét bµi th¬ hay vµ trµn ®Çy c¶m xóc. Cã lÏ, khi viÕt bµi th¬ nµy nhµ th¬ ph¶I rung động mạnh mẽ lắm, tha thiết, chân thành lắm. Khổ thơ đầu tiên đọng lại trong ta với niềm khắc khoảI của Viễn Phơng thật khó phai mờ. Đọc những vần thơ ấy ta không chỉ hiểu đợc tấm lòng của cả dân tộc dành cho ngời cha già kính yêu, có lẽ bài thơ quá xúc động nên đã đợc phổ nhạc và lòng ta lại rng rng khi một ca sĩ nào đó hát: Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c….

(12) Bµi sè 2:. 1.Mở đầu bài thơ Viếng lăng Bác, Viễn Phương viết: "Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi!Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng ". và ở cuối bài,nhà thơ bày tỏ nguyện ước: "Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này". Theo em, những hình ảnh nào là ẩn dụ? Em cảm nhận được từ các hình ảnh ẩn dụ đó ý nghĩa sâu xa như thế nào về tình cảm thiêng liêng cao đẹp của nhân dân với Bác Hồ kính yêu? 2.Cây tre đã trở thành hình ảnh trung tâm của nhiều tác phẩm văn học Việt Nam. Hãy chép lại hai câu nối tiếp nhau của một bài thơ đã học mà trong đó, nhà thơ đã mượn hình ảnh cây tre để gợi liên tưởng đến tình yêu thương đoàn kết của người Việt Nam(Ghi rõ tên tác giả,tác phẩm). * Gîi ý 1. Hình ảnh ẩn dụ trong đoạn thơ trên là hình ảnh: Hàng tre xanh bên lăng Bác. - Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh hàng tre xanh bên lăng Bác: + Cây tre, những rặng tre xanh vốn là một hình ảnh hết sức quen thuộc ở các làng quê trên khắp mọi miền Việt Nam. Nó cũng là một loại cây hết sức gần gũi và gắn bó với cuộc sống của người Việt Nam, nhất là người nông dân. + Trong nhiều tác phẩm văn học, nghệ thuật, cây tre đã trở thành một biểu tượng cho tâm hồn và sức sống của con người Việt Nam. + Hình ảnh những hàng tre "bát ngát" vẫn "đứng thẳng hàng" bên lăng Bác cho dù "bão táp mưa sa" như thể hiện tấm lòng kính yêu, tình cảm tha thiết, sự biết ơn của nhân dân cả nước đối với Bác Hồ. Hình ảnh hàng tre xanh "đứng thẳng hàng" trong tư thế nghiêm trang, vững chãi như thể hiện tấm lòng tôn kính, ước vọng được bảo vệ, giữ yên cho giấc ngủ của người. 2. Có thể chép câu thơ trong bài thơ Tre Việt Nam của Nguyễn Duy: "Tre xanh xanh tự bao giờ Truyện ngày xưa đã có bờ tre xanh - Thân gầy guộc lá mỏng manh - Mà sao nên lũy nên thành tre ơi!...". Bµi sè 3 Hai câu thơ:. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. (“Viếng lăng Bác” – Viễn Phương) a. Hãy phân tích ý nghĩa hình ảnh ẩn dụ “mặt trời trong lăng” ở câu thơ trên. b. Chép hai câu thơ có hình ảnh ẩn dụ mặt trời trong một bài thơ mà em đã học (Ghi rõ tên và tác giả bài thơ). Bµi sè 4 Trong bài Mùa xuân nho nhỏ, Thanh Hải viết : Ta làm con chim hót Ta làm một cành hoa. Kết thúc bài Viếng lăng Bác, Viễn Phương có viết : Mai về Miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác. a. Hai bài thơ của hai tác giả viết về đề tài khác nhau nhưng có chung chủ đề. Hãy chỉ ra tư tưởng chung đó. b. Viết một đoạn văn khoảng 5 câu phát biểu cảm nghĩ về 1 trong hai đoạn thơ trên. Bµi sè 5 Nhận xét về cách dùng từ miền Nam trong hai câu sau và nhận xét giá trị của từ đó trong từng c©u: - Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc - Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c.

(13) Bµi sè 6 Cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh là nguồn cảm hứng vô tận cho sáng tạo nghệ thuật. Mở đầu tác phẩm của mình, một nhà thơ viết: Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác… Và sau đó, tác giả thấy: … Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim!… Câu 1: Những câu thơ trên trích trong tác phẩm nào? Nêu tên tác giả và hoàn cảnh ra đời của bài thơ ấy. Câu 2: Từ những câu đã dẫn kết hợp với những hiểu biết của em về bài thơ, hãy cho biết cảm xúc trong bài được biểu hiện theo trình tự nào? Sự thật là Người đã đi nhưng vì sao nhà thơ vẫn dùng từ thăm và cụm từ giấc ngủ bình yên? Câu 3: Dựa vào khổ thơ trên, hãy viết một đoạn văn khoảng 10 câu theo phép lập luận quy nạp ( có sử dụng phép lặp và có một câu chứ thành phần phụ chú ) để làm rõ lòng kính yêu và niềm xót thương vô hạn của tác giả đối với Bác khi vào trong lăng. Câu 4: Trăng là hình ảnh xuất hiện nhiều trong thi ca. Hãy chép chính xác một câu thơ khác đã học có hình ảnh trăng và ghi rõ tên tác giả, tác phẩm. Ph©n tÝch khæ th¬ sau: ..."Mai vÒ miÒn Nam th¬ng trµo níc m¾t Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c Muèn lµm ®o¸ hoa to¶ h¬ng ®©u ®©y Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy." (TrÝch "ViÕng l¨ng B¸c" - ViÔn Ph¬ng, SGK Ng÷ v¨n 9 tËp 2, NXB GD, 2006). * Gîi ý: Biết đặt khổ thơ trong mối quan hệ với toàn bài để phân tích, làm rõ những ý cơ bản sau: - Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm vµ ®o¹n th¬. - Khai thác các dấu hiệu nghệ thuật: từ ngữ, hình ảnh, giọng điệu, biện pháp tu từ, … để làm næi bËt: + Tâm trạng lu luyến của nhà thơ muốn đợc ở mãi bên lăng Bác + Ước nguyện tha thiết chân thành đợc hoá thân, hoà nhập vào những cảnh vật ở bên lăng Bác. Đó là ớc nguyện sống đẹp của nhà thơ cũng là của mọi ngời. - Bằng giọng điệu trang trọng, tha thiết, hình ảnh đẹp gợi cảm, ngôn ngữ bình dị mà cô đúc..., khổ thơ đã thể hiện đợc lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ đối với Bác Hồ khi vµo l¨ng viÕng B¸c. E. T liÖu tham kh¶o. 1. Nhận xét, đánh giá. * Trích nhận xét của nhà văn Mai Văn Tạo: Thơ Viễn Phương dễ nhớ, giàu cảm xúc, nhưng không bị lụy, cường điệu nỗi đau...Thơ ông lung linh hình bóng người phụ nữ miền Nam và Mẹ. ấn tượng nhiều măt về người mẹ rất đậm đà, thắm thiết. Anh viết rất nhiều bài thơ về Mẹ. Người mẹ dưới gầm cầu, những người phụ nữ trong các đề lao, người nữ chiến sĩ hy sinh trong ngọn lửa, những nữ học sinh Sài Gòn - Chợ Lớn "xuống đường"trong những ngày "bão tố đô thành", người vợ chiến đấu trong nội thành, chồng ở chiến khu, người mẹ đào hầm nuôi giấu cán bộ, bà mẹ đưa đường các anh bộ đội - bà mẹ ấy nói những lời.

(14) rất thật, như dặn dò, như lời thề quyết tử: "Ðể má cầm đuốc đi trước, gặp giặc má chúc ngọn đuốc xuống, các con ở sau biết mà tránh. Nếu chúng bắn má chết, tức là chúng báo động các con"(Lời má Sáu). ...Thơ Viễn Phương nền nã, thì thầm, man mác, bâng khuâng, day dứt, không gút mắt, cầu kỳ, kênh kiệu, khoa ngôn. Hình ảnh nào trong đời sống anh cũng tìm thấy chất thơ. Không đợi đến Tiếng tù và trong sương đêm, Hoa lục bình trôi man mác tím, bông lau bát ngát nắng chiều hay Chòm xanh điên điển nhuộm vàng mặt nước... Một mái lá khô hanh trong rừng vắng anh cũng đưa vào đấy cái thực, cái hư, rất thơ mà thực, rất thực mà thơ. 2. Trích những bài thơ, câu thơ hay cùng đề tài. Mét lÇn viÕng B¸c -V¬ng TrängS¾p vµo viÕng B¸c. Sím mai LÆng yªn, chóng ch¸u hµng hai cói ®Çu Vai kÒ, ý nghÜ liÒn nhau Nghe h¬i giã tho¶ng, biÕt mµu trêi xanh Nhẹ nhàng, gạch đếm bàn chân Thiªng liªng tõng bíc xÝch gÇn cöa l¨ng. Rng rng tr«ng B¸c yªn n»m GiÊu råi, níc m¾t khã cÇm cø r¬i ë ®©y l¹nh l¾m, B¸c ¬i Chăn đơn Bác đắp nửa ngời ấm sao? Ka-ki ¸o cò b¹c mµu Trán cao, đôi mắt trũng sâu, Bác gầy Một đời không ngủ giấc say Ch¸u nh×n, nghÜ B¸c giê nµy cßn lo ThÇm m«i ch¸u gäi “B¸c Hå” Lµ khi sãng nhí vç bê yªu th¬ng ….. Câu 1: Văn (1đ) a. Chép nguyên văn câu thơ cuối khổ một và khổ cuối của bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương. b. Nổi bật ở mỗi câu thơ vừa chép là hình ảnh “cây tre”. Hình ảnh đó gợi cho em suy nghĩ gì?. Câu 1: a. Câu thơ cuối, khổ một:. “Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng” -. Câu thơ cuối, khổ cuối:. “Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này” b. Hình ảnh “hàng tre”(hoặc cây tre) trong bài thơ gợi lên hình ảnh con người và dân tộc Việt Nam với những phẩm chất tốt đẹp: kiên cường, bất khuất trước khó khăn; một lòng son sắc thuỷ chung với đất nước, quê hương và Bác Hồ kính yêu.. Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác Sinh thời, Bác Hồ luôn luôn nghĩ đến miền Nam, ngày đêm thương nhớ miền Nam. Với Bác, miền Nam là niềm vui, là hạnh phúc, là nỗi đau không lúc nào nguôi: “Miền Nam trong trái tim tôi”. Niềm mong mỏi thiết tha của Bác là miền Nam mau được giải phóng. Miền Nam cũng ngày đêm thương nhớ Bác, mong ngày giải phóng để được gặp Bác kính yêu. Nhưng tiếc thay, khi Bắc Nam sum họp một nhà thì Bác không còn nữa. Lòng thương nhớ, nỗi niềm đau đớn của đồng bào và chiến sĩ miền.

(15) Nam dồn nén bao nhiêu năm đã được nhà thơ Viễn Phương thể hiện trong bài Viếng lăng Bác. Bài thơ không những chỉ thể hiện dòng cảm xúc trào dâng của nhà thơ mà còn thể hiện hình tượng lãnh tụ Hồ Chí Minh bằng những hình ảnh vừa quen thuộc, vừa giàu sức khái quát, vừa lung linh gợi cảm. Bằng cảm xúc chân thực và ngôn ngữ thơ gợi cảm, Viễn Phương đã nói hộ chúng ta một chân lý: Bác Hồ vĩ đại sống mãi trong lòng nhân dân ta. Bài thơ ra đời năm 1976, khi lần đầu tiên sau giải phóng miền Nam, Viễn phương ra thăm Lăng Bác. Bài thơ rất ngắn gọn, súc tích nhưng có sức gợi tạo nên sự xúc động cho người đọc. Ngôn ngữ thơ tuôn trào theo theo dòng cảm xúc chân thành, tha thiết. Mở đầu bài thơ, Viễn Phương đã bày tỏ ngay tình cảm sâu nặng, ruột thịt của mình bằng câu thơ giản dị: Con ở miềm Nam ra thăm lăng Bác. Tình cảm giữa miền Nam và Bác Hồ luôn luôn là tình cảm ruột thịt “Bác nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà” (Tố Hữu) và tình cảm của miền Nam đối với Bác cũng là tình cảm nhớ mong da diết “Miền Nam mong Bác nỗi mong cha” (Tố Hữu). Tự đáy lòng của người con đến thăm cha, Viễn Phương nói với Bác: Con ở miền Nam…. Câu thơ giản dị nhưng bao hàm một ý nghĩa lớn. Trong tim Bác và trong tim miền Bắc, Miền Nam luôn luôn là nỗi đau chia cắt, nỗi nhớ thương, là niềm tự hào, là biểu tượng anh hùng, bất khuất, dũng cảm, kiên cường, là thành đồng Tổ Quốc… Giờ đây, nhà thơ mang theo cả niềm tự hào đó của đồng bào miền Nam để đến với Bác. Hình ảnh đầu tiên trong lăng làm nhà thơ xúc động là hình ảnh hàng tre: Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng Hàng tre bát ngát cuốn hút cảm xúc của nhà thơ. Qua hình ảnh hàng tre quen thuộc tác giả gửi gắm một ý nghĩa tượng trưng nhằm ca ngợi Bác, ca ngợi dân tộc. Chắc rằng, cũng như mọi người Việt Nam, trong tâm khảm nhà thơ, cây tre là hình ảnh giản dị, thân thuộc, đời đời gắn bó với quê hương làng xóm. Hàng tre xanh xanh trong vườn Bác gợi cho người đọc nhiều liên tưởng. Hàng tre gợi hình ảnh mọi miền quê hương đất nước, nhất là hình ảnh miền Nam yêu thương. Tre kiên cường trong bão táp mưa sa như dân tộc ta vững vàng qua phong ba bão tố, như Bác Hồ suốt đời sống giản dị nhưng kiên cường tranh đấu vì độc lập tự do của dân tộc. Hoà vào dòng người thăm lăng, nhà thơ tiếp tục dòng suy tưởng. Lời thơ bỗng dạt dào một cảm xúc tự hào, thành kính, thương nhớ Bác: Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân.

(16) Ai đã từng một lần đi viếng lăng Bác mới hiểu hết hàm ý trong câu thơ của Viễn Phương. Ngày ngày, mặt trời - chúa tể của thiên nhiên - thán phục một mặt trời trong lăng rất đỏ. Mặt trời rất đỏ, hình ảnh tượng trưng cho Bác Hồ - là mặt trời cách mạng, là nguồn ánh sáng rực rỡ không bao giờ tắt, mãi mãi chiếu rọi con đường đi tới của dân tộc Việt Nam. Nhiều nhà thơ đã sử dụng hình ảnh mặt trời để thể hiện ánh sáng của lý tưởng cách mạng, nhưng đối sánh hai hình ảnh mặt trời của Viễn Phương quả là rất độc đáo. Đây là một sáng tạo nghệ thuật có tác dụng bộc lộ nội dung rất hiệu quả. Không nhiều lời, chỉ một hình ảnh mặt trời rất đỏ, nhà thơ đã khái quát được hình ảnh Bác Hồ vĩ đại. Nhà thơ đã nói hộ chúng rằng: Bác Hồ là mặt trời cách mạng đẹp nhất, rực rỡ nhất, chói lọi nhất luôn luôn toả sáng trong tâm hồn người Việt Nam. Cùng với mặt trời ngày ngày đi qua trên lăng là dòng người đi trong thương nhớ. Nhịp thơ chầm chậm như bước chân của dòng người lặng lẽ đi trong suy tưởng, bao trùm một một không khí thương nhớ Bác không nguôi, thành kính kết tràng hoa tình yêu dâng bảy mươi chín mùa xuân của Người. “Người ta là hoa của đất”, nhà thơ thật sâu sắc và tinh tế khi tôn quí nhân dân. Mỗi người dân là một bông hoa và dòng người đi trong thương nhớ chính là tràng hoa dâng lên Bác. Ngày ngày… ngày ngày …, thời gian không ngừng trôi và lòng người Việt Nam không bao giờ nguôi tình cảm nhớ thương, yêu quí, kính trọng đối với Bác. Đặc biệt xúc động là khi vào trong lăng, thấy Bác nằm nghỉ, nhà thơ sững sờ, nghẹn ngào, đau đớn: Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền, Vẫn biết trời xanh là mãi mãi , Mà sao nghe nhói ở trong tim Bác nằm đó như đang trong giấc ngủ bình yên sau bảy mươi chín mùa xuân không hề nghỉ. Từ ánh điện mờ ở trong lăng, nhà thơ liên tưởng đến một hình ảnh rất đẹp: vầng trăng sáng dịu hiền. Hình ảnh đó đã đưa người đọc vào một thế giới huyền diệu, trong sáng và thanh khiết; càng gợi ta nghĩ đến tình yêu thiên nhiên, yêu trăng nồng nàn của Bác. Vầng trăng kia đã bao lần sáng lên trong thơ Người. Cả khi trong ngục: “Người ngắm trăng soi qua cửa sổ, trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ”. Cả những khi bận rộn việc nước việc quân, Bác vẫn thấy “trung thu trăng sáng như gương”, “rằm xuân lồng lộng trăng soi”, “trăng ngân đầy thuyền”, “trăng vào cửa sổ đòi thơ”, “trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa…” Giờ đây, Bác nằm đó, trong giấc ngủ bình yên, giữa vầng trăng sáng dịu hiền. Vẫn biết rằng Bác như trời xanh, mãi mãi sống trong sự nghiệp của chúng ta. Nhưng con tim nhà thơ đau đớn vô cùng khi đứng trước Người. Mà sao nghe nhói ở trong tim, chỉ một chữ nhói cũng đủ nói lên nỗi quặn đau, thương nhớ không gì bù đắp được vì mất Bác, vì nỗi thiếu vắng Bác. Và nỗi đau không còn kìm ném được nữa, nó trào lên dữ dội khi nhà thơ chia tay với Bác:.

(17) Mai về miền Nam, thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Muốn làm bông hoa toả hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này. Thương Bác, thương đến trào nước mắt, một tình cảm yêu quý mãnh liệt, trọn vẹn như tình cảm của người con đối với người cha ruột thịt. Nhà thơ chia tay Bác trong tiếng khóc nấc nở nghẹn ngào. Làm sao ngăn được dòng nước mắt thương nhớ Bácmột con người vừa vĩ đại, thanh cao, vừa gần gũi thân thiết với chúng ta, một con người suốt đời hy sinh, cống hiến cho dân tộc nay vĩnh viễn nằm lại trong lăng? Nhà thơ lưu lưyến không muốn rời xa Bác, chỉ ước muốn biến thành con chim, bông hoa, cây tre, góp tiếng hót, làn hương quanh nơi Bác nghỉ cho trọn niềm trung hiếu với Người. Đoạn thơ dạt dào tình cảm, nhịp điệu thiết tha, cùng với hình ảnh cây tre trung hiếu một lần nữa truyền đến người đọc sự xúc động nghẹn ngào. Bài thơ ngắn, nhưng tác giả đã thành công khi sử dụng hàng loạt hình ảnh ẩn dụ mang tính tượng trưng sâu sắc. Các hình ảnh hàng tre xanh xanh, giữa bão táp mưa sa, đến các hình ảnh mặt trời rất đỏ, tràng hoa, bảy mươi chín mùa xuân, vầng trăng sáng dịu hiền, trời xanh là mãi mãi đã gợi cho người đọc thấy trọn vẹn hình tượng Bác Hồ gần gũi, cao quý, thanh khiết, vĩ đại biết bao. Ngoài ra, nó còn gợi đến hình ảnh quê hương, đất nước, nhân dân. Nhà thơ đã có nhiều dụng ý khi sử dụng các hình ảnh rất đẹp, rất lớn lao của vũ trụ: mặt trời, vầng trăng, trời xanh. Những hình ảnh đó tượng trưng cho cái vĩ đại, lớn lao của Bác Hồ. Bác như vầng mặt trời rực rỡ, như vầng trăng sáng dịu hiền, như bầu trời xanh. Ở Bác toả ra ánh sáng của trí tuệ thiên tài và lấp lánh ánh sáng của một tâm hồn cao đẹp. Còn hình ảnh hàng tre xanh xanh lại tượng trưng cho cái bình dị, gần gũi của Người. Và hơn thế nữa, tất cả các hình ảnh ấy đều gợi cho ta thấy sự bất tử của Bác Hồ. Người sống mãi trong lòng nhân dân ta, trong sự nghiệp của chúng ta. Mãi mãi là vị cha già thân thiết, yêu quý của chúng ta. Viếng lăng Bác không những là tiếng khóc đau đớn, nghẹn ngào trước sự ra đi của Bác, là lòng thương nhớ không nguôi, lòng kính phục vô hạn của nhà thơ Viễn Phương và của nhân dân ta đối với Bác Hồ mà bài thơ còn diễn tả thành công hình tượng Bác Hồ vĩ đại bằng những hình ảnh đẹp, nhịp điệu tha thiết, cảm xúc nồng nàn chân thực. Âm hưởng của bài thơ ngân vang mãi trong lòng người đọc. Bài thơ được phổ nhạc càng trở nên truyền cảm sâu xa, làm xúc động hàng triệu trái tim Việt Nam từ 1976 đến nay. Trong hai cuộc kháng chiến, nhà thơ Viễn Phương hoạt động ở Nam Bộ, và đã sáng tác nhiều bài thơ về Bác Hồ. Có bài tác giả viết khi bị địch giam cầm ở các trại giam Phú Lợi, Lê Văn Duyệt, không có giấy bút, Viễn Phương sáng tác thầm trong đầu và đọc cho các đồng chí cùng khám nghe. Kỳ diệu thay, Viễn Phương chỉ đọc một vài lần, mọi người đều thuộc, rồi những khi bị địch bắt đi lao động, họ lại đọc cho bạn tù ở khám khác nghe, cứ vậy thơ Viễn Phương được lan truyền trong nhà tù. Phải đến bài thơ Viếng Lăng Bác, Viễn Phương mới thực sự có một bài thơ hay về Bác. Dưới đây là cuộc trò chuyện giữa ông và phóng viên VNQĐ PV: Thưa nhà thơ Viễn Phương, trong một lần nào đó, tôi được đọc một bài viết của.

(18) anh Lê Quang Vịnh trên báo Sài Gòn Giải phóng, kể rằng: “Lúc tôi 25 tuổi, bị bọn Mỹ – Diệm kết án tử hình rồi chuyển thành trung thân khổ sai và đày ra Côn Đảo. Trong chuồng cọp, địa ngục trần gian của nhà tù ấy, tôi bị bắt buộc phải nằm dưới hầm suốt ngày...". Trên vách chuồng cọp, tôi thấy chi chít những chữ ghi bằng nhiều cách khác nhau. Có những dòng được khắc trên vôi bằng cái xương cá mắm. Có những chữ bằng máu, có những ghi bằng than. Tôi đọc được bài thơ dài, chỗ này ghi một đoạn, chỗ khác ghi một khúc ráp lại rất vần với nhau. Hôm nay mười chín tháng năm: Lòng con sáng tựa đêm rằm trung thu Con đang chúc thọ dưới mồ Con đang dựng một rừng cờ trong tim Đêm nay mộng hóa thành chim Bay qua lưới sắt con tìm đến cha Sau này mới biết là thơ Viễn Phương, bài Chúc thọ dưới mồ. Tôi nghĩ rằng đó cũng là hạnh phúc lớn của nhà thơ: Góp phần mình vào công cuộc giải phóng đất nước. Nhà thơ Viễn Phương: Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kiệt xuất của dân tộc ta là nguồn cảm hứng vô tận của người sáng tạo văn, thơ, nhac, họa. Trong kháng chiến chống Pháp và Mỹ, các nhà thơ sống ở Nam Bộ đều có những tác phẩm viết về Bác. Trong nhà tù của giặc, tôi luôn luôn nghĩ về Bác. Bác là nguồn động viên, cổ các chiến sĩ trong nhà tù. Tôi đã viết bài thơ Chúc thọ dưới mồ, được các đồng chí trong tù thuộc, truyền cho nhau. Tuy lời thơ còn mộc mạc nhưng là tấm lòng thành kính của tôi đối với Người. PV: Phải đến khi đất nước thống nhất, ra thăm miền Bắc, anh mới có Viếng Lăng Bác, đầy đủ độ chín và ngôn từ. Anh có thể cho biết bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào? Nhà thơ Viễn Phương: Khi Bác còn sống, nhân dân miền Nam mong muốn đất nước giải phóng để đón Bác vào thăm. Nhưng rồi, ước mơ ấy không được toại nguyện. Khi miền Nam giải phóng, mọi người đều muốn ra thăm miền Bắc, viếng lăng Bác. Năm 1976, tôi ra Hà Nội, được đến viếng Bác. Sáng hôm ấy mưa phùn, Hà Nội lây phây trong gió rét, tôi được nối vào dòng người vào lăng Bác. Chúng tôi đi từ hướng chùa Một Cột. Sương toả mênh mông, những hàng tre xanh sẫm, những gốc đào hoa đỏ rực… Tất cả đều thiêng liêng. Đến bên Bác, ai cũng muốn dừng thật lâu. Bác nằm đó, thanh thản, giản dị, hiền từ như đang ngủ. Anh sáng dịu dàng toả xuống như giữa một đêm trăng thanh miền thôn dã. Tôi không cầm nổi nước mắt. Ra khỏi làng, tôi đi như người mộng du và tứ thơ bật ra: Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát..

(19) Lời thơ thật giản dị. Tôi nghĩ, Bác của chúng ta vốn giản dị, Người ghét sự cầu kỳ, làm dáng. Giản dị, trong sáng, sâu sắc cũng là bao quát trong thơ Bác. Tôi viết như là ý nghĩ của mình. Và, đó cũng là tâm tư của nhân dân và chiến sỹ ở Nam Bộ với Bác. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Mặt trời của vũ trụ đối với mặt trời trong lăng. Đó cũng là hàm chứa sự vĩnh cửu của sự nghiệp Bác Hồ tạo dựng và nhân dân ta, Đảng ta đã thực hiện: xây dựng một đất nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh như di chúc của Bác. Hoa tươi là nét đẹp của thiên nhiên, hàng ngày dâng lên Bác rất nhiều nhưng tôi nghĩ đến: Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng Bảy mươi chín mùa xuân Dòng người vây quanh Bác trở thành hoa. Và dâng cho Bảy mươi chín màu xuân, là hoa tươi của cuộc sống. Toàn bài Viếng Lăng Bác mang một không khí trang nghiêm, thành kính. Đoạn kết, tôi muốn nói lên tình cảm của nhân dân, chiến sỹ miền Nam hứa với Bác: Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này. C©u 1: §o¹n v¨n Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. (“ViÕng l¨ng B¸c” – ViÔn Ph¬ng) a. H·y ph©n tÝch ý nghÜa h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi trong l¨ng” ë c©u th¬ trªn. b. Chép hai câu thơ có hình ảnh ẩn dụ mặt trời trong một bài thơ mà em đã học (Ghi rõ tên và t¸c gi¶ bµi th¬). Gîi ý: a. Phân tích để thấy: - Hai câu thơ sóng đôi hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ “mặt trời”. Điều đó khiến ẩn dụ “mặt trời trong l¨ng” næi bËt ý nghÜa s©u s¾c. - Dùng hình ảnh ẩn dụ “mặt trời trong lăng” để viết về Bác, Viễn Phơng đã ca ngợi sự vĩ đại của Bác, công lao của Bác đối với non sông đất nớc. - §ång thêi, h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi trong l¨ng” còng thÓ hiÖn sù t«n kÝnh, lßng t«n kÝnh cña nhân dân với Bác, niềm tin Bác sống mãi với non sông đất nớc ta. b. Hai c©u th¬ cã h×nh ¶nh Èn dô mÆt trêi: Mặt trời của Bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn lng. (“Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ” – NguyÔn Khoa §iÒm). C©u 2. §o¹n v¨n a. ChÐp chÝnh x¸c 4 c©u ®Çu ®o¹n bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” cña ViÕn Ph¬ng..

(20) b. ViÕt ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u ph©n tÝch h×nh ¶nh hµng tre trong khæ th¬ trªn, trong ®o¹n cã c©u văn dùng phần phụ chú (gạch chân phần phụ chú đó). Gîi ý: a. ChÐp chÝnh x¸c 4 c©u th¬ b. §o¹n v¨n cã c¸c ý: - “Hµng tre b¸t ng¸t” trong s¬ng lµ h×nh ¶nh thùc, hÕt søc th©n thuéc cña lµng quª – hµng tre bªn l¨ng B¸c. - “Hµng tre xanh xanh ViÖt Nam…” lµ Èn dô, biÓu t îng cña d©n téc víi søc sèng bÒn bØ, kiªn cêng. Hình ảnh ẩn dụ cũng gợi liên tởng đến hình ảnh cả dân tộc bên Bác: đoàn kết, kiên cờng thực hiÖn lÝ tëng cña B¸c, cña d©n téc. C©u 1. §o¹n v¨n Những cảm xúc, suy nghĩ của em khi đọc khổ thơ “Mai vÒ miÒn Nam th¬ng trµo níc m¾t Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c Muèn lµm ®o¸ hoa to¶ h¬ng ®©u ®©y Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy (ViÕng l¨ng B¸c – ViÕn Ph¬ng) Gîi ý : - Trình bày đợc những suy nghĩ về tâm trạng lu luyến của nhà thơ muốn đợc ở mãi bên lăng Bác, muèn ho¸ th©n nhËp vµo c¶nh vËt bªn l¨ng. §Æc biÖt, muèn lµm c©y tre trung hiÕu nhËp vµo cïng hàng tre xanh xanh Việt Nam, nghĩa là nguyện sống đẹp, trung thành với lí tởng của Bác, của dân téc. - Nêu đợc cảm xúc của mình khi đọc đoạn thơ, về tình cảm của nhà thơ, của nhân dân với Bác. C©u 2. §o¹n v¨n Bằng đoạn văn khoảng 8 câu, có câu đơn trần thuật (gạch chân câu đơn trần thuật đó), em hãy giíi thiÖu vÒ bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” cña ViÔn Ph¬ng. Gîi ý: VÒ néi dung, ®o¹n v¨n cÇn cã c¸c ý sau - Năm 1976, một năm sau khi đất nớc đợc thống nhất, nhà thơ Viễn Phơng – ngời con của miền Nam – ra th¨m miÒn B¾c, vµo viÕng l¨ng B¸c Hå. - Bài thơ đợc sáng tác trong dịp đó và in trong tập “Nh mấy mùa xuân” (1978). - Bài thơ có giọng điệu tha thiết, trang trọng; nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm; ngôn ngữ bình dị mà cô đúc - Bằng cảm xúc chân thành, Viễn Phơng đã thể hiện đợc trong bài thơ lòng thành kính thiêng liêng, niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của nhân dân đối với Bác. C©u1 . TËp lµm v¨n Ph©n tÝch bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” cña ViÔn Ph¬ng. I/ Tìm hiểu đề * Néi dung: - Bài thơ thể hiện lòng thành kính đối với Bác Hồ khi nhà thơ từ Miền Nam ra Hà Nội thăm và viÕng l¨ng B¸c. - Mạch cảm xúc và suy nghĩ của bài thơ: thơng tiếc và tự hào khi nhìn thấy lăng; khi đến bên lăng; khi vào lăng và cũng là niềm ớc muốn thiết tha đợc hoá thân để đợc gần Bác. * NghÖ thuËt: - ¢m ®iÖu thiÕt tha, s©u l¾ng (giäng ®iÖu), h×nh ¶nh Èn dô, tõ ng÷ gîi c¶m. Dµn bµi I/ Më bµi: - Nhân dân miền Nam tha thiết mong ngày đất nớc đợc thống nhất để đợc đến MB thăm Bác “ MiÒn Nam mong B¸c nçi mong cha” (“B¸c ¬i!” Tè H÷u) - Bác ra đi để lại nỗi tiếc thơng vô hạn với cả dân tộc. Sau ngày thống nhất, nhà thơ ra Hà Nội th¨m l¨ng B¸c, víi c¶m xóc d©ng trµo  s¸ng t¸c thµnh c«ng bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c”. II/ Th©n bµi: 4 khổ thơ, mỗi khổ 1 ý (nội dung) nhng đợc liên kết trong mạch cảm xúc. 1. Khæ th¬ 1: C¶m xóc cña nhµ th¬ tríc l¨ng B¸c + Nhà thơ ở tận MN, sau ngày thống nhất ra thăm lăng bác  Sự dồng nén, kết tinh ấy đã tạo ra tiếng thơ cô đúc, lắng đọng mà âm vang về Bác..

(21) + C¸ch xng h«: “Con” th©n mËt, gÇn gòi. + Ên tîng ban ®Çu lµ ‘hµng tre quanh l¨ng” – hµng tre biÓu tîng cña con ngêi ViÖt Nam - “Hµng tre b¸t ng¸t” : rÊt nhiÒu tre quanh l¨ng B¸c nh kh¾p c¸c lµng quª VN, ®©u còng cã tre. - “Xanh xanh VN”: mµu xanh hiÒn dÞu, t¬i m¸t nh t©m hån, tÝnh c¸ch ngêi ViÖt Nam. - “§øng th¼ng hµng” : nh t thÕ d¸ng vãc v÷ng ch·i, tÒ chØnh cña d©n téc ViÖt nam.  K1 – kh«ng dõng l¹i ë viÖc t¶ khung c¶nh quanh l¨ng B¸c víi hµng tre cã thËt mµ cßn gîi ra ý nghĩa sâu xa. Đến với Bác chúng ta gặp đợc dân tộc và nơi Bác yên nghỉ cũng xanh mát bóng tre cña lµng quª VN. 2. Khổ 2: đến bên lăng – tác giả thể hiện tình cảm kính yêu sâu sắc của nhân dân với Bác. + Hai cÆp c©u víi nh÷ng h×nh ¶nh thùc vµ h×nh ¶nh Èn dô MÆt trêi ®i qua trªn l¨ng / Mặt trời trong lăng rất đỏ Dßng ngêi…/ trµng hoa… - Suy ngÉm vÒ mÆt trêi cña thêi gian (mÆt trêi thùc): mÆt trêi vÉn to¶ s¸ng trªn l¨ng, vÉn tuÇn hoµn tù nhiªn vµ vÜnh cöu. - Từ mặt trời của tự nhiên liên tởng và ví Bác cũng là 1 mặt trời – mặt trời cách mạng đem đến ánh sáng cho cuộc đời, hạnh phúc cho con ngời  nói lên sự vĩ đại, thể hiện sự tôn kính của nhân dân của tác giả đối với Bác. + Hình ảnh dòng ngời / tràng hoa dâng lên 79 mùa xuân của Bác  sự so sánh đẹp, chính xác, mới l¹ thÓ hiÖn t×nh c¶m th¬ng nhí, kÝnh yªu vµ sù g¾n bã cña nh©n d©n víi B¸c. 3. Khæ 3: c¶m xóc cña t¸c gi¶ khi vµo trong l¨ng + Không gian trong lăng với sự yên tĩnh thiêng liêng và ánh sáng thanh khiết, dịu nhẹ đợc diễn tả : h×nh ¶nh Èn dô thÝch hîp “vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn” – n©ng niu giÊc ngñ b×nh yªn cña B¸c. - GiÊc ngñ b×nh yªn: c¶m gi¸c B¸c vÉn cßn, ®ang ngñ mét giÊc ngñ ngon sau mét ngµy lµm viÖc. - GiÊc ngñ cã ¸nh tr¨ng vç vÒ. Trong giÊc ngñ vÜnh h»ng cã ¸nh tr¨ng lµm b¹n. + “Vẫn biết trời xanh …. Trong tim’ : Bác sống mãi với trời đất non sông, nh ng lòng vẫn quặn đau, một nõi đau nhức nhối tận tâm can  Niềm xúc động thành kính và nỗi đau xót của nhà thơ đã đợc biểu hiện rất chân thành, sâu sắc. 4. Khæ 4 : T©m tr¹ng lu luyÕn kh«ng muèn rêi. + NghÜ ngµy mai xa B¸c lßng bin rÞn, lu luyÕn + Muốn làm con chim, bông hoa  để đợc gần Bác. + Muốn làm cây tre “trung hiếu” để làm tròn bổn phận thực hiện lời dạy “trung với nớc, hiếu với d©n”.  NhÞp dån dËp, ®iÖp tõ “muèn lµm” nh¾c ba lÇn më ®Çu cho c¸c c©u  thÓ hiÖn nçi thiÕt tha víi íc nguyÖn cña nhµ th¬. III/ KÕt bµi: - ¢m hëng bµi th¬ tha thiÕt s©u l¾ng cïng víi nghÖ thuËt Èn dô lµm t¨ng hiÖu qu¶ biÓu c¶m. - Bài thơ thể hiện tấm lòng của nhân dân, tác giả đối với Bác. Luyện đề :Viếng lăng Bác (Viễn Phơng) KiÕn thøc träng t©m - Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm, hoµn c¶nh s¸ng t¸c. - Phân tích ý nghĩa của nhan đề bài thơ. - Mét vµi néi dung vÒ thÓ th¬, m¹ch c¶m xóc, dÊu c©u, h×nh ¶nh th¬. - Ph©n tÝch bµi th¬. Luyện đề §Ò 1.Mở đầu bài thơ Viếng lăng Bác, Viễn Phương viết: Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi!Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng . và ở cuối bài,nhà thơ bày tỏ nguyện ước: "Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này". a. Theo em, những hình ảnh nào là ẩn dụ? Em cảm nhận được từ các hình ảnh ẩn dụ đó ý nghĩa sâu xa như thế nào về tình cảm thiêng liêng cao đẹp của nhân dân với Bác Hồ kính yêu. b.Cây tre đã trở thành hình ảnh trung tâm của nhiều tác phẩm văn học Việt Nam. Hãy chép lại hai.

(22) câu nối tiếp nhau của một bài thơ đã học mà trong đó,nhà thơ đã mượn hình ảnh cây tre để gợi liên tưởng đến tình yêu thương đoàn kết của người Việt Nam(Ghi rõ tên tác giả,tác phẩm). c. ViÕt ®o¹n v¨n diÔn dÞch kho¶ng 8 c©u ph©n tÝch h×nh ¶nh hµng tre trong khæ th¬ trªn, trong ®o¹n cã c©u văn dùng phần phụ chú (gạch chân phần phụ chú đó). §Ò 2 Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. (“ViÕng l¨ng B¸c” – ViÔn Ph¬ng) a. H·y ph©n tÝch ý nghÜa h×nh ¶nh Èn dô vµ nh©n ho¸. b. ChÐp hai c©u th¬ cã h×nh ¶nh Èn dô mÆt trêi trong mét bµi th¬ mµ em ® · häc (Ghi râ tªn vµ t¸c gi¶ bµi th¬). c. ViÕt 1 ®o¹n diÔn dÞch giíi thiÖu vÒ bµi th¬. §Ò 3 Cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh là nguồn cảm hứng vô tận cho sáng tạo nghệ thuật. Mở đầu tác phẩm của mình, một nhà thơ viết: " on ở miền Nam ra thăm lăng Bác... C Và sau đó, tác giả thấy: ...Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim!..." Câu 1: Những câu thơ trên trích trong tác phẩm nào? Nêu tên tác giả và hoàn cảnh ra đời của bài thơ ấy. Cõu 2: Nêu ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng, trời xanh. Từ nhói có thể thay bằng các từ “đau””đau đớn” đợc không? Câu 3 :Từ những câu đã dẫn kết hợp với những hiểu biết của em về bài thơ, hãy cho biết cảm xúc trong bài được biểu hiện theo trình tự nào? Sự thật là Người đã ra đi nhưng vì sao nhà thơ vẫn dùng từ thăm và cụm từ giấc ngủ bình yên? Câu 4: Dựa vào khổ thơ trên, hãy viết một đoạn văn khoảng 10 câu theo phép lập luận quy nạp (có sử dụng phép lặp và có một câu chứa thành phần phụ chú) để làm rõ lòng kính yêu và niềm xót thương vô hạn của tác giả đối với Bác khi vào trong lăng. Câu 5: Trăng là hình ảnh xuất hiện nhiều trong thi ca. Hãy chép chính xác một câu thơ khác đã học có hình ảnh trăng và ghi rõ tên tác giả, tác phẩm §Ò 4: Trong bµi Mïa xu©n nho nhá, Thanh H¶i viÕt : Ta lµm con chim hãt Ta lµm mét cµnh hoa. KÕt thóc bµi ViÕng l¨ng B¸c, ViÔn Ph¬ng cã viÕt : Mai vÒ MiÒn Nam th¬ng trµo níc m¾t Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c. c. Hai bài thơ của hai tác giả viết về đề tài khác nhau nhng có chung chủ đề. Hãy chỉ ra t tởng chung đó. d. ViÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 5 c©u ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ 1 trong hai ®o¹n th¬ trªn. Gîi ý §Ò1 c. §o¹n v¨n cã c¸c ý: - "Hµng tre b¸t ng¸t" trong s¬ng lµ h×nh ¶nh thùc, hÕt søc th©n thuéc cña lµng quª - hµng tre bªn l¨ng B¸c. - "Hµng tre xanh xanh ViÖt Nam.. "lµ Èn dô, biÓu tîng cña d©n téc víi søc sèng bÒn bØ, kiªn cêng..

(23) Hình ảnh ẩn dụ cũng gợi liên tởng đến hình ảnh cả dân tộc bên Bác đoàn kết, kiên cờng thực hiện lí tởng cña B¸c, cña d©n téc. §Ò 2 a. Phân tích để thấy: - Hai câu thơ sóng đôi hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ “mặt trời”. Điều đó khiến ẩn dụ “mặt trời trong lăng” næi bËt ý nghÜa s©u s¾c. - Dùng hình ảnh ẩn dụ “mặt trời trong lăng” để viết về Bác, Viễn Phơng đã ca ngợi sự vĩ đại của Bác, công lao của Bác đối với non sông đất nớc. - §ång thêi, h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi trong l¨ng” còng thÓ hiÖn sù t«n kÝnh, lßng t«n kÝnh cña nh©n d©n víi Bác, niềm tin Bác sống mãi với non sông đất n ớc ta. b. Hai c©u th¬ cã h×nh ¶nh Èn dô mÆt trêi: Mặt trời của Bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn lng. (“Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ” – NguyÔn Khoa §iÒm). c. - Năm 1976, một năm sau khi đất nớc đợc thống nhất, nhà thơ Viễn Phơng – ngời con của miền Nam – ra th¨m miÒn B¾c, vµo viÕng l¨ng B¸c Hå. - Bài thơ đợc sáng tác trong dịp đó và in trong tập “Nh mấy mùa xuân” (1978). - Bài thơ có giọng điệu tha thiết, trang trọng; nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm; ngôn ngữ bình dị mà cô đúc - Bằng cảm xúc chân thành, Viễn Phơng đã thể hiện đợc trong bài thơ lòng thành kính thiêng liêng, niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của nhân dân đối với Bác. §Ò 3 Câu 1: Đoạn thơ trên được trích trong bài Viếng lăng Bác của nhà thơ Viễn Phương. Bài thơ được viết năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc, đất nước thống nhất, Lăng Hồ Chủ tịch vừa khánh thành. Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác. Câu 2: Cảm xúc trong bài thơ được biểu hiện theo trình tự từ ngoài vào trong, rồi lại trở ra ngoài, hợp với thời gian một chuyến viếng lăng Bác. - Từ "thăm" thể hiện tình cảm của nhà thơ đối với Bác vừa kính yêu, vừa gần gũi. - Cụm từ "giấc ngủ bình yên" là một cách nói tránh, nói giảm nhằm miêu tả tư thế ung dung thanh thản của Bác - vị lãnh tụ cả đời lo cho dân, cho nước, có đêm nào yên giấc nay đã có được giấc ngủ bình yên. Câu 3: Đoạn văn viết cần đạt được những yêu cầu sau: - Bám sát nội dung khổ thơ: phân tích được hình ảnh của Bác được miêu tả trong tư thế ung dung thanh thản, thấy được cảm xúc trào dâng của nhà thơ khi đứng trước Bác. - Không viết quá dài hoặc quá ngắn so với yêu cầu 10 câu của đề. Trình tự nghị luận là qui nạp, có sử dụng phép lặp và một thành phần phụ chú. Câu 4: Một bài thơ có nhắc đến trăng, ví dụ như Ánh trăng của Nguyễn Duy "Trăng cứ tròn vành vạnh/ kể chi người vô tình/ ánh trăng im phăng phắc/ đủ cho ta giật mình". Hay "Đầu súng trăng treo"trong Đồng chí của Chính Hữu... §Ò 4 - Kh¸c nhau : + Thanh Hải viết về đề tài tmùa xuân về thiên nhiên đất nớc và khát vọng hoà nhập dâng hiến cho cuộc đời. + Viễn Phơng viết về đề tài lãnh tụ, thể hiện niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết thành kính khi tác giả từ Miền nam vừa đợc giải phóng ra viếng lăng Bác. - Gièng nhau : + Cả hai đoạn thơ đều thể hiện ớc nguyện chân thành, tha thiết đợc hoà nhập, cống hiến cho cuộc đời, cho đất nớc, nhân dân… Ước nguyện khiêm nhờng, bình dị muốn đợc góp phần dù nhỏ bé vào cuộc đời chung. + Các nhà thơ đều dùng những hình ảnh đẹp của thiên nhiên là biểu tợng thể hiện ớc nguyện của mình. b. HS chọn đoạn thơ để viết nhằm làm nổi bật thể thơ, giọng điệu thơ và ý tởng thể hiện trong đoạn thơ..

(24) - Đoạn thơ của Thanh Hải sử dụng thể thơ 5 chữ gần với các điệu dân ca, đặc biệt là dân ca miền Trung, có âm hởng nhẹ nhàng tha thiết. Giọng điệu thể hiện đúng tâm trạng và cảm xúc của tác giả : trầm lắng, hơi trang nghiêm mà tha thiết khi bộc bạch những tâm niệm của mình. Đoạn thơ thể hiện niềm mong muốn đợc cống hiến cho đời một cách tự nhiên nh con chim mang đến tiếng hót. Nét riêng trong những câu thơ của Thanh Hải là đề cập đến một vấn đề lớn : ý nghĩa của đời sống cá nhân trong quan hệ với cộng đồng. - §o¹n th¬ cña ViÔn Ph¬ng sö dông thÓ th¬ 8 ch÷, nhÞp th¬ võa ph¶i víi ®iÖp tõ muèn lµm, giéng ®iÖu phï hợp với nội dung tình cảm, cảm xúc. Đó là giọng điệu vừa nghiêm trang, sâu lắng, vừa thiết tha th hiện đúng t©m tr¹ng lu luyÕn cña nhµ th¬ khi ph¶i xa B¸c. T©m tr¹ng lu luyÕn cña nhµ th¬ muèn ë m·i bªn l¨ng B¸c vµ chØ biÕt göi tÊm lßng m×nh b»ng c¸ch ho¸ th©n hoµ nhËp vµo nh÷ng c¶nh vËt bªn l¨ng : lµm con chim cÊt tiếng hót, làm đoá hoa toả hơng, làm cây tre trung hiếu đi theo con đờng mà Bác đã chọn. TËp lµm v¨n §Ò 1 Ph©n tÝch bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” cña ViÔn Ph¬ng. I/ Tìm hiểu đề * Néi dung: - Bài thơ thể hiện lòng thành kính đối với Bác Hồ khi nhà thơ từ Miền Nam ra Hà Nội thăm và viếng lăng B¸c. - Mạch cảm xúc và suy nghĩ của bài thơ: thơng tiếc và tự hào khi nhìn thấy lăng; khi đến bên lăng; khi vào lăng và cũng là niềm ớc muốn thiết tha đợc hoá thân để đợc gần Bác. * NghÖ thuËt: - ¢m ®iÖu thiÕt tha, s©u l¾ng (giäng ®iÖu), h×nh ¶nh Èn dô, tõ ng÷ gîi c¶m. Dµn bµi I/ Më bµi: - Nhân dân miền Nam tha thiết mong ngày đất nớc đợc thống nhất để đợc đến MB thăm Bác “ MiÒn Nam mong B¸c nçi mong cha” (“B¸c ¬i!” Tè H÷u) - Bác ra đi để lại nỗi tiếc thơng vô hạn với cả dân tộc. Sau ngày thống nhất, nhà thơ ra Hà Nội thăm lăng B¸c, víi c¶m xóc d©ng trµo  s¸ng t¸c thµnh c«ng bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c”. II/ Th©n bµi: 4 khổ thơ, mỗi khổ 1 ý (nội dung) nhng đợc liên kết trong mạch cảm xúc. 1. Khæ th¬ 1: C¶m xóc cña nhµ th¬ tríc l¨ng B¸c + Nhà thơ ở tận MN, sau ngày thống nhất ra thăm lăng bác  Sự dồng nén, kết tinh ấy đã tạo ra tiếng thơ cô đúc, lắng đọng mà âm vang về Bác. + C¸ch xng h«: “Con” th©n mËt, gÇn gòi. + Ên tîng ban ®Çu lµ ‘hµng tre quanh l¨ng” – hµng tre biÓu tîng cña con ngêi ViÖt Nam - “Hµng tre b¸t ng¸t” : rÊt nhiÒu tre quanh l¨ng B¸c nh kh¾p c¸c lµng quª VN, ®©u còng cã tre. - “Xanh xanh VN”: mµu xanh hiÒn dÞu, t¬i m¸t nh t©m hån, tÝnh c¸ch ngêi ViÖt Nam. - “§øng th¼ng hµng” : nh t thÕ d¸ng vãc v÷ng ch·i, tÒ chØnh cña d©n téc ViÖt nam.  K1 – kh«ng dõng l¹i ë viÖc t¶ khung c¶nh quanh l¨ng B¸c víi hµng tre cã thËt mµ cßn gîi ra ý nghÜa s©u xa. Đến với Bác chúng ta gặp đợc dân tộc và nơi Bác yên nghỉ cũng xanh mát bóng tre của làng quê VN. 2. Khổ 2: đến bên lăng – tác giả thể hiện tình cảm kính yêu sâu sắc của nhân dân với Bác. + Hai cÆp c©u víi nh÷ng h×nh ¶nh thùc vµ h×nh ¶nh Èn dô MÆt trêi ®i qua trªn l¨ng / Mặt trời trong lăng rất đỏ Dßng ngêi…/ trµng hoa… - Suy ngÉm vÒ mÆt trêi cña thêi gian (mÆt trêi thùc): mÆt trêi vÉn to¶ s¸ng trªn l¨ng, vÉn tuÇn hoµn tù nhiªn vµ vÜnh cöu. - Từ mặt trời của tự nhiên liên tởng và ví Bác cũng là 1 mặt trời – mặt trời cách mạng đem đến ánh sáng cho cuộc đời, hạnh phúc cho con ngời  nói lên sự vĩ đại, thể hiện sự tôn kính của nhân dân của tác giả đối với B¸c. + Hình ảnh dòng ngời / tràng hoa dâng lên 79 mùa xuân của Bác  sự so sánh đẹp, chính xác, mới lạ thể hiÖn t×nh c¶m th¬ng nhí, kÝnh yªu vµ sù g¾n bã cña nh©n d©n víi B¸c. 3. Khæ 3: c¶m xóc cña t¸c gi¶ khi vµo trong l¨ng + Không gian trong lăng với sự yên tĩnh thiêng liêng và ánh sáng thanh khiết, dịu nhẹ đợc diễn tả : hình ảnh Èn dô thÝch hîp “vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn” – n©ng niu giÊc ngñ b×nh yªn cña B¸c..

(25) - GiÊc ngñ b×nh yªn: c¶m gi¸c B¸c vÉn cßn, ®ang ngñ mét giÊc ngñ ngon sau mét ngµy lµm viÖc. - GiÊc ngñ cã ¸nh tr¨ng vç vÒ. Trong giÊc ngñ vÜnh h»ng cã ¸nh tr¨ng lµm b¹n. + “Vẫn biết trời xanh …. Trong tim’ : Bác sống m ãi với trời đất non sông, nh ng lòng vẫn quặn đau, một nõi đau nhức nhối tận tâm can  Niềm xúc động thành kính và nỗi đau xót của nhà thơ đ ã đ ợc biểu hiện rất chân thµnh, s©u s¾c. 4. Khæ 4 : T©m tr¹ng lu luyÕn kh«ng muèn rêi. + NghÜ ngµy mai xa B¸c lßng bin rÞn, lu luyÕn + Muốn làm con chim, bông hoa  để đợc gần Bác. + Muốn làm cây tre “trung hiếu” để làm tròn bổn phận thực hiện lời dạy “trung với nớc, hiếu với dân”.  NhÞp dån dËp, ®iÖp tõ “muèn lµm” nh¾c ba lÇn më ®Çu cho c¸c c©u  thÓ hiÖn nçi thiÕt tha víi íc nguyÖn cña nhµ th¬. III/ KÕt bµi: - ¢m hëng bµi th¬ tha thiÕt s©u l¾ng cïng víi nghÖ thuËt Èn dô lµm t¨ng hiÖu qu¶ biÓu c¶m. - Bài thơ thể hiện tấm lòng của nhân dân, tác giả đối với Bác. Đề 2 : Cảm về thế hệ trẻ Việt Nam trong sự nghiệp thống nhất đất nớc qua hai tác phẩm Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật và đoạn trích Những Ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê. 1. Yªu cÇu vÒ néi dung * Đề bài để một khoảng tơng đối tự do cho ngời viết. Ngời viết có thể phân tích, bình luận hoặc phát biểu c¶m nghÜ vÒ h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong cuéc chiÕn tranh chèng MÜ cøu níc. * Bµi viÕt cã thÓ linh ho¹t vÒ kiÓu bµi, nhng cÇn lµm râ c¸c néi dung : - Nêu đợc hoàn cảnh của cuộc chiến đấu đầy gian khổ, ác liệt và cũng đầy hi sinh mất mát mà những ng ời lính, những cô gái thanh niên xung phong phải chịu đựng. - Trong hoàn cảnh khó khăn ấy, họ vẫn vơn lên và toả sáng những phẩm chất cao đẹp tuyệt vời. + Họ vẫn giữ đợc vẻ trẻ trung, trong sáng hồn nhiên của tuổi trẻ. + Họ luôn dũng cảm đối diện với gian khổ, chấp nhận hi sinh với thái độ hiên ngang, quả cảm. + Họ có tình đồng chí, đồng đội gắn bó thân thiết, sẵn sàng sẻ chia với nhau trong cụoc sống chiến đấu thiÕu thèn vµ gian khæ, hiÓm nguy. + Sống có lí tởng, có mục đích, có trách nhiệm, có trái tim yêu nớc nồng nàn, sẵn sàng hi sinh, cống hiến tuổi xuân cho sự nghiệp giải phóng đất nớc. + T©m hån ®Çy l·ng m¹n, m¬ méng. - H×nh ¶nh ngêi lÝnh hay c¸c n÷ thanh niªn xung phong hiÖn lªn trong hai t¸c phÈm thËt ch©n thùc, sinh động và có sức thuyết phục với ngời đọc. - Qua h×nh ¶nh cña hä, chóng ta cµng hiÓu thªm lÞch sö hµo hïng cña d©n téc, hiÓu vµ kh©m phôc h¬n vÒ mét thÕ hÖ cha anh : XÎ däc Trêng S¬n ®i cøu níc Mµ lßng ph¬i phíi dËy t¬ng lai - Có thể liên hệ với thế hệ trẻ Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng đất nớc hôm nay đang kế tiếp và phát triÓn chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng cña thÕ hÖ cha anh ®i tríc trong viÖc gi÷ g×n vµ b¶o vÖ Tæ quèc. 2. Yªu cÇu h×nh thøc: - Bµi viÕt ph¶i cã bè côc 3 phÇn râ rµng. - LËp luËn chÆt chÏ, lêi v¨n cã c¶m xóc. - Tránh sai những lỗi diến đạt thông thờng. ____________________________________________________________. Đề 3: Hình tợng anh bộ đội trong thơ ca thời kỳ chống Pháp và chống Mĩ vừa mang những phẩm chất chung hết sức đẹp đẽ của ngời lính Cụ Hồ vừa có những nét cá tính riêng khá độc đáo… Qua hai bài thơ Đồng chí của Chính Hữu và Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật, em hãy làm sáng tỏ nội dung vấn đề trên. Gîi ý: Yªu cÇu: BiÕt lµm bµi v¨n nghÞ luËn, bè côc râ rµng, kÕt cÊu hîp lý. Néi dung: 1. Më bµi: Giíi thiÖu vÒ ngêi lÝnh trong hai bµi th¬. 2. Th©n bµi: CÇn lµm râ hai néi dung: - Những phẩm chất chung hết sức đẹp đẽ của ngời lính Cụ Hồ. - Những nét riêng độc đáo trong tính cách, tâm hồn của ngời lính. Néi dung 1:.

(26) - Ngời lính chiến đầu cho một lí tởng cao đẹp. Nh÷ng con ngêi dòng c¶m bÊt chÊp khã kh¨n, coi thêng thiÕu thèn, hiÓm nguy. - Những con ngời thắm thiết tình đồng đội. - Những con ngời lạc quan yêu đời, tâm hồn bay bổng lãng mạn. Néi dung 2: - NÐt ch©n chÊt, méc m¹c cña ngêi n«ng d©n mÆc ¸o lÝnh (bµi th¬ §ång chÝ). - Nét ngang tàng, trẻ trung của một thế hệ cầm súng mới (bài thơ về tiểu đội xe không kính). Câu 4. (5,0 điểm) Cảm nhận của em về đoạn thơ sau: “…Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân… Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim!” … (Trích “Viếng lăng Bác”-VIỄN PHƯƠNG,Ngữ Văn 9, Tập 2) Câu 4. (5,0 điểm) A. YÊU CẦU CHUNG 1. Bài văn đạt các yêu cầu nghị luận về một đoạn thơ/ bài thơ: - Bố cục mạch lạc theo từng phần mở bài, thân bài, kết bài. - Có sự cảm thụ riêng, nêu được các nhận xét, đánh giá của người viết gắn với việc phân tích, bình giá ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu, nội dung cảm xúc…của tác phẩm. 2. Bài văn chứng tỏ người viết nắm vững toàn bộ tác phẩm và có khả năng trình bày tốt, bằng một lối hành văn phù hợp. B. YÊU CẦU CỤ THỂ I. Mở bài: giới thiệu vị trí đoạn thơ trong tác phẩm và khái quát nội dung cảm xúc của đoạn. 1-Viếng lăng Bác của Viễn Phương là bài thơ nói lên một cách thiết tha, cảm động những Tình cảm thiêng liêng, thành kính của đồng bào miền Nam với Bác. Đây là khổ thứ 2 và thứ 3 của bài thơ. 2-ND đoạn thơ khẳng định Bác bất tử, trường tồn cùng núi sông, dân tộc và tình cảm thành kính, thiêng liêng,sâu sắc mà nhân dân dành cho Người là vĩnh viễn. II. Thân bài: Lần lượt trình bày những suy nghĩ, đánh giá về ND và NT của đoạn thơ: 1. Tác giả như muốn khẳng định: Bác còn đó và còn mãi giữa non sông đất nước, giữa lòng dân tộc và nhân loại. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân… - sử dụng điệp ngữ “ngày ngày …đi qua, đi trong…” diễn tả dòng chảy của thời gian ngày tiếp ngày vô tận. Trong cái vô tận của thời gian ấy là cái vĩnh viễn, bất tử của tên tuổi Người. - phát hiện sự tương phối của 2 hình ảnh “Mặt trời đi qua trên lăng../ Mặt trời trong lăng” và tìm thấy mối quan hệ đối ngẫu của 2 hệ giá trị Vũ trụ và Con người. Sự liên tưởng này tô đậm màu sắc trí tuệ cho bài thơ. (Ý này chỉ tính cho bài làm đạt khung điểm tối đa 4 đến 5 điểm). - hai hình ảnh “mặt trời” - một hình ảnh tả thực và một hình ảnh ẩn dụ - được nối với nhau.

(27) bằng chứ “thấy” là một sáng tạo: Người và thiên nhiên vũ trụ vô cùng gần gũi; đồng thời liên tưởng này còn nói lên được một cách sâu sắc vẻ đẹp, sức sống và ý nghĩa cuộc đời của Bác với dân tộc và nhân loại. 2. Nhà thơ cảm nhận sâu sắc lòng thương nhớ vô tận của con người VN và nhân loại với Bác. - hình ảnh giàu giá trị biểu cảm “dòng người đi trong thương nhớ” vừa chân thực vừa có ý nghĩa khái quát:Tình cảm nhân dân dành cho Người có cội rễ bền lâu như dòng sông không bao giờ cạn. - liên tưởng “kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân” là một liên tưởng độc đáo, phù hợp với khung cảnh viếng lăng Người làm cho hình tượng thơ thêm cao quý lộng lẫy. 3. Ở khổ thơ tiếp theo Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim! Chủ đạo vẫn là mạch cảm xúc trở về với niềm xót xa thương tiếc khi nghĩ về sự ra đi của Người. - Nhà thơ đã viết những dòng thơ giàu nhạc tính với những hình ảnh gầngũi: ”giấc ngủ bình yên… vầng trăng dịu hiền” tạo tình cảm tự nhiên, thân thuộc. - Nhưng dẫu biết “trời xanh là mãi mãi”, sự thật về việc Bác không còn nữa làm những giọt lệ thương tiếc lặng thầm vẫn cứ rưng rưng và con tim chợt nhói đau khó tả. Bác nằm trong lăng như đang trong giấc ngủ bình yên, có vầng trăng dịu hiền làm bạn. Nhưng cũng chính vì nhận ra sự vĩnh hằng ấy mà nhà thơ đau đớn hiểu rằng chúng ta sẽ vĩnh viễn xa Người. - Nỗi đau ở con tim vừa là nỗi đau tinh thần vừa là nỗi đau thể xác. Đây là cảm giác có thực với bất kỳ ai khi đến viếng Bác Hồ kính yêu. - Hai hình ảnh kì vĩ, lộng lẫy “vầng trăng, trời xanh” là những ẩn dụ đặc sắc nối tiếp nhau xuất hiện khiến ta suy ngẫm về cái bất diệt vô tận của vũ trụ đến cái bất tử vô cùng cao cả của con Người. III. Kết bài: khái quát giá trị, ý nghĩa của đoạn thơ - Đoạn thơ mang trọn âm hưởng chủ đạo của bài thơ: Đó là tấm lòng thành kính, thiêng liêng không chỉ của riêng nhà thơ mà còn của cả miền Nam với Bác Hồ; là nỗi tiếc thương vô hạn không dấu được cùng với cảm thức về sự vĩnh hằng bất tử tên tuổi của Người. - Đoạn thơ còn cho ta thấy một tài thơ của thế hệ nhà thơ đàn anh: Giàu chiêm nghiệm và suy tư, với nghệ thuật dùng từ độc đáo vừa giản dị tự nhiên vừa hàm súc sang trọng. Câu 3 (5 đ):. Viếng lăng Bác Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hang tre bát ngát Ôi! Hang tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hang. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chin mùa xuân….

(28) Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhòi ở trong tim! Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu c 4-1976 (Viễn Phương, Như mây mùa xuân). Em. hãy. phân. tích. bài. thơ. trên. Câu 3: I/ Më bµi: - Nhân dân miền Nam tha thiết mong ngày đất nớc đợc thống nhất để đợc đến MB thăm B¸c “ MiÒn Nam mong B¸c nçi mong cha” (“B¸c ¬i!” Tè H÷u) - Bác ra đi để lại nỗi tiếc thơng vô hạn với cả dân tộc. Sau ngày thống nhất, nhà thơ ra Hà Néi th¨m l¨ng B¸c, víi c¶m xóc d©ng trµo  s¸ng t¸c thµnh c«ng bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c”. II/ Th©n bµi: 4 khổ thơ, mỗi khổ 1 ý (nội dung) nhng đợc liên kết trong mạch cảm xúc. 1. Khæ th¬ 1: C¶m xóc cña nhµ th¬ tríc l¨ng B¸c + Nhà thơ ở tận MN, sau ngày thống nhất ra thăm lăng bác  Sự dồng nén, kết tinh ấy đã tạo ra tiếng thơ cô đúc, lắng đọng mà âm vang về Bác. + C¸ch xng h«: “Con” th©n mËt, gÇn gòi. + Ên tîng ban ®Çu lµ ‘hµng tre quanh l¨ng” – hµng tre biÓu tîng cña con ngêi ViÖt Nam - “Hµng tre b¸t ng¸t” : rÊt nhiÒu tre quanh l¨ng B¸c nh kh¾p c¸c lµng quª VN, ®©u còng cã tre. - “Xanh xanh VN”: mµu xanh hiÒn dÞu, t¬i m¸t nh t©m hån, tÝnh c¸ch ngêi ViÖt Nam. - “§øng th¼ng hµng” : nh t thÕ d¸ng vãc v÷ng ch·i, tÒ chØnh cña d©n téc ViÖt nam.  K1 – kh«ng dõng l¹i ë viÖc t¶ khung c¶nh quanh l¨ng B¸c víi hµng tre cã thËt mµ cßn gợi ra ý nghĩa sâu xa. Đến với Bác chúng ta gặp đợc dân tộc và nơi Bác yên nghỉ cũng xanh m¸t bãng tre cña lµng quª VN. 2. Khổ 2: đến bên lăng – tác giả thể hiện tình cảm kính yêu sâu sắc của nhân dân với B¸c. + Hai cÆp c©u víi nh÷ng h×nh ¶nh thùc vµ h×nh ¶nh Èn dô MÆt trêi ®i qua trªn l¨ng / Mặt trời trong lăng rất đỏ Dßng ngêi/ trµng hoa.. - Suy ngÉm vÒ mÆt trêi cña thêi gian (mÆt trêi thùc): mÆt trêi vÉn to¶ s¸ng trªn l¨ng, vÉn tuÇn hoµn tù nhiªn vµ vÜnh cöu. - Tõ mÆt trêi cña tù nhiªn liªn tëng vµ vÝ B¸c còng lµ 1 mÆt trêi – mÆt trêi c¸ch m¹ng đem đến ánh sáng cho cuộc đời, hạnh phúc cho con ngời  nói lên sự vĩ đại, thể hiện sự tôn kính của nhân dân của tác giả đối với Bác. + Hình ảnh dòng ngời / tràng hoa dâng lên 79 mùa xuân của Bác  sự so sánh đẹp, chính x¸c, míi l¹ thÓ hiÖn t×nh c¶m th¬ng nhí, kÝnh yªu vµ sù g¾n bã cña nh©n d©n víi B¸c. 3. Khæ 3: c¶m xóc cña t¸c gi¶ khi vµo trong l¨ng + Không gian trong lăng với sự yên tĩnh thiêng liêng và ánh sáng thanh khiết, dịu nhẹ đợc diÔn t¶ : h×nh ¶nh Èn dô thÝch hîp “vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn” – n©ng niu giÊc ngñ b×nh yªn cña B¸c. - GiÊc ngñ b×nh yªn: c¶m gi¸c B¸c vÉn cßn, ®ang ngñ mét giÊc ngñ ngon sau mét ngµy lµm viÖc. - GiÊc ngñ cã ¸nh tr¨ng vç vÒ. Trong giÊc ngñ vÜnh h»ng cã ¸nh tr¨ng lµm b¹n..

(29) + “Vẫn biết trời xanh. Trong tim’ : Bác sống mãi với trời đất non sông, nhng lòng vẫn quặn đau, một nõi đau nhức nhối tận tâm can  Niềm xúc động thành kính và nỗi đau xót của nhà thơ đã đợc biểu hiện rất chân thành, sâu sắc. 4. Khæ 4 : T©m tr¹ng lu luyÕn kh«ng muèn rêi. + NghÜ ngµy mai xa B¸c lßng bin rÞn, lu luyÕn + Muốn làm con chim, bông hoa  để đợc gần Bác. + Muốn làm cây tre “trung hiếu” để làm tròn bổn phận thực hiện lời dạy “trung với nớc, hiÕu víi d©n”.  NhÞp dån dËp, ®iÖp tõ “muèn lµm” nh¾c ba lÇn më ®Çu cho c¸c c©u  thÓ hiÖn nçi thiÕt tha víi íc nguyÖn cña nhµ th¬. III/ KÕt bµi: - ¢m hëng bµi th¬ tha thiÕt s©u l¾ng cïng víi nghÖ thuËt Èn dô lµm t¨ng hiÖu qu¶ biÓu c¶m. - Bài thơ thể hiện tấm lòng của nhân dân, tác giả đối với Bác. Câu 1: VĂN (1 ĐIỂM ) Chép nguyên văn khổ thơ cuối bài thơ “Viếng lăng Bác”. Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ. CÂU 1 (1 ĐIỂM) a. Chép nguyên văn khổ thơ: …Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này. 4-1976 (Viễn Phương ) b. Năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc thắng lợi, đất nước thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chỉ Minh cũng vừa khánh thành, Viễn Phương ra miền Bắc vào lăng viếng Bác Hồ. Bài thơ được sáng tác trong dịp đó và in trong tập Như mây mùa xuân. Câu 1 : 3 điểm. Trong bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương, ở khổ thơ đầu tác giả viết: “Đã thấy trong sương hang tre bát ngát / Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam / Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng” , ở khổ thơ cuối lại viết: “Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”. (Theo sách Ngữ văn 9, Tập hai. NXB Giáo dục, 2005). Câu 1: 3 điểm. ĐÁP ÁN 1. Về kiến thức : Khi làm bài, học sinh phải nắm cho được hình tượng cây tre trong bài thơ. Học sinh có thể diễn đạt trình bày bằng nhiều cách khác nhau, miễn sao tỏ ra hiểu và nêu được : a. Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ của bài thơ. b. Về hình cây tre ở đoạn thơ đầu : Hàng tre là có thật bên lăng Bác. Từ hình ảnh hàng tre có thật, tác giả như bắt gặp những gì thân thuộc của làng quê, đất nước giữa lòng Thủ đô, và đã khái quát lên thành tre Việt Nam, biểu tượng cho sức sống mạnh mẽ của dân tộc, cho dù “bão táp mưa sa” vẫn luôn “xanh xanh”, “bát ngát”, “đứng thẳng hàng”, gợi lên tư thế vững chãi, không có gì làm lay chuyển, xiêu ngã được. Lưu ý: Từ tính biểu tượng cây tre trở thành tre Việt Nam, nên học sinh có thể liên hệ đến hình ảnh và lợi ích của cây tre trong đời sống và chiến đấu của người Việt Nam từ xưa đến nay – nhưng phần này không tính điểm. c. Hình tượng cây tre ở khổ thơ cuối :.

(30) Hình tượng tre được chuyển hóa: “Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”. Khổ thơ trên là hàng tre, khổ thơ cuối là cây tre. Nghĩa là muốn hóa thân thành một cây tre trong hàng tre kia để luôn được ở bên Bác, bộc lộ một tình cảm quyến luyến (học sinh cần làm rõ nghĩa chữ trung hiếu để thấy được phẩm chất đạo đức cao đẹp của chủ thể trữ tình), đó là tấm lòng yêu mến và sự tôn kính đối với Bác Hồ.. Bµi 1(3 ®iÓm) 1. Më ®Çu bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c, ViÔn Ph¬ng viÕt: Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c, §· thÊy trong s¬ng hµng tre b¸t ng¸t ¤i ! hµng tre xanh xanh ViÖt Nam Bão táp ma sa đứng thẳng hàng. Chỉ trong bốn câu thơ mà hình ảnh tre xuất hiện đến hai lần. Theo em, ý nghĩa của mỗi hình ảnh hàng tre đó khác nhau ra sao? Cách diễn đạt nh vậy có tác dụng thế nào đối với việc bộc lộ cảm xúc của nhà thơ khi đến lăng Bác? 2. Cây tre đã trở thành hình ảnh trung tâm của nhiều tác phẩm văn học Việt Nam Hãy chép lại hai câu nối tiếp nhau của một bài thơ đã học mà trong đó, nhà thơ đã mợn hình ảnh cây tre để gợi liên tởng đến tình yêu thơng đoàn kết của ngời Việt Nam (Ghi rõ tên tác phÈm, t¸c gi¶) Câu 1: 1.Mở đầu bài thơ Viếng lăng Bác, Viễn Phương viết: "Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi!Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng " và ở cuối bài,nhà thơ bày tỏ nguyện ước: "Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này". Theo em, những hình ảnh nào là ẩn dụ? Em cảm nhận được từ các hình ảnh ẩn dụ đó ý nghĩa sâu xa như thế nào về tình cảm thiêng liêng cao đẹp của nhân dân với Bác Hồ kính yêu? 2.Cây tre đã trở thành hình ảnh trung tâm của nhiều tác phẩm văn học Việt Nam. Hãy chép lại hai câu nối tiếp nhau của một bài thơ đã học mà trong đó, nhà thơ đã mượn hình ảnh cây tre để gợi liên tưởng đến tình yêu thương đoàn kết của người Việt Nam(Ghi rõ tên tác giả,tác phẩm). Câu 1: 1. Hình ảnh ẩn dụ trong đoạn thơ trên là hình ảnh: Hàng tre xanh bên lăng Bác. - Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh hàng tre xanh bên lăng Bác: + Cây tre, những rặng tre xanh vốn là một hình ảnh hết sức quen thuộc ở các làng quê trên khắp mọi miền Việt Nam. Nó cũng là một loại cây hết sức gần gũi và gắn bó với cuộc sống của người Việt Nam, nhất là người nông dân. + Trong nhiều tác phẩm văn học, nghệ thuật, cây tre đã trở thành một biểu tượng cho tâm hồn và sức sống của con người Việt Nam. + Hình ảnh những hàng tre "bát ngát" vẫn "đứng thẳng hàng" bên lăng Bác cho dù "bão táp mưa sa" như thể hiện tấm lòng kính yêu, tình cảm tha thiết, sự biết ơn của nhân dân cả nước đối với Bác Hồ. Hình ảnh hàng tre xanh "đứng thẳng hàng" trong tư thế nghiêm trang, vững chãi như thể hiện tấm lòng tôn kính, ước vọng được bảo vệ, giữ yên cho giấc ngủ của người. 2. Có thể chép câu thơ trong bài thơ Tre Việt Nam của Nguyễn Duy: "Tre xanh xanh tự bao giờ - Truyện ngày xưa đã có bờ tre xanh - Thân gầy guộc lá mỏng manh - Mà sao nên lũy nên thành tre ơi!...". Vieáng laêng Baùc. ( Vieãn Phöông ). Trong chương trình ngữ văn trung học cơ sở , em được đọc và học một số bài thơ rất hay viết về Bác Hồ kính yêu của dân tộc . Nhưng có lẽ bài thơ gây cho em ấn tượng nhất , xúc động nhất là bài thơ Viếng lăng Bác của nhà thơ Viễn Phương . Bài thơ viết về Bác , sau khi Bác đã đi xa . Bằng tình cảm thành kính và bao nhiêu năm mong mỏi nay bỗng bật dậy trào dâng và được thể hiện trong những vần thơ vô cùng sâu sắc . ( dẫn cả bài thơ ) Bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương thể hiện niềm xúc động , thiêng liêng thành kính , lòng biết ơn và tự hào pha lẫn nỗi xót đau khi tác giả từ miền Nam ra viếng lăng Bác . Bài thơ gọn chỉ có 4 khổ , 16 dòng nhưng đã kết hợp giữa miêu tả và biểu hiện cảm xúc tâm trạng . Mở đầu bài thơ tác giả viết : “ Con ở miền nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát OÂâi haøng tre xanh xanh Vieät Nam.

(31) Bãûo táp mưa sa đứng thẳng hàng . ” Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác ,câu thơ mở đầu ngắn gọn như một lời thông báo nhưng lại gợi ra rất nhiều điều : có thể nghĩ đó là tâm trạng xúc động của một người từ chiến trường miền Nam sau bao năm mong mỏi bây giờ mới được ra viếng Bác . Câu thơ vừa ấm áp tình người với cách xưng hô thân mật Con – Bác . bởi tất cả chúng ta đều là những người con của Bác . “ Người là Cha là Bác là Anh - Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ .” Nhà thơ đã tạo nên một khoâng khí aám aùp, gaàn guõi , thaân thieát . Hòa vào dòng người xếp hàng vào lăng viếng Bác , Viễn Phương có dịp quan sát khung cảnh xung quanh lăng Người . Hình ảnh đầu tiên mà tác giả thấy được và cũng là ấn tượng đậm nét về cảnh quan quanh lăng Bác là hàng tre . Cây tre từ bao đời là hình ảnh thân thuộc của đất nước Việt Nam . Nhắc đến tre ta lại nghỉ về đất nước , về dân tộc Việt Nam với bao đức tính cao quí . tre anh hùng trong chiến đấu , tre yêu thương giúp đỡ dân tộc , tre hi sinh cho thế hệ mai sau . và tre cũng rất kiên cường , bâùt khuất . Noøi tre ñaâu chòu moïc cong Chưa lên đã nhọn như chông lạ thừơng” Có thể nói cây tre Việt Nam là biểu tượng sức sống biền bỉ , kiên cường của dân tộc Việt Nam bão táp mưa sa đứng thẳng hàng . Mặc cho bão táp mưa sa tre vẫn thanh thản bình yên đúng đó thẳng hàng như những vệ binh đứng gác bảo vệ lăng Người . Theo đoàn người vào lăng viếng Bác nhà thơ đã cảm nhận được . “ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ .” Mặt trời ngày ngày đi qua trên lăng là hình ảnh thực : mặt trời của đất , nguồn ánh sáng lớn nhất , rực rỡ nhất và vĩnh viễn trên thế gian . Mặt trời trong lăng rất đỏ là một hình ảnh ẩn dụ , nhà thơ muốn nói Bác Hồ chúng ta là mặt trời . Mặt trời đỏ chiếu sáng con đường chúng ta đang đi bằng sự nghiệp vĩ đại của người . Có phải chăng đây là niềm tôn kính của nhà thơ , cũng là của nhân dân đối với Bác , vừa là lời ca ngợi sự vĩ đại của Bác chúng ta . Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Keát traøng hoa daâng baûy möôi chín muøa xuaân . Hình ảnh dòng người vào lăng viếng Bác được tác giả ví như những tràng hoa dâng lên Bác . Cách so sánh ngầm này vừa thích hợp vừa mới lạ , diễn tả được tình cảm thương nhớ , tôn kính của nhân dân đối với Bác . Baùc naèm trong giaác nguû bình yeân Giữa một vần trăng sáng diệu hiền . Hai caâu thô boäc loä caûm xuùc vaø suy nghó cuûa nhaø thô khi vaøo trong laêng thaêm Baùc . Baùc naèm trong laêng giaác nguû bình yên giữa một vùng trăng sáng diệu hiền nhè nhẹ . Aùnh sáng ấy từ nơi Bác tỏa ra tưởng chừng như không khí thanh tĩnh ngưng kết cả thời gian và không gian ở bên trong lăng Người . Có thể nói bằng hình ảnh “ Vầng trăng sáng diệu hiền ” nhà thơ muốn tạo ra môït hình ảnh vũ trụ để ví với Bác . Người có lúc như mặt trời ấm áp , có lúc diäu hiền như ánh trăng rằm và cũng có lúc Bác là trời xanh yên ả . Hình ảnh ẩn dụ như đểû nói cái trường tồn vĩnh hằng không bao giờ mất của Baùc . Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim . Những cái mênh mông bao la của vũ trụ được tác giả ví như cái bao la rộng lớn trong tình thương của Bác . Đó cũng là biểu hiện sự vĩ đại cao siêu của con người Bác . trong mỗi chúng ta ai cũng biết rằng Bác Hồ sống mãi. với non sông đất nước . Sống mãi trong tâm trí nhân dân như bầu trời xanh vĩnh viễn trên cao . Nhưng Viễn Phương vẫn không khỏi thấy nhói đau trong lòng khi đứng trước thi thể của Người “ Mà sao nghe nhói ở trong tim .” Nỗi đau như hàng ngàn mũi kim châm vào trái tim thổn thức của nhà thơ. Đây chính là sự rung động mãnh liệt chân thành của Viễn Phöông . Mặ dù hiện tại nhà thơ đang đứng bên lăng Người , trong lăng Người nhưng khi nghĩ đến những ngày phải rời miền Bắc , ngày xa Bác Viễn Phương thấy bịn rịn không muốn rời . Tình cảm trong những ngày được sống bên Bác luôn luôn sâu lắng từng giây từng phút . Tác giả không thể nào ngăn được nữa những dòng nước mắt trào dâng và tha thiết . Mai về miền Nam thương trào nước mắt Câu thơ thật bình dị nhưng chứa chan tình thươngấp ủ sâu lắng tận đáy lòng làm cho mỗi chúng ta khi đọc lên cảm thấy vô cùng xúc động . Đây là một cách nói không hoa mỹ mà là một cách nói rất chân thành của người dân Nam Bộ.

(32) nhưng lại lắng đọng trong lòng người không gì có thể nói và tả được . Cũng xuất phát từ tình cảm đó cho nên nhà thơ có ước nguyện thành kính và đây có thể là ước vọng chung của tất cả mọi người đã một lần hoặc chưa một lần gặp Bác . Muoán laøm con chim hoùt quanh laêng Baùc Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muoán laøm caây tre trung hieáu choán naøy . Điệp ngữ “ Muốn làm ” được nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong đoạn thơ thể hiện ước nguyện muốn tự nguyện tự giác của Viễn Phương . nhà thơ muốn làm con chim hót dâng tiếng hót vui . Muốn làm bông hoa dâng hương thơm và sắc đẹp . muốn làm cây tre trung hiếu canh giữ cho lăng Bác ngày đêm . Hình ảnh cây tre lại xuất hiệnở đoạn cuối bài thơ làm nhiệm vụ khép lại bài thơ một cách khéo léo , tạo cho người đọc một ấn tượng mạnh mẽ khó phai mờ Ước vọng của nhà thơ thể hiện tình cảm thành kính thiêng liêng của người con Nam Bộ đối với Bác Hồ . Ước muốn đó cũng là tình cảm của mỗi người dân Việt Nam đối với Bác Hồ . Những người đã về lăng Bác “ Kết tràng hoa dâng 79 mùa xuân ” và những ai chưa đến lăng nhưng lòng vẫõn thành tâm hướng về Bác . Viếng lăng Bác , bài thơ gây một xúc cảm đặc biệt , thành công trước hết phải nói là nhờ cảm xúc hết sức chân thành và sâu sắc của Viễn Phương . Xúc cảm đó được “ cộng hưởng ” bởi tình cảm thiêng liêng mà Bác dành cho nhân đân miền Nam và tình cảm thành kính , ngưỡng mộ mà toàn dân tộc Việt Nam dành cho Bác . Cảm ơn nhà thơ đã truyền cảm xúc của mình đến với người đọc . Chúng ta con cháu của Bác xin nguyện như nhà thơ Viễn Phương làm tiếng chim hót , làm bông hoa đẹp , làm cây tre trung hiếu và sẵn sàng làm muôn ngàn công việc tốt để kính dâng Người .. C©u1. (1, 0 ®iÓm) Trong bµi ViÕng L¨ng B¸c, nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng viÕt: " ¤i hµng tre xanh xanh ViÖt Nam Bão táp ma sa đứng thẳng hàng" ( Ng÷ v¨n9, tËp hai, NXB gi¸o dôc- 2005) Tõ hµng tre ë c©u th¬ trªn lµ biÖn ph¸p tu tõ g×? Nªu t¸c dông cña nã?. Phần I: (7 điểm) Cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh là nguồn cảm hứng vô tận cho sáng tạo nghệ thuật. Mở đầu tác phẩm của mình, một nhà thơ viết: " on ở miền Nam ra thăm lăng Bác... C Và sau đó, tác giả thấy: ...Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim!..." Câu 1: Những câu thơ trên trích trong tác phẩm nào? Nêu tên tác giả và hoàn cảnh ra đời của bài thơ ấy. Câu 2: Từ những câu đã dẫn kết hợp với những hiểu biết của em về bài thơ, hãy cho biết cảm xúc trong bài được biểu hiện theo trình tự nào? Sự thật là Người đã ra đi nhưng vì sao nhà thơ vẫn dùng từ thăm và cụm từ giấc ngủ bình yên? Câu 3: Dựa vào khổ thơ trên, hãy viết một đoạn văn khoảng 10 câu theo phép lập luận quy nạp (có sử dụng phép lặp và có một câu chứa thành phần phụ chú) để làm rõ lòng kính yêu và niềm xót thương vô hạn của tác giả đối với Bác khi vào trong lăng. Câu 4: Trăng là hình ảnh xuất hiện nhiều trong thi ca. Hãy chép chính xác một câu thơ khác đã học có hình ảnh trăng và ghi rõ tên tác giả, tác phẩm. Phần 1: (7 điểm) Câu 1: Đoạn thơ trên được trích trong bài Viếng lăng Bác của nhà thơ Viễn Phương. Bài thơ được viết năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc, đất nước thống nhất, Lăng Hồ Chủ tịch vừa khánh thành. Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác. Câu 2: Cảm xúc trong bài thơ được biểu hiện theo trình tự từ ngoài vào trong, rồi lại trở ra ngoài, hợp với thời gian một chuyến viếng lăng Bác. - Từ "thăm" thể hiện tình cảm của nhà thơ đối với Bác vừa kính yêu, vừa gần gũi..

(33) - Cụm từ "giấc ngủ bình yên" là một cách nói tránh, nói giảm nhằm miêu tả tư thế ung dung thanh thản của Bác - vị lãnh tụ cả đời lo cho dân, cho nước, có đêm nào yên giấc nay đã có được giấc ngủ bình yên. Câu 3: Đoạn văn viết cần đạt được những yêu cầu sau: - Bám sát nội dung khổ thơ: phân tích được hình ảnh của Bác được miêu tả trong tư thế ung dung thanh thản, thấy được cảm xúc trào dâng của nhà thơ khi đứng trước Bác. - Không viết quá dài hoặc quá ngắn so với yêu cầu 10 câu của đề. Trình tự nghị luận là qui nạp, có sử dụng phép lặp và một thành phần phụ chú. Câu 4: Một bài thơ có nhắc đến trăng, ví dụ như Ánh trăng của Nguyễn Duy "Trăng cứ tròn vành vạnh/ kể chi người vô tình/ ánh trăng im phăng phắc/ đủ cho ta giật mình". Hay "Đầu súng trăng treo"trong Đồng chí của Chính Hữu... Đề 2. Em hãy Phân tích bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam – đã cống hiến trọn đời mình vì sự nghiệp giải phóng đất nước. Người ra đi năm 1969, để lại biết bao nỗi thương nhớ và xót xa cho Tổ quốc. Có nhiều nhà thơ đã viết bài thơ tưởng nhớ về Bác, và “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là một trong những bài thơ xuất sắc nhất. Chúng ta hãy cùng đến với bài thơ để cảm nhận được cảm xúc ấy. “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác .... Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này” Năm 1976, sau ngày đất nước ta được hoàn toàn giải phóng, lăng Bác được khánh thành. Nhà thơ Viễn Phương từ miền Nam đã ra thăm lăng Bác. Cảm xúc dâng trào, nhà thơ đã làm một bài thơ như một lời bộc bạch chân tình của hàng triệu người con miền Nam với Bác. Đây là một bài thơ đặc sắc, giàu ý nghĩa, làm cho người đọc xúc động. Hai khổ thơ đầu là những dòng cảm xúc ban đầu của nhà thơ khi được lần đầu đến thăm lăng Bác: một chút tự hào, xen lẫn vui sướng, lẫn xúc động khi sắp đc kề cận bên Ng` cha thân yêu của dân tộc.Bằng những hình ảnh ẩn dụ giàu sức gợi, nhôn ngữ bình dị mà hàm súc, tinh tế, đoạn thơ đã để lại trong lòng người đọc những cảm xúc vô cùng sâu sắc. Hai khổ cuối bài thơ như những nốt nhạc du dương, trầm bổng, réo rắt như tấm lòng tha thiết yêu mến của nhà thơ với Bác. Bằng những ngôn từ ẩn dụ đặc sắc,từ ngữ bình dị mà giàu sức gợi, câu thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc những rung động sâu sắc và đáng quý. Bài thơ được phân chia theo bố cục thời gian, và khổ thơ đầu tiên nói về cảm xúc của tác giả khi nhìn thấy lăng Bác từ xa. “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác” Câu thơ đầu tiên thật ngắn gọn nhưng nó lại là một lời tâm sự chân tình của nhà thơ cũng như hàng triệu người con miền Nam. Một tiếng “con” thật ấm áp, gần gũi, thể hiện lòng kính yêu to lớn đối với Bác. Bác thật gần gũi với người dân, như là một vị cha già của dân tộc. “ Con ở miền Nam” - mấy tiếng ấy bao hàm một nỗi đau và một niềm tự hào. Miền Nam gian khổ và anh hùng, miền Nam đi trước về sau, miền Nam thành đồng Tổ quốc, miền Nam vừa chiến thắng kẻ thù hung bạo trở về trong đại gia đình Việt Nam đây Bác ơi! Nhà thơ mong nhìn thấy Bác một lần sau khi đất nước đã giải phóng nhưng thật đau xót, Bác đã không còn. Vì vậy, từ “viếng” đã được nhà thơ thay bằng từ “thăm” để giảm nhẹ nỗi đau cũng như bày tỏ niềm tin rằng Bác vẫn sống mãi. “Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”.

(34) Đập vào mắt nhà thơ là hình ảnh hàng tre xanh ngắt trước lăng Bác. Cây tre - biểu tượng cho sự bất khuất, kiên cường nhưng giản dị, thanh cao của người dân Việt Nam – đã để lại một dấu ấn đậm nét trong lòng tác giả trước khi bước vào lăng Bác. Hàng tre bát ngát – Hàng tre xanh xanh – Hàng tre Việt Nam: hàng tre bao đời như một dấu hịêu đặc biệt của dân tộc. Hàng tre trùm bóng mát rượi lên bao thế hệ cuộc đời, hàng tre mang bao phẩm chất của con người Tổ quốc ta: dẻo dai, đoàn kết, bất khuất, kiên cường. Ở Bác có tất cả những gì mà những con người Việt Nam từng có, cũng cái dấu hiệu xanh tươi sự sống ấy, cũng cái kiên cường “đứng thẳng hàng” trong “bão táp mưa sa” ấy. Dân tộc ta thật sự có sức sống mãnh liệt, cho dù những thử thách của thiên nhiên, của lịch sử có khắc nghiệt cách mấy thì vẫn kiên cường chống chọi, và vẫn cố gắng đứng thẳng chứ nhất quyết không chịu bị bẻ cong. Hàng tre đứng đó, bên lăng Bác như ru giấc ngủ ngàn thu của Bác, gắn bó mãi mãi với Bác như dân tộc Việt Nam vẫn kính trọng Bác mãi mãi. Đến gần lăng Bác, xếp hàng vào viếng thì tác giả có thêm nhiều cảm xúc mới. “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ” Hai câu thơ sinh động với nhiều hình ảnh gợi cảm được tạo nên từ những hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ sóng đôi với nhau. Một mặt trời thực đi qua trên lăng, là mặt trời của tự nhiên, của muôn loài, soi sáng cho muôn loài, đem lại sức sống cho thế giới. Từ mặt trời thật ấy, một mặt trời ẩn dụ khác hiện ra trong lăng, rất đỏ. Bác nằm trong lăng với ánh sáng đỏ xung quanh như một mặt trời. Bác tồn tại vĩnh cửu trong lòng mỗi người dân Việt Nam như sự tồn tại của một mặt trời thật. Bác soi sáng đường cho dân tộc ta đi, cống hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp giành độc lập của Tổ quốc. Bác giúp nhân dân ta thoát khỏi kiếp sống nô lệ, trở thành một con người tự do để bây giờ được hạnh phúc. Công lao của Bác đối với dân tộc ta cũng như mặt trời, to lớn không kể xiết. Bác là một mặt trời. Cái ẩn dụ mặt trời ở đây không biết đã đủ nói về Bác chưa ?. Không, nếu nói Bác là mặt trời thì phải nhấn mạnh thêm cho rõ cái đặc tính của vầng mặt trời ấy: rất đỏ. Cái mặt trời đang tỏa sáng trên cao kia, cái mặt trời của thiên nhiên, tượng trưng của nguồn nóng, nguồn sáng, nguồn sự sống ấy, không phải bao giờ cũng nguyên vẹn thế đâu, không phải lúc nào cũng ấm nóng thế đâu! Vầng mặt trời ấy có thể bị bóng đêm lấn át. Nhưng vầng mặt trời Bác Hồ của ta thì mãi mãi đỏ thắm, mãi mãi là nguồn sưởi ấm, nguồn sáng soi đường cho con người Việt Nam. Hôm nay có hai mặt trời chiếu rọi trên đường đời: một mặt trời tỏa sáng trước mặt, một mặt trời tỏa sáng tâm hồn…Như mặt trời kia, Bác thuộc về vĩnh cửu. Bác sẽ sống mãi trong lòng mỗi con người Việt Nam. “Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…” Cùng với mặt trời đi qua trên lăng, ngày ngày dòng người vẫn đi qua lăng trong thương nhớ. Điệp ngữ “ngày ngày” ý nói rằng nhân dân ta mãi luôn ghi nhớ công lao to lớn của Bác, mãi mãi là như vậy. Nhịp thơ của đoạn chậm, diễn tả đúng tâm trạng khi đứng xếp hàng trước lăng chờ đến lượt vào, ngậm ngùi tưởng nhớ đến Bác đã khuất. Tuy vậy, nhịp thơ chầm chậm như bước chân người đi trong cuộc tưởng niệm mà sao câu thơ vẫn không buồn ? Phải rồi. Chúng ta không làm cái việc tưởng niệm bình thường với Bác như một người đã khuất. Dòng người đang đi đây là đang đi trong cuộc hành trình ngợi ca vinh quang của Bác. Và tràng hoa vinh quang này không phải được kết bằng những bông hoa bình thường như mọi tràng hoa vinh hiển khác trên đời đâu. Tràng hoa đây là một hình ảnh ẩn dụ của tác giả, đó chính là những đoá hoa thật sự của đời, là đàn con mà Bác đã cố công tạo nên suốt bảy mươi chín mùa xuân Bác sống trên đời. Những bông hoa trong vườn Bác nay đã lớn lên, nở rộ ngát hương kính dâng lên Bác. Vào bên trong lăng Bác, thấy Bác đang nằm đó, nhà thơ lại một lần nữa cố giấu tiếng nấc nghẹn ngào:.

(35) “Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền” Khung cảnh bên trong lăng thật êm dịu, thanh bình. Lúc này, trước mặt mọi người chỉ có hình ảnh Bác. Bác nằm đó trong giấc ngủ vĩnh hằng. Bác mất thật rồi sao? Không đâu. Bác chỉ nằm đó ngủ thôi, Bác chỉ ngủ thôi mà! Suốt bảy mươi chín năm cống hiến cho đất nước, bây giờ đất nước đã bình yên, Bác phải được nghỉ ngơi chứ. Bao quanh giấc ngủ của Bác là một “vầng trăng sáng dịu hiền”. Đó là hình ảnh ẩn dụ cho những năm tháng làm việc của Bác, lúc nào cũng có vầng trăng bên cạnh bầu bạn. Từ giữa chốn tù đày, đến “cảnh khuya” núi rừng Việt Bắc, rồi “nguyên tiêu”…Tuy vậy, Bác chưa bao giờ thảnh thơi để ngắm trăng đúng nghĩa. Khi thì “trong tù không rựơu cũng không hoa”, khi thì “việc quân đang bận”. Chỉ có bây giờ, trong giấc ngủ yên, vầng trăng ấy mới thật sự là vầng trăng yên bình, để Bác nghỉ ngơi và ngắm. Trăng dịu hiền, soi sáng hình ảnh Bác. Nhìn Bác ngủ ở đấy thật bình yên, nhưng có một sự thật dù đau lòng cách mấy ta vẫn phải chấp nhận: Bác đã thật sự ra đi mãi mãi. “Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim!” Trời xanh bao la kia kéo dài đến vô tận, không bao giờ chấm dứt. Dù lí trí vẫn luôn trấn an lòng mình rằng Bác vẫn sống đấy, vẫn còn dõi theo Tổ quốc mãi mãi như màu xanh thanh bình trên nền trời Tổ quốc độc lập nhưng con tim ta vẫn nhói đau vì một sự thật đau lòng. Một từ “nhói” của nhà thơ nói hộ ta nỗi đau đớn, nỗi đau vượt lên mọi lí lẽ, mọi lập luận lí trí. Bác như trời xanh, Bác là mãi mãi, Bác vẫn sống trong tâm tưởng mỗi chúng ta, Bác mãi hiện diện trên mỗi phần đất, mỗi thành quả, mỗi phần tử tạo nên đất nước này. Nhưng mà Bác mất thật rồi, ta không còn có Bác trong cuộc đời thường này. Mất Bác, cái thiếu vắng ấy liệu có thể nào bù đắp được? Tổ quốc ta đã thật sự không còn Bác dõi theo từng bước chân, không còn được Bác nâng đỡ mỗi khi vấp ngã. Bác ra đi, nỗi đau ấy liệu có từ ngữ nào diễn tả hết? Cả đàn con Việt Nam luôn tiếc thương Bác, luôn nhớ về Bác như một cái gì đó thật vĩ đại, không thể xoá nhoà. Dù Bác ra đi thật sự rồi nhưng những điều Bác đã làm vẫn sẽ đọng lại trong tâm hồn, hình ảnh Bác vẫn tồn tại trường kì trong trái tim mỗi người dân Việt Nam. Cuối cùng dẫu thương tiếc Bác đến mấy, cũng đến lúc phải rời lăng Bác để ra về. Khổ thơ cuối như một lời từ biệt đầy xúc động: “Mai về miền Nam thương trào nước mắt” Ngày mai phải rời xa Bác rồi. Một tiếng “thương của miền Nam” lại vang lên, gợi về miền đất xa xôi của Tổ quốc, một nơi từng có vị trí sâu sắc trong trái tim người. Một tiếng “ thương” ấy là yêu, là biết ơn, là kính trọng cuộc đời cao thượng, vĩ đại của Người. Đó là tiếng thương của nỗi đau xót khi mất Bác. Thương Bác lắm, nước mắt trào ra, thật đúng là tình thương của người Việt Nam, vô bờ bến và rất thật. “Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này” Cùng với nỗi niềm yêu thương vô hạn, tác giả nói lên muôn vàn lời tự nguyện. Điệp ngữ “muốn làm” khẳng định mạnh mẽ những ước nguyện ấy. Ước chi ta có thể biến hình thành những gì thân yêu quanh nơi Bác ngủ để mãi mãi được chiêm ngưỡng Bác, cuộc đời và tâm hồn của Bác, để bày tỏ lòng ta với Bác. Một con chim nhỏ góp tiếng hót làm vui những bình minh của Bác, một đóa hoa góp mùi hương làm thơm không gian quanh Bác hay một cây tre trong hàng tre xanh xanh VN tỏa bóng mát dịu dàng quê hương của Bác, tất cả đều làm Bác vui và ngủ an giấc hơn. Đây cũng chính là nguyện ước chân thành, sâu sắc của hàng triệu con tim người Việt sau một lần ra.

(36) thăm lăng Bác. Bác ơi! Bác hãy ngủ lại bình yên nhé, chúng cháu về miền Nam tiếp tục xây dựng Tổ quốc từ nền móng Bác đã tạo ra đây! Câu thơ trầm xuống để kết thùc, ngừng lặng hòan toàn. Về nghệ thuật, bài thơ Viếng lăng Bác có nhiều điểm nghệ thuật rất đặc sắc, giúp biểu hiện thành công thêm về những giá trị nội dung. Bài thơ viết theo thể tám chữ, trong có có xen một vài câu bảy và chín chữ. Nhiều hình ảnh trong bài thơ lấy từ ngoài đời thực đã được ẩn dụ, trở thành một cách thể hiện cảm xúc thành kính của tác giả. Nhịp thơ của bài linh hoạt, lúc nhanh là biểu hiện cho ước nguyện đền đáp công ơn Bác, lúc chậm là lúc thể hiện lòng thành kính với Bác. Giọng điêu của bài trang trọng, tha thiết, ngôn ngữ thơ bình dị mà cô đúc. Bằng những từ ngữ, lời lẽ chân thành, giàu cảm xúc, nhà thơ Viễn Phương đã bày tỏ được niềm xúc động cùng lòng biết ơn sâu sắc đến Bác trong một dịp ra miền Bắc viếng lăng Bác. Bài thơ như một tiếng nói chung của toàn thể nhân dân Việt Nam, biểu lộ niềm đau xót khi thấy Bác kính yêu ra đi. Qua bài thơ, tôi cảm thấy rằng đất nước ta có hoà bình như ngày hôm nay một phần lớn là nhờ công lao của Bác, như vậy chúng ta cần phải biết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ta, để những công ơn to lớn của Bác không bị bỏ phí. Câu 2: (3đ) Qua bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương, em hãy: 2.1 Phân tích ý nghĩa hình ảnh hàng tre. 2.2 Hãy viết một đoạn văn ngắn (từ 20-25 dòng) phân tích khổ thơ thứ hai của bài thơ theo kiểu diễn dịch có sử dụng phép lặp và một câu ghép (gạch chân dưới phép lặp và câu ghép đó). Câu 2: (3đ) 2.1 Phân tích ý nghĩa hình ảnh hàng tre: (1.5 ) Trong quá trình phân tích học sinh cần phải nêu được các ý sau, giáo viên linh động để cho điểm. Vào lăng viếng Bác Hồ nhà thơ đã gặp hàng tre – một hình ảnh thực mà giàu ý nghĩa tượng trưng. - Hàng tre bát ngát là hình ảnh thân thuộc của làng quê đất nước Việt Nam, gợi trong ta bao tình cảm thân thương, gần gũi...(0.5) - Hàng tre xanh xanh Việt Nam đã trở thành một biểu tượng của dân tộc Việt Nam về sức sống bền bỉ, kiên cường, về khả năng đoàn kết và sự kiên trung...(0,5) - Cây tre đứng thẳng hàng trong bão táp mang ý nghĩa biểu tượng cho sự kiên cường, bất khuất của dân tộc trước thăng trầm lịch sử...(0,5) 2.2.Viết đoạn văn. (1,5) * Trong bài phân tích cần có các ý: - Cặp hình ảnh thực và ẩn dụ sóng đôi đã khẳng định công lao của Bác Hồ đối với dân tộc Việt Nam. Mặt trời đi qua trên lăng là hình ảnh thực, mặt trời trong lăng là hình ảnh ẩn dụ giàu ý nghĩa: Bác là mặt trời của dân tộc Việt Nam... -Hình ảnh "Dòng người đi trong thương nhớ" là hình ảnh thực làm rõ ý nghĩa cho hình ảnh đẹp đầy sáng tạo của nhà thơ...  Câu khái quát mở đoạn: Sử dụng ý khái quát đã nêu ở trên.  Tạo câu theo yêu cầu ngữ pháp: + Dùng phép lặp để liên kết câu: Nên sử dụng hình ảnh "mặt trời" ở hai câu liên tiếp nhau để liên kết câu. + Câu ghép: Có thể dùng hai câu đơn để tạo câu ghép theo ý chủ quan. Học sinh làm hoàn chỉnh và trọn vẹn yêu cầu của đề bài thì cho điểm tối đa là 1,5 điểm; còn thiếu các yêu cầu sau thi trừ số điểm tương ứng như sau: . Không viết theo lối diễn dịch: trừ 0,5 đ.

(37) . Không sử dụng phép lặp: trừ 0,25 đ . Không sử dụng câu ghép: trừ 0,25 đ C©u1. (1, 0 ®iÓm) Trong bµi ViÕng L¨ng B¸c, nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng viÕt: " ¤i hµng tre xanh xanh ViÖt Nam Bão táp ma sa đứng thẳng hàng" ( Ng÷ v¨n9, tËp hai, NXB gi¸o dôc- 2005) Tõ hµng tre ë c©u th¬ trªn lµ biÖn ph¸p tu tõ g×? Nªu t¸c dông cña nã?. PhÇn I: (7 ®iÓm) Cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh là nguồn cảm hứng vô tận cho sáng tạo nghệ thuật. Mở đầu tác phẩm của m×nh, mét nhµ th¬ viÕt: Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c… Và sau đó, tác giả thấy: … B¸c n»m trong giÊc ngñ b×nh yªn Gi÷a mét vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn VÉn biÕt trêi xanh lµ m·i m·i Mµ sao nghe nhãi ë trong tim!... Câu 1: Những câu thơ trên trích trong tác phẩm nào? Nêu tên tác giả và hoàn cảnh ra đơi của bài thơ ấy: Câu 2: Từ những câu đã dẫn kết hợp với những hiểu biết của em về bài thơ, hãy cho biết cảm xúc trong bài đ ợc biểu hiện theo trình tự nào? Sự thật là Ngơi đã ra đi nhng vì sao nhà thơ vẫn dùng từ thăm và cụm từ giấc ngủ bình yªn? C©u 3: Dùa vµo khæ th¬ trªn, h·y viÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 10 c©u theo phÐp lËp luËn quy n¹p (cã sö dông phép lặp và có một câu chứa thành phần phụ chú) để làm rõ lòng kính yêu và niềm xót thơng vô hạn của tác giả đối víi B¸c khi vµo trong l¨ng. Câu 4: Trăng là hình ảnh xuất hiện nhiều trong thi ca. Hãy chép chính xác một câu thơ khác đã học có hình ¶nh tr¨ng vµ ghi râ tªn t¸c gi¶, t¸c phÈm..

(38)

HOT Vieng Lang Bac Vien Phuong

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về