Tài liệu Tiến hóa kiểu nhân ở tế bào nhân chuẩn (Eukaryota) pptx

Tiến hóa kiểu nhân ở tế bào
nhân chuẩn (Eukaryota)


Qúa trình phân hóa di truyền có thể biểu
hiện ở các mức độ khác nhau trong qúa
trình tiến hóa. Đa hình di truyền biểu
hiện ở đa hình thể nhiễm sắc phổ biến
trong các quần thể tự nhiên. Baimai cho
rằng sự thay đổi di truyền luôn luôn phát
hiện ở mức độ thể nhiễm sắc bao gồm tái
cấu trúc thể nhiễm sắc (chromosomal
rearrangement) và sự phân hóa của
vùng dị nhiễm sắc có liên quan đến hàm
lượng ADN thông qua sự thay đổi về trật
tự phân bố cũng như số lượng của các
khối dị nhiễm sắc nằm trên thể nhiễm sắc
đó.
Sự tiến hóa kiểu nhân của các cơ thể sinh
sản hữu tính theo phương thức này đã thu
hút sự chú ý của nhiều chuyên gia trong
lĩnh vực di truyền học tiến hóa. Các
nghiên cứu cho thấy sự khác biệt kiểu
nhân cũng được tìm thấy trong bộ
côn trùng hai cánh mà đối tượng là
Drosophila và các loài muỗi
Anopheles. Hơn 500 loài và phân loài
(subspecies) thuộc chi Drosophilađã
được nghiên cứu về thể nhiễm sắc
nguyên phân (mitotic chromosome)

và thể nhiễm sắc khổng lồ (polytene
chromosome) đã cho thấy những bức
tranh thật phong phú về sự đa hình thể
nhiễm sắc, dẫn đến việc khám phá ra
nhiều loài đồng hình tồn tại trong quần
thể tự nhiên của hơn 100 loài muỗi trong
tổng số 200 loài muỗi được nghiên cứu
kỹ kiểu nhân. Các tác giả đã mô tả hàng
loạt các đa hình thể nhiễm sắc bên trong
loài (intraspecific polymorphism) và sự
khác biệt kiểu nhân giữa các loài
(interpecific karyotypic differences). Sở
dĩ các loài Anophelesđược đặc biệt chú ý
do nhiều nguyên nhân mà một trong
những nguyên nhân phải kể đến là tầm
quan trọng của chúng đối với y tế cộng
đồng và tính khả thi của vấn đề nghiên
cứu được các tác giả nêu rõ:

- Số lượng thể nhiễm sắc lưỡng bội ở các
loài muỗi ít (2n=6) là một thuận lợi dễ
thâu tóm được các đặc điểm trong qúa
trình phân loại.

- Số lượng 2n=6 luôn luôn cố định. Trên
thực tế nhìn chung người ta chưa phát
hiện ra hiện tượng đa bội thể ở các loài
thuộc chi Anopheles,tuy nhiên như
Belcheva và Baimai cho biết có một vài
trường hợp ngoại lệ về hiện tượng thể

nhiễm sắc bổ sung được tìm thấy ở loài
An. maculipennis và An. messae hay ở
loài An. indefinitus ở Đông Nam Á.

- Các thể nhiễm sắc thường (autosomal
chromosome) ở các loài Anophelescó
nhiều đặc điểm giống nhau và thường
bắt đôi soma tạo thành 2 cặp thể
nhiễm sắc loại tâm giữa (metacentric)
và tâm cận giữa (submetacentric). Hai
thể nhiễm sắc giới tính đồng hình (XX) ở
con cái (homomorphism) và dị hình
(XY) ở con đực (heteromorphism).

- Nét đặc trưng khá nổi bật ở kiểu nhân
của các loài muỗi Anopheleslà khối
lượng cũng như vị trí phân bố riêng biệt
của các vùng dị nhiễm sắc được xác định
rõ trên thể nhiễm sắc nguyên phân và các
băng dị nhiễm sắc đặc thù trên thể nhiễm
sắc khổng lồ là các dấu hiệu đáng lưu ý
để sử dụng cho nghiên cứu về di truyền
và phân loại.

Việc phát hiện ra những đặc điểm
khác nhau về kiểu nhân thông qua
tái cấu trúc thể nhiễm sắc và các biến
dị về số lượng của các khối dị nhiễm sắc
cũng như sự phân bố của chúng đã giúp
ích cho việc nghiên cứu về phân loại và

mối quan hệ tiến hóa của nhiều nhóm
côn trùng và đặc biệt là các loài thuộc chi
Anopheles.