Tai lieu van Tieng viet lam van on thi lop 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (728.31 KB, 80 trang )

(1)TÀI LIỆU ÔN TẬP VÀ THI VÀO LỚP 10 MÔN NGỮ VĂN Phần thứ nhất. PHẦN VĂN HỌC I- CÁC TÁC PHẨM TRỌNG TÂM CẦN ÔN TẬP: A- Văn xuôi : 1- Phong cách Hồ Chí Minh – Lê Anh Tra 2- Đấu tranh cho một thế giới hòa bình – G.G.Mac ket 3- Chuyện người con gái Nam Xương – Nguyễn Dư 4- Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh – Phạm Đình Hô 5- Hoang Lê nhất thống chí – Ngô Gia văn phái 5- Lặng lẽ Sa Pa – Nguyễn Thanh Long 6- Chiếc lược nga – Nguyễn Quang Sáng 7- Ban về đọc sách – Chu Quang Tiềm 8- Tiếng nói của văn nghệ – Nguyễn Đình Thi 9- Nhưng ngôi sao xa xôi – Lê Minh Khuê 10- Cố Hương – Lỗ Tấn 11- Bố của Xi-mông - Mô-pa-xăng B- Thơ : 1- Truyện Kiều – Nguyễn Du Các đoạn trích: Chị em Thúy Kiều, Cảnh ngay xuân, Kiều ở lầu Ngưng Bích, Mã Giám Sinh mua Kiều, Thúy Kiều báo ân báo oán. 2- Lục Vân Tiên – Nguyễn Đình Chiểu Các đoạn trích: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga, Lục Vân Tiên gặp nạn. 3- Đồng chí – Chính Hưu 4- Bai thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật 5- Đoan thuyền đánh cá – Huy Cận 6- Khúc hát ru nhưng em bé lớn trên lưng mẹ – Nguyễn Khoa Điềm 7- Ánh trăng – Nguyễn Duy 8- Con cò – Chế Lan Viên 9- Mùa xuân nho nhỏ – Thanh Hải 10- Viếng Lăng Bác – Viễn Phương 11- Sang thu – Hưu Thỉnh 12- Nói với con – Y Phương 13- Mây va sóng – Ta Go Ngoai ra còn một số tác phảm kịch va văn học nước ngoai,. II- SƠ LƯỢC VỀ MỘT SỐ TÁC GIẢ TÁC PHẨM TIÊU BIỂU:  ChÝnh H÷u "§ång chÝ" 1.T¸c gi¶: Nhµ th¬ ChÝnh H÷u tªn thËt lµ TrÇn §×nh §¾c, sinh n¨m 1926. N¨m 1946, «ng gia nhËp Trung ®oµn Thñ đôvà hoạt động trong quân đội suốt hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ Chính Hữu hầu nh chØ viÕt vÒ ngêi lÝnh vµ chiÕn tranh. "HiÖn ChÝnh H÷u míi chØ c«ng bè: tËp th¬ §Çu sóng tr¨ng treo (1966), Th¬ ChÝnh H÷u (1977), TuyÓn tËp Chính Hữu (1988). Thơ Chính Hữu giàu hình ảnh, nhiều suy tởng, ngôn ngữ chon lọc, cô đọng. Ông thờng sử.

(2) dụng thể thơ tự do, giàu nhạc điệu, mà chủ yếu là nhạc điệu của nội tâm, vừa lắng đọng vừa có sức âm vang. Chính Hữu làm thơ không nhiều nhng vẫn có một vị trí xứng đáng trong nền thơ hiện đại Việt Nam, và một số bµi th¬ cña «ng thuéc sè nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu nhÊt cña th¬ ca kh¸ng chiÕn (§ång chÝ, §êng ra mÆt trËn, Ngọn đèn đứng gác, Trang giấy học trò). Chính Hữu đợc tăng Giải thởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuËt n¨m 2000 (NguyÔn V¨n Long, Tõ ®iÓn v¨n häc, S®®). 2.T¸c phÈm: Bài thơ Đòng chí đợc sáng tác đầu năm 1948, thể hiện những cảm xúc sâu xa và mạnh mẽ của nhà thơ Chính Hữu với đồng đội trong chiến dịch Việt Bắc. Cảm hứng của bài thơ hớng về chất thực của đời sống kháng chiến, khai thác cái đẹp và chất thơ trong sự bình dị của đời thờng. Bài thơ nói về tình đồng chí, đồng đôi gắn bó thắm thiết của những ngời nông dân mặc áo lính trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Trong hoàn cảnh khó khăn thiếu thốn, tình cảm đó thật cảm động đẹp đẽ.  Phạm Tiến Duật "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" 1. T¸c gi¶ : Nhµ th¬ Ph¹m TiÕn DuËt sinh n¨m 1941, quª ë huyÖn Thanh Ba, tØnh Phó Thä. Sau khi tèt nghiÖp khoa Ngữ văn, Trờng đại học s phạm Hà Nội, năm 1964, Phạm Tiến Duật gia nhập quân đội, hoạt động trên tuyến đờng Trờng Sơn và trở thành một trong những gơng mặt tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ thời kì chống Mĩ cøu níc. Thơ Phạm Tiến Duật tập trung thể hiện hình ảnh thế hệ trẻ trong cuộc khánh chiến chống đế quốc Mĩ qua các hình tợng ngời lính và cô thanh niên trên tuyến đờng Trờng Sơn. Thơ ông có giọng điệu sôi nổi, trẻ trung, hån nhiªn, tinh nghÞch mµ s©u s¾c. Các tác phẩm chính: Vầng trăng quầng lửa (thơ, 1970); Thơ một chặng đờng (thơ, 1971); ở hai đầu núi (thơ, 1981); VÇng tr¨ng vµ nh÷ng quÇng löa (th¬, 1983); Nhãm löa (th¬, 1996);... Tác giả đã đợc nhận: giải Nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ 1969 - 1970. 2. T¸c phÈm : Bài thơ về tiểu đội xe không kính là tác phẩm thuộc chùm thơ đợc tăng Giải Nhất cuộc thi thơ của báo Văn NghÖ n¨m 1969 - 1970. trong bài thơ, tác giả đã thể hiện khá đặc sắc hình ảnh "anh bộ đội cụ Hồ" hiên ngang, dũng cảm, trẻ trung và những chiếc xe không kính ngộ nghĩnh giữa tuyến đờng Trờng Sơn lịch sử thời kì kháng chiến chống đế quốc MÜ. "Chỉ một tuần sau bài thơ ra đời, cả mặt trận có vô số tiểu đội xe không kính. Sau này, vào những năm cuối cuộc kháng chiến, đã có những chiến sĩ lái xe tự lái xe vỡ để mắt th ờng nhìn trực tiếp mặt đờng chằng chịt hố bom cho rõ hơn dới ánh sáng lù mù của chiếc đèn gần soi. Thậm chí, có ngời còn tháo cả cánh cửa buồng lái để tiện cho việc xử lí tình huống khi xe bị máy bay AC130 săn đuổi - loại máy bay bắn roc - ket hay đạn 27 li vào mục tiêu di động bằng thiết bị dò âm thanh mặt đất và bằng kính nhìn có tia hồng ngoại. Mạn phép nói thêm cái chất thực của bài thơ để chúng ta hiểu rằng, một bài thơ có nhiều khi vợt qua phạm trù cái đẹp văn chơng thuần túy, dâng cho cuộc sống những giá trị thực tiễn lớn lao biết nhờng nào. Bài thơ Bài thơ về tiểu đội xe không kính có cái mãnh lực thần kỳ ấy, nó vừa mang tính chiến đấu nóng bỏng, tính thời sù tøc thêi võa mang tÝnh lÞch sö! TÊt nhiªn mét bµi th¬ nh thÕph¶i lµ tiÕng nãi cña cuéc sèng thùc hµo hïng. Đó là tiếng nói chân thành, độc đao của ngời trong cuộc. Nó nh một tuyên ngôn về lẽ sống của một thế hệ ngời Việt Nam! Giờ đây mỗi lần có dịp đọc lại hay nghe ai đó đọc lên bài thơ này, không ít ngời nh tôi lại bồi hồi nhớ về một quãng đời chiến tranh ở đờng 9 - Nam Lào, nhớ về hình ảnh anh Phạm Tiến Duật lần đầu đứng trớc anh em đơn vị D61. Anh đọc cho anh em nghe bài thơ nói về họ trớc giờ xuất kích. Đã hết câu cuối cùng của bài thơ mà cả đơn vị còn lặng im, rồi phút chốc cùng vùng dậy, thoáng đã nhồi sau tay lái. Một khoảng rừng già rộ lên, những cỗ xe dắt kín lá ngụy trang rùng rùng chuyển bánh đi về hớng Nam đã định"  Huy Cận "Đoàn thuyền đánh cá" 1.T¸c gi¶: Nhà thơ Huy Cận tên đầy đủ là Cù Huy Cận (1919-2005) .Huy Cận nổi tiếng trong phong trào Thơ mới với tËp th¬ Löa thiªng(1940). ¤ng tham gia C¸ch m¹ng tõ tríc n¨m 1945 vµ sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m tõng gi÷ nhiều trọng trách trong chính quyền cách mạng, đồng thời là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca hiện đại Việt Nam. Huy Cận đợc Nhà nớc trao tặng Giải thởng Hồ Chí Minh về Văn học và nghệ thuật( năm 1996). Hơn sáu mơi năm Hoạt động văn học nói chung và làm thơ nói riêng, với gần hai mơi thi phẩm thơ đi từ nỗi buồn "từ ngàn xa"đến niềm vui lớn hôm nay. Huy Cận luôn gắn liền với mạch đời chung của dân tộc. Thơ Huy Cận vừa bám lấy cuộc đời, vừa h ớng tới nh÷ng kho¶ng réng xa cña t¹o vËt vµ thêi gian, võa tr¨n trë víi c¸i chÕt, võa n©ng niu sù sèng tríc qui luËt tö sinh, vừa triết lý suy t, vừa hồn nhiên thơ trẻ, vừa bay bổng lãng mạn, vừa hiện thực đời th ờng, trong cái khoảnh khắc hữu hạn của đời ngời vẫn muốn hóa thân vào cái vĩnh cửu, trờng sinh(Trời mỗi ngày lại sáng, đất nở hoa, Bài thơ cuộc đời, Những năm sáu mơi, chiến trỡng gần đến chiến trờng xa, ngày hằng sống ngày hằng thơ, Ngôi nhà giữa nắng, ta về với biển, Lời tâm nguyện cùng hai thế kỷ). Với ý thức vận động và sự.

(3) chuyển hóa giữa nhiều yếu tố trong hình tợng cái tôi trữ tình, Huy Cận đã tạo cho mình một phong cách đặc sắc, độc đáo. Huy Cận đã tỏ ra sở trờng về thơ lục bát và có đóng góp đáng kể trong sự mở rộng hình thức vµ n©ng cao trÝ tuÖ cho th¬ theo híng suy tëng, v¬n lªn nh÷ng kh¸i qu¸t réng xa, giµu liªn tëng trong nh÷ng bµi th¬ më réngl khu«n khæ , kÝch thíc. C¸c t¸c phÈm chÝnh : Löa thiªng (th¬, 1940); Vò trô ca (th¬, 1942); Kinh cÇu tù (v¨n xu«i, 1942); TÝnh chÊt d©n téc trong v¨n nghÖ (nghiªn cøu, 1958); Trêi mçi ngµy l¹i s¸ng (th¬, 1958); §Êt në hoa (th¬, 1960); Bµi ca cuộc đời (thơ, 1963); Hai bài tay em (thơ; 1967); Phù Đổng Thiên Vơng (th¬, 1968); Nh÷ng n¨m s¸u m¬i (th¬, 1968); C« g¸i MÌo (th¬; 1972); Thiếu niên anh hùng họp mặt (thơ, 1973); Chiến trờng gần đến chiến trờng xa (thơ, 1973);Chiến trờng gần chiÕn trêng xa(Th¬, 1973);Nh÷ng ngêi mÑ, nh÷ng ngêi vî( th¬, 1974); Ngµy h»ng sèmg ngµy h»ng th¬(th¬,1975); S¬n Tinh, Thñy Tinh (th¬, 1976) ; Ng«i nhµ gi÷a n¾ng(th¬, 1978); H¹t l¹i gieo (th¬, 1984) ; TuyÓn tËp( th¬, 1986);... 2 . T¸c phÈm: Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá thể hiện sự kết hợp giữa cảm hứng lãng mạn vµ c¶m høng thiªn nhiªn, vò trô cña nhµ th¬ Huy CËn. Bài thơ đợc bố cục theo hành trình một chuyến ra khơicủa đoàn thuyền đánh cá. Hai khổ đầu là cảnh lên đờng và tâm trạng náo nức của con ngời, bốn khổ tiếp theo là hoạt động của đoàn thuyền đánh cávà khổ cuối lµ c¶nh ®oµn thuyÒn trë vÒ trong buæi b×nh minh cña ngµy míi. Về hoàn cảnh sáng tác, nhà thơ Huy Cân nhớ lại: "Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của tôi đ ợc viết ra trong những tháng năm đất nớc bắt đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội. Không khí lúc này vui, cuộc đời phấn khởi, nhà thơ cũng rất phấn khởi. Cả tác phẩm vùng than, vùng biển đang hăng say lao động từ bình minh cho đến hoàng hôn và cả từ hoàng hôn cho đến binh minh. Đoàn thuyền đánh cá lấy thời điểm xuất phát khác với lệ thêng, lóc mÆt trêi lÆn vµ trë vÒ trong ¸nh b×nh minh chãi läi. Khung c¶nh trªn biÓn khi mÆt trêi t¾t kh«ng nÆng nề, tăm tối mà mang vẻ đẹp của thiên nhiên tạo vật trong quy luật vận động tự nhiên của nó. ở đây tôi đã miªu t¶ khung c¶nh t¹o vËt víi c¶m høng vò trô. NÕu tríc c¸ch m¹ng vò trô ta cßn buån th× b©y giê vui, tríc lµ cách biệt xa cách với cuộc đời thì hôm nay lại gần gũi với con ngời. Bài thơ của tôi là một cuộc chạy đua giữa con ngời và thiên nhiên và con ngời đã chiến thắng. Tôi coi đây là khúc tráng ca, ca ngợi con ngời trogn lao động với tinh thần làm chủ với niềm vui. Bài thơ cũng là sự kết hợp giữa hiện thực và l ãng mạn. Chất hiện thực của khung cảnh lao động trên biển cả khi vùng biển đã về ta. Và chất l ãng mạn thì cũng không cần phải tởng tợng nhiều. ở giữa cảnh biẻn cao rộng đó, với gió, với trăng, rồi bình minh và nắng hồng, và đặc biệt là sức ngời trong lao động đều thực sự mang tính chất lãng mạn bay bổng "Thuyền ta lái gió với buồm trắng" ; "Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời". Cảm hứng và hình ảnh ấy rất thích hợp với lạo động trên biển. Tôi nghĩ rằng trong khung cảnh đó cũng không thể viết khác đi. Bài thơ kết thúc bằng hình ảnh đẹp của một ngày đẹp của một ngày mới khi đoàn thuyền đang trở về, các khong thuyền đầy ắp cá. Mở đầu bài thơ là hình ảnh "Mặt trời xuống biển" và kết thúc là hình ảnh "mặt trời đội biển" nhô lên giữa sông nớc. Thiên nhiên đã vận động theo một vòng quay của mặt trời và con ng ời đã hoàn thành trách nhiệm của mình trong lao động. Không có gì vui bằng lao động có hiệu quả. Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá nằm trong cảm hứng chung của thơ tôi trong những năm xây dựng chủ nghĩa xã hội. Tôi viết bài thơ tơng đối nhanh, chỉ vài một giờ của buổi chiều trên vùng biển Hạ Long. Bài thơ đợc viét liền mạch và ít phải sửa chữa. Tôi nghĩ đó cũng không phải là chuyện ngẫu nhiên mà thực sự là cảm hứng đã đợc tích tụ trên một đề tài quen thuộc của tôi và đợc viết ra trong không khí rất vui của những năm tháng đầu x©y dùng chñ nghÜa x· héi" (Huy CËn, T¸c phÈm v¨n häc, NXB V¨n häc, Hµ Néi, 2001).  B»ng ViÖt "BÕp löa" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ B»ng ViÖt (tªn khai sinh lµ NguyÔn ViÖt B»ng), sinh n¨m 1941, quª ë huyÖn Th¹ch ThÊt, tØnh Hµ T©y. B»ng ViÖt lµm th¬ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kØ XXvµ thuéc thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ tr ëng thµnh trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu níc. "Bằng Việt là một nhà thơ đợc bạn đọc biết đến từ phần thơ in chúng với Lu Quang Vũ trong tập Hơng cây Bếp Lửa (1968). Nỗi nhớ quê hơng dầu tiên thành thơ là giành cho bếp lửa : "Bếp lửa chờn vờn sớng sớm Một bếp lửa ấp iu nồng đợm" gắn với hình ảnh ngời bà và bên ngời bà là ngời cháu. Bài thơ nói về tình bà cháu vừa sâu sắc , vừa thâm thía trong những năm đầu đất nớc đói kém, loạn lạc, cuộc đời gian khổ khó khăn. Cảm xúc tinh tế, đợm buồn của ông về những kỷ niệm về cuộc sống gia đình , về truyền thống nghĩa t×nh cña d©n téc ViÖt Nam. Bµi th¬ biÓu hiÖn mét triÕt luËn thÇm kÝn: nh÷ng g× lµ th©n thiÕt nhÊt cña mçi tuæi thơ mỗi con ngời, đều có sức tỏa sáng, nâng đỡ họ trong suốt cuôc đời.Mạch triết luận thầm kín đợc khởi đầu từ bếp lửa còn đợc tiếp nối trong nhiều bài thơ khác nhơ trở lại trái tim mình khi ông coi Thủ đô Hà Nội nh một cội nguồn tình cảm, cội nguồn sức mạnh. Cùng với th gửi ngời bạn xa đất nớc, tình yêu và báo đông, Trở lại trái tim, nhà thơ ghi lạiđợc những trạng thái phong phú của một tâm hồn thanh niên rất mực mến yêu đất nớc, con ngời, nêu bật đợc một thủ đô hào hoa thanh lịch, trầm tĩnh và anh hùng. Bằng Việt còn có những bài thơ khá tài hoa diên đạt những suy t về những danh nhân văn hóa nhân loại nhơ: Béc- tô - ven, Pau - tốp xky, plixet- xcai- a. Ngời đọc còn biết đến ông về những lo toan chu đáo, những bồi hồi thơng nhớ của một ngời cha ở.

(4) nơi xa chăm chú theo rõi từng bớc đi chập chững của đứa con, trong bài thơ Về Nghệ An thăm con với lời thơ điềm đạm, kiệm lời mà có sức vang xa. Có thể nói với 20 bài thơ trong tập thơ hơng cây- Bếp lửa Bằng Việt đã phác họa đợc một triết luận thầm kín của riêng mình. Ông là một trong số không nhiều nhà thơ trẻ đ ợc bạn đọc tin yêu ngay từ ban đầu của thơ. Thơ Bằng Việt thờng nghiêng về một lời tâm sự, một sự trao đổi suy nghĩ, gây đợc một cảm giác gần gũi, thân thiết đối với ngời đọc.Thơ ông thờng sâu lắng trầm t thích hợp với ngời đọc trong sự trầm tĩnh vắng lặng. Đó là một dấu ấn riêng của thơ Bằng Việt, còn l u lại trong ký ức ngời đọc" (Từ điển tác giả, tác phẩm văn học Việt Nam, Sđđ). C¸c t¸c phÈm chÝnh : H¬ng c©y - BÕp löa (th¬, in chung, 1968); Nh÷ng g¬ng mÆt nh÷ng kho¶ng trêi (th¬, 1973); §Êt sau ma (th¬, 1977); Kho¶ng c¸ch gi÷a lêi (th¬, 1983); C¸t s¸ng (th¬, 1986); BÕp löa - kho¶ng trêi (th¬ tuyÓn, 1988); PhÝa nöa mÆt tr¨ng ch×m ( th¬, 1986); Lä lem (dÞch th¬ Ðp - tu - sen - k«);... Tác giả đã đợc nhận: Giải Nhất Văn học - Nghệ thuật Hà Nội năm 1967 với bài thơ Trở lại trái tim mình; Giải thëng chÝnh thøc vÒ dÞch thuËt v¨n häc quèc tÕ vµ ph¸t triÓn giao lu v¨n hãa quèc tÕ do Quü Hßa b×nh (Liªn X«) trao t¨ng n¨m 1982. 2. T¸c phÈm: - Bài thơ Bếp lửa đợc tác giả Băng Việt sáng tác năm 1963, khi là sinh viên đang học ở nớc ngoài. - Bài thơ gợi lại những kỉ niệm sâu sắc của ngời cháu về ngời bà vào tuổi ấu thơ đợc ở cùng bà.  Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ trªn lng mÑ - NguyÔn Khoa §iÒm 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ NguyÔn Khoa §iÒm sinh n¨m 1943, t¹i th«n ¦u §iÒm, xµ Phong Hßa, huyÖn Phong §iÒm, tØnh Thõa Thiªn HuÕ. Quª gèc: lµng An Cùu, x · Thñy An , thµnh phè HuÕ.Lóc nhá ®i häc ë quª, n¨m 1955 ra miÒn B¾c häc t¹i trêng häc sinh miÒn Nam. Sau khi tèt nghiÖp trêng §¹i häc S phạm Hà Nội năm1964, vào miền Nam hoạt động trong phong trào học sinh, sinh viên Huế, tham gia quân đội , xây dựng cơ sở cách mạng, viết báo ,làm thơ,... cho đến năm 1975. Ông thuộc thế hệ nhà thơ trởng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu níc cña d©n téc. NguyÔn Khoa §iÒm tõng lµ Tæng th Ký Héi nhµ v¨n ViÖt Nam (khãa V), Bé trëng bé V¨n hãa th«ng tin. Tõ n¨m 2001, «ng lµ ñy viªn Bé ChÝnhTrÞ, BÝ th Trung ¬ng §¶ng, Trëng ban T tëng V¨n hãa Trung ¬ng. Nguyễn Khoa Điềm trởng thành trong giai đoạn kháng chiến chống đế quốc Mỹ. Tập thơ Đất ngoại ô và Trờng ca Mặt đờng khát vọng nhanh chóng khẳng định sự đóng góp và tài thơNguyễn Khoa Điềm lúc bấy giờ. cã thÓ nãi th¬ NguyÔn Khoa §iÒmlµ th¬ cña mét trÝ thøc trÎ, giµu vèn sèng thùc tÕvµ vèn v¨n hãa,triÕt lý vµ tr÷ t×nh, suy t vµ c¶m xóc. Các tác phẩm chính : Cửa thép (ký, 1972); Đất ngoại ô (thơ, 1973); Mặt đờng khát vọng (trờng ca, 1974); Ng«i nhµ cã ngän löa Êm (th¬, 1986) ; Th¬ NguyÔn Khoa §iÒm (th¬, 1990) ;... Nhà thơ đã đợc nhận: Giải thởng Hội Nhà văn Việt Nam với tập Ngôi nhà có ngọn lửa ấm. 2 . T¸c phÈm : - Bài thơ Khuc hát ru những em bé lớn trên lng mẹ đợc tác giả Nguyễn Khoa Điềm sáng tác năm 1971, khi ®ang c«ng t¸c ë chiÕn khu Thõa Thiªn . - Bài thơ đã thể hiện truyền thống yêu nớc thơng dân một cách đặc s¾c qua h×nh ¶nh bµ mÑ câng con lªn rÉy. nh÷ng lêi ngêi mÑ ru con béc lé s©u s¾c tinh thÇn yªu níc cïng ý chí quyết tâm đánh giặc đến cùng của đồng bào các dân tộc nói riêng và nhân dân ta nói chung.  NguyÔn Duy "¸nh tr¨ng" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ NguyÔn Duy (tªn khai sinh lµ NguyÔn Duy NhuÖ), sinh n¨m 1984, t¹i x· §«ng VÖ, thµnh phè Thanh Hãa. Tham gia cong tác từ 1965, làm tiểu đội trởng dân quân trực chiến khu vực Hàm Rồng - Thanh Hóa. Năm 1966, nhập ngũ tại Bộ t lệnh Thông tin, lính đờng dây, tham gia chiến đấu tại các chiến trờng : Khe Sanh - Đờng 9 Nam Lào. Từ năm 1967, chuyển khỏi quân đội về làm báo Văn nghệ Giải phóng. Hiện công tác tại tuàn báo V¨n nghÖ . C¸c t¸c phÈm chÝnh: C¸t tr¾ng (th¬, 1973); ¸nh tr¨ng (th¬, 1984); Nh×n ra bÓ réng trêi cao (bót kÝ, 1985); Kho¶ng c¸ch (tiÓu thuyÕt, 1985); MÑ vµ em (th¬, 1987); §êng xa (th¬, 1989); Quµ tÆng (th¬, 1990); (th¬, 1994);... Tác giả đã đợc nhận: Giải Nhất thơ tuần báo Văn Nghệ (1973); Tặng thởng loại A về thơ của Hội Nhà văn ViÖt Nam (1985). "Xuất hiện vào chặng cuối của chiến trang chống Mĩ cứu nớc, từ khoảng 1972 trở đi, Nguyễn Duy đã trở thành một gơng mặt tiêu biểu cho lớp nhà thơ trẻ thời chống Mĩ. Cho đến nay, Nguyễn Duy vần là một trong số không nhiều nhà thơ "thời ấy" con sung sức và đợc bạn đọc yêu thích. Có thể thấy tài năng và con đờng thơ của ông phát triển và khẳng định gắn chặt với những tháng năm đầy những biến động của lịch sử dân tộc. Nh÷ng n¨m cuèi cïng cña cuéc chiÕn tranh, víi chïm th¬ ®¨ng trªn b¸o V¨n nghÖ n¶m 1972, NguyÔn Duy đã chiếm đợc lòng mến mộ của độc giả. Nhà phê bình Hoài Thanh có công phát hiện và giới thiệu Nguyễn Duy . Ông đã khẳng định ở thơ Nguyễn Duy có một vẻ đẹp "không gì so sánh đợc" ,.

(5) "Quen thuộc mà không nhàm chán" , "Nguyễn Duy đặc biệt thấm thía cái cao đẹp của những cuộc đời cần cï, gian khæ" , chÊt th¬ cña NguyÔn Duy chÝnh lµ "c¸i hiÒn hËu, mét c¸i g× rÊt ViÖt Nam". Sau chiến thắng năm 1975, Nguyễn Duy vần say sa và tiếp tục con đờng thơ của mình. Tiếng thơ của ông ngày càng đậm đà, ổn định một phong cách, một giọng điệu quen thuộc mà hấp dẫn ngời đọc. Tập thơ nổi bật của Nguyễn Duy là tập ánh trăng (1984). Tập thơ đợc coi là một bớc tiến trong thơ Nguyễn Duy , tập thơ đã đợc tặng Giải A của Hội Nhà văn Việt Năm 1984 (cùng với tập thơ hoa trên đá của Chế Lan Viên) ánh trăng tiếp tục viết về bộ đội, về cuộc đời ngời lính sau chiến tranh với những vần thơ tha thiết và thấm thía, những tr¨n trë b¨n kho¨n (¸nh tr¨ng, nghe t¾c kÌ kªu trong thµnh phè...). Còng ë tËp th¬ nµy, NguyÔn Duy cßn dµnh nhiều bài thơ viết về tuổi thơ, ruộng đồng cây cỏ, những vùng quê với những con ngời thân thuộc bằng một t×nh c¶m tha thiÕt nÆng t×nh, nÆng nghÜa (§ß LÌn, Tuæi th¬, CÇu Bè, ¤ng giµ s«ng HËu, Göi HuÕ, Lêi cña c©y, Sông Thao, Đà Lạt một lần trăng,...). Vần tiếp tục chất giọng ca dao đậm đà, thân thuộc nhiều bài trong ánh trăng viết theo thể lục bát hết sức nhuần nhị, ngọt ngào nhiều khi khó mà nbiết phân biệt đợc những bài ca dao (Tõ ®iÓn t¸c gi¶ t¸c phÈm v¨n häc ViÖt Nm dïng trong nhµ trêng). 2. T¸c phÈm: Bài thơ ánh trăng đợc xem nh là niềm thôi thúc của tác giả, nhớ về cội nguộn và ý thức trớc lẽ sống thủy chung.  NguyÔn Thµnh Long "LÆng lÏ Sa Pa" 1. T¸c gi¶: Nhµ v¨n NguyÔn Thµnh Long ( 1925-1991), quª ë huyÖn Duy XuyÖ tØnh Qu¶ng Nam, viÕt v¨n tõ thêi k× kh¸ng chiÕn chèng thîc d©n Ph¸p, ¤ng lµ c©y bót chuyªn vÒ truyÖn ng¾n, Tập trung nhiệt thành ngợi ca những con ngời lao động mới, dám nghĩ dám làm, không sợ khó khăn gian khổ, say mê trong lao động sáng tạo, nhn hậu và tha thiết yêu cuộc sống...Truyện của Nguyễn Thành Long hấp dẫn ngời đọc bằng văn trong sáng, giàu chất thơ, nhẹ nhàng thoải mái, cốt truyện tởng nh đơn giản mà giµu ý nghÜa kh¸i qu¸t, LÆng lÏ Sa Pa lµ truyện ngắn tiêu biểu nh thế. Truyện viết về một thị xã nhỏ bé của tỉnh Lào Cai luôn chìm đắm trong s ơng mù: Sa Pa. Đén với nới ấy là những con ngời thật: một anh thanh niên làm công tác khí tợng thủy văn trên đỉnh Yên Sơn cao 2600 mét, một cô kĩ sơ nộng nghiệp mới ra trờng, một bác lái xe già đã chạy suốt 30năm trên tuyến đờng Sa Pa, một họa sĩ đi thực tế chuyến cuối cùng - của cuộc đời công tác tr ớc khi nghỉ hu, bốn gơng mÆt tiªu biÓu, bèn tÝnh c¸ch kh¸c nhau: anh thanh niªn ®Çy nhiÖt huyÕt béc trùc, ch©n thµnh, c« kÜ s trÎ hån nhiên nhng kín đáo tế nhị, ông họa sĩ trầm tĩnh sâu lắng, còn bác lái xe thì sôi nổi, vui tính...Họ tình cờ gặp nhau trên con đờng tới Sa Pa mà bỗng trở nên gần gũi và thân thiết nh một gia đình. Tuy tính tình và nghề nghiệp khác nhau, nhng tất cả đều có chung một tâm hồn trong sáng, tinh tế, một suy nghĩ lành mạnh sâu sắc và nhất là họ có chung một thái độ sống, lao động, lầm việc và cống hiiến hết mình cho Tổ quốc một cách v« t hån nhiªn, ©m thÇm vµ lÆng lÏ.§ã lµ mét truyÖn ng¨n hay tiªu biÓu cho phong c¸ch cña NguyÔn Thµnh Long: nhẹ nhàng kín đáo mà rất sâu sẵcvà thấm đẫm chất thơ (Từ điiển tác giả tác phẩm văn học Việt Nam dïng cho nhµ trêng ). C¸c t¸c phÈm chÝnh: B¸t c¬m cô Hå( 1953); ChuyÖn nhµ chuyÖn xëng( 1962); nh÷ng tiÕng vç c¸nh(1967); Giũa trong xanh(1972); Nửa đêm về sáng(1978); Lí Sơn mùa tỏi(1980); Sáng mai nào, xế chiều nào(1984)... 2. T¸c phÈm: Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa đợc nhà văn Nguyễn Thành Long viết năm 1970 sau chuyến đi Lào Cat của tác gi¶. Th«ng qua mét t×nh huèng gÆo gì bÊt ngê gi÷a «ng häa sÜ giµ, c« kÜ s trÎ víi anh thanh niªn lµm c«ng t¸c ë trạm khí tợng trên đỉnh Yên Sơn thuộc Sa Pa, tác giả khẳng định vẻ đẹp của con ngời lao động và ý nghĩa của nh÷ng c«ng viÖc thÇm lÆng.  NguyÔn Quang S¸ng "ChiÕc lîc ngµ" 1. T¸c gi¶ : Nhµ v¨n NguyÔn quang S¸ng sinh n¨m 1932, qua ë huyÖn Chî Míi, tØnh An Giang. Trong thêi k× kh¸ng chiến chống thực dân Pháp, ông tham gia bộ đội, hoạt động ở chiến trờng Nam Bộ. Từ sau năm 1954 tËp kÕt ra b¾c NguyÔn Quang S¸ng b¾t ®Çu viÕt v¨n. Trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu níc, «ng trë vÒ Nam Bé tham gia kh¸ng chiÕn vµ tiÕp tôc s¸ng t¸c v¨n häc. Nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng viÕt nhiÒu thÓ lo¹i: truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt, kÞch b¶n phim vµ hÇu nh chØ viÕt vÒ cuéc sèng vµ con ngêi Nam bé trong hai cuéc kh¸ng chiÕn còng nh sau hßa b×nh. "Lối viết của Nguyễn Quang Sáng giản dị , mộc mạc nhng sâu sắc, viết để "phục vụ ngay, để đánh trả lại kẻ thù từng miếng từng nhát thật sâu" . Ông đã khắc họa những hình ảnh chân duung thực, đẹp đẽ của những con ngời miền Nam kháng chiến. Đó là hình ảnh những ngời dân Sài Gòn đánh địch ngoan cờng theo "kiểu Sài Gòn" ( Chị Nhung, Sài Gòn dới tầng khói) đó là những ngời nông dân đồng bằng sông Cửu Long nh anh B¸y Ngµn b×nh th¶n ngåi hót thuèc sau khi quÇn nhau mÊy lÇn hót chÕt víi giÆc ( Một chuyện vui) hay anh Ba Hoành trong Quán rợi ngời câm cắn răng chụi đựng những trận tra tấn của kẻ thù đến hóa câm, bốn năm ở nhà với vợ trông nom một quán rợi ven sông và âm thầm chuẩn bị lực lợng cho ngày đống khởi... Trong những năm kháng chiến, tác phẩm của Nguyễn Quang Sáng đã có tác dụng to lớn.

(6) trong việc cổ vũ, động viên sức chiến đấu mạnh mẽ của nhân dân miền Nam, củng cố niềm tin yêu của cả nớc đối với đồng bào nơi thành đồng Tổ quốc" ( Từ điển tác giả, tác phẩm văn xuôi dùng trong nhà trờng) Với thể loại truyện ngắn, qua nhiều tác phẩm, ông đã khẳng định một phong cách đậm đầ chất Nam bộ từ việc xây dựmh khung cảnh thiên nhiên đến kháec họa tính cách con ngời. C¸c t¸c phÈm chÝnh: Con chim vµng ( 1957); Ngêi quª h¬ng (truyÖn ng¾n,1958); NhËt kÝ ngêi ë l¹i (tiÓu thuyết,1962); Đất lửa (1963); Câu chuyện bên trận địa pháo (truyện vừa,1966); Chiếc lợc ngà (truyện ngắn 1966); B«ng cÈm th¹ch (truyÖn ng¾n, 1969); Mïa giã chíng ( tiÓu thuyÕt, 1975); Ngêi con ®i xa (truyÖn ng¾n 1977); Dòng sông thơ ấu (tiểu thuyết, 1985); Bàn thờ tổ của một cô đào (truyện ngắn, 1985); Tôi thích làm vua (truyÖn ng¾n, 1988); Paris - tiÕng h¸t TrÞnh C«ng S¬n (1990); Con mÌo Fujita (truyÖn ng¾n, 1991); Mïa giã chớng (1977, kịch bản phim); Cánh đồng hoang (1978, kịch bản phim); Cho đến bao giờ (1982); Mùa nớc nổi (1986); Dßng s«ng h¸t (1988); C©u nãi dèi ®Çu tiªn (1988); Thêi th¬ Êu (1995); Gi÷a dßng (1995); Nh mét huyÒn tho¹i (1995);... Tác giả đã đợc nhận : Giải thởng cuộc thi truyện ngắn báo Thống nhất (1995); Giải thởng cuộc thi truyên ngắn Tạp chí văn nghệ quân đội (1959); Giải thởng Hội đồng văn học thiếu nhi Héi Nhµ V¨n (1985); Gi¶i thëng thëng Héi Nhµ V¨n ViÖt Nam 1993; Huy ch¬ng vµng Liªn hoan phim toµn quèc (1980); Huy ch¬ng vµng Liªn hoan phim ë Matxc¬va (1981); Huy ch¬ng b¹c Liªn hoan phim toµn quèc (1980). 2. T¸c phÈm: Truyện chiếc lợc ngà đợc nhà văn Nguyễn Quang Sáng viết năm 1966 tại chiến Nam Bộ trong thời kì cuộc kháng chiến chông đế quốc Mĩ của nhân dân ta đang diễn ra quyết liệt. §©y lµ t¸c phÈm tiªu biÓu cho phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Quang S¸ng. B¨ng nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nhân vật đặc sắà xây dựng tình huống bất ngờ, tác giả đã thể hiện một cách cảm động tình cha con của ông S¸u vµ bÐ Thu.  ChÕ Lan Viªn "Con cß" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ ChÕ Lan Viªn (1920 - 1989) tªn khai sinh lµ Phan Ngäc Hoan, quª ë Cam Lé - Qu¶ng trÞ. Tríc CM tháng 8, Chế Lan Viên đã nổi tiếng trong phong trào Thơ Mới qua tập Điêu tàn, Chế Lan Viên đ ã có những đóng góp lớn vào những thành tựu của văn học kháng chiến, ông là một trong những tên tuổi hành đầu ở nền th¬ ViÕt Nam thÕ kØ XX . "17 tuổi với tập thơ Điêu tàn, Chế lan Viên đã làm nên "một niềm tin kinh dị "trên thi đài của Việt Nam đầu thÕ kØ. Béc lé b»ng mét c¶m xóc kh¸c thêng, quay lng l¹i víi thùc l¹i hiÖn h÷u: "h·y cho t«i mét tinh cÇu gi¸ l¹nh - Mét v× sao tr¬ träi cuèi trêi xa - §Ó n¬i Êy th¸ng ngµy t«i lÈn tr¸nh - nh÷ng u phiÒn ®au khæ víi buån lo". ChÕ Lan Viªn t×m vÒ qu¸ khø cña d©n téc Ch¨m còng lµ mét c¸ch diÔn t¶ t©m tr¹ng m×nh vÒ hiÖn thùc cña d©n téc. PhÇn tÝch cùc lÉn h¹n chÕ trong hån th¬ ChÕ Lan Viªn giao thao trªn nh÷ng néi buån, giÊc m¬, nh÷ng d»n vặt về sự tồn tại của chính mình. Khi những quan điểm Điêu tàn đến Vàng sao đã không còn phù hợp, Chế Lan Viªn r¬i vµo thÇn bÝ, bÕ t¾c. ChØ cßn mét c¸ch lùa chän lµ híng c¶m xóc cña chñ thÓ s¸ng t¹o vµ yªu cÇu mới, Chế Lan Viên đã bắt gặp ngọn nguồn của sáng tạo sau CM tháng 8 1945. Víi Göi c¸c anh, tËp th¬ viÕt trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p ChÕ Lan Viên đã cố gắng tiếp cận với hiện thực cách mạng. Những ở đây, con ng ời công dân và con ngời nghệ sĩ vẫn cha gặp nhau, bản sắc thi sĩ cha kịp định hình. Chỉ đến ánh sáng và phù sa, Chế Lan Viên mới thực sự "từ thung lũng đau thơng đến cánh đông vui", làm nên một gơng mặt thi nhân tài hoa vào độc đáo trong nền thơ ca cách mạng Việt Nam. Từ đây cho những bài thơ cuối đời, cái tôi trữ tình trong thơ Chế Lan Viên luôn vận động vào phát triển, thống nhất trong đa dạng. Thơ Chế Lan Viên đã tạo đ ợc một sức mạnh ám ảnh đối với ngời đọc trên cả hai phơng diện cảm xúc và trí tuệ. Với ý thức phục vụ cáh mạng, phục vụ cuộc sống bằng thi ca, thơ Chế lan Viên đã muốn là tiếng nói thi ca lịc sử đất n ớc trong thời đại mới. Trong những cảm hứng từ vĩ mô đến vi mô có cả chim báo bão, có cả hai ngày thờng, có đối thoại mới lẫn độc thoại với chính mình. ChÕ Lan Viªn lµ nhµ th¬ cã c«ng ®Çu trong viÖc c¸ch t©n c©u th¬ ViÖt Nam. ¤ng ® · lµm mét cuéc c¸ch mạng về câu thơ, dòng thơ, khuôn khổ, phạm vi câu thơ cũ bị phá vỡ. Thay vào đó, là các bài thơ tự do xuất hiện ngày càng nhiều với những câu thơ dài ngắn xen lẫn nhau với các cặp phạm trù đối lập nhằm biểu đạt ý tëng lín cña bµi th¬. ChÕ lan Viªn ®a diÖn, ®a chiÒu, nhiÒu tÇng ng÷ nghÜa, chñ yÕu thÓ hiÖn ë chiÒu s©u, ë tÇn triÕt lÝ, cã sù gÆp gì cña hai nÒn th¬ ca ph¬ng T©y vµ ph¬ng §«ng.ChÕ Lan Viªn cßn lµ mét trong sè những nhà thơ hiếm hoi là thơ tứ tuyệt thành công nhất trong thơ ca Việt Nam hiên đại, kết hợp hài hòa giữa cái đẹp truyền thống và hiện đại" (từ điển tác giả, tác phẩm văn học Việt Nam dùng cho nhà trờng,sdd) Các tác phẩm chính: Điêu tàn (1937); Gửi các anh (1954); ánh sáng và phù sa (1960); Hoa ngày thờng,Chim báo bão (1967); Những bài thơ đánh giặc (1972); Đối thoại mới (1973); Hoa trớc lăng Ngời (1976); Hái theo mùa (1977); HoaTrên đáTuyển tập Chế Lan Viên (hai tập 1985); Di cảo I (1994); Di cảo II (1995). Về v¨n xu«i cã c¸c tËp ký: Th¨m Trung Quèc (1963); Nh÷ng ngµy næi giËn (1966); Giê cña sè thµnh (1977); Nãi chuyÖn v¨n th¬ (1960); Phª b×nh V¨n häc (1962); Vµo nghÒ (1962); Suy nghÜ vµ b×nh luËn (1971); Bay theo đờng dân tộc đang bay (1976); Nghĩ cạnh dòng thơ (1981); Từ gác Khuê văn đến quán trung tân ( 1981); ....

(7) Tác giả đã nhận đợc huân chơng độc lập hạng 2 (năm 1988) Giả thởng Hồ Chí Minh về văn học và nghệ thuật (1996); Giải A giải thởng của Hội nhà văn Việt Nam năm 1985( Tâp thơ Hoa trên đá ); Giải thởng hội nhà V¨n ViÖt Nam 1994 (Di c¶o I vµ Di c¶o II ). 2. T¸c phÈm : Bài thơ Con cò đợc rút trong tập Hoa ngày thờng ,Chim báo bão (1967). thông qua hình t ợng con cò- một hình ảnh quên thuộc của những lời hát ru trong ca dao - tác giả muốn đề cao ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng và muốn khẳng định ý nghĩa lời ru đối vơí cuộc đời mỗi con ngời.  Thanh H¶i "Mïa xu©n nho nhá" 1. T¸c gi¶ : Nhà thơ Thanh Hải (1930 - 1980) quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Ông hoạt động văn nghệ trong suốt những năm kháng chiến chống thực dân Pháp rồi chống đế quốc Mĩ và là một trong số những cây bót cã c«ng x©y dùng nÒn v¨n häc c¸ch m¹ng ë mirnf Nam thêi k× ®Çu. Các tác phẩm chính: Những đồng chí trung kiên (1962); Huế mùa xuân (tập 1, 1970; tập 2, 1975); Dấu võng Trờng Sơn (1977); Mùa xuân đất này (1982); Thanh Hải thơ tuyển tập (1982);... 2. T¸c phÈm: Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ thể hiện niềm yêu mến thiết thavới cuộc sống, với đất nớcvà ớc nguyện chân thành của tác giả về một cuộc sống hàng ngày càng tơi đẹp hơn.  ViÔn Ph¬ng "ViÕng l¨ng B¸c" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng sinh n¨m 1928, quª ë tØnh An Giang. ¤ng lµ mét trong nh÷ng c©y bót ccã mÆt sím nhÊt cña lùc lîng V¨n nghÖ Gi¶i phãng ë miÒn Nam thêi k× chèng MÜ cøu níc. Th¬ ViÔn Ph¬ng cßn nhá nhÑ, giàu tình cảm, khá quen thuộc với bạn đọc thời kì kháng chiến chống đế quốc Mĩ. C¸c t¸c phÈm chÝnh: ChiÕn th¾ng Hßa B×nh (trêng ca, 1953); Anh hïng m×n g¹t (tËp truyÖn kÝ, 1968); M¾t s¸ng häc trß (tËp th¬, 1970); Lêi di chóc (trêng ca, 1972); Nh m©y mµu xu©n (tËp th¬, 1978); S¾c lôa Tr÷ la (tËp truyÖn, 1988); Phï sa quª mÑ (tËp th¬, 1991); Quê hơng địa đạo (tập truyên và kí);... Tác giả đã đợc nhận: Giải Nhì Giải thởng Cửu Long Nam Bộ (1954); Giải Nhì Cuộc thi viết cho thiếu nhi do MÆt trËn tæ quèc Thµnh phè Hå ChÝ Minh tæ chøc; Gi¶i thëng Héi nhµ v¨n Thµnh phè Hå ChÝ Minh; T¨ng thëng ñy ban toµn quèc Liªn hiÖp V¨n häc - NghÖ thuËt ViÖt Nam. 2. T¸c phÈm: - Bài thơ Viếng lăng Bác đợc viết khi lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đợc xây dựng xong, đất nớc thống nhất, đồng bào miền Nam đã có thể thực hiện đ ợc mong ớc ra viếng Bác. Trong niềm xúc động vô bờ của đoàn ngời vào lăng viếng Bác, Viễn Phơng đã viết bài thơ này.  H÷u ThØnh "Sang thu" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ H÷u ThØnh sinh n¨m 1942, quª ë huyªn Tam D¬ng, tØnh VÜnh Phóc.H÷u ThØnh sinh ra trong mét gia đình nông dân có truyền thống Nho häc. §· tr¶i qua tuæi Êu th¬ kh«ng dÔ dµng, chØ thùc sù ® îc ®i häc tõ sau hßa b×nh lËp l¹i(1954). Tèt nghiÖp phổ thông (1963), sau đó vào bộ đội Tăng - thiết giáp và nhiều năm tham gia chiến đấu tại các chiến trờng Đờng 8- Nam Lào (1970-1971) , Quảng Trị (1972), Tây Nguyên và chiến dịch Hồ Chí Minh. N¨m 1981, sau khi tèt nghiÖp trêng viÕt v¨n NguyÔn Du( khãa 1), H÷u ThØnh vÒ lµm phã tæng biªn tËp t¹p chí Văn nghệ Quân đội. ông đợc bầu vào Ban Chấp hành Hội nhà Văn Việt Nam từ khóa III(1983) đến nay. Hiện là Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Phó Chủ t5ịch Hội liên hiệpVăn học - Nghệ thuậtViệt Nam, đại biểu Quèc héi khãa X, XI. "Trớc khi là nhà thơ, Hữu Thỉnh đã là một ng ời lính, sống thậy sự cuộc sóng của mình giữa lòng cuộc chiến đấu của dân tộc, Hình tợng ngời lính và hiện thực lớn lao, sôi động của những năm tháng chiến tranh ác liệt đã trở thành nguồn cảm hứng chủ đạo cho các tập thơ của Hữu Thỉnh. Ngay ở tập thơ âm vang chiến hào, Hữu Thỉnh đã có một giọng điệu riêng chân thật trong cảm xúc, tinh tế và có nhiều tìm tòi trong cách biểu hiện. Sức bền của đất, Trên một chiếc xe tăng và Chuyến đò đêm giáp ranh là những bài thơ đ ợc nhiều ngời biết tiếng. Một trong những đặc điểm đa đến sự thành công trong thơ Hữu Thỉnh là sự vận dụng nhuần nhuyễn và linh hoạt những câu tục ngữ , ca dao dân gian. Nét đặc trng này cũng là một điểm mạnh và là yếu tố cơ bản hình thành cá tính thơ Hữu Thỉnh làm nên nét đặc sắc cho thơ ông. Tr ờng ca Đờng tới thành phố đời đã thực sự đánh dấu một giai đoạn trởng thành của thơ Hữu Thỉnh. Hiện thực của mỗi thời chiến trận đã đ ợc thể hiện với một quy môvà chiều dày hơn hẳn những tác phẩm ở những giai đoạn trớc. Bằng những hình tợng tiêu biểu đầy cảm xúc, chặng đờng dẫn đến chiền thắng của dân tộc đợc miêu tả và lí giải hợp lí, đạt hiệu quả nghệ thuật cao, trong đó có khá nhiều những câu thơ tài hoa xúc động. Trờng ca Biển viết về đảo Trờng Sa là một cuộc đối thoại khôn cùng giữa con ngời và biển cả. Nhiều suy nghĩ và chiêm nghiệm sâu sắcvề cuộc đời đã đợc thể hiện trong đó. Trớc đây những câu thơ hay của Hữu Thỉnh thiên về cảm. Bây giờ câu thơ cña «ng ®Ëm mµu triÕt luËn, cã søc nÆng cña suy nghÜ vµ chiªm nghiÖm. ChÊt lîng th¬ H÷u ThØnh thÓ hiÖn một quá trình phấn đấu.

(8) không ngừng. Tập Th mùa đông là một nỗ lực tự vơn lên mình của ông"(từ điển tác giả, tác phẩm văn học Việt Nam dïng cho nhµ trêng S®®) C¸c t¸c phÈm chÝnh: ©m vang chiÕn hµo (in chung 1975); §êng tíi thµnh phố (trờng ca, 1979); Khi bé Hoa ra đời (thơ thiếu nhi, in chung); Th mùa đông (1984) ; Trờng ca Biển (1984); Từ chiến hào đến thành phố (1985);.. Tác giả đã đợc nhận : Giải nhất cuộc thi thơ báoVăn nghệ(1976), Giải thởng Hội Nhà văn Việt Nam(1980,1995); Gi¶i thëng v¨n häc ASEAN (1999); Gi¶i thëng Nhµ níc (2001);... H÷u ThØnh cã nhiÒu bµi th¬ hay vÒ con ngêi vµ cuéc sèng n«ng th«n. 2. T¸c phÈm: Bài thơ Sang thu đợc tác giả sáng tác năm 1977, thể hiện những cảm nhận tinh tế của nhà thơ trớc biến th¸i cña thiªn nhiªn tõ h¹ sang thu.  Y Ph¬ng "Nãi víi con" 1. T¸c gi¶: Nhµ th¬ Y Ph¬ng tªn khai sinh lµ Høa VÜnh Síc, sinh n¨m 1948, t¹i x· L¨ng HiÕu, huyÖn Trïng Kh¸nh, tØnh Cao B»ng, hiÖn ë Hµ Néi. ¤ng lµ Héi viªn héI Nhµ v¨n ViÖt Nam(1988). Y Phơng nhập ngũ năm 1968, phục vụ trong quân đội đến năm 1981 chuyển về công tác tại Sở Văn hóaThông tin Cao Bằng. Th¬ Y Ph¬ng nh mét bøc tranh thæ cÈm®an dÖt nh÷ng mµu s¾c kh¸c nhau, phong phó vµ ®a d¹ng, nhng trong có màu sắc chủ đạo, âm điệu chính là bản sắc dân tộc rất đậm nét và độc đáo. Nết độc đáo đó nằm ở c¶ néi dung vµ h×nh thøc. Víi Y Ph¬ng, th¬ cña d©n téc Tµy nãi riªng vµ th¬ ViÖt nam nãi chung, cã thªm mét giäng ®iÖu míi, mét phong cach míi. (Tõ ®iÓn t¸c gi¸ t¸c phÈm v¨n häc ViÖt Nam dïng trong nhµ trêng). C¸c t¸c phÈm chÝnh: Ngêi hoa nói(kÞch b¶n s©n khÊu, 1982);TiÕng h¸t th¸ng giªng(th¬, 1986); Löa hång mét gãc( th¬ in chung, 1987);Lêi chóc (th¬,1991); §µn then (th¬, 1996).... Tác giả đã nhận đợc: giải A cuộc thi thơ tạp chí Văn nghệ quân dội; Giải thởng loại A Giải thởng văn học 1987 cña héi nhµ v¨n ViÖt Nam.... 2. T¸c phÈm: Về hoàn cảnh ra đời bài thơ Nói với con, nhà thơ Y Phơng cho biết: Những năm cuối bảy mơi đầu tám mơi của thế kỉ XX , đời sống tinh thần và vật chất của nhân dân ta cả nớc nói chung, nhân đan cả nớc nói chung, nhân dân các dân tộc thiểu số ở miền núi nói riêng, vô cùng khó khăn thiếu thốn. Bởi vì đất nớc ta vừa ra khỏi cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ lâu dài và cục kì gian khổ. Hiện thực xã hội ấy đã tác động sâu sắc đến đời sống con ng ời. Đại bộ phận nhân dân ta vẫn kiên trì khắc phục và tìm mọi cách để vợi qua để duy trì đời sống. Họ vẫn tồn tại và không ngừng sinh trởng là không phải nhê vµo phÐp mµu cña lîng siªu nhiªn nµo mµ chØ dùa vµo søc m¹nh tinh thÇn cña truyÒn thèng v¨n hãa tõ ngàn đời mà ông cha ta để lại. Cuối năm 1975, tôi cũng mới từ mắt trận trở về, sau tám năm đánh giặc xa nhµ nay trë vÒ lÊy vî sinh con trong bèi c¶nh tóng thiÕu bÇn hµn chung cña toµn x· héi. Nh×n c¸ch con cÇm b¸t c¬m ¨n kh«ng thÞt c¸ mµ lßng xãt ®au kh«n t¶. Bëi chóng t«i còng nh nhiều gia đình cán bộ khác chỉ sống bằng đồng lơng quá ít ỏi. Hàng hoá khan hiếm, giá cả leo thang từng ngày đến chóng mặt. Bên cạnh cái tốt của những ngời làm ăn lơng thiện, không ít những con ngời bị tha hóa biÕn chÊt. Hä bu«n b¸n lËn, lîi dông khÏ hë cña nhµ níc mãc lèi lµm ¨n phi ph¸p. ë miÒn Nam, mét bé phËn nhỏ công chức dới thời ngụy quyền Sài Gòn không chịu đợc đã tìm mọi cách để vợt biên trốn ra nớc ngoài. Từ hiện thực khó khăn ngày ấy, tôi làm bài thơ này để tâm sự với chính mình, động viên mình, đồng thời là để nhắc nhở con cái sau này.”  NguyÔn Minh Ch©u - "BÕn quª" 1.T¸c gi¶: - Nhµ v¨n NguyÔn Minh Ch©u ( 1930- 1989) sinh t¹i lµng Th«i, x · Quúnh H¶i, huyÖn Quúnh L u, tØnh NghÖ An. ¤ng lµ héi viªn héi nhµ v¨n ViÖt Nam (1972). - Hoạt động văn học của Nguyễn Minh Châu khá phong phú và có những thành công đáng trân trọng. Chỉ riêng về lĩnh vực sáng tac, nhiều tác phẩm của ông đã trở thành đề tài tìm hiểu của hàng trăm bài báo, bài nghiên cứu và những chuyên luận khoa học trong và ngoài nớc. Đọc lại những trang viết cảu ông, đọc lại những bài viết về ông, có thể thấy rằng: về cuộc đời và sự nghiệp vă học của Nguyễn Minh Châu còn tiềm ẩn nhiÒu vÊn, nhiÒu ngîi ý cã kh¶ n¨ng høa hÑn cho viÖc tiÕp tôc t×m hiÓu, nghiªn cøu ë nh÷ng b×nh diÖn vµ ph ¬ng ph¸p tiÕp cËn míi.” (NguyÔn Träng Hoµn, NguyÔn Minh Ch©u- vÒ t¸c gia vµ t¸c phÈm, NXB Gi¸o dôc 2001). C¸c t¸c phÈm chÝnh : Cöa s«ng (tiÓu thuyÕt, 1967) ; Nh÷ng vïng trêi kh¸c nhau ( TËp truyÖn ng¾n, 1970) ; DÊu ch©n ngêi lÝnh (tiÓu thuyÕt, 1972) ; Tõ gi· tuæi th¬ (tiÓu thuyÕt, 1974) ; MiÒn ch¸y (tiÓu thuyÕt, 1977) ; Löa tõ nh÷ng ng«i nhµ (tiÓu thuyÕt,1977) ; Nh÷ng ngµy lu l¹c (tiÓu thuyÕt, 1981); Nh÷ng ngêi ®i tõ trong rõng ra (tiểu thuyết, 1982) ; Ngời đàn bà trên chiến tàu tốc hành ( Tập truyện ngắn, 1983) ; Đảo đá kì lạ ( 1985) ;.

(9) Mảnh đất tình yêu (tiểu thuyết, 1987) ; Chiếc thuyền ngoài xa ( Tập truyện ngắn, 1987) ; Cỏ lau ( Tập truyện vừa, 1989) ; Trang giấy chiếc đèn ( tiểu luận phê bình, 1994) ; ... Tác giả đã đợc nhận : Giải thởng bộ quốc phòng ( 1984, 1989) ; Giải thởng hội nhà văn Việt Nam ( 1988, 1989) ; Gi¶i thëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc vµ nghÖ thuËt ( 2000) . 2. T¸c phÈm: TruyÖn ng¾n BÕn Quª in trong tËp truyÖn cïng tªn cña NguyÔn Minh Châu, xuất bản năm 1985. Trong truyện ngắn này, ngòi bút của nhà văn hớng vào đời sống thế sự nhân sinh thờng ngày với những xhi tiết sinh hoạt đời để phát hiện đợc chiều sâu của cuộc sống với bao quy luật và nghÞch lý, vît ra khái c¸ch nh×n, c¸ch nghÜ tríc ®©y cña c¶ x· héi vµ cña chÝnh t¸c gi¶.  Lª Minh Khuª - "Nh÷ng ng«i sao xa x«i" 1.T¸c gi¶ : Nhµ v¨n Lª Minh Khuª sinh n¨m 1949 t¹i x· An H¶i, huyÖn TÜnh Gia, tØnh Thanh Hãa ; Héi viªn héi nhµ v¨n ViÖt Nam ( 1980). Tốt nghiệp phổ thông trung học, Lê Minh Khuê tham gia đội thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nớc. Những năm tháng vất vả gian nan mà hào hùng ở ngoài tuyến lửa đã tạo cảm hứng chi ́nh những sáng tác của chị sau này. Năm 1969 , chị là phóng viên Tiền phong. Năm 19723- 1977, phóng viên đài phát thanh Giải phóng và sau đó là đài truyền hình Việt Nam.Từ 1978 đến nay, nhà văn Lê Minh Khuê là biên tập viên nhà xuÊt b¶n Héi Nhµ v¨n. Là nhà văn sở trờng về truyện ngắn, từ sau năm 1975, sáng tác của Lê Minh Khuê đã bám sát những biến chuyển của đời sống, đề cập đến nhiếu vấn đề bức xúc của x ã hội thời điểm mới. Ngòi bút miêu tả tâm lí của Lª Minh Khuª kh¸ s¾c s¶o, nhÊt lµ khi miªu t¶ t©m lÝ phô n÷. C¸c t¸c phÈm chÝnh: Cao ®iÓm mïa h¹ ( 1978) ; §oµn kÕt (1980) ; ThiÕu n÷ mÆc ¸o dµi xanh (1984) ; Mét chiều xa thành phố (1987) ; Em đã không quên (1990) ; Bi khịch nhỏ (1993) ; Trong làn gió heo may (1998) ; ... Tác giả đã đợc nhận: Giải thởng văn xuôi Hội Nhà văn Việt Nam năm 1987 ( tập truyện ngắn: Mội chiều xa thµnh phè). 2. T¸c phÈm: TruyÖn Nh÷ng ng«i sao xa x«i viÕt vÒ ba c« g¸i thanh niªn xung phong lµm nhiÖm vô ph¸ bom ë mét cao điểm trong thời kì cuộc chiền tranh trống đế quốc Mĩ đang diễm ra khốc liệt. Miêu tả các cô gắi hằng ngày, hằng giờ đối mặt với nguy hiểm nhng hấ dẫn của truyện không phải ở những chi tiết, sự kiện hòi hộp, nóng bỏng mà ở khả năng miêu tả đời sống tâm hồn con ngời khá sinh động, sâu sắc của tác giả.. III- HƯỚNG DẪN ÔN TẬP MỘT SỐ BÀI CỤ THỂ: 1. Cảnh ngày xuân I/VỊ TRÍ ĐOẠN TRÍCH : Đây la đoạn tiếp liền theo đoạn tả vẻ đẹp hai chị em Kiều.Đoạn nay tả cảnh chị em Kiều du xuân trong tiết Thanh minh. Cũng la một lễ hội ngay xuân theo phong tục Trung Quốc. II/BỐ CỤC: a/4 câu đầu : Tả cảnh ngay xuân. b/ 8 câu kế : Khung cảnh lễ hội trong tiết thanh minh. c/6 câu cuối : Chị em Kiều du xuân trở về. III/ ĐỌC VÀ HIỂU VĂN BẢN : 1/ Khung cảnh ngay xuân : Bốn câu thơ đầu gợi lên khung cảnh mùa xuân : “Ngay xuân con én đưa thoi . Thiều quang chín chục đã ngoai sáu mươi. Cỏ non xanh rợn chân trời. Canh lê trắng điểm một vai bông hoa” Ý câu đầu la ngay xuân qua đi nhanh như chiếc thoi dệt cửi do cái thoi thường lam giống như con chim én . Nhưng cũng có thể hiểu la cảnh ngay xuân chim én bay lượn đầy trời như con thoi đưa ngụ ý tiếc nuối ngay xuân qua nhanh quá. Như thế hai câu đầu vừa nói về thời gian ma còn gợi tả không gian mùa xuân. Hai câu còn lại la một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp. “Cỏ non xanh rợn chân trời. Canh lê trắng điểm một vai bông hoa” Bát ngát trải rộng đến tận chân trời la thảm cỏ non tơ xanh rợn. Đó chính la gam mau nền của bức tranh.

(10) ngay xuân tươi đẹp. Trên nền thảm cỏ xanh ấy điểm thêm vai bông lê trắng. Mau sắc của bức tranh thật hai hòa. Tất cả cho thấy ngay xuân ở đây thật mới mẻ, thanh tân, dạt dao sức sống trong một không khí trong lanh, thanh thoát. Từ “điểm” dùng ở đây lam cho bức tranh thêm sinh động, có hồn. 3/ Chị em du xuân trở về : Cảnh vật, không khí mùa xuân trong sáu câu nay so với mấy câu đầu đã có sự khác biệt. Cái không khí rộn rang náo nức của buôi sáng không còn . Mọi thứ đều đã lắng xuống, nhạt dần. Cảnh vật lúc nay từ nắng cũng “nhạt” đi, khe suối nhỏ, nhịp cầu bắc ngang tuy vẫn giư nét thanh diụ của mùa xuân với mọi chuyển động nhẹ nhang, nhưng mặt trời ngả bóng về Tây, bước chân người thẩn thơ lưu luyến, tiếc nuối, dòng nước uốn quanh. Nhưng tất nhiên thời gian khác thì không gian cũng khác. Nếu cảnh trong bốn câu đầu la cảnh buôi sáng lúc lễ hôi mới bắt đầu thì ở đây la cảnh chiều tan hội . Tâm trạng mọi người theo đó cũng khác hẳn. Nhưng từ láy “nao nao”, “ta ta”, “thanh thanh” đâu chỉ tả cảnh ma còn ngụ tình … Một cái gì đó lãng đãng, bâng khuâng, xuyến xao va tiếc nuối…Ngay vui nao rồi cũng qua, cuộc vui nao rồi cũng tan...Bởi lẽ "Sự vật chảy trôi không ngoái đầu nhìn lại...Sự vật chảy trôi không quyền nao ngăn cản nỗi" ( R. Tagore). 2. Chị em Thuý Kiều I. MỞ BÀI “ Chị em Thúy kiều” la đoạn trích từ truyện Kiều của Nguyễn Du. Đoạn trích miêu tả bức chân dung xinh đẹp của hai chị em Thúy Kiều va Thúy Vân. Nhưng bức chân dung ấy thể hiện tai năng nghệ thuật tả người của Nguyễn Du. II. THÂN BÀI: Đoạn thơ đầy tính sáng tạo, cách miêu tả phong phú. Đây la bức chân dung của hai nhân vật chính ma Nguyễn Du đã danh cho tất cả sự ưu ái trân trọng. Trình tự giới thiệu, miêu tả của nha thơ rất cô điển: mở đầu giới thiệu chung, sau đó miêu tả riêng va cuối cùng kết luận chung. Mở đầu đoạn trích, tác giả viết : “ Đầu lòng hai ả… Thúy Vân” Cách giới thiệu của nha thơ thật tai tình, chỉ bằng hai câu lục bát người đọc hiểu được lai lịch, vai vế của hai chị em. Đó la hai người con gái xinh đẹp “tố nga” của gia đình Vương Viên Ngoại: Thúy Kiều la chị; Thúy Vân la em. Chỉ bằng vai nét phác họa, tác giả đã gợi được mối thiện cảm cho người đọc “ Mai cốt cách…vẹn mười” / Đừng nghĩ rằng hễ bắt tay vao vẻ chân dung la người ta vẻ mặt, mắt, miệng …Ở Nguyễn Du, nha thơ chú ý trước hết đến “ cốt cách” va “ tinh thần”. Bằng biện pháp đảo ngư, kết hợp tương trưng va ẩn dụ người đọc hình dung vóc dáng thanh tao, mảnh dẻ duyên dáng va tâm hồn trong sáng tinh sạch của họ. vẻ đẹp của mỗi người đều có nhưng nét riêng va đều đạt đến độ hoan mĩ “ mười phân vẹn mười” Chân dung của Thúy Vân được nha thơ miêu tả chỉ bốn câu “ Vân xem …mau da” Ở bốn câu thơ người đọc thấy được sự miêu tả tinh tế va toan vẹn từ khuôn mặt, nét may, mau da, mái tóc đến nụ cười , tiếng nói va phong thái ứng xử. Nang có khuôn mặt xinh đẹp, đầy đặn tươi sáng như vầng trăng tròn, lông may thanh tú như nét may ngai, miệng nang cười tươi như đóa hoa mới nở, tiếng nang thốt ra nhẹ nhang đằm thắm trong trẻo như viên ngọc qúy sáng lấp lánh , tóc nang la lan mây bồng bềnh nhẹ tênh trên nền trời xanh thắm, lan da mượt ma mịn mang tắng sáng. Bằng cách sử dụng sáng tạo nhưng biện pháp có tính ước lệ, tác giả đã khắc họa một Thúy Vân thùy mị đoan trang phúc hậu, khiêm nhường…Một vẻ đẹp khiến cho mọi người kính nể, chấp nhận một cách êm đềm. Thật vậy, cười nói đoan trang trang la ngay thật, đúng mực, không quanh co châm chọc lam người ta phật lòng, Từ nhưng thông điệp nghệ thuật” mây thua” , “tuyết nhường” Thúy Vân tất sẽ có một tương lai hạnh phúc, một cuộc sống yên vui. Vân la vậy còn Kiều ? Bức chân dung của cô chị được nha thơ khắc họa trong mười hai dòng thơ tiếp theo trên hai bình diện tai va sắc . Với Kiều nha thơ vẻ : “ Kiều cang …kém xanh” / Nang có đôi mắt sáng trong veo thăm thẳm như lan nước mùa thu . Cửa sô tâm hồn Kiều la thế - la thăm thẳm nhưng nỗi niềm chất chứa . Nét may của đôi mắt ấy xanh tươi nhẹ nhang như dáng núi mùa xuân. Vẻ đẹp sắc sảo mặn ma của nang lam cho hoa, liễu phải ghen hờn, nước thanh nghiêng đô. Đẹp như thế la tuyệt thế giai nhân trên đời kh6ng ai sánh bằng. rất khác va hơn hẳn vẻ đẹp đoan trang phúc hậu của Vân. Có sắc, Kiều còn la một cô gái thông minh va rất mực tai hoa “ Thông minh…não nhân”/ Tai của Kiều được giới thiệu lần lượt theo lối liệt kê: tai thơ, tai họa, tai đan , tai hát ca…tai nao cũng cũng siêu tuyệt . Đáng chú ý la các từ “vốn sẵn tính trời” , “ pha nghề, đủ mùi, ăn đứt”…lam cho tai nao cũng đầy đủ va trọn vẹn. Ngoai ra Kiều còn sáng tác nhạc, một bai đan ai oán “ Thiên bạc mệnh” ai nghe cũng buồn thảm đớn.

(11) đau. Với sắc đẹp “ chim sa cá lặn” , rồi tai hoa trí tuệ thiên bẩm, một tâm hồn đa sầu đa cảm của nang lam sao tránh khỏi sự hủy diệt của định mệnh nghiệt ngã . Cũng như đoạn tả Thúy Vân, đoạn tả Kiều chức năng dự báo còn phong phú va rõ rệt hơn : dự báo tấn bi kịch “ hồng nhan bạc mệnh” không tránh khỏi suốt mười lăm năm lưu lạc chìm nôi của nang. Bốn câu thơ cuối của đoạn trích, Nguyễn Du kết luận lại phẩm hạnh của họ : “ Phong lưu…mặc ai” / Tuôi tuy đã đến độ lấy chồng nhưng hai nang sống rất kỉ cương , lễ giáo “Êm đềm” chỉ tư thế đai các, “ mặc ai” la thái độ điềm tĩnh , cao giá của người đẹp. Đây cũng la cách ngợi ca kín đáo của nha thơ. Cả vẻ đẹp lẫn tai năng của nhân vật tuy đều được vẽ rất khéo, bút pháp đa dạng nhưng vẫn nằm trong khuôn khô của nghệ thuật trung đại với nhưng đường nét ước lệ, cao quý, hoan hảo, lí tưởng. Đáng chú ý la dụng ý của tác giả khi phân biệt nét khác nhau của hai nhân vật la nhấn mạng nét nay, bỏ qua nét kia lam hiện rõ hai bức chân dung , dự báo số phận về sau của mỗi người. nang Vân rồi sẽ hưởng đầy hạnh phúc, còn nang Kiều sẽ bị tạo hóa đố kị, ghen ghét. Đó la nghệ thuật “tả ý” tinh vi, thâm thúy của Nguyễn Du. Điều ma không một tác giả nao có thể vượt qua la mỗi nhân vật người đọc cảm nhận được vẻ đẹp bên ngoai hiểu được phẩm chật, đạo đức , tâm hồn họ, va đặc biệt la dự báo tương lai số phận về sau. Chính sự tai ti2ng đó Nguyễn Du được tôn vinh la “ bậc thầy của nghệt tả người” III. KẾT BÀI: Tóm lại, bằng nghệ thuật tả độc đáo va nhất la với tấm lòng ưu ái của tác giả danh cho nhân vật, Nguyễn Du đã giúp người đọc cảm nhận vẻ đẹp của hai chị em Thúy Vân – Thúy Kiều.. 3. Kiều ở lầu Ngưng Bích I/ VỊ TRÍ ĐỌAN TRÍCH. Sau khi nhận Kiều từ tay Mã giám sinh, Tú Ba buộc nang tiếp khách nhưng Kiều không chịu. Mụ đã đánh đập thúc ép nên nang đã tự sát để mong thóat khỏi cảnh ô nhục nhưng không được. Tú Ba đanh giam lỏng nang trong lầu Ngưng Bích nói la để tìm nơi xứng đáng gả chồng cho nang nhưng kì thật la đợi để thực hiện mưu ma chước quỷ băt nang phải lam gái lầu xanh kiếm lợi cho mụ. Đọan trích gồm 22 câu từ câu 1033 đến câu 1054. II/ ĐẠI Ý trích đọan :. Tả cảnh nơi lầu Ngưng Bích va tâm trạng cô đơn, buồn khô, nhớ nha, nhớ người yêu của Kiều III/ BỐ CỤC : a/ 6 câu đầu : Giới thiệu thời gian không gian. b/ 8 câu kế : Tâm trạng cô đơn, buồn khô nhớ người yêu, nhớ cha mẹ của Kiều. c/ 8 câu cuối : Ngọai cảnh trong mắt Kiều. IV/ ĐỌC VÀ HIỂU VĂN BẢN .. 1/Hòan cảnh cô đơn của Kiều : Sáu câu đầu la bức tranh thiên nhiên tại lầu Ngưng Bích . Gợi tả hòan cảnh cô đơn của Kiều Trước hết la hình ảnh bị giam lỏng : “Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân”. Khóa xuân la khóa kín tuôi xuân, ý nói la bị cấm cung. Hai chư cấm cung cho thấy Kiều bị giam trong lầu Ngưng Bích như co gái bị cấm cung . Nang trơ trọi giưa một khung cảnh thiên nhiên vắng lặng, heo hút , không một bóng người : “Vẻ non xa tấm trăng gần soi chung. Bốn bề bát ngát xa trông, Cát vang cồn nọ, bụi hồng dặm kia”. Câu thơ "Bốn bề bát ngát xa trông” như mở ra trước mắt Kiều một không gian rợn ngợp. Từ lầu cao nhìn ra la nhưng dãy núi bát ngát điệp trùng xa mờ va mảnh trăng gần gũi như sắp chạm đầu. Trước mắt nang la cảnh vật bốn bề xa trông bát ngát, bên thì từng đụn cát vang nhấp nhô như sóng lượn , bên thì nhưng đám bụi hồng trải khắp dặm xa. Cảnh thiên nhiên mênh mông hoang vắng đó cang lam nôi bật hơn nỗi niềm cô đơn, buồn tủi của Kiều khiến nang thêm bẻ bang chua xót : “Bẽ bang mây sớm đèn khuya. Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng” Cụm từ “mây sớm đèn khuya” la từ thời gian khép kín. Khuya va sớm, đêm va ngay Kiều lẻ loi trơ trọi chỉ.

(12) biết lam bạn với mây va đèn . Có thể nói đây la lúc nang cô đơn tuyệt đối. 2/ Tâm trạng Thúy Kiều : a/ Buồn va nhớ: Trong xúc cảm, trước hết, nang nhớ đến Kim Trọng. Nang hình dung ra người yêu đang sầu tư ngóng đợi. Có lẽ hơn lúc nao hết, trong lúc nay, Kiều thương Kim Trọng vô hạn. Trong tình thương ấy có một chút ân hận ,nang cảm thấy như mình có lỗi với chang. Để chang phải ngay đêm trông ngóng, đau khô, mòn mõi “ray trông mai chờ”, Kiều xót xa, ân hận như một kẻ phụ tình. “Tưởng người dưới nguyệt chén đồng. Tin sương luống nhưng ray trông mai chờ”. Cang thương nhớ người yêu , cang tiếc nuối mối tình đầu không trọn vẹn, Kiều cang thấm thía tình cảnh bơ vơ nơi đất khách quê người của mình va cang hiểu tấm lòng sắt son của mình đối với Kim sẽ không bao giờ phai nhạt. “Bên trời góc bểbơ vơ. Tấm son gột rửa bao giờ cho phai”. Ở bốn câu thơ còn lại , Kiều xót xa thương nhớ cha mẹ : “Xót người tựa cửa hôm mai . Quạt nồng ấm lạnh nhưng ai đó giờ ? Sân Lai cách mấy nắng mưa. Có khi gốc tử đã vừa người ôm” Với cha mẹ, nỗi nhớ thương của Kiều cũng ngập tran xót xa, da diết . Tuy đã bán mình cứu cha va em khỏi cảnh ngục tù nhưng Kiều vẫn thấy mình chưa trọn đạo lam con . Nang hình dung ra bóng song thân giayếu đang ngay đên “tựa cửa” ngóng trông mình va xót xa tự nghĩ ai sẽ la người thay mình chăm sóc cha mẹ . Chỉ với bốn câu thơ độc thọai nội tâm, tác giả đã thể hiện một cách sinh động , cao đẹp va đầy xúc cảm tấm lòng hiếu thảo của Kiều. Trong đọan thơ nay , tai năng của thi hao Nguyễn du còn thể hiện ở chỗ đã đặt tình trước hiếu khi viết về tâm trạng Kiều. Để nang nhớ người yêu trước rồi mới nhớ đến cha mẹ. Điều nay thật chuẩn xác va khách quan vì đối vơi cha mẹ Kiều đả tự bán mình, như vậy cũng đã đền đáp được một phần chư hiếu, công ơn sinh thanh dưỡng dục của cha mẹ. Còn đối với Kim Trọng, Kiều đã thấy mình lỗi hẹn như một người bạc tình: “Kim lang ơi, hỡi Kim lang. Thôi thôi thiếp đã phụ chang từ đây” Đây la một chi tiết nhỏ nhưng nó cho thấy cái tinh tế trong tâm lý nhân vật ma Nguyễn Du nhận ra đã thể hiện một cách cực kỳ chính xác. b/ Buồn va lo : Tám câu cuối la tâm trọang buồn lo của Kiều qua nghệ thuật tả cảnh ngụ tình : “Buồn trông cửa bể chiều hôm. Thuyền ai thấp thóang cánh buồm xa xa. Buồn trông ngọn nước mới sa. Hoa trôi man mác biết la về đâu. Buồn trông nội cỏ dau dau. Chân mây mặt đất một mau xanh xanh”. “Buồn” va “trông”. Buồn va cô đơn, nhìn đâu cũng thấy cảnh vật như có hồn, như cũng buồn theo mình. Cụm từ “buồn trông” như một điệp khúc vừa tạo ra nhạc điệu du dương vừa thể hiện nỗi buồn lớp lớp trao dâng trong lòng Kiều. Có nhưng nét tả thực với “cửa bể, cánh buồm, chân mây, tiếng sóng…” nhưng đều chứa đựng nhiều nghĩa ẩn dụ , gợi mở nhưng liên tuởng phản ảnh nỗi lòng Kiều . Kúc nay nang đang cảm thấy số phận cô đơn mong manh trong hiện tại va hãi hùng trước tương lai bão táp như đang chực chờ, đe dọa: “Buồn trông gió cuốm mặt ghềnh. Ào ao tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi” Nang tưởng tượng như mình đang ở giưa biển khơi, bốn bề ầm ầm sóng vỗ . sóng dư gao thét, cuồng nộ, tiếng dội bên tai dâng tran dội cả vao tâm hồn , vây bủa nang như dự báo cơn giông bão sẽ đô ập xuống đầu không biết vao lúc nao… Kiều ở lầu Ngưng Bích la một trong nhưng đọan tả cảnh ngụ tình hay nhất trong Truyện Kiều.. 4. Phân tích tác phẩm Mùa xuân nho nhỏ * Yêu cầu về nội dung: Nội dung chính: Bai thơ được viết tháng 11.1980, khoảng 1 tháng sau thì nha thơ qua đời. Bai thơ la khúc ca xuân, la tấm lòng tha thiết, gắn bó của Thanh Hải đối với đất nước, cách mạng. Các em có thể dựa vao 3 ý sau để phân tích:.

(13) 1/ Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời: - Miêu tả theo lối phác hoạ nhưng nha thơ vẽ ra được cả không gian gợi cảm vô cùng, mau sắc tươi thắm, âm thanh vang vọng rộn rang, tươi vui. - Cảm xúc say sưa ngây ngất của nha thơ được diễn tả đa dạng va tập trung nhiều ở chi tiết tạo hình “Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng” 2/ Mùa xuân của đất nước va cách mạng: Từ mùa xuân của thiên nhiên chuyển sang cảm nhận về mùa xuân đất nước, cách mạng với hình ảnh “lộc non” gắn liền với hình ảnh người chiến sĩ va người nông dân đều trao dâng sức sống mãnh liệt, tự tin với tương lai xán lạn rộng mở (Đất nước như vì sao...) 3/ Tâm niệm của nha thơ: - Nha thơ khéo chọn vẻ đẹp của thiên nhiên để thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, ước nguyện nung nấu của chính mình. Đấy cũng la nhưng hình ảnh đơn sơ, nhỏ bé (con chim hót, một nhanh hoa, nốt trầm...) nhưng giau sức gợi, thể hiện vẻ đẹp cao quý của tâm hồn, lối sống của con người cách mạng. Va nghệ thuật điệp ngư, sự chuyển đôi đại từ “tôi” sang “ta” cũng góp phần lam sáng tỏ nội dung, ý nghĩa bai thơ. -“Mùa xuân nho nhỏ” la một ý thơ hay, vừa thể hiện sự khiêm tốn đồng thời cũng la ý nguyện được sống có ích được cống hiến một phần công sức nhiệt huyết của mình trong việc lam nên mùa xuân rộng lớn của đất nước xã hội. - Đoạn kết bai thơ nghe nhẹ nhang lan tỏa ma sâu lắng bởi lan điệu dân ca xứ Huế, tỏ rõ niềm tin yêu lạc quan của Thanh Hải - người con xứ Huế. 4. Phát biểu nhận thức, suy nghĩ của bản thân: * Gợi ý: - Lối sống đẹp la biết phục vụ, cống hiến, hy sinh vì người khác, vì đồng bao, vì quê hương đất nước thân yêu. - Sống có mục đích, ước mơ, lý tưởng cao đẹp. - Luôn trau dồi tri thức, rèn luyện nhân cách, đạo đức để trở thanh công dân tốt, có ích cho quê hương đất nước. - Tuôi trẻ cần tránh xa nhưng tệ nạn xã hội, đến với nhưng hoạt động vui chơi lanh mạnh, bô ích... vv va vv.... 5. Anh thanh niên (Lặng lẽ Sa Pa) Phân tích những phẩm chất cao đẹp, đáng quý ở anh thanh niên.. 1. Anh thanh niên có những suy nghĩ và quan niệm đúng đắn về công việc và cuộc sống. + Công việc la niềm vui, niềm đam mê cháy bỏng. + Cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi mang lại niềm vui, hạnh phúc cho mọi người. 2. Anh thanh niên có những hành động cao đẹp. + Vượt qua mọi khó khăn thử thách để lam quen với cuộc sống chỉ có một mình trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2.600 m. + Dồn tất cả thời gian công sức, tự nguyện tự giác hoan thanh xuất sắc công việc vốn hết sức vất vả va đơn điệu. 3. Anh thanh niên có phong cách sống rất đáng quý, đáng trân trọng. + Tô chức cuộc sống ngăn nắp, khoa học, phong phú cả về vật chất va tinh thần. + Khiêm tốn, cởi mở, chân thanh với mọi người..

(14) Đánh giá nhân vật, phát biểu cảm nghĩ. Nhân vật anh thanh niên tiêu biểu cho nhưng con người lao động mới, sống có lý tưởng, vô tư, lặng thầm, cống hiến hết mình cho đất nước. Nhân vật anh thanh niên giúp ta hiểu thêm về thế hệ cha anh đi trước trong một giai đoạn lịch sử của dân tộc. Trân trọng, khâm phục nhưng nhân vật đáng quý, đáng mến trong “Lặng lẽ Sa Pa”, ta nghĩ tới trách nhiệm, hanh động của thanh niên chúng ta trong công cuộc bảo vệ va xây dựng đất nước thời kỳ đôi mới.. 6. Hình ảnh người lính qua hai bài thơ Đồng chí và Tiểu đội xe không kính So sánh hình ảnh người lính cách mạng qua hai bài thơ “Đồng chí” và “Tiểu đội xe không kính”. Câu hỏi:So sánh hình ảnh người lính cách mạng qua hai bai thơ “Đồng chí” va “Bai thơ về tiểu đội xe không kính”. Học sinh cần nêu được 3 ý sau: Ý 1: Giới thiệu chung - Về đề tai: Dân tộc ta đứng lên tiến hanh hai cuộc chiến tranh cách mạng oanh liệt chống Pháp va chống Mỹ. Lẽ tất nhiên, ở đất nước hơn ba mươi năm chưa rời tay súng. Hình ảnh anh “Bộ đội cụ Hồ” la hình ảnh “con người đẹp nhất” đáng yêu nhất trong văn thơ va la niềm tự hao lớn của dân tộc. - Về hai tác phẩm: Cùng với nhiều bai thơ khác, bai thơ “Đồng chí” sáng tác vao đầu năm 1948 khi tác giả Chính Hưu chiến đấu trong chiến dịch Việt Bắc, bai thơ “Tiểu đội xe không kính” sáng tác năm 1969 khi tác giả Phạm Tiến Duật tham gia họat động ở tuyến đường Trường Sơn đã khắc họa thanh công về đề tai người lính. - Về luận đề: hình tượng anh bộ đội được ghi lại trong hai bai thơ đã lưu giư trong văn chương Việt Nam hai gương mặt đẹp, đáng yêu của người lính trong hai thời kỳ lịch sử. Ý 2: Phân tích lịch sử 1. Nhưng điểm chung: Đây la người lính của nhân dân nên họ cùng mang nhưng vẻ đẹp chung: - Yêu nước, yêu quê hương yêu đồng chí: + Có thể phân tích các câu thơ “Giếng nước gốc đa nhớ người ra trận” (Đồng chí) va “Xe vẫn chạy vì miền nam phía trước” (Tiểu đội xe không kính). + Có thể phân tích cử chỉ nắm tay chất chứa bao tình cảm không lời trong cả hai bai thơ thể hiện sự gắn bó đồng chí - Vượt qua mọi khó khăn gian khô để quyết tâm tiêu diệt giặc hoan thanh nhiệm vụ: + Tất cả nhưng khó khăn gian khô, thử thách được tái hiện bằng nhưng chi tiết hết sức thật, không né tránh tô vẽ trong cả hai bai thơ. + Thế ma, các chiến sĩ đều có một tư thế ngoan cường “chờ giặc tới”, “ung dung nhìn thẳng”. - Lạc quan tin tưởng: Cả hai bai thơ đều thể hiện tinh thần lạc quan của người lính. Từ “miệng cười buốt giá” của anh bộ đội kháng chiến chống Pháp đến “nhìn nhau mặt lấm cười ha ha” của anh lính lái xe thời chống Mỹ đều thể hiện tinh thần lạc quan, khí phách anh hùng. 2. Nhưng điểm riêng khác nhau - Bai thơ “Đồng chí” của Chính Hưu thể hiện người lính nông dân thời kỳ đầu cuộc kháng chiến chống Pháp với vẻ đẹp giản dị, mộc mạc ma sâu sắc. Tình đồng chí thiềng liêng hòa quyện với tình giao tiếp khi lý tưởng chiến đấu đãa rực sáng trong tâm hồn. “Súng bên súng đầu sát bên đầu Đêm rét chung chăn thanh đôi tri kỷ Đồng chí!” - Bai thơ “Tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật thể hiện người lính lái xe trong cuộc kháng chiến chống Mỹ với vẻ đẹp trẻ trung, ngang tang. Đây la thế hệ nhưng người lính có học vấn, có bản lĩnh chiến đấu, có tâm hồm nhạy cảm, có tính cách riêng mang chất “lính”đáng yêu. Họ tất cả vì miền Nam ruột thịt với trái tim yêu nước cháy bỏng. “Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước Chỉ cần trong xe có một trái tim” Ý 3: Đánh giá chung.

(15) - Hình tượng người lính dù ở thời kỳ kháng chiến chống Pháp hay kháng chiến chống Mỹ đều mang phaẩm chất cao đẹp của “anh bộ đội cụ Hồ” thời đại đã cung cấp cho các nha thơ nhưng nguyên mẫu đẹp đẽ, họ tại nên nhưng hình tượng lam xúc động lòng người. - Viết về nhưng người lính, các nha thơ nói về chính mình va nhưng người đồng đội của mình. Vì thế, hình tượng người chân thật va sinh động. IV- MỘT SỐ KĨ THUẬT LÀM BÀI THI: I- Dàn ý của một bài văn - Một số minh họa 1. Mở bài: Thường có những yếu tố sau: - Giới thiệu một vai nét tiêu biểu nhất về tác giả, tác phẩm. Chú ý đến xuất xứ, hoan cảnh lịch sử, phong cách nghệ thuật va nét đặc sắc của tác phẩm (dẫn dắt). - Nêu chủ đề (hoặc ý chủ đạo) của tác phẩm, hoặc đoạn văn, đoạn thơ. - Trích dẫn (có 3 cách: một la chép đủ, hai la trích dẫn đầu - cuối, ba la không trích dẫn). 2. Thân bài: Có thể cắt ngang, có thể bô dọc, có thể phối hợp dọc ngang: thường thường phân tích thơ thì cắt ngang, phân tích truyện thì bô dọc. Lần lượt phân tích từng phần, hết phần nay, chuyển ý chuyển đoạn qua phân tích phần khác, lần lượt phân tích cho đến hết. Lựa chọn yếu tố để phân tích, coi trọng các trọng tâm, trọng điểm. Ở mỗi phần, thao tác phân tích như sau: bám sát ngôn ngư, hình ảnh phân tích ý va nghệ thuật; phân tích đến đâu kết hợp với trích dẫn minh hoạ đến đấy. Vận dụng triệt để các thao tác so sánh đối chiếu, viết lời bình, liên tưởng mở rộng. (Đọc kỹ mục 2). Trình tự như sau: - Phân tích phần 1 - chuyển ý, chuyển đoạn - Phân tích phần 2 - chuyển ý, chuyển đoạn - Phân tích phần 3, 4 (nếu có). 3. Kết bài: - Tông hợp lại, đánh giá tác phẩm trên hai phương diện: giá trị tư tưởng va giá trị nghệ thuật. - Nêu tác dụng của tác phẩm. - Cảm nghĩ của người viết, hoặc của lứa tuôi. 1. . Minh hoạ phần mở bài: a.Ví dụ 1 : Phân tích bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” của Nguyễn Khoa Điềm. Bai thơ Khúc hát ru nhưng em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm ra đời ngay tại chiến khu Trị – Thiên, trong nhưng ngay kháng chiến chống Mĩ đang dần đến thắng lợi nhưng vẫn còn vô cùng gian khô. Nha thơ đã tận mắt chứng kiến hình ảnh nhưng ba mẹ Ta-ôi giã gạo nuôi bộ đội đánh Mĩ, để cảm xúc từ hiện thực thăng hoa thanh nhưng vần thơ có sức lay động mãnh liệt. Bai thơ “thể hiện tình yêu thương con gắn với lòng yêu nước, với tinh thần chiến đấu của người mẹ miền tây Thừa Thiên bằng nhưng khúc ru nhịp nhang, mang giọng điệu ngọt ngao trìu mến”. b. Ví dụ 2: Phân tích bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy. Trăng- hình ảnh giản dị ma quen thuộc, trong sáng va trư tình. Trăng đã trở thanh đề tai thường xuyên xuất hiện trên nhưng trang thơ của các thi sĩ qua bao thời đại. Nếu như “ Tĩnh dạ tứ” cũa Lí Bạch tả cảnh đêm trăng sáng tuyệt đẹp gợi lên nỗi niềm nhớ quê hương, “ Vọng nguyệt” của Hồ Chí Minh thể hiện tâm hồn lạc quan, phong thái ung dung va lòng yêu thiên nhiên tha thiết của Bác thì đến với bai thớ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy, chúng ta bắt gặp hình ảnh vầng trăng mang ý nghĩa triết lí sâu sắc.Đó chính la đạo lí “uống nước nhớ nguồn”.. 2. Minh họa phân tích một phần trong thân bài.

(16) Ví dụ: Không phải ngẫu nhiên khi phô nhạc bai thơ nay, nhạc sĩ Trần Hoan đã đặt lại tựa đề la Lời ru trên nương, bởi lẽ chính nhưng lời ru đã lam thanh cấu tứ của bai thơ, dẫn dắt ta vao một thế giới mang đậm bản sắc riêng của người Ta-ôi. Bai thơ như la minh chứng của tấm lòng đồng bao dân tộc một lòng tin theo Đảng, , thương con thương bộ đội, thương yêu núi rừng nương rẫy lang bản, thương đất nước. Tình thương thanh điệp khúc xuyên suốt theo nhịp chay của mẹ : Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ Có lẽ đây la lời của nha thơ, ham chứa bao trìu mến danh cho chú bé Ta-ôi như muốn góp thêm bao thương mến hoa cùng khúc ru của mẹ. Hình ảnh ấy khiến người đọc bồi hồi nhớ lại nhưng câu thơ viết về người mẹ Việt Bắc trong kháng chiến chống Pháp của nha thơ Tố Hưu : Nhớ người mẹ nắng cháy lưng Địu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô Người mẹ chống Pháp va người mẹ chống Mĩ có nhưng điểm tương đồng trong công việc. Nhưng ở Nguyễn Khoa Điềm, hình ảnh thơ nay không xuất phát từ nỗi nhớ ma được cất lên ngay giưa hiện thực chống Mĩ. Nét đẹp của hình tượng được khơi lên từ tính chất công việc “Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội”. Người mẹ được khắc hoạ trong từng chi tiết sống động nhất, nôi bật với tứ thơ thật đẹp : Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng. Tưởng như trong động tác của mẹ cũng đã ngân lên nhịp điệu ru ngọt ngao va nhịp đưa em đều đặn an bình như trên một cánh võng êm. Tác giả hoan toan không thi vị hoá ma bằng ngòi bút tả thực giúp người đọc nhận ra : mồ hôi mẹ nóng hôi, vai mẹ gầy – bao vất vả như đọng cả trên đôi vai mẹ. Mỗi khúc ru hiện lên hình ảnh mẹ trong nhiều tư thế cũng như công việc khác nhau : giã gạo, tỉa bắp, chuyển lán, đạp rừng… như hoan chỉnh bức chân dung lao động khoẻ khoắn cũng như niềm hân hoan được hoa vao nhưng công việc kháng chiến. Không nhưng thế, qua nhưng hình ảnh nay, ta còn hình dung một nhịp sống bình thản của nhưng người dân va cán bộ chiến sĩ ở chiến khu chống Mĩ. Mặc dù, trong thực tế, đây la nơi hứng chịu rất nhiều bom đạn kẻ thù va luôn phải đương đầu với nhưng cuộc hanh quân lùng sục “tìm va diệt”, can quét hòng xóa sạch dấu tích của vùng chiến khu đầu mối Bắc – Nam nay. Cuộc sống khó khăn thiếu thốn đòi hỏi phải tự cấp tự túc, tăng gia sản xuất, bảo đảm nuôi quân đánh giặc. Hình ảnh người mẹ giã gạo khiến ta lại liên tưởng đến nhưng nhịp chay trong bai hát Tiếng chay trên sóc Bom Bo của cố nhạc sĩ Xuân Hồng. Ở đâu cũng vậy, khi cách mạng được bao bọc, chăm chút bằng tất cả tình cảm yêu nước của nhân dân, khi biết dựa vao dân thì không sức mạnh tan bạo nao của kẻ thù có thể khuất phục. Gạo danh để nuôi quân, mẹ lại lên nương tỉa bắp, cùng với a-kay. Đang sau hanh động đó ẩn chứa vẻ đẹp của sự hi sinh, nhường cơm sẻ áo cho người cách mạng. Lòng mẹ bao dung lại được cảm nhận bằng bao tình cảm thương mến của nha thơ : Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi Mặt trời của mẹ, con nằm trên lưng Lời thơ thật dịu dang như ru sâu thêm giấc ngủ cho em cu Tai, như muốn sẻ chia nhưng vất vả nhọc nhằn trong công việc của mẹ. Không gian mênh mang của vùng núi rừng tây Thừa Thiên như mở ra với ánh mặt trời lan toả khắp núi đồi. Nôi bật giưa khung cảnh la người mẹ Ta-ôi với công việc cần mẫn. Nhưng mẹ không hề đơn độc chính vì có mặt trời của mẹ – em cu Tai đang ngon giấc. Với cách ví von đặc sắc nay, nha thơ đã tạo nên liên tưởng về mối quan hệ mật thiết của con người với núi rừng, nương rẫy. Không có tình cảm gắn bó, không thể tạo được liên tưởng thú vị giưa hạt bắp với con nằm trên lưng. Mặt trời không gợi ra cảm giác về độ nóng, độ chói ma trở thanh hình tượng biểu trưng cho nguồn sống mạnh mẽ. Mặt trời của bắp đem lại hạt mẩy hạt chắc. Mặt trời của mẹ – em cu Tai la hạnh phúc, nguồn sống của mẹ. Nhưng chú bé Ta-ôi được tắm trong ánh sáng sẽ trở nên vạm vỡ săn chắc, ánh mặt trời hao phóng ban tặng cho mẹ nhưng đứa con khoẻ mạnh của núi rừng. Hình tượng sáng tạo của Nguyễn Khoa Điềm đã đem lại nhưng rung cảm thẩm mĩ đặc biệt..

(17) 3. Minh họa phần kết bài Ví dụ : Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm đã tạo được nhưng cảm xúc đồng điệu với bao người con miền Nam anh dũng thời chống Mĩ, nói lên trọn vẹn vẻ đẹp va tâm tư của người dân tộc miền tây Thừa Thiên trung dũng kiên cường, thủy chung với cách mạng. Cảm xúc bình dị trong sáng với hình tượng người mẹ đã lam nên sức hấp dẫn riêng của tác phẩm. Từ ngôn ngư đến hình ảnh thơ đều đậm chất dân tộc, đem đến cho người đọc nhưng cảm nhận đặc biệt thương mến cùng hoa theo lời ru cho giấc ngủ thanh bình của em bé Ta-ôi. Bai thơ toát lên tinh thần lạc quan cách mạng, kết đọng nhưng ân tình sâu lắng của nha thơ về nhân dân đất nước cũng như niềm tin vao thắng lợi cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Mĩ. Niềm tin ngay ấy giờ đây đã thanh hiện thực. Em cu Tai ngay ấy giờ đây cũng đã trưởng thanh va sống lam người Tự do như niềm mong mỏi ngay nao thiết tha trong lời ru của mẹ. Nhưng lời ru ngay ấy mãi còn sức vang ngân trong lòng bao thế hệ, bồi đắp tình yêu quê hương đất nước, con người Việt Nam. II- Cách làm bài thi vào lớp 10 THPT môn Ngữ văn: * Cấu tạo đề thi và cách làm bài: Cấu trúc đề thi thường có 2 phần trắc nghiệm va tự luận I. Phần trắc nghiệm thường có từ 4 đến 8 câu mối câu có giá trị điểm từ 0,25 đến 0,5 điểm. Khi lam bai các em đừng vội vang ma nên tiến hanh theo các bước sau: - Đọc kĩ yêu cầu của từng câu hỏi ( phải danh khoảng 5à 7 phút). - Đọc xem các câu hỏi có nội dung liên đới bắc cầu giưa câu nọ với câu kia không? - Xác định ý đúng bước 1 bằng cách dùng bút chì khoang nhẹ vao các ý đó. - Dùng phương pháp phân tích loại trừ tình huống để loại các ý trả lời gây nhiễu. - Khi thấy chắc chắn thìquyết định lựa chọn. - Nếu thấy chưa chắc chắn thì tạm dừng va chuyển xang phần tự luận để lam, lam song phần tự luận quay lại lam tiếp sẽ có quyết định khách quan hơn. * Khi đã qua các bước trên, thấy hoan toan yên tâm thì mới khoanh hoặc ghi ý lựa chọn tránh tẩy xoá hoặc đánh dấu gây nhiễu. II. Phần tự luận thường có từ 3 đến 4 câu liên quan tới các kiến thức về Tiếng Việt, Tập lam văn va Tác phẩm văn học, chiếm khoảng 5 đến 7 điểm. Câu 1: Thường là chép thuộc lòng một đoạn thơ, một bài thơ đã học trong chương trình hoặc yêu cầu tóm tắt tiểu sử tác giả hoặc tóm tắt nội dung tác phẩm văn xuôi. Khi lam dạng bai tập nay, các em phải cần chú ý nhưng điểm sau: 1,1. Với câu hỏi yêu cầu chép thuộc lòng: - Bình tĩnh hình dung nhớ lại tên bai thơ. - Xác định xem bai thơ đó của tác giả nao; đoạn thơ đó thuộc bai thơ nao? Câu thơ đầu của đoạn đó la câu gì? Bai thơ hoặc đoạn thơ đó viết theo thể thơ gì? để khi chép lại trình bay theo đúng cách trình bay của khô thơ. - Chép nháp. - Đọc lại. - Kiểm tra chính tả, dấu câu, ở bản nháp. - Viết vao bai lam. Ví dụ 1: Hãy chép thuộc lòng 4 câu thơ đầu của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận. Với câu hỏi nay các em phải lam đảm bảo yêu cầu sau: - Đây la đoạn đầu tiên của bai thơ “ Đoan thuyền đánh cá” của tác giả Huy Cận vì vậy ta phải chép như sau mới đảm bảo: “Mặt trời xuống biển như hòn lửa Sóng đã cài then đêm sập cửa Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi.

(18) Câu hát căng buồm cùng gió khơi”… ( Đoan thuyền đánh cá-Huy Cận) Ví dụ 2: Hãy chép thuộc lòng 4 câu thơ miêu tả Thuý Vân trong đoạn “ Chị em Thuý Kiều” của Nguyễn Du - Ta khẳng định đây la đoạn thơ nằm ở giưa đoạn thơ “Chị em Thuý Kiều” của Nguyễn Du. Vì vậy ta phải chép lại đoạn thơ đó như sau: … “ Vân xem trang trọng khác vời Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang Hoa cười ngọc thốt đoan trang Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da”… (Chị em Thuý Kiều-Truyện Kiều-Nguyễn Du) Ví dụ 3: Hãy chép thuộc lòng 6 câu thơ cuối trong bài thơ tiếng gà trưa của nhà thơ Xuân Quỳnh. - Ta khẳng định đây la đoạn cuối cùng của bai thơ tiếng ga trưa vì vậy ta phải chép như sau: ... “Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu tô quốc Vì xóm lang thân thuộc Ba ơi cũng vì Ba Vì tiếng ga cục tác Ổ trứng hồng tuôi thơ” (Tiếng gà trưa - Xuân Quỳnh) 1,2. Với câu hỏi thuộc dạng tóm tắt tiểu sử tác giả hoặc tóm tắt nội dung tác phẩm văn xuôi Khi lam các câu hỏi thuộc dạng nay các em cần viết thanh một đoạn văn hoan chỉnh, có câu chủ đề va các ý triển khai. Về tiểu sử tác giả nên theo các bước sau: -Tên thật, tên hiệu, tên chư, các bút danh khác (nếu có) -Năm sinh, năm mất (nếu có) -Khái quát sự nghiệp văn chương theo từng chặng -Khái quát phong cách nghệ thuật độc đáo hoặc nét riêng đặc sắc -Các tác phẩm chính (kể tên ít nhất 2 tác phẩm) Ví dụ: Tóm tắt tiểu sử nhà thơ Chế Lan Viên Chế Lan Viên (1920-1989) tên thật là Phan Ngọc Hoan, quê ở huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị nhưng lớn lên ở Bình Định. Trước Cách mạng tháng Tám 1945, Chế Lan Viên đã nổi tiếng trong phong trào Thơ mới với một hồn thơ “kỳ dị” (Hoài Thanh). Sau Cách mạng ông tiếp tục có nhiều tìm tòi sáng tạo, trở thành một trong những tên tuổi hàng đầu của nền thơ Việt Nam thế kỷ XX. Thơ Chế Lan Viên mang tính trí tuệ và triết lý sâu sắc. Năm 1996, ông được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. Các tập thơ chính: Điêu tàn (1937), Hoa ngày thường – Chim báo bão (1967)… Lưu ý, khi lam bai, nếu không nhớ tác giả quê ở huyện, xã nao thì chỉ viết tên tỉnh cũng được. Đối với bài tập yêu cầu tóm tắt tác phẩm văn xuôi, các em nên tóm tắt theo nhân vật chính với các chi tiết quan trọng (tránh sa vao nhưng chi tiết vụn vặt, tản mạn). Ví dụ, nhân vật kể chuyện trong Chiếc lược ngà của nha văn Nguyễn Quang Sáng la ông Ba nhưng khi tóm tắt nên theo nhân vật chính la anh Sáu, cha bé Thu. Câu 2 . Có 2 dạng: 2,1. Thường yêu cầu viết một đoạn văn từ 8-10 câu theo một trong các phương pháp viết đoạn văn (diễn dịch, quy nạp…), bình luận về một câu nói, trong đó có thanh phần biệt lập, khởi ngư hoặc sử dụng phép liên kết đã học..

(19) Khi lam nhưng dạng bai tập nay các em nên tập trung viết đoạn văn hoan chỉnh trước rồi sau đó thêm thanh phần biệt lập, khởi ngư hoặc phép liên kết sau. Khi đã hoan thanh, một yêu cầu bắt buộc la các em phải chỉ ra cụ thể, đâu la câu chủ đề, đâu la các thanh phần ma đề tai yêu cầu. Đề bai thường ra nhưng câu tục ngư hoặc danh ngôn mang tính triết lý như “Tốt gỗ hơn tốt nước sơn”, “ Không thầy đố may lam nên”, “Không có việc gì khó – Chỉ sợ lòng không bền – Đao núi va lấp biển – Quyết chí ắt lam nên”… Khi bình luận những câu như vậy, các em nên theo các bước sau: -Giới thiệu câu tục ngư, danh ngôn (trích nguyên văn) -Giải thích -Đánh giá đúng sai -Bình luận mở rộng: liên hệ thực tế, liên hệ bản thân… -Rút ra ý nghĩa của câu danh ngôn, tục ngư Ví dụ: Viết một đoạn văn ngắn (8-10 câu) nêu suy nghĩ của em về lời dạy của Bác Hồ: “Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời”. Trong đó có 2 thanh phần biệt lập, 1 phép liên kết đã học. Bài làm: Hồ Chủ Tịch, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, đã để lại nhiều câu nói nôi tiếng có giá trị như nhưng lời răn dạy. Có lẽ không ai la không biết câu: “Học hỏi la một việc phải tiếp tục suốt đời”. Học hỏi có nghĩa la tiếp thu tri thức ma nhân loại từ sách vở, từ cuộc sống, từ nhưng người xung quanh ta. Học hỏi la một quá trình lâu dai chứ không thể trong một thời gian ngắn bởi vậy Bác Hồ nói đó la việc phải tiếp tục suốt đời, không ngừng nghỉ, không mệt mỏi. Tri thức nhân loại thì vô tận va mỗi giây mỗi phút trôi qua la bao tri thức mới được ra đời. Nếu không liên tục học hỏi thì chúng ta sẽ nhanh chóng bị lạc hậu. Học phải đi đôi với hỏi để hiểu sâu sắc kiến thức, biến tri thức thanh của mình chứ không phải la sự tiếp nhận thụ động. Câu nói của Bác ra đời đã lâu nhưng đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Mỗi người Việt Nam phải học theo lời dạy của Người để không ngừng tiến bộ. Và bản thân Hồ Chủ Tịch cũng la tấm gương sáng ngời của một con người suốt đời học hỏi. Sau đó phải ghi rõ: vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam: la thanh phần biệt lập, thanh phần phụ chú có lẽ: thanh phần biệt lập, thanh phần tình thái và: phép liên kết, phép nối 2,2. Phân tich giá trị sử dụng của các phép tu từ, từ loại trong đoạn văn hoặc đoạn thơ. Khi lam đề nay các em cần: - Đọc kĩ đoạn thơ đó, nhớ, va ghi vao bai lam: Đoạn thơ đó năm ở bai thơ nao? của tác giả nảo? nội dung của bai thơ đó nói về vấn đề gì? nghệ thuật chủ đạo của bai thơ la gì? - Ghi ra nháp các tín hiệu nghệ thuật sử dụng trong các câu thơ đó, xác định xem phép tu từ hoặc từ loại nao la chủ công lam toát lên nội dung của đoạn thơ đó. - Ghi rõ các từ ngư biểu hiện các phép tu từ đó - Tác dụng của các phép tu từ, từ loại, cách hiệp vần trong các câu thơ đó la gì đối với cảnh, nhân vật trư tình va với toan bộ bai thơ va trong việc thể hiện cảm xúc của tác giả - Đọc lại nháp nếu thấy yên tâm va tin tưởng thì chép vao bai lam. Còn nếu chưa yên tâm thì tạm dừng ở mức lam nháp. chuyển sang lam các phần tiếp theo va sẽ lam tiếp sau khi đã hoan thanh các phần khác của bai lam. VÍ DỤ: Nêu tác dụng của việc sử dụng từ láy trong nhưng câu thơ sau: Nao nao dòng nước uốn quanh, Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang. Sè sè nấm đất bên đường, Rầu rầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh. Chúng ta phải lam như sau:.

(20) - ây la 4 câu thơ trong đoạn “Cảnh ngay xuân” trích truyện Kiều của Nguyễn Du. 4 câu thơ đã sử dụng các từ láy như: nao nao, nho nhỏ, sè sè, rầu rầu. trong đó các từ láy “nao nao, rầu rầu” là các từ láy góp phần quan trọng tạo nên sắc thái cảnh vật và tâm trạng con người. - Việc sử dụng từ láy đó có tác dụng trong đoạn thơ, cụ thể la: + Các từ láy nao nao, rầu rầu la nhưng từ láy vốn thường được dùng để diễn tả tâm trạng con người. + Trong đoạn thơ, các từ láy nao nao, rầu rầu chẳng nhưng biểu đạt được sắc thái cảnh vật (từ nao nao: góp phần diễn tả bức tranh mùa xuân thanh nhẹ với dòng nước lưng lờ trôi xuôi trong bóng chiều ta; từ rầu rầu: gợi sự ảm đạm, mau sắc úa tan của cỏ trên nấm mộ Đạm Tiên) ma còn biểu lộ rõ nét tâm trạng con người (từ nao nao: thể hiện tâm trạng bâng khuâng, luyến tiếc, xao xuyến về một buôi du xuân, sự linh cảm về nhưng điều sắp xảy ra - Kiều sẽ gặp nấm mộ Đạm Tiên, gặp Kim Trọng; từ rầu rầu: thể hiện nét buồn, sự thương cảm của Kiều khi đứng trước nấm mồ vô chủ). + Được đảo lên đầu câu thơ, các từ láy trên có tác dụng nhấn mạnh tâm trạng con người dụng ý của nha thơ. Các từ láy nao nao, rầu rầu đã lam bật lên nghệ thuật tả cảnh đặc sắc trong đoạn thơ: cảnh vật được miêu tả qua tâm trạng con người, nhuốm mau sắc tâm trạng con người. Câu 3 (5 điểm): Thường yêu cầu phân tích thơ hoặc phân tích nhân vật trong tác phẩm văn xuôi. Yêu cầu bắt buộc la trước khi thi, các em phải đọc kỹ SGK Đọc Kết quả cần đạt để biết nhưng đơn vị kiến thức cần nắm Đọc kỹ văn bản tác phẩm: đối với thơ, yêu cầu thuộc lòng, với văn xuôi thì phải nhớ các chi tiết va tóm tắt lại được. Đọc chú thích để hiểu về tác giả va hoan cảnh sáng tác tác phẩm. Đọc chú thích để hiểu từ khó (đặc biệt la điển tích, điển cố, từ khó trong văn học cô, nhưng từ địa phương…) Xem lại Đọc – hiểu văn bản va trả lời lại các câu hỏi. Nhớ kỹ phần ghi nhớ. Đối với dạng bai phân tích một đoạn thơ hoặc một đoạn trích thì phải nhắc lại vị trí của đoạn, khi phân tích phải đặt trong chỉnh thể tác phẩm để hiểu hơn đoạn trích. Khi đề bai yêu cầu phân tích nhân vật hoặc nhưng vấn đề liên quan đến nội dung, các em cũng phải nhắc đến nhưng yếu tố nghệ thuật ma tác giả sử dụng để chuyển tải nội dung (nghệ thuật xây dựng tình huống truyện, nghệ thuật miêu tả nhân vật…) Về thời gian lam bai, các em cần phân bố thời gian hợp lý cho các câu. Không nên mất quá nhiểu thời gian cho câu ít điểm, đến khi lam câu nhiều điểm hơn lại không còn thời gian. Tránh tình trạng lam bai “đầu voi, đuôi chuột” sự phân bố thời gian không hợp lý. Sự cẩu thả trong một bai văn rất dễ đem lại sự phản cảm cho người chấm, dù bai lam tốt. Vì vậy, chư các em có thể không đẹp nhưng phải dễ nhìn va trình bay sạch sẽ. Nên lam dan ý trước khi viết bai để bai lam không bị lộn xộn, thiếu ý. Hãy viết văn giản dị, trong sáng. Tránh diễn đạt quá cầu kỳ, hoa mỹ bởi rất dễ sa vao sáo rỗng.. Phần thú hai. PHẦN TIẾNG VIỆT I- MÔT SÔ NÔI DUNG ÔN TÂP TIÊNG VIÊT: Tªn bµi. LÝ thuyÕt. Thùc hµnh.

(21) I- PCHT: 1. Ph¬ng ch©m vÒ lîng 2. Ph¬ng ch©m vÒ chÊt 3. Ph¬ng ch©m quan hÖ. - Giao tiÕp cần nói có nội dung , Nói đúng yêu cầu : Không thiếu, kh«ng thõa - §õng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh không tin là đúng hay không có b»ng chøng x¸c thùc. VÝ dô 1: B¸c cã thÊy con lîn cíi cña t«i ch¹y qua ®©y kh«ng?. - Nói đúng vào đề tài, tránh lạc đề. VÝ dô 3: Xem gÆp nhau cuèi tuÇn.. 4. Ph¬ng ch©m c¸ch thøc. - Nãi ng¾n gän, rµnh m¹ch, tr¸nh nói m¬ hå.. 5. Ph¬ng ch©m lÞch sù. - CÇn tÕ nhÞ, t«n träng ngêi kh¸c. VÝ dô 2: Thi nãi kho¸c. Ví dụ 4 : Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy. - Trâu cày không đợc giết VÝ dô 5: Nớc VN đã có 4000 năm lịch sử Còn nớc Mĩ mới ra đời cách đây 200n¨m. II. Xng h« trong héi tho¹i. - TiÕng ViÖt cã mét hÖ thèng xng hé rÊt phong phó, tinh tÕ vµ giµu s¾c th¸i biÓu c¶m. - C¨n cø vµo t×nh huèng giao tiÕp mµ xng h« cho phï hîp. VÝ dô : ChÞ DËu xng h« víi cai lÖ - LÇn 1 : Ch¸u van «ng, nhµ ch¸u võa tỉnh đợc một lúc, xin ông tha cho - LÇn 2 : Chång t«i ®au èm «ng kh«ng đợc phép hành hạ - LÇn 3 : Mµy trãi ngay chång bµ ®i bµ cho mµy xem. III : Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng. 1. Ph¸t triÓn cña tõ trªn c¬ së nghÜa gèc cña chóng. - 2 ph¬ng thøc : Èn dô, ho¸n dô 2. T¹o tõ ng÷ míi. VÝ dô 1 : Tõ “ ¡n” ( cã 13 nghÜa). Tõ “Ch©n”, “ §Çu” (cã nhiÒu nghÜa). 3. Mîn tõ ng÷ cña níc ngoµi ( Mîn tiÕng H¸n nhiÒu nhÊt). V. ThuËt ng÷. VI. Tæng kÕt tõ vùng. Thuật ngữ : 2 đặc điểm: - Mçi thuËt ng÷ biÓu thÞ mét kh¸i niÖm vµ ngîc l¹i. - Kh«ng cã tÝnh biÓu c¶m 1. Từ đơn và phức 2. Thµnh ng÷ 3. NghÜa cña tõ 4. Tõ nhiÒu nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña. 5.Từ đồng âm 6. Từ đồng nghĩa. VÝ dô 2 : O Sin, in ter net, ®iÖn tho¹i di động … VÝ dô 3 : Ti vi, Gac®bu, quèc kú, quèc ca, gi¸o viªn , häc sinh. VÝ dô : Trêng tõ vùng, Èn dô, ho¸n dô ,đơn chất, mẫu hệ thị tộc, d chỉ …. VÝ dô 1 : ¡n, giam gi÷, tèt t¬i … VÝ dô 2 : “ Níc m¾t c¸ sÊu” VÝ dô 3 :Tr¾ng tay- tay tr¾ng…. VÝ dô 4 : ¨n, cuèc, bµn … VÝ dô 5 : Lång, chÝn … VÝ dô 6 : Qu¶- tr¸i; m¸y bay- phi c¬.

(22) 7. Tõ tr¸i nghÜa 8. Cấp độ khái quát của nghĩa từ ng÷. 9. Trêng tõ vùng. Ví dụ 7 : Xấu- đẹp, cao- thấp Ví dụ 8 : Từ : từ đơn, từ phức, từ ghép, tõ l¸y …. 10. Tõ tîng thanh, tîng h×nh. VÝ dô 10 : Çm Çm….. Ví dụ 9 : “ Mặt lão đột nhiên co rúm lại … hu hu khãc”. ThÊp tho¸ng, man m¸c, …. 11. Mét sè phÐp tu tõ vùng : a. So s¸nh: ( A nh B) b. Èn dô : ( Èn vÒ A) c. Nh©n ho¸ d. Ho¸n dô e. Nãi qu¸(khoa tr¬ng, phãng đại) g. Nãi gi¶m, nãi tr¸nh h. §iÖp ng÷ i. Ch¬i ch÷. VÝ dô 11: a. “MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa” b.“Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ c. “Sóng đã cài then đêm sập cửa” d. “M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm kh¬i e. “ThuyÒn ta l¸i giã … biÓn b»ng” g.“Con ë MiÒn Nam ra th¨m l¨ngB¸c” h. “Buån tr«ng … ghÕ ngåi” i. “Ch÷ tµi liÒn víi ch÷ tai mét vÇn”. 12. Từ địa phơng. VII- Khëi ng÷. VIII- C¸c thµnh phÇn biÖt lËp. IX- NghÜa têng minh hµm ý:. - Đứng trớc chủ ngữ nêu đề tài đợc nói đến trong câu - Có thể thêm quan hệ từ từ đằng trớc: Về, đối với 1. T×nh th¸i: - Cách nhìn của ngời nói đối với sự việc đợc nói đến ở trong câu. - G¾n víi ý kiÕn cña ngêi nãi: - Thái độ ngời nói đối với ngời nghe. 2. C¶m th¸n: BiÓu lé t©m lÝ ngêi nãi: 3. Gọi đáp: Tạo lập hoặc duy trì quan hÖ giao tiÕp 4. Phô chó : - N»m gi÷a 2 dÊu ph¶y - N»m gi÷a 2 dÊu g¹ch ngang - Nằm giữa 2 dấu ngoặc đơn - N»m sau 2 chÊm ( Ýt gÆp). VÝ dô 12 : Ng·- Bæ- TÐ VÝ dô : Giµu, th× t«i còng giµu råi. Sang, th× t«i còng sang råi.. VÝ dô : Tin cËy cao : Ch¾c ch¾n, ch¾c h¼n . + Tin cËy thÊp : H×nh nh, dêng nh… VÝ dô: Theo ý t«i, ý anh , ý «ng Êy … Ví dụ : ạ, à, , nhỉ, nhé, hả, hử, đây, đấy … VÝ dô 2 : Than «i!thêi oanh liÖt nay cßn ®©u? VÝ dô 3 : Nµy; xin lçi, lµm ¬n, tha «ng! … VÝ dô 4: C« bÐ nhµ bªn ( cã ai ngê) Còng vµo du kÝch. H«m gÆp t«i vÉn cêi khóc khÝch M¾t ®en trßn ( th¬ng th¬ng qu¸ ®i th«i) VÝ dô 1 : ¤! C« cßn quªn chiÕc kh¨n mïi soa ®©y nµy.. 1. Nghĩa tờng minh : Đợc diễn đạt trùc tiÕp ( b»ng nh÷ng tõng ng÷ trong c©u) 2. Hàm ý : Không đợc diễn đạt trực Ví dụ 2 : Cơm chín rồi ( mời vào ăn tiÕp b»ng tõ ng÷ trong c©u cơm) Chè đã ngấm rồi đấy ( mời uống chÌ).

(23) ii- «n tËp vÒ C¸c biÖn ph¸p tu tõ: C¸c biÖn ph¸p chñ yÕu: So s¸nh, Èn dô, nh©n hãa, ho¸n dô, nãi qu¸, nãi gi¶m, nãi tr¸nh, ®iÖp ng÷, ch¬i ch÷) 1.So s¸nh : - So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tơng đồng để làm tăng thêm sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. VÝ dô : MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa A nh B So sánh mặt trời = hòn lửa có sự tơng đồng về hình dáng, màu sắc à để làm nổi bật vẻ đẹp cña thiªn nhiªn võa hïng vÜ võa gÇn gòi. 2. Èn dô : - ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tợng này bằng tên sự vật, hiện tợng khác có nét tơng đồng với nó nhằm làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. VÝ dô : Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Mặt trời thứ hai là hình ảnh ẩn dụ vì : lấy tên mặt trời gọi Bác. Mặt trời àBác có sự tơng đồng về c«ng lao gi¸ trÞ. 3. Nh©n hãa : - Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật…bằng những từ ngữ vốn dùng để gọi hoặc tả con ngời, làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật…trở nên gần gũi với con ngời, biểu thị đợc nh÷ng suy nghÜ, t×nh c¶m cña con ngêi. VÝ dô : Hoa cêi ngäc thèt ®oan trang M©y thua níc tãc, tuyÕt nhêng mµu da. Nhân hóa hoa, mây, ngọc, tuyết để miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân sánh ngang với vẻ đẹp của thiên nhiªn, khiÕn cho thiªn nhiªn còng ph¶i mØm cêi, nhêng nhÞn à dù b¸o sè phËn ªm Êm cña nµng V©n. 4. Ho¸n dô : - Ho¸n dô lµ gäi tªn c¸c sù vËt, hiÖn tîng, kh¸i niÖm b»ng tªn cña mét sù vËt, hiÖn tîng, kh¸i niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. VÝ dô : Xe vÉn ch¹y v× MiÒn Nam phÝa tríc ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim Tr¸i tim chØ ngêi chiÕn sÜ yªu níc, kiªn cêng, gan d¹, dòng c¶m à Gi÷a tr¸i tim vµ ngêi chiÕn sÜ cã quan hệ gần gũi với nhau, lấy bộ phận để chỉ toàn thể. 5. Nãi qu¸ : - Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất cớngự vật, hiện tợng đợc miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tợng, tăng sức biểu đạt. VÝ dô : Må h«i th¸nh thãt nh ma ruéng cµy Nói quá mức độ mồ hôi để nhấn mạnh nỗi vất vả của ngời nông dân. 6. Nãi gi¶m, nãi tr¸nh : - Nói giảm, nói tránh là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển tránh gây c¶m gi¸c ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ, tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù. VÝ dô : B¸c n»m trong giÊc ngñ b×nh yªn. Nãi B¸c ®ang n»m ngñ lµ lµm gi¶m ®i nçi ®au mÊt B¸c. 7. §iÖp ng÷ : - Khi nói hoặc viết, ngời ta có thể dùng biện pháp lặp đi, lặp lại từngữ (hoặc cả câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp đi, lặp lại nh vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ đợc lặp lại gọi la ®iÖp ng÷. VÝ dô: Ta lµm con chim hãt ……..xao xuyÕn HS tù ph©n tÝch. 8. Ch¬i ch÷ : - Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hớc…. lµm cho c©u v¨n hÊp dÉn vµ thó vÞ. VÝ dô : Nhí níc ®au lßng con quèc quèc Th¬ng nhµ mái miÖng c¸i gia gia Quèc quèc, gia gia lµ ch¬i ch÷ chØ níc, nhµ - nçi nhí níc th¬ng nhµ cña nhµ th¬.. III. «n tËp Tõ ng÷:.

(24) §¬n vÞ bµi häc. Kh¸i niÖm. Từ đơn. Lµ tõ chØ gåm mét tiÕng. Tõ phøc. Lµ tõ gåm hai hay nhiÒu tiÕng. Tõ ghÐp. Là những từ phức đợc tạo ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa. Tõ l¸y. Lµ nh÷ng tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng. Thµnh ng÷. Lµ lo¹i côm tõ cã cÊu t¹o cè ®inh, biÓu thÞ mét ý nghÜa hoµn chỉnh (tơng đơng nh một 1 từ) NghÜa cña tõ Lµ néi dung (sù vËt, tÝnh chÊt, hoạt động, quan hệ…) mà từ biÓu thÞ. Tõ nhiÒu Lµ tõ mang nh÷ng s¾c th¸i ý nghÜa nghÜa kh¸c nhau do hiÖn tîng chuyÓn nghÜa HiÖn tîng Là hiện tợng đổi nghĩa của từ chuyÓn t¹o ra nh÷ng tõ nhiÒu nghÜa nghÜa cña tõ (nghÜa gèc ® nghÜa chuyÓn) Từ đồng âm Là những từ giống nhau về âm thanh nhng nghÜa kh¸c xa nhau, kh«ng liªn quan g× víi nhau. Từ đồng Lµ nh÷ng tõ cã nghÜa gièng nghÜa nhau hoÆc gÇn gièng nhau. Tõ tr¸i nghÜa Lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau. Cấp độ khái qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ Trêng tõ vùng. Tõ mîn. Tõ H¸n ViÖt. ThuËt ng÷. Lµ nghÜa cña mét tõ ng÷ cã thÓ réng h¬n (kh¸i qu¸t h¬n) hoÆc hÑp h¬n (Ýt kh¸i qu¸t h¬n) nghÜa cña tõ ng÷ kh¸c (nghÜa réng, nghÜa hÑp..) Lµ tËp hîp cña nh÷ng tõ cã Ýt nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa. Lµ nh÷ng tõ vay mîn nhiÒu tõ tiếng của nớc ngoài để biểu thị sự vật, hiện tợng, đặc điểm… mµ tiÕng ViÖt cha cã tõ thËt thích hợp để diễn đạt. Là những từ gốc Hán đợc phát ©m theo c¸ch cña ngêi ViÖt. Lµ tõ ng÷ biÓu thÞ kh¸i niÖm khoa học, công nghệ thờng đợc dïng trong c¸c v¨n b¶n khoa. C¸ch sö dông Thờng dùng để tạo từ ghép, từ láy làm cho vèn tõ thªm phong phó. Dùng định danh sự vật, hiện tợng… rất phong phú trong đời sống. Dùng định danh sự vật, hiện tợng…rất phong phú trong đời sống, sử dụng đúng các loại từ ghép trong giao tiếp, trong lµm bµi. T¹o nªn nh÷ng tõ tîng thanh, tîng h×nh trong v¨n miªu t¶, trong th¬ ca… sử dụng đúng từ láy trong giao tiếp, trong lµm bµi. Lµm cho c©u v¨n thªm h×nh ¶nh, sinh động, tăng tính hình tợng và tính biểu c¶m. Dùng từ đúng chỗ, đúng lúc, hợp lý.. Dùng nhiều trong văn chơng, đặc biệt trong th¬ ca. HiÓu hiÖn tîng chuyÓn nghÜa trong những văn cảnh nhất định. Khi dùng từ đồng âm phải chú ý đến ngữ cảnh để tránh gây hiểu nhầm. Thêng dïng trong th¬ trµo phóng. Dùng từ đồng nghĩa và các loại từ đồng nghĩa để thay thế phải phù hợp với ngữ c¶nh vµ s¾c th¸i biÓu c¶m. Dùng trong thể đối, tạo hình tợng tơng ph¶n, g©y Ên tîng m¹nh, lµm cho lêi nói sinh động Sử dụng nghĩa từ ngữ theo từng cấp độ khái quát, tránh vi phạm cấp độ khái qu¸t cña tõ ng÷. Chú ý cách chuyển trờng từ vựng để t¨ng thªm tÝnh nghÖ thuËt cña ng«n ngữ từ và khả năng diễn đạt (phép nhân ho¸, Èn dô, so s¸nh…) Mợn từ đúng lúc, đúng chỗ để tăng hiệu quả giao tiếp, biểu đạt.. BiÕt sö dông tõ H¸n ViÖt trong nh÷ng ng÷ c¶nh cô thÓ (trang träng, t«n nghiªm…) Dïng thuËt ng÷ chÝnh x¸c 1 nghÜa..

(25) häc, c«ng nghÖ Là từ ngữ đợc dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định (từ địa phơng ở 1 địa phơng) Tõ tîng h×nh Lµ tõ gîi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng vÎ tr¹ng th¸i cña sù vËt. Tõ tîng Lµ tõ m« pháng ©m thanh cña thanh tù nhiªn cña con ngêi. BiÖt ng÷ x· héi. Không nên lạm dụng từ ngữ địa phơng vµ biÖt ng÷ x· héi trong giao tiÕp, trong lµm v¨n. Dïng nhiÒu trong v¨n t¶ vµ tù sù Dïng nhiÒu trong v¨n t¶ vµ tù sù. Phần thú ba. tËp lµm v¨n I- NghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch: Dµn ý chung:. 1/ Më bµi: Nªu t¸c gi¶:………………………………………………………………………… T¸c phÈm:………………………………………………………………………… Hoµn c¶nh s¸ng t¸c:…………………………………………………………….. Bớc đầu nêu nhận định ,đánh giá sơ bộ về tác phẩm:…........................................ 2/ Th©n bµi: - Nhận xét, đánh giá về nội dung: SD các thao tác phân tích- tổng hợp. lí lẽ, dẫn chứng… - Nhận xét đánh giá về nghệ thuật của tác phẩm 3/ Kết bài: Nêu nhận định , đánh giá chung của mình về tác phẩm truyện ( HoÆc ®o¹n trÝch) * Các dạng đề: -. §Ò1: Ph©n tÝch gi¸ trÞ cña chuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng”- NguyÔn D÷ -. GT HiÖn thùc GT nhân đạo GT nghÖ thuËt. Đề 2: “ Qua câu truyện về cuộc đời và cái chết thơng tâm của VN, chuyện“Chuyện ngời con gái Nam Xơng” thể hiện niềm cảm thơng đối với số phận oan nghiệt của ngời phụ nữ VN dới chế độ PK, đồng thời khẳng định vẻ đẹp truyền thống của họ”. (Ng÷ v¨n 9 tËp 1, trang 51) Phân tích nhân vật Vũ Nơng trong truyện “Ngời con gái Nam Xơng” của Nguyễn Dữ để làm sáng tỏ nhận định trên. (§Ò thi tuyÓn sinh vµo 10- N¨m häc 2007-2008) Dµn ý: Đây là kiểu bài phân tích nhân vật có định hớng: “ niềm cảm thơng đối với số phận oan nghiệt của ngời phụ nữ VN dới chế độ PK, đồng thời khẳng định vẻ đẹp truyền thống của họ”. a) Më bµi: Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ vµ “ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng” - TG: Nh th«ng tin SGK - TP: Nh th«ng tin SGK a) Thân bài: Phân tích nhân vật VN để làm sáng tỏ nhận định: b1/ Sè phËn oan nghiÖt cña Vò N¬ng: - T×nh duyªn ngang tr¸i - Mòn mỏi đợi chờ vất vả gian lao - C¸i chÕt th¬ng t©m - Nçi oan c¸ch trë b2/ Vẻ đẹp truyền thống của VN: - Ngời con gái thuỳ mị nết na, t dung tốt đẹp - Ngêi vî thuû chung.

(26) - Ngêi mÑ hiÒn d©u th¶o - Ngêi phô n÷ lÝ tëng trong XHPK c/ §¸nh gi¸: Bi kịch của VN là lời tố cáo XHPK xem trọng quyền uy của những kẻ giàu có, những ngời đàn ông trong gia đình.Những ngời pn đức hạnh ko đợc bênh vựcchở che mà còn bị đối xử bất công vô lí. Vẻ đẹp của VN tiêu biểu cho ngời pn VN từ xa đến nay. Thể hiện cảm thơng đối với số phận oan nghiệt của VNvà KĐ vẻ đẹp truyền thống của nàng, tác phẩm đã thể hiện giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. - Liªn hÖ so s¸nh: TkiÒu, VHDG, HXH¬ng, Chinh phô ng©m… §Ò 3: Ph©n tÝch nh©n vËt anh thanh niªn trong truyÖn :”LÆng lÏ Sa Pa”- NTL 1/ Më bµi - Giíi thiÖu TG_TP: - Giíi thiÖu nh©n vËt anh thanh niªn: 2/Th©n bµi: Phân tích những đặc điểm nhân vật anh thanh niên - Nh©n vËt anh thanh niªn lµ ngêi say mª c«ng viÖc, lÆng lÏ cèng hiÕn hÕt m×nh v× c«ng viÖc + Hoµn c¶nh lµm viÖc: + Vît lªn hoµn c¶nh b»ng nghÞ lùc, g¾n bã, say mª víi c«ng viÖc + Quan niệm đúng đắnvề ý nghĩa công việc của mình, ý nghĩa về cuộc sống + BiÕt tæ chøc s¾p xÕp cuéc sèng mét c¸ch khoa häc hîp lý -. Nhân vật anh thanh niên còn là con ngời có những phẩm chất đáng mến: Sự khiêm tốn,Cởi mở chân thành, quý trọng tình cảm của mọi ngời, khát khao đợc trò chuyện gặp gỡ mọi ngời. * §¸nh gi¸: -. Đánh giá khái quát ý nghĩa: Nhân vật anh thanh niên là con ngời bình dị nhng đã ngày đêm thầm lặng cống hiến công sức của mình cho đất nớc. Qua nhân vật anh thanh niên tác giả muốn nói trong cái im lặng của Sa Pa – nơi ngời ta nghĩ đến nghỉ ngơicó những con ngời làm việc và lo nghĩ nh vậy cho đất nớc. Đồng thời TP còn gợi lên vđ về ý nghĩa và niềm vui của lao động tự giác, vì những mục đích chân chính của con ngời. -. NT: NV chỉ xuất hiện trong thoáng chốc, song vẫn in đậm trong tâm trí ngời đọc, rất ấn tợng. -. nh©n vËt anh thanh niªn hiÖn lªn qua sù c¶m nhËn suy nghÜ cña : ¤ng ho¹ sü, c« kü s, b¸c l¸i xe, làm cho anh đáng mến hơn. 3/ KÕt bµi: Rút ra bài học về ý nghĩa cuộc sống, về lý tởng, nhân sinh quan của thanh niên trong thời đại ngày nay.. II- NghÞ luËn vÒ mét bµi th¬, ®o¹n th¬ Dµn ý chung. 1/ Më bµi: - Nªu t¸c gi¶:……………………………….. - T¸c phÈm:…………………………………. - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c:…………………….… - Bớc đầu nêu nhận xét ,đánh giá sơ bộ về bài thơ ( Nếu là đoạn thơ -nêu rõ vị trí của nó trong bµivµ nªu kh¸i qu¸t ND c¶m xóc cña nã) 2/ Th©n bµi: -Suy nghĩ, đánh giá về nội dung: SD các thao tác phân tích- tổng hợp. lí lẽ, dẫn chứng… - Suy nghĩ, đánh giá về nghệ thuật của tác phẩm 3/ KÕt bµi: Kh¸i qu¸t gi¸ trÞ, ý nghÜa cña ®o¹n th¬, bµi th¬ *Lu ý: - Phải nêu đợc những nhận xét, đánh giá, cảm thụ RIÊNG của ngời viết.

(27) -. Nhận xét, đánh giá, phải gắn với sự phân tích, bình giá ngôn từ , H/ả , giọng điệu, ND cảm xóc…. cña t¸c phÈm Đề 1: Phân tích bài thơ “ Mùa xuân nho nhỏ”- Thanh Hải , để làm rõ ý nghĩa nhan đề của bài th¬ (Quan niÖm sèng cña nhµ th¬) 1/ Më bµi: Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm, hoµn c¶nh s¸ng t¸c(1980) - §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ t¸c phÈm : + Niềm yêu mến thiết tha, sự gắn bó sâu nặng với quê hơng đất nớc + Ước nguyện đợc làm 1 mxnn để dâng cho đời 2/ Th©n bµi : a/ Niềm yêu mến thiết tha, sự gắn bó sâu nặng với quê hơng đất nớc : -Khổ 1 là bức tranh về thiên nhiên đất trời xứ Huế đợc vẽ lên trong tâm tởng nhà thơ khi ông đang n»m trªn giêng bÖnh : + §¶o ng÷ > §Çy søc sèng + Lùa chän h/¶, mµu s¾c hµi hoµ, ©m thanh trong trÎo…. + ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Thính giác- thị giác- xúc giác > Niềm say sa ngây ngất của nhà thơ trớc vẻ đẹp của đất trời lúc vào xuân. - Khổ 2,3: Thể hiện sự gắn bó sâu nặng với quê hơng đất nớc: + Chọn 2 H/ả : Ngời cầm súng, và ngời ra đồng. Vì họ là 2 lực lợng tiêu biểu cho nớc ta lúc bấy giê + Léc: Tîng trng cho sù sinh s«i n¶y në + L¸y: Hèi h¶, x«n xao. +§iÖp tõ :TÊt c¶ + So s¸nh :… + Tõ chän: “Cø” b/ Ước nguyện đợc làm 1 mxnn để dâng cho đời: - H/¶ chän: Chim hãt , cµnh hoa - ¢n dô: Nèt trÇm+ L¸y: Xao xuyÕn - ¢n dô : MXNN + LÆng lÏ + D©ng > Sù khiªm nhêng - §iÖp tõ : Ta lµm, ta nhËp…, Dï lµ : NhÊn m¹nh kh¸t khao cèng hiÕn - §¹i tõ : Ta- chØ íc nguyÖn chung cña nhiÒu ngêi * Chốt ý :Nhà thơ đã đặt ra một vấn đề có ý nghĩa rất lớn đối với cuộc đời mỗi con ngời. Song đợc thÓ hiÖn khÐo lÐo b»ng c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt> RÊt ch©n thµnh, khiªm nhêng> DÔ ®i vµo lßng ngêi. * Th©u tãm gi¸ trÞ ND, NT cña c¶ 2 ý lín trªn 3/ KÕt bµi : Đề 2: Phân tích đoạn thơ sau để làm rõ quan niệm sống của nhà thơ trong bài : MXNN- Thanh Hải: “Ta lµm con chim hãt…..Dï lµ khi tãc b¹c” ( §Ò thi CN- PGD) §Ò 3 : Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ c¸i haycña ®o¹n th¬ sau : “Mäc gi÷a dßng…….t«i høng” ( §Ò thi vµo THPT-2005-2006. 2.5®) Đề 4: Về bài thơ: “MXNN”- Thanh Hải, SGK Văn9 tập 2 có nhận định: “Bài thơ đã thể hiện niềm yêu mến thiết tha với cuộc sống, với đất nớc và ớc nguyện đợc làm một mùa xuân nho nhỏ dâng cho đời của tác giả” Em hãy phân tích bài thơ để làm sáng rõ nhận định đúng đắn đó.. III- Nghị luận về một sự việc hiện tợng đời sống. - Khái niệm: Nghị luận một sự việc hiện tợng trong đời sống xã hội là bàn về một sự việc hiện tợng có ý nghĩa đối với xã hội, đáng khen, đáng chê hay đáng suy nghĩ. - Yêu cần nội dung của một bài nghị luận nêu rõ đợc sự việc, hiện tợng có vấn đề, phân tích mặt đúng sai, lợi hại, chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ thái độ, ý kiến nhận định của ngời viết. §Ò bµi : Trß ch¬i ®iÖn tö lµ mãn tiªu khiÓn hÊp dÉn. NhiÒu b¹n v× m¶i ch¬i ®iÖn tö mµ sao nh·ng học tập và còn vi phạm những sai lầm khác. Hãy nêu suy nghĩ của em về hiện tợng đó. 1. Më bµi:. Gîi ý dµn bµi :.

(28) Giíi thiÖu trß ch¬i ®iÖn tö hiÖn nay lµ mét trß ch¬i rÊt hÊp dÉn c¸c b¹n häc sinh. NhiÒu b¹n v× m¶i ch¬i ®iÖn tö mµ sao nh·ng häc tËp vµ cßn vi ph¹m nh÷ng sai lÇm kh¸c. 2. Th©n bµi: - Chỉ ra đợc các trò chơi điện tử hiện nay đang đợc các bạn học sinh a chuộng: game, MU Hà Nội, c¸c trß ch¬i siªu tèc… - Nguyên nhân của việc ham thích trò chơi điện tử: đây là một bộ môn giải trí hiện đại, kích thích trÝ tß mß. NhiÒu b¹n do m¶i ch¬i, do b¹n bÌ l«i kÐo, rñ rª. - Tác hại của trò chơi điện tử: làm mất thời gian học tập dẫn đến học hành giảm sút, tốn tiền của của gia đình. Những bạn đã ham thích tìm mọi cách để có tiền vào quán điện tử: nói dối bố mẹ , lấy tiền học đi chơi điện tử, kể cả lấy cắp của bạn bè, gia đình hoặc của những ngời xung quanh -> mất đạo đức, trở thành ngời xấu. 3. KÕt bµi: Khẳng định ham mê trò chơi điện tử là một ham mê có hại, cần phải điều chỉnh thế nào để đa công nghệ thông tin hiện đại sử dụng vào những việc có ích.. III- ôn tập nghị luận về một t tởng đạo Lý Dạng đề. Lý thuyÕt. Thùc hµnh. 1.Suy nghÜ cña em vÒ c©u tôc ng÷ “ Tr¨m hay kh«ng b»ng tay quen”. 1. Më bµi -Dẫn dắt vấn đề:. Dạng đề bài tơng tự : 2. “Tèt gç h¬n tèt níc s¬n” 3. “Cái nết đánh chết đẹp”. - Nêu vấn đề: 2. Th©n bµi : a. Gi¶i thÝch: - NghÜa ®en:. 1. Më bµi : - Dùa vµo néi dung: Bµn vÒ MQH gi÷a lÝ thuyÕt vµ thùc hµnh - “ Tr¨m hay kh«ng b»ng tay quen” 2. Th©n bµi: a. Gi¶i thÝch : - Tr¨m hay: Häc lÝ thuyÕt nhiÒu qua s¸ch, b¸o , ë nhµ trêng … - Tay quen : Lµm nhiÒu, thùc hµnh nhiÒu thµnh quen tay. - Häc lÝ thuyÕt nhiÒu kh«ng b»ng thùc hµnh nhiÒu. b. Khẳng định : Đúng, sai b1. Khẳng định: - Câu tục ngữ trên đúng. Vì sao? + Chª häc lý thuyÕt nhiÒu mµ thùc hµnh Ýt (dÉn chøng) + Khen thùc hµnh nhiÒu ( dÉn chøng) b2. Quan niÖm sai tr¸i : - NhiÒu ngêi chØ chó träng häc lÝ thuyÕt nhiÒu mµ kh«ng thùc hµnh (Vµ ngîc l¹i). b3. Më réng : - Có ý cha đúng: Đối với những công việc phức tạp đòi hỏi kỹ thuật cao. - Học phải đi đôi với hành vi : + LÝ thuyÕt gióp thùc hµnh nhanh h¬n, chÝnh x¸c h¬n hiÖu qu¶ cao h¬n. + Thùc hµnh gióp lÝ thuyÕt hoµn thiÖn, thùc tÕ h¬n 3. KÕt bµi :. 4.“NhiÔu ®iÒu… th¬ng nhau cïng” 5. “BÇu ¬i … mét giµn” 6. “Là lành đùm lá rách 7. “Công cha … đạo con 8. “Uèngníc nhí nguån". - NghÜa bãng: - NghÜa c¶ c©u: b. KĐ: đúng, sai - Kh¶ng §Þnh:. 9. “Đi một ngày đàng học một sàng kh«n” 10. “GÇn mùc th× ®en Gần đèn thì rạng” 11.“Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n” “Không thầy đố mày làm nên”. - Quan niÖm sai tr¸i: - Më réng :. 12. “Có tài mà không có đức là ngời vô dụng. Có đức mà không có tài thì lµm viÖc g× còng khã” 13. “Thêi gian lµ vµng” 14. “Tri thøc lµ søc m¹nh” 3. KÕt bµi:.

(29) 15. “ Xíi c¬m th× xíi lßng ta So đũa thì phải so ra lòng ngời”. - Giá trị đạo lí đối với đời sống mçi con ngêi. - Bµi häc hµnh động cho mọi ngêi, b¶n th©n. Nhận thức cho mỗi ngời trong đời sống phải chú trọng nhiều đến thực hành. - Gîi nh¾c chóng ta hoµn thiÖn h¬n - Trong cuộc sống hiện đại : Học phải đi đôi với thực hành. Đề bài tham khảo : Suy nghĩ về đạo lí " Uống nớc nhớ nguồn". Gîi ý : A. Më bµi: Trong kho tàng tục ngữ Việt Nam có nhiều câu tục ngữ sâu sắc thể hiện truyền thống đạo lí của ngời Việt. Một trong những câu đó là câu " Uống nớc nhớ nguồn". Câu thành ngữ nói lên lòng biết ơn đối với những ngời đã làm nên thành quả cho con ngời hởng thụ. B. Th©n bµi: - Gi¶i thÝch ý nghÜa c©u tôc ng÷: + NghÜa ®en: Nớc là sự vật có trong tự nhiên có vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống. Nguån lµ n¬i níc b¾t ®Çu ch¶y. Uống nớc là tận dụng môi trờng tự nhiên để tông tại và phát triển. + NghÜa bãng: Nớc là thành quả vật chất và tinh thần mang tính lịch sử của cộng đồng dân tộc. Uèng níc lµ hëng thô c¸i thµnh qu¶ cña d©n téc Nguồn là những ngời đi trớc đã có công sáng tạo ra các giá trị vật chất và tinh thần của dân tộc. Nhí nguån: lµ lßn biÕt ¬n cho «ng. bµ, tæ tiªn cña d©n téc. - Nhận định đánh giá: + Đối với những ngời đợc giáo dục chu đáo có biểu hiện sâu sắc và có lòng tự trọng thì luôn có ý thức trân trọng, giữ gìn phát huy những thành quả đã có của quê hơng. + Đối với những kẻ kém hiểu biết thì nảy sinh t tởng sùng ngoại, thái độ coi thờng, chê bai thµnh qu¶ d©n téc. + Ngày nay khi đợc thừa hởng những thành quả tốt đẹp của dân tộc mỗi chúng ta không chỉ khắc sâu thêm lòng biết ơn tổ tiên mà còn phải có trách nhiệm nỗ lực học tập và lao động tốt hơn để gãp phÇn c«ng søc nhá bÐ cña m×nh vµo kho tµng di s¶n d©n téc. C. KÕt bµi: Hiểu đợc ý nghĩa sâu xa của câu tục ngữ chúng ta hãy tự xem xét và điều chỉnh suy nghĩ, hành động của mình. Nghĩa là mỗi chúng ta không chỉ có quyền đợc hởng thụ mà còn phải có trách nhiệm và nghĩa vụ đóng góp một phần công sức nhỏ bé của mình vào sự phát triển chung của dân téc.. Phần thứ tư MỘT SỐ ĐỀ VĂN THAM KHẢO ĐỀ SỐ 1 Câu 1: (1,5 điểm) Chép lại chính xác 4 dòng thơ đầu trong đoạn trích Cảnh ngay xuân trích trong Truyện Kiều của Nguyễn Du. Viết khoảng 5 câu nhận xét về nội dung va nghệ thuật của đoạn thơ đó. Câu 2: (6 điểm) Nêu suy nghĩ của em về bai thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận. Gợi ý trả lời:.

(30) Câu 1: (2,5 điểm) Học sinh chép chính xác 4 dòng thơ cho 0,5 điểm (nếu sai 3 lỗi chính tả hoặc từ ngư trừ 0,25 điểm) : Ngày xuân con én đưa thoi, Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi. Cỏ non xanh tận chân trời, Cành lê trắng điểm một vài bông hoa. Nội dung va nghệ thuật của đoạn thơ (1 điểm) + Bức tranh mùa xuân được gợi lên bằng nhiều hình ảnh trong sáng : cỏ non, chim én, canh hoa lê trắng la nhưng hình ảnh đặc trưng của mùa xuân. + Cảnh vật sinh động nhờ nhưng từ ngư gợi hình : con én đưa thoi, điểm... + Cảnh sắc mùa xuân gợi vẻ tinh khôi với vẻ đẹp khoáng đạt, tươi mát. Câu 2: (5 điểm) Yêu cầu : bằng cách sử dụng kĩ năng của văn lập luận, học sinh đánh giá, bay tỏ nhưng cảm xúc, suy nghĩ về bức tranh hoan chỉnh của chuyến ra khơi đánh cá được Huy Cận miêu tả trong bai thơ Đoan thuyền đánh cá va sự ngợi ca biển, ngợi ca con người lao động trong không khí lam chủ. Cụ thể : 1. Giới thiệu về hoan cảnh sáng tác bai thơ (1958) khi miền Bắc xây dựng xã hội chủ nghĩa, tái hiện cảnh sắc thiên nhiên va không khí lao động của một vùng biển giau đẹp của miền Bắc, ca ngợi con người va biển cả hùng vĩ, bao la. 2.Cảm nhận về con người va biển cả theo hanh trình chuyến ra khơi của đoan thuyền đánh cá a. Cảnh đoan thuyền đánh cá ra khơi : - Hoang hôn trên biển : đẹp hùng vĩ qua các hình ảnh so sánh : Mặt trời xuống biển như hòn lửa. - Cảnh người lao động ra khơi : mang vẻ đẹp lãng mạn, thể hiện tinh thần hao hứng va khẩn trương trong lao động : Câu hát căng buồm cùng gió khơi. b. Cảnh lao động đánh cá trên biển ban đêm : - Cảm nhận về biển : giau có va lãng mạn (đoạn thơ tả các loai cá, cảnh thuyền đi trên biển với cảm xúc bay bông của con người : Lướt giưa mây cao với biển bằng) - Công việc lao động vất vả nhưng lãng mạn va thi vị bởi tình cảm yêu đời, yêu biển của ngư dân. Họ coi đó như một cuộc đua tai : Dan đan thế trận lưới vây giăng... c. Cảnh đoan thuyền đánh cá từ khơi xa trở về : - Hình ảnh thơ lặp lại tạo nên một lối vòng khép kín với dư âm của lời hát lạc quan của sự chiến thắng. - Hình ảnh nhân hoá nói quá : Đoan thuyền chạy đua cùng mặt trời gợi vẻ đẹp hùng tráng về nhịp điệu lao động khẩn trương va không khí chiến thắng sau đêm lao động miệt mai của các chang trai ngư dân. - Cảnh bình minh trên biển được miêu tả thật rực rỡ, con người la trung tâm bức tranh với tư thế ngang tầm vũ trụ va hình ảnh no ấm của sản phẩm đánh bắt được từ lòng biển : Mắt cá huy hoang muôn dặm phơi. 3. Khẳng định đây la bai ca lao động yêu đời phơi phới của người ngư dân sau nhưng ngay danh được tự do với ý thức quyết tâm xây dựng quê hương đất nước giau đẹp. ĐỀ SỐ 2 Câu 1: (1,5 điểm) Nhận xét về nghệ thuật tả người của Nguyễn Du qua đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều. Câu 2: (6 điểm).

(31) Cảm nghĩ về thân phận người phụ nư qua bai thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương va tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dư. Gợi ý trả lời: Câu1:(1,5điểm) Nhận xét nghệ thuật tả người của Nguyễn Du qua đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều cần đạt được các ý cơ bản sau : - Bút pháp tả thực được Nguyễn Du sử dụng để miêu tả nhân vật Mã Giám Sinh. Bằng bút pháp nay, chân dung nhân vật hiện lên rất cụ thể va toan diện : trang phục áo quần bảnh bao, diện mạo may râu nhẵn nhụi, lời nói xấc xược, vô lễ, cộc lốc "Mã Giám Sinh", cử chỉ hách dịch ngồi tót sỗ sang... tất cả lam hiện rõ bộ mặt trai lơ đểu giả, trơ trẽn va lố bịch của tên buôn thịt bán người giả danh trí thức. - Trong Truyện Kiều, tác giả sử dụng bút pháp tả thực để miêu tả các nhân vật phản diện như Mã Giám Sinh, Tú Ba, Sở Khanh, Hồ Tôn Hiến... phơi bay bộ mặt thật của bọn chúng trong xã hội đương thời, nhằm tố cáo, lên án xã hội phong kiến với nhưng con người bỉ ôi, đê tiện đó. Câu2: (6điểm) Vận dụng các kĩ năng nghị luận văn học để nêu nhưng suy nghĩ về số phận của người phụ nư qua 2 tác phẩm : Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương va Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dư, yêu cầu đạt được các ý sau : a. Nêu khái quát nhận xét về đề tai người phụ nư trong văn học, số phận cuộc đời của họ được phản ánh trong các tác phẩm văn học trung đại ; nhưng bất hạnh oan khuất được bay tỏ, tiếng nói cảm thông bênh vực thể hiện tấm lòng nhân đạo của các tác giả, tiêu biểu thể hiện qua : Bánh trôi nước va Chuyện người con gái Nam Xương. b. Cảm nhận về người phụ nư qua 2 tác phẩm : * Họ la nhưng người phụ nư đẹp có phẩm chất trong sáng, giau đức hạnh : - Cô gái trong Bánh trôi nước : được miêu tả với nhưng nét đẹp hình hai thật chân thực, trong sáng : “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”. Miêu tả bánh trôi nước nhưng lại dùng từ thân em - cách nói tâm sự của người phụ nư quen thuộc kiểu ca dao : thân em như tấm lụa đao... khiến người ta liên tưởng đến hình ảnh nước da trắng va tấm thân tròn đầy đặn, khoẻ mạnh của người thiếu nư đang tuôi dậy thì mơn mởn sức sống. Cô gái ấy dù trải qua bao thăng trầm bảy nôi ba chìm vẫn giư tấm lòng son. Sự son sắt hay tấm lòng trong sáng không bị vẩn đục cuộc đời đã khiến cô gái không chỉ đẹp vẻ bên ngoai ma còn quyến rũ hơn nhờ phẩm chất của tấm lòng son luôn toả rạng. - Nhân vật Vũ Nương trong Chuyện ngươì con gái nam Xương : mang nhưng nét đẹp truyền thống của người phụ nư Việt Nam. + Trong cuộc sống vợ chồng nang luôn “giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải đến thất hoà". Nang luôn la người vợ thuỷ chung yêu chồng tha thiết, nhưng ngay xa chồng nỗi nhớ cứ dai theo năm tháng : "mỗi khi thấy bướm lượn đầy vườn, mây che kín núi" nang lại âm thầm nhớ chồng. + Lòng hiếu thảo của Vũ Nương khiến mẹ chồng cảm động, nhưng ngay ba ốm đau, nang hết lòng thuốc thang chăm sóc nên khi trăng trối mẹ chồng nang đã nói : "Sau này, trời xét lòng lành, […], xanh kia quyết chẳng phụ con". Khi mẹ chồng khuất núi, nang lo ma chay chu tất, lo liệu như đối với cha mẹ đẻ của mình. + Nang la người trọng danh dự, nhân phẩm : khi bị chồng vu oan, nang một mực tìm lời lẽ phân trần để chồng hiểu rõ tấm lòng mình. Khi không lam dịu được lòng ghen tuông mù quáng của chồng, nang chỉ còn biết thất vọng đau đớn, đanh tìm đến cái chết với lời nguyền thể hiện sự thuỷ chung trong trắng. Đến khi sống dưới thuỷ cung nang vẫn luôn nhớ về chồng con, muốn được rửa mối oan nhục của mình. * Họ la nhưng người chịu nhiều oan khuất va bất hạnh, không được xã hội coi trọng : - Người phụ nư trong bai thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương đã bị xã hội xô đẩy, sống cuộc sống không được tôn trọng va bản thân mình không được tự quyết định hạnh phúc : " ảy nổi ba chìm với nước non, B Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn".

(32) - Vũ Nương bị chồng nghi oan, cuộc sống của nang ngay từ khi mới kết hôn đã không được bình đẳng vì nang la con nha nghèo, lấy chồng giầu có. Sự cách biệt ấy đã cộng thêm một cái thế cho Trương Sinh, bên cạnh cái thế của người chồng, người đan ông trong chế độ gia trưởng phong kiến. Hơn nưa Trương Sinh la người có tính đa nghi, đối với vợ phòng ngừa quá sức, lại thêm tâm trạng của chang khi trở về không vui vì mẹ mất. Lời nói của đứa trẻ ngây thơ như đô thêm dầu vao lửa lam thôi bùng ngọn lửa ghen tuông trong con người vốn đa nghi đó, chang "đinh ninh là vợ hư". Cách xử sự hồ đồ độc đoán của Trương Sinh đã dẫn đến cái chết thảm khốc của Vũ Nương, một sự bức tử ma kẻ bức tử lại hoan toan vô can. Bi kịch của Vũ Nương la một lời tố cáo xã hội phong kiến chỉ xem trọng quyền uy của kẻ giau va của người đan ông trong gia đình, đồng thời bay tỏ niềm cảm thương của tác giả đối với số phận oan nghiệt của người phụ nư. Người phụ nư đức hạnh ở đây không được bênh vực, che chở ma lại còn bị đối xử một cách bất công, vô lí ; chỉ vì lời nói ngây thơ của đứa trẻ miệng còn hơi sưa va vì sự hồ đồ vũ phu của anh chồng ghen tuông ma đến nỗi phải kết liễu cuộc đời mình. c. Đánh giá chung : Số phận người phụ nư trong xã hội xưa bị khinh rẻ va không được quyền định đoạt hạnh phúc của mình, các tác giả lên tiếng phản đối, tố cáo xã hội nhằm bênh vực cho người phụ nư. Đó la một chủ đề manh tính nhân văn cao cả của văn học đương thời ĐỀ SỐ 3 Câu 1: (1,5 điểm) Phân tích giá trị nội dung va nghệ thuật của đoạn thơ sau: "Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo". (Đồng chí – Chính Hưu) Câu 2: (6 điểm) Suy nghĩ về tình cha con trong truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng GỢI Ý TRẢ LỜI Câu1:(1,5điểm) Học sinh cần lam rõ giá trị nội dung va nghệ thuật của đoạn thơ như sau : - Cảnh thực của núi rừng trong thời chiến khốc liệt hiện lên qua các hình ảnh : rừng hoang, sương muối. Người lính vẫn sát cánh cùng đồng đội : đứng cạnh bên nhau, mai phục chờ giặc. - Trong phút giây giải lao bên người đồng chí của mình, các anh đã nhận ra vẻ đẹp của vầng trăng lung linh treo lơ lửng trên đầu súng : Đ " ầu súng trăng treo". Hình ảnh trăng treo trên đầu súng vừa có ý nghĩa tả thực, vừa có tính biểu trưng của tình đồng đội va tâm hồn bay bông lãng mạn của người chiến sĩ. Phút giây xuất thần ấy lam tâm hồn người lính lạc quan thêm tin tưởng vao cuộc chiến đấu va mơ ước đến tương lai hoa bình. Chất thép va chất tình hoa quện trong tâm tưởng đột phá thanh hình tượng thơ đầy sáng tạo của Chính Hưu. Câu2:(6điểm) Yêu cầu học sinh cảm nhận được tình cha con ông Sáu thật sâu nặng va cảm động trên nhưng ý cơ bản : a. Giới thiệu về truyện ngắn Chiếc lược ngà của nha văn Nguyễn Quang Sáng : tác phẩm viết về tình cha con của người cán bộ kháng chiến đã hi sinh trong cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc..

(33) b. Phân tích được 2 luận điểm sau : * Tình cảm của bé Thu danh cho cha thật cảm động va sâu sắc : - Bé Thu la cô bé ương ngạnh bướng bỉnh nhưng rất đáng yêu : Thu không chịu nhận ông Sáu la cha, sợ hãi bỏ chạy khi ông dang tay định ôm em, quyết không chịu mời ông la ba khi ăn cơm va khi nhờ ông chắt nước cơm giùm, bị ba mắng nó im rồi bỏ sang nha ngoại Đó la sự phản ứng tự nhiên của đứa trẻ khi gần 8 năm xa ba. Người đan ông xuất hiện với hình hai khác khiến nó không chịu nhận vì nó đang tôn thờ va nâng niu hình ảnh người cha trong bức ảnh. Tình cảm đó khiến người đọc day dứt va cang thêm đau xót cho bao gia đình vì chiến tranh phải chia lìa, yêu bé Thu vì nó đang danh cho cha nó một tình cảm chân thanh va đầy kiêu hãnh. - Khi chia tay, phút giây nó kịp nhận ra ông Sáu la người cha trong bức ảnh, nó oa khóc tức tưởi cùng tiếng gọi như xé gan ruột mọi người khiến chúng ta cảm động. Nhưng hanh động ôm hôn ba của bé Thu gây xúc động mạnh cho người đọc. * Tình cảm của người lính danh cho con sâu sắc : - Ông Sáu yêu con, ở chiến trường nỗi nhớ con luôn giay vò ông. Chính vì vậy về tới quê, nhìn thấy Thu, ông đã nhảy vội lên bờ khi xuồng chưa kịp cặp bến va định ôm hôn con cho thoả nỗi nhớ mong. Sự phản ứng của Thu khiến ông khựng lại, đau tê tái. - Mấy ngay về phép, ông luôn tìm cách gần gũi con mong bù lại cho con nhưng tháng ngay xa cách nhưng con bé bướng bỉnh khiến ông chạnh lòng. Bực phải đánh con song vẫn kiên trì thuyết phục nó. Sự hụt hẫng của người cha khiến ta cang cảm thông va chia sẻ nhưng thiệt thòi ma người lính phải chịu đựng, nhận thấy sự hi sinh của các anh thật lớn lao. - Phút giây ông được hưởng hạnh phúc thật ngắn ngủi va trong cảnh éo le : lúc ông ra đi bé Thu mới nhận ra ba va để ba ôm, trao cho nó tình thương ông hằng ấp ủ trong lòng mấy năm trời. ĐỀ SỐ 4 Câu 1: (2 điểm) Chép lại khô thơ đầu của bai thơ Đoàn thuyền đánh cá va phân tích tác dụng của biện pháp tu từ trong đoạn thơ đó. Câu 2: (5,5 điểm) Viết bai thuyết minh giới thiệu về Nguyễn Du va giá trị của tác phẩm Truyện Kiều. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu1:(2điểm) Học sinh chép chính xác khô thơ đầu trong bai Đoàn thuyền đánh cá. Sai từ 3 lỗi về chính tả hoặc từ ngư trừ 0,25 điểm. Phân tích nghệ thuật nhân hoá va so sánh có trong đoạn thơ, phát hiện được nhưng từ thể hiện các biện pháp đó : "như hòn lửa", "sóng cài then", "đêm sập cửa". Nhận thấy tác dụng của các hình ảnh góp phần gợi cho người đọc hình dung cảnh biển trong buôi hoang hôn rực rỡ, lung linh va hùng vĩ. Sự bao la của vũ trụ đầy bí ẩn, mang một cảm quan mới của nha thơ gắn với thiên nhiên, với biển, với trời. Câu2:(5,5điểm) Yêu cầu : Học sinh cần vận dụng kĩ năng lam văn thuyết minh về một tác giả, tác phẩm văn học va nhưng hiểu biết về Nguyễn Du va Truyện Kiều để lam tốt bai văn. a. Giới thiệu khái quát về Nguyễn Du va Truyện Kiều: - Nguyễn Du được coi la một thiên tai văn học, một tác gia văn học tai hoa va lỗi lạc nhất của văn học Việt Nam. - Truyện Kiều la tác phẩm đồ sộ của Nguyễn Du va la đỉnh cao chói lọi của nghệ thuật thi ca về ngôn ngư tiếng Việt..

(34) b. Thuyết minh về cuộc đời va sự nghiệp văn học của Nguyễn Du : - Thân thế : xuất thân trong gia đình đại quý tộc, nhiều đời lam quan va có truyền thống văn học. - Thời đại : lịch sử đầy biến động của gia đình va xã hội. - Con người : có năng khiếu văn học bẩm sinh, bản thân mồ côi sớm, có nhưng năm tháng gian truân trôi dạt. Như vậy, năng khiếu văn học bẩm sinh, vốn sống phong phú kết hợp trong trái tim yêu thương vĩ đại đã tạo nên thiên tai Nguyễn Du. - Sự nghiệp văn học của Nguyễn Du với nhưng sáng tạo lớn, có giá trị cả về chư Hán va chư Nôm. c. Giới thiệu về giá trị Truyện Kiều: * Giá trị nội dung : - Truyện Kiều la một bức tranh hiện thực về xã hội bất công, tan bạo. - Truyện Kiều đề cao tình yêu tự do, khát vọng công lí va ca ngợi phẩm chất cao đẹp của con người. - Truyện Kiều tố cáo nhưng thế lực tan bạo cha đạp lên quyền sống của con người. * Giá trị nghệ thuật : Tác phẩm la một kiệt tác nghệ thuật trên tất cả các phương diện : ngôn ngư, hình ảnh, cách xây dựng nhân vật Truyện Kiều la tập đại thanh của ngôn ngư văn học dân tộc ĐỀ SỐ 5 Câu 1: (1,5 điểm) Viết đoạn văn khoảng 8 đến 10 câu nhận xét về nghệ thuật tả người của Nguyễn Du qua đoạn trích Chị em Thuý Kiều (Ngư văn 9 -Tập một). Câu 2: (6 điểm) Suy nghĩ về hình ảnh người lính trong bai thơ Đồng chí của Chính Hưu. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu1:(1,5điểm) Học sinh cần viết được các ý cụ thể : - Tả chị em Thuý Kiều, Nguyễn Du sử dụng bút pháp ước lệ tượng trưng, lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để so sánh với vẻ đẹp của con người : + Thuý Vân : Đoan trang, phúc hậu, quý phái : hoa cười ngọc thốt, mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da. + Thuý Kiều : Sắc sảo mặn mà, làn thu thuỷ, nét xuân xanh, hoa ghen, liễu hờn. - Dùng lối ẩn dụ để ví von so sánh nhằm lam bật lên vẻ đẹp đai các của hai cô gái ma qua đó, nha thơ muốn đề cao vẻ đẹp của con người. - Thủ pháp đòn bẩy, tả Vân trước, Kiều sau cũng la một bút pháp tai hoa của Nguyễn Du để nhấn vao nhân vật trung tâm : Thuý Kiều, qua đó lam nôi bật vẻ đẹp của nang Kiều cùng nhưng dự báo về nỗi truân chuyên của cuộc đời nang sau nay. Câu2:(6điểm) Vận dụng kĩ năng lập luận vao bai viết để lam nôi bật chân dung người lính trong kháng chiến chống Pháp qua bai thơ Đồng chí với nhưng ý cơ bản sau :.

(35) a. Giới thiệu Đồng chí la sáng tác của nha thơ Chính Hưu viết vao năm 1948, thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Chân dung người lính hiện lên chân thực, giản dị với tình đồng chí nồng hậu, sưởi ấm trái tim người lính trên nhưng chặng đường hanh quân. b. Phân tích nhưng đặc điểm của người lính : * Nhưng người nông dân áo vải vao chiến trường : Cuộc trò chuyện giưa anh - tôi, hai người chiến sĩ về nguồn gốc xuất thân rất gần gũi chân thực. Họ ra đi từ nhưng vùng quê nghèo khó, "nước mặn đồng chua". Đó chính la cơ sở chung giai cấp của nhưng người lính cách mạng. Chính điều đó cùng mục đích, lí tưởng chung đã khiến họ từ mọi phương trời xa lạ tập hợp lại trong hang ngũ quân đội cách mạng va trở nên thân quen với nhau. Lời thơ mộc mạc chân chất như chính tâm hồn tự nhiên của họ. * Tình đồng chí cao đẹp của nhưng người lính : - Tình đồng chí được nảy sinh từ sự chung nhiệm vụ, sát cánh bên nhau chiến đấu : "Súng bên súng đầu sát bên đầu". - Tình đồng chí đồng đội nảy nở va thanh bền chặt trong sự chan hoa, chia sẻ mọi gian lao cũng như niềm vui, đó la mối tình tri kỉ của nhưng người bạn chí cốt ma tác giả đã biểu hiện bằng một hình ảnh thật cụ thể, giản dị ma hết sức gợi cảm : Đ " êm rét chung chăn thành đôi tri kỉ". Hai tiếng Đồng chí vang lên tạo thanh một dòng thơ đặc biệt, đó la một lời khẳng định, la thanh quả, cội nguồn va sự hình thanh của tình đồng chí keo sơn giưa nhưng người đồng đội. Tình đồng chí giúp người lính vượt qua mọi khó khăn gian khô : + Giúp họ chia sẻ, cảm thông sâu xa nhưng tâm tư, nỗi lòng của nhau : "Ruộng nương anh gửi bạn thân cày"... "Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính". + Cùng chia sẻ nhưng gian lao thiếu thốn của cuộc đời người lính: "Áo anh rách vai"... chân không giay. Cùng chia sẻ nhưng cơn "Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi". + Hình ảnh : "Thương nhau tay nắm lấy bàn tay"la một hình ảnh sâu sắc nói được tình cảm gắn bó sâu nặng của nhưng người lính. * Ý thức quyết tâm chiến đấu va vẻ đẹp tâm hồn của nhưng người chiến sĩ : - Trong lời tâm sự của họ đã đầy sự quyết tâm : "Gian nhà không mặc kệ gió lung lay". Họ ra đi vì nhiệm vụ cao cả thiêng liêng : đánh đuôi kẻ thù chung bảo vệ tự do cho dân tộc, chính vì vậy họ gửi lại quê hương tất cả. Từ mặc kệ nói được điều đó rất nhiều. - Trong bức tranh cuối bai nôi lên trên nền cảnh rừng giá rét la ba hình ảnh gắn kết nhau : người lính, khẩu súng, vầng trăng. Trong cảnh rừng hoang sương muối, nhưng người lính đứng bên nhau phục kích chờ giặc. Sức mạnh của tình đồng đội đã giúp họ vượt qua tất cả nhưng khắc nghiệt của thời tiết va mọi gian khô, thiếu thốn. Tình đồng chí đã sưởi ấm lòng họ giưa cảnh rừng hoang. Bên cạnh người lính có thêm một người bạn : vầng trăng. Hình ảnh kết thúc bai gợi nhiều liên tưởng phong phú, la một biểu hiện về vẻ đẹp tâm hồn kết hợp chất hiện thực va cảm hứng lãng mạn. ĐỀ SỐ 6 Câu 1: (3 điểm) Phần cuối của tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương được tác giả xây dựng bằng hang loạt nhưng chi tiết hư cấu. Hãy phân tích ý nghĩa của các chi tiết đó. Câu 2. (4,5 điểm) Phân tích 8 câu thơ cuối của đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du). GỢI Ý TRẢ LỜI Câu1:(3điểm).

(36) Các chi tiết hư cấu ở phần cuối truyện : cảnh Vũ Nương gặp Phan Lang dưới thuỷ cung, cảnh sống dưới Thuỷ cung va nhưng cảnh Vũ Nương hiện về trên bến sông cùng nhưng lời nói của nang khi kết thúc câu chuyện. Các chi tiết đó có tác dụng lam tăng yếu tố li kì va lam hoan chỉnh nét đẹp của nhân vật Vũ Nương, dù đã chết nhưng nang vẫn muốn rửa oan, bảo toan danh dự, nhân phẩm cho mình. - Câu nói cuối cùng của nang : “Đa tạ tình chàng, thiếp chẳng thể trở về nhân gian được nữa” la lời nói có ý nghĩa tố cáo sâu sắc, hiện thực xã hội đó không có chỗ cho nang dung thân va lam cho câu chuyện tăng tính hiện thực ngay trong yếu tố kì ảo : người chết không thể sống lạiđược. Câu2:(4,5điểm) Tám câu cuối trong đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích la một bức tranh tâm tình xúc động diễn tả tâm trạng buồn lo của Kiều qua nghệ thuật tả cảnh ngụ tình. a. Giới thiệu xuất xứ đoạn trích dựa vao nhưng hiểu biết về vị trí của nó trong văn bản va tác phẩm. b. Phân tích các cung bậc tâm trạng của Kiều trong đoạn thơ : - Điệp từ "Buồn trông" mở đầu cho mỗi cảnh vật qua cái nhìn của nang Kiều : có tác dụng nhấn mạnh va gợi tả sâu sắc nỗi buồn dâng ngập trong tâm hồn nang. - Mỗi biểu hiện của cảnh chiều ta bên bờ biển, từ cánh buồm thấp thoáng, cánh hoa trôi man mác đến "nội cỏ rầu rầu, tiếng sóng ầm ầm" đều thể hiện tâm trạng va cảnh ngộ của Kiều : sự cô đơn, thân phận trôi nôi lênh đênh vô định, nỗi buồn tha hương, lòng thương nhớ người yêu, cha mẹ va cả sự bang hoang lo sợ. Đúng la cảnh lầu Ngưng Bích được nhìn qua tâm trạng Kiều : cảnh từ xa đến gần, mau sắc từ nhạt đến đậm, âm thanh từ tĩnh đến động, nỗi buồn từ man mác lo âu đến kinh sợ. Ngọn giáo cuốn mặt duềnh va tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi la cảnh tượng hãi hùng, như báo trước dông bão của số phận sẽ nôi lên, xô đẩy, vùi dập cuộc đời Kiều. c. Khẳng định nỗi buồn thương của nang Kiều cũng chính la nỗi buồn thân phận của bao người phụ nư tai sắc trong xã hội cũ ma nha thơ cảm thương đau xót. ĐỀ SỐ 7 Câu1:(1,5điểm) Chép lại bốn câu thơ nói lên nỗi nhớ cha mẹ của Thuý Kiều trong đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích va nhận xét về cách dùng từ ngư hình ảnh trong đoạn thơ. Câu2:(6điểm) Suy nghĩ về nhân vật Lục Vân Tiên trong đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu1:(1,5điểm) Yêu cầu : - Chép chính xác 4 dòng thơ : " ót người tựa cửa hôm mai, X Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ ? Sân Lai cách mấy nắng mưa, Có khi gốc tử đã vừa người ôm." - Nhận xét cách sử dụng từ ngư hình ảnh trong đoạn thơ : dùng nhưng điển tích, điển cố sân Lai, gốc tử để thể hiện nỗi nhớ nhung va sự đau đớn, dằn vặt không lam tròn chư hiếu của Kiều. Các hình ảnh đó vừa gợi sự trân trọng của Kiều đối với cha mẹ vừa thể hiện tấm lòng hiếu thảo của nang. Câu2:(6điểm) Nêu được nhưng cảm nghĩ về nhân vật Lục Vân Tiên :.

(37) a. Hình ảnh Lục Vân Tiên được khắc hoạ qua mô típ ở truyện Nôm truyền thống : một chang trai tai giỏi, cứu một cô gái thoát khỏi hiểm nghèo, từ ân nghĩa đến tình yêu... như Thạch Sanh đánh đại bang, cứu công chúa Quỳnh Nga. Mô típ kết cấu đó thường biểu hiện niềm mong ước của tác giả va cũng la của nhân dân. Trong thời buôi nhiễu nhương hỗn loạn nay, người ta trông mong ở nhưng người tai đức, dám ra tay cứu nạn giúp đời. b. Lục Vân Tiên la nhân vật lí tưởng. Một chang trai vừa rời trường học bước vao đời lòng đầy hăm hở, muốn lập công danh, cũng mong thi thố tai năng cứu người, giúp đời. Gặp tình huống bất bằng nay la một thử thách đầu tiên, cũng la một cơ hội hanh động cho chang. c. Hanh động đánh cướp trước hết bộc lộ tính cách anh hùng, tai năng va tấm lòng vị nghĩa của Vân Tiên. Chang chỉ có một mình, hai tay không, trong khi bọn cướp đông người, gươm giáo đầy đủ, thanh thế lẫy lừng : "người đều sợ nó có tài khôn đương". Vậy ma Vân Tiên vẫn bẻ cây lam gậy xông vao đánh cướp. Hình ảnh Vân Tiên trong trận đánh được miêu tả thật đẹp - vẻ đẹp của người dũng tướng theo phong cách văn chương thời xưa, nghĩa la so sánh với nhưng mẫu hình lí tưởng như dũng tướng Triệu Tử Long ma người Việt Nam, đặc biệt la người Nam Bộ vốn mê truyện Tam quốc không mấy ai không thán phục. Hanh động của Vân Tiên chứng tỏ cái đức của con người vị nghĩa vong thân, cái tai của bậc anh hùng va sức mạnh bênh vực kẻ yếu, chiến thắng nhưng thế lực tan bạo. d. Thái độ cư xử với Kiều Nguyệt Nga sau khi đánh cướp bộc lộ tư cách con người chính trực, hao hiệp, trọng nghĩa khinh tai đồng thời cũng rất từ tâm, nhân hậu. Thấy hai cô con gái còn chưa hết hãi hùng, Vân Tiên động lòng tìm cách an ủi họ : "ta đã trừ dòng lâu la"va ân cần hỏi han. Khi nghe họ nói muốn được lạy tạ ơn, Vân Tiên vội gạt đi ngay : "Khoan khoan ngồi đó chớ ra". Ở đây có phần câu nệ của lễ giáo phong kiến nhưng chủ yếu la do đức tính khiêm nhường của Vân Tiên : "Làm ơn há dễ trông người trả ơn". Chang không muốn nhận cái lạy tạ ơn của hai cô gái, từ chối lời mời về thăm nha của Nguyệt Nga để cha nang đền đáp va ở đoạn sau từ chối nhận chiếc trâm vang của nang, chỉ cùng nhau xướng hoạ một bai thơ rồi thanh thản ra đi, không hề vương vấn. Dường như đối với Vân Tiên, lam việc nghĩa la một bôn phận, một lẽ tự nhiên, con người trọng nghĩa khinh tai ấy không coi đó la công trạng. Đó la cách cư xử mang tinh thần nghĩa hiệp của các bậc anh hùng hảo hán. ĐỀ SỐ 8 Câu1:(2,5điểm) Phân tích ý nghĩa của các từ láy trong đoạn thơ : "Nao nao dòng nước uốn quanh Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang Sè sè nắm đất bên đường, Rầu rầu ngọn cỏ nửa vang nửa xanh." (Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du) Câu 2: (5 điểm) Nêu suy nghĩ của em về nhân vật anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa của nha văn Nguyễn Thanh Long. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu1:(3,5điểm) Học sinh phát hiện các từ láy nao nao, nho nhỏ, sè sè, rầu rầu va thấy tác dụng của chúng : vừa chính xác, tinh tế, vừa có tác dụng gợi nhiều cảm xúc trong người đọc. Các từ láy vừa gợi tả hình ảnh của sự vật vừa thể hiện tâm trạng con người. - Từ láy ở hai dòng đầu : gợi cảnh sắc mùa xuân lúc chiều ta sau buôi hội vẫn mang cái nét thanh tao trong trẻo của mùa xuân nhưng nhẹ nhang tĩnh lặng va nhuốm đầy tâm trạng. Từ láy "nao nao"gợi sự xao xuyến bâng khuâng về một ngay vui xuân đang còn ma sự linh cảm về điều gì đó sắp xảy ra đã xuất hiện..

(38) - Từ láy ở hai câu sau báo hiệu cảnh sắc thay đôi nhuốm mau u ám thê lương. Các từ gợi tả được hình ảnh nấm mồ lẻ loi đơn độc lạc lõng giưa ngay lễ tảo mộ thật đáng tội nghiệp khiến Kiều động lòng va chuẩn bị cho sự xuất hiện của hang loạt nhưng hình ảnh của âm khí nặng nề trong nhưng câu thơ tiếp theo. Câu2:(4điểm) Học sinh vận dụng cách lam văn nghị luận về nhân vật văn học để viết bai cảm nghĩ về anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa - la nhân vật điển hình cho tấm gương lao động trí thức trong nhưng năm đất nước còn chiến tranh : a. Đề tai về tinh thần yêu nước va ý thức cống hiến của lớp trẻ la một đề tai thú vị va hấp dẫn của văn học kháng chiến chống Mĩ ma Lặng lẽ Sa Pa la một tác phẩm tiêu biểu. b. Phân tích nhưng phẩm chất tốt đẹp của anh thanh niên : - Trẻ tuôi, yêu nghề va trách nhiệm cao với công việc. Các dẫn chứng tiêu biểu : một mình trên đỉnh núi cao chịu áp lực của cuộc sống cô độc nhưng anh luôn nhận thấy mình với công việc la đôi, một giờ sáng đi ốp nhưng anh không bỏ buôi nao thể hiện ý thức quyết tâm hoan thanh nhiệm vụ rất cao. - Cởi mở, chân thanh, nhiệt tình chu đáo với khách va rất lịch sự khiêm tốn (nói chuyện rất hồn nhiên, hái hoa tặng khách, tặng qua cho họ mang theo ăn đường, khiêm nhường khi nói về mình ma giới thiệu nhưng tấm gương khác). - Con người trí thức luôn tìm cách học hỏi nâng cao trình độ va cải tạo cuộc sống của mình tốt đẹp hơn : không gian nơi anh ở đẹp đẽ, tủ sách với nhưng trang sách đang mở, vườn hoa đan ga... la nhưng sản phẩm tự tay anh lam đã nói lên điều đó. c. Hình ảnh anh thanh niên la bức chân dung điển hình về con người lao động trí thức lặng lẽ dâng cho đời đáng được ngợi ca, trân trọng. ĐỀ SỐ 9 Câu1:(1,5điểm) Chép lại ba câu thơ cuối trong bai thơ Đồng chí của Chính Hưu va phân tích ý nghĩa của hình ảnh kết thúc bai thơ. Câu2:(6điểm) Với nhan đề : Môi trường sống của chúng ta, dựa vao nhưng hiểu biết của em về môi trường, viết một bai văn ngắn trình bay quan điểm của em va cách cải tạo môi trường sống ngay một tốt đẹp hơn. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu1:(1,5điểm) Chép chính xác 3 dòng thơ được 0,5 điểm, nếu sai 2 lỗi về chính tả hoặc từ ngư trừ 0,25 điểm : Đ " êm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo". (Đồng chí - Chính Hưu) Phân tích ý nghĩa của hình ảnh "đầu súng trăng treo"được 1 điểm. Học sinh cần lam rõ giá trị nội dung va nghệ thuật của đoạn thơ như sau : - Cảnh thực của núi rừng trong thời chiến khốc liệt hiện lên qua các hình ảnh : rừng hoang, sương muối. Người lính vẫn sát cánh cùng đồng đội : đứng cạnh bên nhau, mai phục chờ giặc. - Trong phút giây giải lao bên người đồng chí của mình, các anh đã nhận ra vẻ đẹp của vầng trăng lung linh treo lơ lửng trên đầu súng : Đầu súng trăng treo. Hình ảnh trăng treo trên đầu súng vừa có ý nghĩa tả thực,.

(39) vừa có tính biểu trưng của tình đồng đội va tâm hồn bay bông lãng mạn của người chiến sĩ. Phút giây xuất thần ấy lam tâm hồn người lính lạc quan thêm tin tưởng vao cuộc chiến đấu va mơ ước đến tương lai hoa bình. Chất thép va chất tình hoa quện trong tâm tưởng đột phá thanh hình tượng thơ đầy sáng tạo của Chính Hưu. Câu2:(6điểm) Nêu vấn đề va triển khai thanh bai văn nghị luận gồm các ý cơ bản sau : a. Nêu vấn đề nghị luận : Môi trường sống của chúng ta thực tế đang bị ô nhiễm va con người chưa có ý thức bảo vệ. b. Biểu hiện va phân tích tác hại : - Ô nhiễm môi trường lam hại đến sự sống. - Ô nhiễm môi trường lam cảnh quan bị ảnh hưởng. c. Đánh giá : - Nhưng việc lam đó la thiếu ý thức bảo vệ môi trường, phá huỷ môi trường sống tốt đẹp. - Phê phán va cần có cách xử phạt nghiêm khắc. d. Hướng giải quyết : - Tuyên truyền để mỗi người tự rèn cho mình ý thức bảo vệ môi trường. - Coi đó la vấn đề cấp bách của toan xã hội. ĐỀ SỐ 10 Câu1.(3,5điểm) Trong bai Mùa xuân nho nhỏ, Thanh Hải viết : "Ta làm con chim hót Ta làm một cành hoa." Kết thúc bai Viếng lăng Bác, Viễn Phương có viết : "Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác." a. Hai bai thơ của hai tác giả viết về đề tai khác nhau nhưng có chung chủ đề. Hãy chỉ ra tư tưởng chung đó. b. Viết 1 đoạn văn khoảng 5 câu phát biểu cảm nghĩ về 1 trong hai đoạn thơ trên. Câu2:(4điểm) Vẻ đẹp trong lối sống, tâm hồn của nhân vật anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thanh Long va nhân vật Phương Định trong Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu1:(3điểm) a. Khác nhau va giống nhau : - Khác nhau : + Thanh Hải viết về đề tai thiên nhiên đất nước va khát vọng hoa nhập dâng hiến cho cuộc đời. + Viễn Phương viết về đề tai lãnh tụ, thể hiện niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết thanh kính khi tác giả từ miền Nam vừa được giải phóng ra viếng Bác Hồ. - Giống nhau :.

(40) + Cả hai đoạn thơ đều thể hiện ước nguyện chân thanh, tha thiết được hoa nhập, cống hiến cho cuộc đời, cho đất nước, nhân dân... Ước nguyện khiêm nhường, bình dị muốn được góp phần dù nhỏ bé vao cuộc đời chung. + Các nha thơ đều dùng nhưng hình ảnh đẹp của thiên nhiên la biểu tượng thể hiện ước nguyện của mình. b. HS tự chọn đoạn thơ để viết nhằm nôi bật thể thơ, giọng điệu thơ va ý tưởng thể hiện trong đoạn thơ. Đoạn thơ của Thanh Hải sử dụng thể thơ 5 chư gần với các điệu dân ca , đặc biệt la dân ca miền Trung, có âm hưởng nhẹ nhang tha thiết. Giọng điệu thể hiện đúng tâm trạng va cảm xúc của tác giả : trầm lắng, hơi trang nghiêm ma tha thiết khi bộc bạch nhưng tâm niệm của mình. Đoạn thơ thể hiện niềm mong muốn được sống có ích, cống hiến cho đời một cách tự nhiên như con chim mang đến tiếng hót. Nét riêng trong nhưng câu thơ của Thanh Hải la đề cập đến một vấn đề lớn : ý nghĩa của đời sống cá nhân trong quan hệ với cộng đồng. Đoạn thơ của Viễn Phương sử dụng thể thơ 8 chư, nhịp thơ vừa phải với điệp từ muốn lam, giọng điệu phù hợp với nội dung tình cảm, cảm xúc. Đó la giọng điệu vừa trang nghiêm, sâu lắng, vừa thiết tha thể hiện đúng tâm trạng lưu luyến của nha thơ khi phải xa Bác. Tâm trạng lưu luyến của nha thơ muốn mãi ở bên lăng Bác va chỉ biết gửi tấm lòng mình bằng cách hoá thân hoa nhập vao nhưng cảnh vật bên lăng : lam con chim cất tiếng hót. Câu2:(4,5điểm) a. Giới thiệu sơ lược về đề tai viết về nhưng con người sống, cống hiến cho đất nước trong văn học. Nêu tên 2 tác giả va 2 tác phẩm cùng nhưng vẻ đẹp của anh thanh niên va Phương Định. b. Vẻ đẹp của 2 nhân vật trong hai tác phẩm : * Vẻ đẹp trong cách sống : + Nhân vật anh thanh niên : trong Lặng lẽ Sa Pa - Hoan cảnh sống va lam việc : một mình trên núi cao, quanh năm suốt tháng giưa cỏ cây va mây núi Sa Pa. Công việc la đo gió, đo mưa đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất… - Anh đã lam việc với tinh thần trách nhiệm cao, cụ thể, tỉ mỉ, chính xác, đúng giờ ốp thì dù cho mưa tuyết, giá lạnh thế nao anh cũng trở dậy ra ngoai trời lam việc đúng giờ quy định. - Anh đã vượt qua sự cô đơn vắng vẻ quanh năm suốt tháng trên đỉnh núi cao không một bóng người. - Sự cởi mở chân thanh, quý trọng mọi người, khao khát được gặp gỡ, trò chuyện với mọi người. - Tô chức sắp xếp cuộc sống của mình một cách ngăn nắp, chủ động : trồng hoa, nuôi ga, tự học... + Cô thanh niên xung phong Phương Định : - Hoan cảnh sống va chiến đấu : ở trên cao điểm giưa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn, nơi tập trung nhất bom đạn va sự nguy hiểm, ác liệt. Công việc đặc biệt nguy hiểm : Chạy trên cao điểm giưa ban ngay, phơi mình trong vùng máy bay địch bị bắn phá, ước lượng khối lượng đất đá, đếm bom, phá bom. - Yêu mến đồng đội, yêu mến va cảm phục tất cả nhưng chiến sĩ ma cô gặp trên tuyến đường Trường Sơn. - Có nhưng đức tính đáng quý, có tinh thần trách nhiệm với công việc, bình tĩnh, tự tin, dũng cảm... * Vẻ đẹp tâm hồn : + Anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa : - Anh ý thức về công việc của mình va lòng yêu nghề khiến anh thấy được công việc thầm lặng ấy có ích cho cuộc sống, cho mọi người. - Anh đã có suy nghĩ thật đúng va sâu sắc về công việc đối với cuộc sống con người. - Khiêm tốn thanh thực cảm thấy công việc va nhưng đóng góp của mình rất nhỏ bé. - Cảm thấy cuộc sống không cô đơn buồn tẻ vì có một nguồn vui, đó la niềm vui đọc sách ma lúc nao anh cũng thấy như có bạn để trò chuyện..

(41) - La người nhân hậu, chân thanh, giản dị. + Cô thanh niên Phương Định : - Có thời học sinh hồn nhiên vô tư, vao chiến trường vẫn giư được sự hồn nhiên. - La cô gái nhạy cảm, mơ mộng, thích hát, tinh tế, quan tâm va tự hao về vẻ đẹp của mình. - Kín đáo trong tình cảm va tự trọng về bản thân mình. Các tác giả miêu tả sinh động, chân thực tâm lí nhân vật lam hiện lên một thế giới tâm hồn phong phú, trong sáng va đẹp đẽ cao thượng của nhân vật ngay trong hoan cảnh chiến đấu đầy hi sinh gian khô. c. Đánh giá, liên hệ : - Hai tác phẩm đều khám phá, phát hiện ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn con người Việt Nam trong lao động va trong chiến đấu. - Vẻ đẹp của các nhân vật đều mang mau sắc lí tưởng, họ la hình ảnh của con người Việt Nam mang vẻ đẹp của thời kì lịch sử gian khô hao hùng va lãng mạn của dân tộc. Liên hệ với lối sống, tâm hồn của thanh niên trong giai đoạn hiện nay. ĐỀ SỐ 11 Câu1:(1,5điểm) Phân tích giá trị của phép điệp ngư trong đoạn thơ sau : "Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Vì tiếng gà thân thuộc Bà ơi cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác Ổ trứng hồng tuổi thơ." (Tiếng gà trưa - Xuân Quỳnh) Câu2:(6điểm) Phân tích bai thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu 1: (1,5 điểm) Điệp ngư trong đoạn thơ la từ vì, được sử dụng nhằm thể hiện mục đích chiến đấu của cháu - anh chiến sĩ trong bai thơ. Nhưng lí do anh đưa ra rất giản dị : vì tiếng ga, vì ba, vì lòng yêu Tô quốc. Mỗi từ vì nhằm nhấn mạnh một mục đích của anh, thể hiện tình yêu thiêng liêng với Tô quốc bắt nguồn từ tình cảm chân thực giản dị : tình gia đình với nhưng kỉ niệm mộc mạc đáng yêu đã hun đúc va la động lực giúp anh thêm sức mạnh vượt qua gian khó, chiến đấu va chiến thắng kẻ thù. Câu 2: (6 điểm) a. Mở bai : Giới thiệu bai thơ Ánh trăng ra đời năm 1978, sau khi đất nước thống nhất, người lính trở về với cuộc sống đời thường. Hình ảnh ánh trăng la biểu tượng của thiên nhiên đất nước va con người Việt Nam một thuở gian lao anh dũng ; trăng trong hiện tại nhắc nhở người lính về lối sống ân tình thuỷ chung. b. Thân bai : - Hình ảnh thiên nhiên được gợi lên trong bai thơ mang nhưng nét hồn hậu, đáng yêu qua các hình ảnh : sông, đồng, bể, rừng… Đó vừa la hình ảnh thực, vừa la hình ảnh tượng trưng về đất nước, thiên nhiên một thời quá khứ của người lính ma con người với thiên nhiên "tri kỉ", hoa đồng, gần gũi, thân thiết, gắn bó. - Hình tượng ánh trăng hiện ra la hình tượng trung tâm với nhiều nghĩa ẩn dụ tượng trưng : la thiên nhiên thơ mộng, hiền hoa, đồng thời la đồng chí đồng đội, gần gũi sẻ chia, la nhân dân tình nghĩa thuỷ chung, la đất nước gian lao ma anh dũng….

(42) - Trong hiện tại, ánh trăng hiện về đẹp đẽ như người bạn nhắc nhở nha thơ, người lính khi anh tự thú nhận đã có nhưng giây phút lãng quên bạn va quá khứ. Trăng hiện về lặng lẽ, bao dung như tấm lòng của nhân dân, đất nước. Sự im lặng gợi nhiều suy tư, để người lính tự thức tỉnh. c. Kết bai : Khẳng định cái hay của bai thơ chính la gợi lên chân dung con người rất thực, con người với nhưng trăn trở, suy tư, với sự thú nhận của lương tri chớm lãng quên quá khứ, từ đó nhắc nhở mọi người lối sống ân nghĩa thuỷ chung v ĐỀ SỐ 12 Câu1:(1,5điểm) Có bạn chép hai câu thơ như sau : " àn thu thuỷ nét xuân sơn, L Hoa ghen thua thắm liễu buồn kém xanh." Bạn đã chép sai từ nao ? Việc chép sai như vậy đã ảnh hưởng lớn đến ý nghĩa của đoạn thơ, em hãy giải thích điều đó. Câu2:(6điểm) Hình tượng anh bộ đội trong thơ ca thời kì chống Pháp va chống Mĩ vừa mang nhưng phẩm chất chung hết sức đẹp đẽ của người lính Cụ Hồ vừa có nhưng nét cá tính riêng khá độc đáo... Qua hai bai thơ Đồng chí của Chính Hưu va Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật, em hãy lam sáng tỏ nội dung vấn đề trên. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu1:(1,5điểm) Chép sai từ "buồn"- đúng la từ "hờn". Chép sai ảnh hưởng nghĩa của câu như sau : "buồn" la sự chấp nhận còn "hờn" thể hiện sự tức giận có ý thức tiềm tang sự phản kháng. Dùng "hờn"mới đúng dụng ý của Nguyễn Du về việc miêu tả nhan sắc Kiều thống nhất trong quan niệm hồng nhan bạc phận. Kiều đẹp khiến thiên nhiên hờn ghen để rồi sau nay Kiều chịu số phận lênh đênh chìm nôi với mười lăm năm lưu lạc. Câu2:(6điểm) Yêu cầu : Biết lam bai văn nghị luận, bố cục rõ rang, kết cấu hợp lí. Nội dung : 1.Mở bai :Giớithiệu về người lính trong hai bai thơ. 2. Thân bai : Cần lam rõ hai nội dung : - Nhưng phẩm chất chung hết sức đẹp đẽ của người lính Cụ Hồ. - Nhưng nét riêng độc đáo trong tính cách, tâm hồn của người lính. Nội dung1 : - Người lính chiến đấu cho một lí tưởng cao đẹp. - Nhưng con người dũng cảm bất chấp khó khăn, coi thường thiếu thốn, hiểm nguy. - Nhưng con người thắm thiết tình đồng đội. - Nhưng con người lạc quan yêu đời, tâm hồn bay bông lãng mạn. Nội dung 2 : - Nét chân chất, mộc mạc của người nông dân mặc áo lính (bai thơ Đồng chí). - Nét ngang tang, trẻ trung của một thế hệ cầm súng mới (Bài thơ về tiểu đội xe không kính). 3. Kết bai : Cảm nghĩ của người viết về hình ảnh người lính..

(43) ĐỀ SỐ 13 Câu 1: (2 điểm) a. Chép lại nhưng câu thơ miêu tả tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn Mã Giám Sinh mua Kiều (Ngưvăn9,tậpmột). b. Cho biết đối tượng của miêu tả nội tâm la nhưng gì ? Câu2:(5điểm) Đóng vai Thúy Kiều kể lại cho mọi người nghe việc báo ân báo oán. Trong lời kể giúp mọi người hình dung được cảnh vật va tâm trạng của Thúy Kiều khi gặp lại Hoạn Thư. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu 1: (2,5 điểm) a. N " ỗi mình thêm tức nỗi nhà, Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng ! Ngại ngùng dợn gió e sương, Ngừng hoa bóng thẹn trông gương mặt dày". (Mã Giám Sinh mua Kiều - Ngư văn 9, tập một). b. Đối tượng của miêu tả nội tâm : ý nghĩa, cảm xúc, tình cảm nhân vật,… Cũng có thể la: cảnh vật, nét mặt, trang phục,… của nhân vật. Câu 2: (5 điểm) "Lạ chi con tạo xoay vần Đời người lắm nỗi gian truân khó lường" Cha! Mẹ! Hai em! Chang! Nếu mọi người muốn biết cuộc sống của con ra sao trong từng ấy năm phiêu bạt thì con chỉ xin kể quãng đời vẻ vang nhất của con. Liệu có ai ngờ rằng từ một tấm thân ô nhục, con bỗng chốc trở thanh một phu nhân tướng quân nắm quyền sinh sát của nhiều kẻ gian ác bất lương. Nếu mọi người thấu hiểu lòng con thì hãy lắng nghe chuyện con kể : Báo ân, báo oán. Nhờ chang Từ Hải - một vị tướng đã rạch đôi sơn ha, chống lại triều đình, con trở thanh một phu nhân tướng quân. Chang hỏi con về nhưng người đã từng có ơn với con, nhưng kẻ đã hãm hại con, đẩy con vao bể khô. Rồi chang mời hết nhưng người có ơn, bắt hết nhưng kẻ gian ác ấy về cho con toan quyền xử tội. Thế la hôm ấy, con va chang ngồi trên điện xét xử - báo ân va báo oán. Đầu tiên la Thúc Sinh, người đã từng có ơn cứu con khỏi lầu xanh. Chang Thúc bước vao, mặt đỏ như cham, mình mẩy run run. Con nghĩ, chắc chang quá sợ đây ma. Con biết chang la người nhu nhược nhưng con không trách móc. Dù vợ cả chang la Hoạn Thư luôn ghen tuông hanh hạ con nhưng chuyện đó để khi khác! Giờ đây con phải đền ơn chang. Con cất tiếng : "Chao chang Thúc! Hôm nay mời chang đến đây la để tôi bay tỏ chút lòng thanh, xin được đền ơn cho chang!". Chang chẳng dám nói gì nhưng nghe đến đây chang đã đỡ sợ nên chang lên tiếng : "Vâng..!". Con lại nói : "Nghĩa chang danh cho tôi nặng đến nghìn non, trả lam sao hết. Đây có gấm trăm cuốn, bạc nghìn cân để tạ lòng chang gọi la có vậy. Mong chang nhận cho". Người hầu bưng lễ ra, chang lạy tạ nhận lễ. Nhưng con nghĩ : "Sao chang phải lạy tạ, chang còn sợ chăng". Thôi ta để chang đi vì còn nhiều người phải báo ân nưa". Con chỉ nói thêm :"Vợ chang quỷ quái tinh ma, phen nay kẻ cắp ba gia gặp nhau". Chang đi ra va tiếp đó con báoânchonhiềungườikhác. Sau đó la đến việc báo oán, người đầu tiên ma con phải trả thù, trả hết oán chính la Hoạn Thư, vợ cả của Thúc Sinh. Mụ vừa vao tới cửa con đã nói đón : "Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây ?". Rồi con lại dõng dạc hơn : "Đan ba dễ có mấy tay. Từ xưa đến nay được mấy người nhiều mưu mô, tinh quái như ba". Mụ vội vang quỳ xuống, phần vì nhận ra con đang ngồi trên, phần vì thấy hang hang tướng lính áo giáp, gươm đao đầy mình. Con nghĩ : "Chắc phen nay mụ sẽ phát hoảng lên, sẽ lạy lọc van xin. Vì biết mình có tội, mụ sẽ biết thế nao la "gieo nhân nao được quả nấy". Con lại dõng dạc hơn : "Dễ dang la kiếp hồng nhan, ăn ở ma cang cay nghiệt thì sẽ cang chịu nhiều oan trái". Đến đây Hoạn Thư đã hiểu ra. Nhưng mụ tinh ranh quá, mụ còn bình tĩnh khấu đầu rồi xin thưa. Con biết mụ sẽ kêu ca, sẽ chưa tội cho mình, lúc nay con có thể cho mụ từ giã cõi đời nhưng con vẫn muốn xem mụ sẽ nói gì, va cũng một phần vì con muốn xem mụ có hối cải không. Nếu có, con có thể mở lượng khoan hồng tha không giết mụ. Mụ bắt đầu thưa : "Thưa phu.

(44) nhân, tôi đây la phận đan ba hèn kém nên cũng như ai. Tôi ghen tuông thì cũng la chuyện thường tình, nghĩ lại ngay ấy kẻ hèn mọn nay đã để phu nhân ra gác viết kinh ở, với lại khi phu nhân bỏ đi, tôi đâu dám chửi, cũng chẳng đuôi theo bắt về mặc dù biết gác viện đã mất vai thứ đáng giá. Với lại cũng tại chế độ đa thê, một chồng ma nhiều vợ, chồng chung thì ai dễ chiều cho ai. Nhưng cũng tại kẻ hèn mọn nay gây ra việc chông gai, giờ thì chỉ còn biết trông chờ vao tấm lòng bao dung rộng lớn như biển cả của phu nhân ma thôi. Xin phu nhân nghĩ cho ma thương cho kẻ hèn kém nay". Con bang hoang vô cùng, khen cho mụ khôn ngoan đến mực ma nói năng phải lời. Mụ thật giảo hoạt, khôn ngoan, tinh quái, ranh mãnh. Nhưng lời nói của mụ có lí quá, con cũng la đan ba thì cần hiểu được suy nghĩ chung của đan ba la : hay ghen tuông. Tha cho mụ thì may đời cho mụ còn lam ra thì lại la người nhỏ nhen, với lại con đã có ý khoan hồng nếu mụ biết hối cải. Dù chưa thấy hanh động nhưng lời nói của mụ thì cũng có tình, có lí. Mụ đã nhận hết lỗi vao mình thì cũng khoan dung cho mụ va chỉ nói thêm : "Hãy biết hối cải vì sống ma tạo nhiều ơn nghĩa thì sẽ gặp nhiều điều tốt đẹp. Nên nhớ câu ở hiền gặp lanh, ở ác gặp dư". Sau đó con còn xử tội nhiều tên khác. Tất cả chúng đều la lũ gian ác, độc địa, bất nhân. Con chỉ kể có vậy thôi. Đã trải qua biết bao đắng cay, khô nhục, con cang thấm thía cái lẽ đời : "Hồng nhan bạc mệnh". Nhưng thôi, giờ đây con đã đoan tụ với cả nha, có cha, có mẹ, có anh em, có người yêu chung thuỷ thì cuộc sống còn gì không hạnh phúc. Cuộc sống luôn theo nghĩa của nó la : "Gặp nhiều tai ương rồi sẽ có được niềm hạnh phúc". Con thấy thật đúng ! ĐỀ SỐ 14 Câu 1: Chép lại ba câu thơ cuối trong bai thơ Đồng chí của Chính Hưu va phân tích ý nghĩa của hình ảnh kết thúc bai thơ. Câu 2: (Với nhan đề : Môi trường sống của chúng ta, dựa vao nhưng hiểu biết của em về môi trường, viết một bai văn ngắn trình bay quan điểm của em va cách cải tạo môi trường sống ngay một tốt đẹp hơn. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu 1: Chép chính xác 3 dòng thơ được 0,5 điểm, nếu sai 2 lỗi về chính tả hoặc từ ngư trừ 0,25 điểm : Đ " êm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo". (Đồng chí - Chính Hưu) Phân tích ý nghĩa của hình ảnh "đầu súng trăng treo"được 1 điểm. Học sinh cần lam rõ giá trị nội dung va nghệ thuật của đoạn thơ như sau : - Cảnh thực của núi rừng trong thời chiến khốc liệt hiện lên qua các hình ảnh : rừng hoang, sương muối. Người lính vẫn sát cánh cùng đồng đội : đứng cạnh bên nhau, mai phục chờ giặc. - Trong phút giây giải lao bên người đồng chí của mình, các anh đã nhận ra vẻ đẹp của vầng trăng lung linh treo lơ lửng trên đầu súng : Đầu súng trăng treo. Hình ảnh trăng treo trên đầu súng vừa có ý nghĩa tả thực, vừa có tính biểu trưng của tình đồng đội va tâm hồn bay bông lãng mạn của người chiến sĩ. Phút giây xuất thần ấy lam tâm hồn người lính lạc quan thêm tin tưởng vao cuộc chiến đấu va mơ ước đến tương lai hoa bình. Chất thép va chất tình hoa quện trong tâm tưởng đột phá thanh hình tượng thơ đầy sáng tạo của Chính Hưu. Câu 2: Nêu vấn đề va triển khai thanh bai văn nghị luận gồm các ý cơ bản sau : a. Nêu vấn đề nghị luận : Môi trường sống của chúng ta thực tế đang bị ô nhiễm va con người chưa có ý thức bảo vệ. b. Biểu hiện va phân tích tác hại : - Ô nhiễm môi trường lam hại đến sự sống. - Ô nhiễm môi trường lam cảnh quan bị ảnh hưởng. c. Đánh giá : - Nhưng việc lam đó la thiếu ý thức bảo vệ môi trường, phá huỷ môi trường sống tốt đẹp..

(45) - Phê phán va cần có cách xử phạt nghiêm khắc. d. Hướng giải quyết : - Tuyên truyền để mỗi người tự rèn cho mình ý thức bảo vệ môi trường. - Coi đó la vấn đề cấp bách của toan xã hội.. GIỚI THIỆU MỘT SỐ BÀI VĂN HAY : Đề bài: Suy nghĩ của em về vầng trăng tri kỷ, vầng trăng tình nghĩa, vầng trăng dửng dưng và đặc biệt là vầng trăng thức tỉnh trong bài thơ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy. Trăng- Hình ảnh giản dị, quen thuộc đã chắp cánh cho nhưng hồn thơ bay bông để rồi nhưng tác phẩm tuyệt vời được ra đời. Nếu Chính Hưu đã treo lên một bức tranh tuyệt đẹp, lãng mạn qua hình ảnh “Đầu súng trăng treo” thì “Ánh trăng” của Nguyễn Duy lại mang một tính chất triết lý thầm kín. Đó la đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”. Đối với nha thơ đây la vầng trăng tri kỷ, vầng trăng tình nghĩa, vầng trăng dửng dưng va đặc biệt la vầng trăng thức tỉnh. Nó như hồi chuông gióng lên, đánh thức tâm hồn u tối trong mỗi con người. Có thể nói, với mỗi chúng ta, vầng trăng la một vật thể bình thường ma thiên nhiên, đất trời ban tặng. Nhưng với Nguyễn Duy, vầng trăng không nhưng la hình ảnh của quê hương ma nó còn la người bạn tri âm, tri kỷ, la quá khứ nghĩa tình, chan chứa yêu thương, la một quan toa lương tâm trong tận sâu thẳm tâm hồn nha thơ. “Hồi nhỏ sống với đồng/ Với sông rồi với bể/ Hồi chiến tranh ở rừng/ Vầng trăng thành tri kỷ”. Tuôi thơ tác giả được gắn bó với “vầng trăng”, “với đồng”, “với sông” rồi “với bể”. Nhưng hình ảnh gần gũi, quen thuộc với mỗi người dân quê Việt Nam. Đến lúc đi chiến đấu trăng lại như người bạn thân luôn sát cánh bên người lính, cùng người lính trải nghiệm sương gió, bom đạn của chiến tranh, của đời lính. Tình cảm gắn bó bao lâu, nay chỉ biết hợp thanh hai “tri kỷ”. Một tình bạn thật đẹp, thật cao cả va trong suy nghĩ của người lính: “Ngỡ không bao giờ quên/ Cái vầng trăng tình nghĩa” Nhưng rồi năm tháng gian khô qua đi, nay người lính năm nao đã xa lang quê thanh bình của tuôi thơ về với thanh phố cùng với nhưng tiện nghi sinh hoạt: “Từ hồi về thành phố/ Quen ánh điện cửa gương/ Vầng trăng đi qua ngõ/ Như người dưng qua đường”. Nhưng kỷ niệm tuôi thơ hồn nhiên, nhưng ngay khó khăn trong chiến trường cùng “vầng trăng” đã đi vao dĩ vãng. Người lính năm xưa đã vô tình lãng quên quá khứ, quên người bạn “tri kỷ” của mình. Dẫu bạn- đồng chí, có đi ngang qua ngõ thì cũng chỉ la một thoáng lướt qua. Một phần vô tâm của con người đã lấn át lí trí người lính. Nhưng trong một hoan cảnh đặc biệt “Đèn điện tắt”, người lính phải giật mình sưng sờ: “Đột ngột vầng trăng tròn”. “Vầng trăng” lại tìm đến va đối mặt với người lính. Người bạn năm xưa đã tìm đến, bạn ư? Bao lâu nay người lính đã quên mất rồi! Nhưng, “đột ngột”- một sự xuất hiện không dự báo trước. “Trăng cứ tròn vành vạnh/ Kể chi người vô tình/ Ánh trăng im phăng phắc/ Đủ cho ta giật mình”. Quá khứ khi xưa hiện về nguyên vẹn. Trăng- hay quá khứ nghĩa tình vẫn tran đầy, viên mãn, thuỷ chung. “Trăng cứ tròn vành vạnh”. Trăng vẫn đẹp, quá khứ vẫn toả sáng đầy ắp yêu thương dẫu con người đã lãng quên. Trăng “im phăng phắc”, một cái lặng lẽ đến đáng sợ. Trăng không hề trách móc con người quá vô tâm như một sự khoan dung, độ lượng. “Vầng trăng” dửng dưng không có một tiếng động nhưng lương tâm con người lại đang bộn bề trăm mối. “Ánh trăng” hay chính la quan toa lương tâm đang đánh thức một hồn người. Cái “giật mình” của người lính phải chăng la sự thức tỉnh lương tâm của con người? Chỉ im lặng thôi “vầng trăng” đã thức tỉnh, đánh thức con người sau một cơn mê dai đầy u tối. Chỉ với một “vầng trăng” - “vầng trăng” của Nguyễn Duy cũng có thể lam được nhưng điều tưởng chừng như không thể. “Ánh trăng” la cội nguồn quê hương, la nghĩa tình bè bạn, la quan toa.

(46) lương tâm, la sự thức tỉnh của con người. Trăng vẫn đẹp, quá khứ vẫn còn va con người vẫn còn cơ hội sửa chưa sai lầm. Mỗi con người chúng ta có thể đến một lúc nao đó sẽ lãng quên quá khứ, sẽ vô tình với mọi người nhưng rồi sự khoan dung va độ lượng của quê hương sẽ tha thứ tất cả. “Ánh trăng” của Nguyễn Duy sẽ mãi mãi soi sáng để đưa con người hướng tới tương lai tươi đẹp. Đạo lí sống thuỷ chung, nghĩa tình với quá khứ, với quê hương sẽ đưa lối mỗi chúng ta đến với cuộc đời hạnh phúc ở tương lai. Đọc thêm : Chuyện người con gái Nam Xương Nghĩ chuyện trên đời kì lạ thật. Chuyện tình duyên, sống chết, số phận của con người lại được định đoạt tù một câu chuyện đùa về một cái bóng. Ngay xưa, thân mẫu của Trịnh Trang Công trong Ðông Chu liệt quốc đã gây ra bao chuyện phiền phức dẫn đến cảnh đầu rơi máu chảy chỉ vì ba ghét Trịnh Trang Công khi xưa sinh ngược khiến ba phải đau đớn. Chuyện đời vẫn thế, đó la chỗ éo le phức tạp trong đời sống tâm hồn con người. Chỗ kì bút của Nguyễn Dư la đã bắt nắm được một tình huống éo le như vậy. Trong văn chương nước ta cũng như thế giới không hiếm nhưng câu chuyện xen nhưng yếu tố truyền kì. Nét riêng của Chuyện người con gái Nam Xương la hai yếu tố thực va truyền kì không đan xen vao nhau ma kết cấu thanh hai phần. Phần truyền kì vùa lam cho câu chuyện thêm lung linh hư ảo, vùa góp phần lam rõ nhưng yếu tố ở phần thực. Phần thực la cơ sở để xây dựng phần truyền kì (phần thực, tôi muốn nói thực của văn học). Bằng mối liên hệ giưa hai phần, nha văn lam nôi bật tính cách nhân vật va thể hiện chủ đề của tác phẩm. Người con gái Nam Xương Vũ Thị Thiết la nhân vật chính xuyên suốt hai phần của tác phẩm. Nguyễn Dư không chú trọng việc miêu tả hình thức, chúng ta chỉ biết Vũ nương la người “có tư dung tốt đẹp”. Tính cách nhân vật được thể hiện qua hai mối quan hệ cơ bản la quan hệ với chồng va mẹ chồng. Mối quan hệ đó diễn ra ở nhưng thời điểm khác nhau. Ở tùng thời điểm ấy, nhân vật bộc lộ cá tính của mình. Mối quan hệ với Trương Sinh diễn ra trên bốn thời điểm: khi chồng ở nha, khi chia tay, khi xa chồng va khi chồng trở về. Khi chung sống với nhau, biết Trương Sinh la người có tính đa nghi, hay ghen nên “nang giư gìn khuôn phép” cho gia đình hoa thuận. Khi tiễn chồng đi tòng quân, tính cách của Vũ nương được thể hiện ở lời đưa tiễn. Nang nói với chồng: “Lang quân đi chuyến nay, thiếp chẳng dám mong được đeo ấn hầu trở về quê cũ, chỉ xin ngay về mang theo được hai chư bình yên”. Nang nghĩ đến nhưng khó nhọc, gian nguy của người chồng trước rồi mới nhận ra sự lẻ loi của mình. Tù cách nói đến nội dung của nhưng câu nói hiện lên một Vũ nương dịu dang, thiết tha với hạnh phúc, không hư danh, thương chồng va giau lòng vị tha, một tâm hồn có văn hoá. Trong nhưng ngay xa chồng, nang nuôi con thơ, chăm sóc mẹ chồng như mẹ đẻ của mình. Ngòi bút Nguyễn Dư tỏ ra gia dặn, nha văn đã để cho chính người mẹ chồng ấy nhận xét về tấm lòng hiếu thảo của nang trước khi ba cụ qua đời: “Sau nay trời giúp người lanh ban cho phúc trạch, giống giòng tươi tốt… xanh kia quyết chẳng phụ con, cũng như con đã chẳng nỡ phụ mẹ”. Trong con mắt của người mẹ chồng ấy, nang la “người lanh”. Ðến khi người chồng đi chinh chiến trở về nghi oan cho nang, Vũ nương tỏ bay không được thì tự vẫn, chứ không sống “chịu tiếng nhuốc nhơ”. Khi thì cách xủ thế, khi thông qua lời nói, khi hanh động, khi thái độ hình ảnh Vũ nương hiện lên la một người trong trắng thuỷ chung, giau lòng vị tha, hiếu thảo nhưng cũng la một người phụ nư khí khái, tự trọng. Ðó la một tâm hồn đẹp, đẹp một cách có văn hoá. Dường như Nguyễn Dư đã tập trung nhưng nét đẹp điển hình của người phụ nư Việt Nam vao hình tượng Vũ nương. Con người đẹp, thiết tha với hạnh phúc nay phải chết - Ðó chính la bi kịch về số phận con người. Vấn đề nay biết bao nha văn xưa nay tùng trăn trở. Có lẽ đó cũng la bi kịch của muôn đời. Bởi vậy, vấn đề ma Chuyện người con gái Nam Xương đặt ra la vấn đề có tính khái, quát giau ý nghĩa nhân văn. Phía sau tấn bi kịch của Vũ nương có một cuộc sống chinh chiến, loạn li, gây cách biệt, nhưng căn bản la người chồng mù quáng đa nghi, thiếu sáng suốt. Nhưng kẻ như thế xưa nay tùng gây ra bao nỗi oan trái, đô vỡ trong đời. Ðó cũng la một thứ sản phẩm hằng có trong xã hội con người. Cho nên vấn đề tưởng chùng rất riêng ấy lại la vấn đề điển hình của cuộc sống. Tất nhiên trong tấn bi kịch nay có phần của Vũ nương. Nang vùa la nạn nhân nhưng cũng la tác nhân. Bởi chính nang đã lấy cái bóng lam cái hình, lấy cái hư lam cái thật. Âu đó cũng la một bai học sâu sắc của muôn đời vậy..

(47) Phần truyền kì trong câu chuyện la chuyện Vũ nương không chết, trở về sống trong Quy động của Nam Hải Long Vương… đó la cuộc sống đời đời. Nha văn đã tạo ra một cuộc gặp gỡ kì thú giưa Phan Lang - một người dương thế - với Vũ Nương nơi động tiên. Cuộc gặp gỡ ấy đã lam sáng tỏ thêm nhưng phẩm chất của Vũ nương. Khi Phan Lang nhắc đến chuyện nha của tô tiên thì Vũ nương “ứa nước mắt khóc”. Nang quả thật la một con người thiện căn, thiết tha gắn bó với quê hương đời sống ma không được sống. Tính cách của nang va bi kịch như được tô đậm khơi sâu một lần nưa. Nhưng dụng ý của nha văn đưa phần truyền kì vao câu chuyện không chỉ có thế. Nguyễn Dư muốn khẳng định một chân lí nghệ thuật: cái Ðẹp la bất tủ. Vũ nương không sống được ở cõi đời thì sẽ sống vĩnh hằng ở cõi tiên, vì nang la cáiÐẹp. Nói cho cùng, hiện thực của câu chuyện la hiện thực về tấm lòng của nha văn trước nhưng vấn đề của cuộc sống. Nha văn đã đi sâu khai thác nhưng vẻ đẹp va nỗi đau khô xót xa phức tạp của tâm hồn con người, nhất la người phụ nư trong xã hội đương thời như Vũ nương. Cũng qua đó, nha văn khẳng định một chân lí nghệ thuật phảng phất như trong các truyện cô dân gian… Thánh Gióng về trời, An Dương Vương xuống biển… kì lạ ma cũng rấtthực. LỜI NGỎ: Các em thân mến! Để giúp cho việc học tập va ôn thi vao lớp 10 đạt kết quả cao, chúng tôi biên soạn cuốn Cẩm nang ôn thi vào lớp 10. Bộ tai liệu gồm hai phần: Phần thứ nhất: 20 đề văn va hướng dẫn lam bai sơ lược. Phần thứ hai: 35 bai văn tự luận. Để lam tốt một bai văn, các em lưu ý một số điểm sau: Trước hết, các em phải tuân thủ nghiêm túc 4 bước xây dựng văn bản: a. Tìm hiểu đề - tìm ý. b. Lập dan ý. c. Viết bai d. Kiểm tra - sửa chưa. Ít nhất trong bước tìm hiểu đề, tìm hiểu ý, các em phải xác định được nhưng ý lớn mình cần viết va ghi vao giấy nháp. Từ đó các em lập một dan ý hết sức ngắn gọn, dựa vao đó các em viết bai hoan chỉnh. Như vậy la chí ít bai lam của các em có ý. Hầu hết các em khi viết bai không tuâ thủ 4 bước nay cho nên bai lam Rất sơ sai, không có ý, hoặc có thì trình bay cũng lộn xộn, không gãy gọn. Thứ hai, trong cách trình bay bai viết, các em phải chú ý trình bay rõ rang bố cục ba phần: mở bai, thân bai, kết bai, các đoạn văn phải rạch ròi. Không viết tắt trong bai lam. Chú ý viết đúng chính tả, dùng đúng các dấu câu. Thứ ba, các em phải rèn luyện cách viết mở bai cho bai văn. Như người ta thường nói:"Đầu xuôi thì đuôi lọt". Trong thực tế có rất nhiều bạn mất rất nhiều thời gian cho phần mở bai. Chính vì vậy ma không còn thời gian để giải quyết phần thân bai ( Phần chính của bai văn). Yêu cầu cơ bản của một mở bai la: ngắn, đủ, đúng..

(48) Va cuối cùng, các em hãy tự giải đề theo cách hiểu của mình, sau đó hãy đọc các bai tự luận trong tai liệu nay, để từ đó các em so sánh, kiểm tra va rút kinh nghiệm cho bai lam của mình! Hi vọng tập tai liệu nay sẽ có ích cho các em! Chúc các em thanh công!. 1.Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “Ch©n ph¶i bíc tíi cha ……………………. Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời” Bài làm: Nãi víi con cña Y Ph¬ng lµ mét trong sè Ýt bµi th¬ viÕt vÒ t×nh cha con. C¶m høng bao trïm cña bµi th¬ lµ t×nh th¬ng con, lµ niÒm tù hµo víi quª h¬ng xø së, nh÷ng khao kh¸t b×nh dị mà rất đỗi thiêng liêng của ngời cha khi lo con quyên nguồn cội, dặn dò con hãy là con cña quª h¬ng, ngêi cña d©n téc m×nh. Bài thơ mở đầu bằng một hồi ức về tuổi thơ con và tuổi trẻ bố mẹ để sau đó là nỗi niÒm, lµ tÊm lßng ngêi cha: Ch©n ph¶i bíc tíi cha …………….. Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời. Hãy lắng nghe những điều ngời cha nói với con : đứa con sinh ra và suốt thời ấu thơ cña nã bíc ®i ®Çu tiªn chËp ch÷ng cña con ngêi lµ nh÷ng bíc rÊt trang tron gj. LÇn ®Çu tiªn đứa trẻ đi bằng đôi chân của mình trong vòng tay của cha mẹ. Ch©n ph¶i bíc tíi cha Ch©n tr¸i bíc tíi mÑ Câu thơ thật đơn giản nh lời kể lời tả và rất trìu mến thân thơng, tấm lòng của cha mẹ là cái đích để con hớng tới.hình ảnh cụ thể và giàu chất thơ nhất là cách đo đếm chiều dài: Mét bíc ch¹m tiÕng nãi Hai bíc tíi tiÕng cêi C©u th¬ thËt Êm ¸p, rÝu rÝt, ngät ngµo, mét thø ©m vang mµ nh÷ng ngêi lµm cha lµm mẹ bồi hồi xao xuyến. Tuy vậy, dù tấm lòng cha mẹ bao dung đến đâu, đứa con rất cần nhng vẫn là cha đủ. ở đây có một bầu sữa tinh thần thứ hai là quê hơng Quê hơng hiện lên ở ba yếu tố: rừng, con đờng và ngời đồng mình: Rõng cho hoa Con đờng cho những tấm lòng Ngời đồng mình yêu lắm con ơi. Rừng và con đờng tuy là vật vô tri nhng đã đem lại những thứ mà đứa trẻ cần để lớn. Cái đẹp của tự nhiên không chỉ ở màu sắc mà còn ở tấm lòng. Còn ngời đồng mình thì đáng yªu l¾m . §ã chÝnh lµ cèt c¸ch tµi hoa vµ tinh thÇn mu sèng: ®an lê cµi nan hoa V¸ch nhµ ken c©u h¸t Tóm lại, đoạn thơ mở đầu là sự đan xen quê hơng, gia đình - cha mẹ cùng nuôi đứa con lớn lên ở chặng đờng đời đầu tiên. Đây là tâm sự mà ngời cha muốn gửi tới đứa con yêu quý của mình. Mong con khôn lớn trởng thành, sống xứng đáng với quê hơng.. 2. Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt ……………………. §ñ cho ta giËt m×nh” Bài làm: Trăng là một đề tài quen thuộc trong thơ ca. Trăng nh một biểu tợng thơ mộng gắn với tâm hồn thi sĩ. Nhng có một nhà thơ cũng viết về trăng, không chỉ tìm thấy ở đấy cái thơ mộng, mà còn gửi gắm những nỗi niềm tâm sự mang tính hàm nghĩa độc đáo. Đó là trờng hîp bµi th¬ ¸nh tr¨ng cña NguyÔn Duy. Vầng trăng đã từng gắn bó với tuổi thơ, với cuộc đời ngời lính, đã trở thành ngời bạn tri kỉ, ngỡ không bao giờ quên. nhng hoàn cảnh sống đổi thay, con ngời cũng thay đổi, có lúc.

(49) còng trë nªn v« t×nh. Sau chiÕn th¾ng trë vÒ thµnh phè, quen ¸nh ®iÖn cöa g¬ng, khiÕn cho vầng trăng tình nghĩa vô tình bị lãng quên. nhng một tình huống đời thờng xảy ra làm cho con ngời phải giật mình tỉnh ngộ, phải đối mặt với vầng trăng mà sám hối: Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt Cã cµi g× rng rng Nh là đồng là bể Nh lµ s«ng lµ rõng. Rng rng là biểu hiện xúc động, nớc mắt đang ứa ra, sắp khóc. Giọt nớc mắt làm cho lòng ngời thanh thản lại, trong sáng lại. Bao kỉ niệm đẹp ùa về, tâm hồn gắn bó chan hoà với thiên nhiên, với vầng trăng xa, với đồng với bể,với sông với rừng. Cấu trúc câu thơ song hµnh víi c¸c biÖn ph¸p tu tõ so s¸nh, ®iÖp ng÷ cho thÊy ngßi bót NguyÔn Duy thËt tµi hoa. §o¹n th¬ hay ë chÊt th¬ béc b¹ch ch©n thµnh, ë tÝnh biÓu c¶m, ng«n tõ vµ h×nh ¶nh th¬ ®i vµo lßng ngêi, kh¾c s©u mét c¸ch nhÑ nhµng mµ thÊm thÝa nh÷ng g× nhµ th¬ muèn t©m sù víi chóng ta. Khổ thơ cuối mang hàm ý độc đáo và sâu sắc: Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh KÓ chi ngêi v« t×nh ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c đủ cho ta giật mình. Tròn vành vạnh là trăng rằm, một vẻ đẹp viên mãn. Trăng vẫn thuỷ chung mặc cho ai thay đổi, vô tình với trăng. ánh trăng im phăng phắc, không một lời trách cứ. Trăng bao dung và độ lợng biết bao. Tấm lòng bao dung độ lợng ấy khiến cho ta phải giật mình. Sự giật mình để tự lột xác, để trở về. Trở về với chính mình tốt đẹp xa kia. Đó là cái giật mình để tự hoµn thiÖn. Tóm lại, với giọng thơ trầm tĩnh, sâu lắng, đoạn thơ trên đã gây nhiều xúc động cho ngời đọc. Nó nh là lời tâm sự, lời tự thú, lời tự nhắc chân thành. Qua đoạn thơ, tác giả muốn nói rằng: phải thuỷ chung, trọn vẹn, phải nghĩa tình sắt son với nhân dân, với đất nớc, và ngay víi chÝnh b¶n th©n m×nh.. 3. Ph©n tÝch bµi Sang thu. Bài làm: H÷u ThØnh sinh n¨m 1942, thuéc líp nhµ th¬ trëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng Mĩ. Ông là ngời viết nhiều, viết hay về quê hơng và cuộc sống con ngời, đặc biệt là về mùa thu. Với tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, Hữu Thỉnh đã phát hiện ra những biến chuyển rất nhẹ nhàng của đất trời khi sang thu. Với bài Sang thu, Hữu Thỉnh đã góp vào nền thơ hiện đại ViÖt Nam mét bøc tranh thu víi nh÷ng nÐt míi mÎ, s¸ng t¹o. Khổ thơ thứ nhất là những dự cảm mùa thu đã về: Bçng nhËn ra h¬ng æi Ph¶ vµo trong giã se S¬ng chïng ch×nh qua ngâ Hình n h thu đã về Trong biÕt bao h¬ng vÞ th©n thuéc cña lµng quª, H÷u ThØnh giËt m×nh th¶ng thèt khi nhËn ra c¸i lµn h¬ng ng©y ngÊt ngät ngµo cña tr¸i æi ®Çu mïa. H¬ng æi th©n th¬ng qu¸ nh chính mùi vị của vờn, làng quê nơi đồng bằng Bắc bộ. Hơng ổi là tín hiệu đặc trng của mùa thu. Từ bỗng nh đợc gieo lên trong sự ngỡ ngàng, ngạc nhiên. từ bao giờ nhỉ, thu về? Tất cả đến với nhà thơ nhẹ nhàng mà đột ngột quá, thu về với đất trời quê hơng với lòng ngời mà không báo trớc. để rồi trong giây phút ngỡ ngàng, nhà thơ mới chợt nhận ra hơng ổi: phả vào trong gió se. hơng ổi từ đó mà lan toả mãi trong không gian và đợc cuốn trong gió se là cơn giã heo may kh« l¹nh ®Çu nïa. Giã se trµn vÌ xua tan ®i bao oi bøc nãng nùc cña mïa hÌ, ®em l¹i cho con ngêi c¶m gi¸c tho¶i m¸i dÔ chÞu. Trong c¸i d vÞ ng©y ngÊt cña tr¸i æi ®Çu mïa, nhµ th¬ nh¹n thÊy: s¬ng chïng ch×nh qua ngâ Hình nh thu đã về Màn sơng qua từ láy chùng chình đợc nhân hoá nh vẻ duyên dáng của thiếu nữ đôi mơi. Màn sơng ấy hiện ra mờ mờ ảo ảo nh sắc màu cổ tích khiến cho cảnh vật nơi làng quê ngõ xóm trở thành một thế giới thần kì tuyệt diệu. Và câu thơ Hình nh thu đã về đã khép lại dòng cảm xúc bất ngờ đột ngột của nhà thơ. Tất cả những tín hiệu ở trên cuối cùng rồi cũng đi đến một nghi vấn: thu đã về? Từ hình nh diễn tả sự ngỡ ngàng thảng thốt, thu đã đến với đất trời thật rồi sao?.

(50) Tõ ®iÓm nh×n cËn c¶nh, cïng sù quan s¸t tinh tÕ, c¶m nhËn dÊu hiÖu thiªn nhiªn b»ng khứu giác( hơng ổi), xúc giác( gió se) và thị giác( sơng), nhà thơ đã chứng tỏ một hồn thơ tinh tÕ, nh¹y c¶m khi c¶m nhËn tiÕt giao mïa n¬i lµng quª thanh b×nh. Nếu nh khổ thơ thứ nhất là cảm xúc đột ngột, ngỡ ngàng khi nhận ra thu đang về với đất trời thì đến khổ thơ thứ hai, nhà thơ đã nhìn rộng hơn trong việc quan sát: Sông đợc lúc dềnh dàng Chim b¾t ®Çu véi v· Có đám mây mùa hạ V¾t nöa m×nh sang thu. ChÊt liÖu thùc hiÖn ra rÊt râ. C¸i dÒnh dµng cña dßng s«ng lµ phót hiÕm hoi sau lóc gập ghềnh leo thác nhọc nhằn rồi lại ồ ạt xối xả dới những cơn ma rào mùa hạ. từ đợc lúc diễn tả cái hiếm hoi th thớt ấy. Từ dềnh dàng chỉ sự chuyển động chậm chạp. đã lâu lắm rồi con sông mới có dịp nghỉ nhơi thanh thản nh thế. đám mây mùa hạ là hình ảnh độc đáo, thể hiện trí tởng tợng phong phú của tác giả. Trong khoảnh khắc giao mùa, đám mây trên bầu trời cao đã trở thành ranh giới giữa mùa hạ với mùa thu. Từ vắt mang hiệu quả diễn đạt rất lớn. Từ cái phút giây giao mùa vô hìmh, trừu tợng, tác giả đã biến thành sự vật hữu hình cụ thể để ngời đọc cảm nhận rõ hơn về tín hiệu mùa thu. đến khổ thơ thứ ba thì cảm nhận về sự giao mùa đã rõ hơn: VÉn cßn bao nhiªu n¾ng đã vơi dần cơn ma SÊm còng bít bÊt ngê Trên hàng cây đứng tuổi. Nắng cuối hạ vẫn còn nhng độ nóng, độ chói không còn gay gắt. Cơn ma nhẹ hạt hơn so với trận ma rào xối xả những ngày hè đã qua. Tiếng sấm cũng đã giảm dần, không còn bất ngờ trên những hàng cây cổ thụ. Từ sự quan sát thiên nhiên, ta có thể phát hiện ra đợc một triÕt lÝ mµ nhµ th¬ muèn göi g¾m. n¾ng, ma, sÊm lµ nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô cho sù kh¾c nghiÖt và biến chuyển của cuộc đời. Hàng cây đứng tuổi chỉ những ngời từng trải . Cả đoạn thơ mang ý nghĩa: con ngời từng trải luôn vững vàng trớc những biến đổi của cuộc đời. Hình ảnh thơ đẹp , ngôn từ tinh tế , giọng thơ êm đềm và những rung động man mác ,bâng khuâng của tác giả trong buổi giao mùa đã tạo nên một dấu ấn không dễ phai mờ trong lòng bao độc giả . Có lẽ vì vậy mà sau khi đọc “Sang thu” của Hữu Thỉnh ta càng thấy yªu h¬n mïa thu thiÕt tha, nång hËu cña quª nhµ .. 4. C¶m nhËn vÒ bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c Bài làm: Bác Hồ mất là một sự kiện lớn làm xúc động muôn triệu trái tim Việt Nam và thế giới, làm cảm động cả đát trời: “ Trời tuôn nớc mắt, đời tuôn ma”. Hầu nh nhà thơ nào cũng làm thơ khóc Bác, viếng Bác. Trong đó có nhà thơ Viễn Phơng với bài Viếng lăng Bác. Bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph¬ng kh«ng chØ lµ mét bµi th¬ viÕng hay khãc B¸c bình thờng. Bác mất năm 1969. Mùa xuân 1975 đất nớc mới thống nhất, năm 1976 Viễn Phơng mới tới viếng lăng Ngời. Nh vậy là viếng Bác, khóc Bác cũng là thăm Bác. Cả ba nhập vào một chuyến đi. Một chuyến hành hơng mà đồng bào chiến sĩ miền Nam chờ đợi, mong mỏi và chiến đấu trong suốt mấy chục năm trờng. Më ®Çu bµi th¬, t¸c gi¶ tù giíi thiÖu: “Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c” C¸ch xng h« thËt hån nhiªn mµ tha thiÕt. B¸c lµ cha cho nªn míi xng con. Nhng con ë miền Nam lại mang một sắc thái thiêng liêng - đứa con xa vắng mặt ngày cha mất. Miền Nam lµ n¬i ®i tríc vÒ sau, n¬i B¸c Hå h»ng mong nhí. “B¸c nhí miÒn Nam nçi nhí nhµ. MiÒn Nam mong B¸c nçi mong cha” Từ xa, nhà thơ vừa nhìn thấy hàng tre đã xiết bao xúc động: §· thÊy trong s¬ng hµng tre b¸t ng¸t ¤i hµng tre xanh xanh ViÖt Nam Bão táp ma sa đứng thẳng hàng Víi tõ con, víi h×nh ¶nh hµng tre, nhµ th¬ d· t¹o nªn mét kh«ng khÝ thËt th©n th¬ng gÇn gòi vµ thiªng liªng n¬i l¨ng B¸c. Không gian quanh lăng Bác trở thành một không gian đặc biệt thơng nhớ. Không gian thơng nhớ ấy nh là bất tận với thời gian, đợc láy đi láy lại bằng chữ ngày ngày. Dòng thời gian liªn tôc. Dßng ngêi còng nh kh«ng ngõng nghØ. Ngêi mang hoa, ngêi kÕt thµnh hoa dâng lên bảy mơi chín mùa xuân, dâng lên một cuộc đời chiến đấu hi sinh vì dân vì nớc. Tình cảm với Bác đợc nén lại ở khổ thơ đầu đợc bày tỏ kín đáo qua cách dùng ẩn dụ: “ Thấy.

(51) một mặt trời trong lăng rất đỏ”. Bác là mặt trời, Bác nh mặt trời. Bác là trời xanh, mãi mãi là trời xanh. Tất cả đều thể hiện sự bất tử của ngời. Nhng đến khổ thơ thứ ba thì tình cảm mới bộc lộ một cách trực tiếp. Đó là tình thơng, nỗi đau đợc bộc phát khi nhìn thấy Bác nằm trong l¨ng: “Mµ sao nghe nhãi ë trong tim”. §©y lµ c¸i giËt m×nh th¶ng thèt. TÊt nhiªn, trong nhận thức lí trí nhắc ta Bác vẫn còn sống mãi. Nhng đây là nỗi đau nhói lên từ đáy sâu trái tim. B¸c mÊt thËt råi. B¸c kh«ng thÓ gÆp mÆt nh÷ng ngêi con miÒn Nam mµ ngêi h»ng mong nhí. Khæ th¬ cuèi lµ c¶m xóc tríc khi ra vÒ: Mai vÒ miÒn Nam th¬ng trµo níc m¾t …………………………………………. Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy Nghĩ đến ngày mai về miền Nam, nỗi thơng nhớ làm trào rơi nớc mắt.Không phải rng rng, r¬m rím, mµ lµ trµo. Mét c¶m xóc m·nh liÖt. T×nh th¬ng xãt nh nÐn gi÷a t©m hån lµm nảy sinh bao ớc muốn. Ước muốn làm con chim hót quanh lăng bác để lại chút vui tơi nhí nhảnh bên một con ngời đã hi sinh cả gia đình tình riêng vì đất nớc. Ước muốn làm đóa hoa táa h¬ng quanh l¨ng. Mét lµn h¬ng nh thùc nh h ®©u ®©y thoang tho¶ng. ¦íc muèn lµm c©y tre trung hiếu quanh lăng để canh giấc ngủ cho ngời. Tất cả mọi ớc muốn đề quy tụ vào một điểm là muốn đợc gần Bác mãi mãi, không rời xa. Tãm l¹i, víi nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô giµu ý nghÜa, víi giäng th¬ nghiªm trang thµnh kính, với cảm xúc hết sức chân thành, nhà thơ viễn Phơng đã nói hộ cho mọi ngời nỗi xúc động thiêng liêng, lòng biết ơn vô hạn đối với Bác Hồ - vị cha già của dân tộc.. 5. Suy nghÜ cña em vÒ truyện : “Nh÷ng ng«i sao xa x«i ”cña Lª Minh Khuª. Bµi lµm . Lµ c©y bót chuyªn vÒ truyÖn ng¾n, trong chiÕn tranh Lª Minh Khuª viÕt vÒ cuéc sèng chiến đấu của tuổi trẻ ở tuyến đờng Trờng Sơn . “Những ngôi sao xa xôi” là tác phẩm đầu tay của bà, đợc viết năm 1971 giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc đang diễn ra rất ¸c liÖt. TruyÖn gióp ta hiÓu h¬n vÒ cuéc sèng cña nh÷ng c« g¸i thanh niªn xung phong trªn một cao điểm ở tuyến đờng Trờng Sơn . Truyện xoay quanh ba nhân vật nữ thanh niên xung phong trong tổ trinh sát mặt đờng . Họ là ba ngời nhng công việc gắn bó họ thành một khối thống nhất. Họ cùng sống và chiến đấu tronh hoàn cảnh vô cùng gian khổ , ác liệt : ở trên một cao điểm trọng yếu của tuyến đờng Trờng Sơn, làm công việc đặc biệt nguy hiểm: “khi có bom nổ thì đo khối lợng đất lấp vào hố bom ,đếm bom cha nổ và nếu cần thì phá bom” . Nghĩa là họ ở nơi tập trung nhiều bom đạn , làm công việc luôn đối mặt với cái chết . Họ cảm nhận rõ ràng : “Đất bốc khãi , kh«ng khÝ bµng hoµng , m¸y bay ®ang Çm × xa dÇn .ThÇn kinh c¨ng nh ch·o , tim ®Ëp bÊt chÊp c¶ nhÞp ®iÖu ,ch©n ch¹y mµ vÉn biÕt r»ng kh¾p chung quanh cã nhiÒu qu¶ bom ch a nổ .” Công việc thờng ngày mạo hiểm ấy đòi hỏi họ phải là những ngời dũng cảm ,gan góc cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao trong c«ng viÖc ,kh«ng sî gian khæ hy sinh . Mặc dù phải sống cách biệt , ở xa đồng đội , làm công việc nguy hiểm song cả ba cô gái ấy sống gắn bó cùng nhau và không hề mất đi những nét tính cách đáng yêu của những c« g¸i trÎ .Hä lu«n yªu th¬ng, lo l¾ng ,ch¨m sãc cho nhau , t©m hån hä trong s¸ng , giµu m¬ ớc , dễ vui , dễ buồn và đặc biệt , họ rất thích làm đẹp cho cuộc sống của mình .Chị Thao nhiÒu tuæi nhÊt , ch¨m chÐp bµi h¸t , sî m¸u vµ v¾t. Nho thÝch thªu thïa , thÝch ¨n kÑo , c« rất đáng yêu “trắng và tròn nh một que kem mát lạnh”, có vẻ dịu dàng và gan góc . Ngời thứ 3 nổi bật nhất ,tiêu biểu cho tổ trinh sát mặt đờng là Phơng Định . Là một cô gái Hà Nội xinh xắn “hai bím tóc dày tơng đối mềm ,một cái cổ cao , kiêu hãnh nh đài hoa loa kèn”và đôi mắt đẹp:“có cái nhìn sao mà xa xăm”.Vừa qua thời học sinh,cuộc sống chiến trờng tôi luyÖn §Þnh thµnh mét chiÕn sü kiªn cêng , dòng c¶m. Ngµy nµo §Þnh còng ph¸ bom nhiÒu lÇn ,c« cã nghÜ tíi c¸i chÕt nhng ®iÒu quan träng h¬n lµ “liÖu m×n cã næ , bom cã næ kh«ng ? không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai ?”.Tâm trạng Phơng Định khi phá bom đợc miêu tả cụ thể ,tinh tế đến từng cảm giác .Từ sự cảm nhận không khí đầy căng thẳng đến cảm giác “các anh cao xạ đang dõi theo từng cử chỉ ,động tác của mình” và lòng dũng cảm nh đợc tăng lên bởi sự tự trọng : “Tôi đến gần quả bom …tôi sẽ không đi khom, các anh ấy.

(52) không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bớc tới ”.Cảm giác căng thẳng của Định khi ở bên quả bom , kề sát cái chết im lìm và bất ngờ đợc miêu tả tỉ mỉ đến từng chi tiết : “thỉnh thoảng lỡi xẻng chạm vào quả bom .Một tiếng động sắc đến gai ngời, cứa vµo da thÞt t«i …Vá qu¶ bom nãng . Mét dÊu hiÖu ch¼ng lµnh .” §ã lµ c«ng viÖc hµng ngµy đã quen của Định . Công việc hiểm nguy ấy khiến ba cô gái thanh niên xung phong trở nên thật phi thờng ,thật đáng khâm phục . Tuy vậy sự ác liệt của chiến trờng không làm vơi đi đời sống tâm hồn trong sáng, giàu c¶m xóc cña §Þnh. C« hay m¬ méng, thÝch h¸t, thËm chÝ “bÞa lêi ra mµ h¸t ”thÝch d©n ca quan hä, thÝch hµnh khó, thÝch Cachiusa, thÝch d©n ca ý… §Þnh cßn hay ngåi bã gèi m¬ màng, sống với những hồi tởng về gia đình,quê hơng… Cô ý thức về mình, tự hào vì đợc nhiều ngời để ý nhng lại tỏ ra hờ hững nh là kiêu kỳ. Tuy vậy trong suy nghĩ và tình cảm của cô thì “những ngời đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao thợng nhất là những ngời mặc qu©n phôc,cã sao trªn mò”. §Þnh thùc sù lµ c« thiÕu n÷ méng m¬, hån nhiªn, trong s¸ng vµ dòng c¶m. Ngôi kể thứ nhất, cách kể chuyện tự nhiên, ngôn ngữ sinh động, trẻ trung cùng nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật đặc sắc của tác giả đã góp phần không nhỏ trong việc khắc hoạ thµnh c«ng thÕ giíi tinh thÇn phong phó vµ trong s¸ng cña nh÷ng c« g¸i trÎ . Những trang cuối cùng của truyện khép lại nhng d âm của câu chuyện vẫn còn đọng mãi trong em. Vẻ đẹp tâm hồn của họ, những chiến công lặng thầm của họ mãi toả sáng, lung linh, lÊp l¸nh vµ bÝ Èn nh nh÷ng ng«i sao xa x«i.. 6. H×nh ¶nh anh thanh niªn trong truyÖn “LÆng lÏ Sa pa” cña NguyÔn Thµnh Long Bµi lµm : GÊp l¹i truyÖn ng¾n “LÆng lÏ Sa pa ”cña NguyÔn Thµnh Long lßng ta cø xao xuyÕn vấn vơng trớc vẻ đẹp của những con ngời, trớc những tình cảm chân thành, nồng hậu trong một cuộc sống đầy tin yêu. Dù đợc miêu tả ít hay nhiều nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa pa” cũng hiện lên với nét cao quí đáng khâm phục. Trong đó anh thanh niên làm công tác khí tợng kiêm vật lý địa cầu đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tợng khó phai mờ . Trớc tiên anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiÖm cao víi c«ng viÖc l¾m gian khæ cña m×nh. Trong lêi giíi thiÖu víi «ng ho¹ sü giµ vµ cô gái,bác lái xe gọi anh là “ngời cô độc nhất thế gian”. Đã mấy năm nay anh “sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m bốn bề chỉ có cỏ cây và mây mù lạnh lẽo”. Công việc hàng ngày của anh là“đo gió,đo ma, đo chấn động mặt đất”rồi ghi chép, gọi vào máy bộ đàm báo về trung tâm.Nhiều đêm anh phải “đối chọi với gió tuyết và lặng im đáng sợ”. Vậy mà anh rất yêu công việc của mình.Anh quan niệm: “khi ta làm việc ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình đợc?”Anh hiểu rõ : “Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi,cháu buồn đến chết mất”. Sống một mình nhng anh không đơn độc bởi “lúc nào tôi cũng có ngời để trò chuyện. Nghĩa là có sách ấy mà ”. Tuy sống trong điều kiện thiếu thốn nhng ngêi thanh niªn Êy vÉn ham mª c«ng viÖc, biÕt s¾p xÕp lo toan cuéc sèng riªng ng¨n n¾p, æn định. Anh nuôi gà, trồng hoa, đọc sách,thỉnh thoảng anh xuống đờng tìm gặp bác lại xe cùng hành khách để trò chuyện cho vơi bớt nỗi nhớ nhà. Sống trong hoàn cảnh nh thế sẽ có ngời dần thu mình lại trong nỗi cô đơn. Nhng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi “ thèm ngời ”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt và sự quan tâm đến ngời khác một cách chu đáo.Ngay từ những phút gặp gỡ ban đầu ,lòng mến khách, nhiệt tình của anh đã gây đợc thiện cảm tự nhiên đối với ngời hoạ sỹ già và cô kỹ s trẻ. Niềm vui đợc đón khách dào dạt trong anh, toát lên qua nét mặt,cử chỉ:anh biếu bác lái xe củ tam thất, mừng quýnh đón quyển sách bác mua hộ,hồ hởi đón mọi ngời lên thăm “nhà”, hồn nhiên kể về công việc, đồng nghiệp và cuộc sống của mình nơi Sa pa lặng lẽ. Khó ngời đọc nµo cã thÓ quªn, viÖc lµm ®Çu tiªn cña anh khi cã kh¸ch lªn th¨m n¬i ë cña m×nh lµ: h¸i mét.

(53) bã hoa rùc rì s¾c mµu tÆng ngêi con g¸i lÇn ®Çu quen biÕt. Bã hoa cho c« g¸i, níc chÌ cho ông hoạ sỹ già, làn trứng ăn đờng cho hai bác cháu…Tất cả không chỉ chứng tỏ đó là ngời con trai tâm lý mà còn là kỷ niệm của một tấm lòng sốt sắng, tận tình đáng quí . Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nớc nhng ngời thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. Anh cảm thấy đóng góp của mình bình thờng, nhỏ bÐ so víi bao ngõ¬i kh¸c. Bëi thÕ anh ngîng ngïng khi «ng ho¹ sü giµ ph¸c th¶o ch©n dung mình vào cuốn sổ tay. Con ngời khiêm tốn ấy hào hứng giới thiệu cho ông hoạ sỹ những ngời khác đáng vẽ hơn mình: “Không,không, bác đừng mất công vẽ cháu, để cháu giới thiệu cho bác những ngời khác đáng vẽ hơn.” Đó là ông kỹ s ở vờn rau vợt qua bao vất vả để tạo ra cñ su hµo ngon h¬n, to h¬n. §ã lµ “ngêi c¸n bé nghiªn cøu sÐt, 11 n¨m kh«ng xa c¬ quan lấy một ngày”… Dù còn trẻ tuổi, anh thấm thía cái nghiã, cái tình của mảnh đất Sa pa, thấm thía sự hy sinh lặng thầm của những con ngời đang ngày đêm làm việc và lo nghĩ cho đất nớc . Bằng một cốt truyện khá nhẹ nhàng, những chi tiết chân thực tinh tế, ngôn ngữ đối thoại sinh động Nguyễn Thành Long đã kể lại một cuộc gặp gỡ tình cờ mà thú vị nơi Sa pa lÆng lÏ. Cha ®Çy 30 phót tiÕp xóc víi anh thanh niªn, khiÕn ngêi ho¹ sü giµ thªm suy ngÉm về vẻ đẹp cuộc đời mà mình không bao giờ thể hiện hết đợc và còn làm cô kỹ s trẻ lòng bao c¶m mÕn b©ng khu©ng … Với truyện ngắn này, phải chăng nhà văn muốn khẳng định: Cuộc sống của chúng ta đợc làm nên từ bao phấn đấu, hy sinh lớn lao và thầm lặng? Những con ngời cần mẫn, nhiệt thành nh anh thanh niên ấy, khiến cuộc sống này thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu. Noi gơng những ngời nh anh thanh niên, bản thân mỗi học sinh chúng ta cần phải phấn đấu học tËp nhiÒu h¬n n÷a.. 7. Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai trong t¸c phÈm “Lµng ”cña Kim L©n. Bµi lµm : Kim L©n lµ nhµ v¨n cã vèn sèng v« cïng phong phó vµ s©u s¾c vÒ n«ng th«n ViÖt Nam. Các sáng tác của ông đều xoay quanh cảnh ngộ và sinh hoạt của ngời nông dân. Truyện “Làng” đơc sáng tác vào thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, với nh©n vËt chÝnh lµ «ng Hai, mét l·o n«ng hiÒn lµnh, yªu lµng, yªu níc vµ g¾n bã víi kh¸ng chiÕn . ¤ng Hai còng nh bao ngêi n«ng d©n quª tõ xa lu«n g¾n bã víi lµng quª cña m×nh. ¤ng yªu quÝ vµ tù hµo vÒ lµng Chî DÇu vµ hay khoe vÒ nã mét c¸ch nhiÖt t×nh, hµo høng. ë n¬i t¶n c «ng lu«n nhí vÒ lµng,theo dâi tin tøc kh¸ng chiÕn vµ hái th¨m vÒ Chî DÇu. T×nh yêu làng của ông càng đợc bộc lộ một cách sâu sắc và cảm động trong hoàn cảnh thử thách . Kim Lân đã đặt nhân vật vào tình huống gay gắt để bộc lộ chiều sâu tình cảm của nh©n vËt. §ã lµ tin lµng chî DÇu lËp tÒ theo giÆc.Tõ phßng th«ng tin ra, ®ang phÊn chÊn, n¸o nức vì những tin vui của kháng chiến thì gặp những ngời tản c, nghe nhắc đến tên làng, ông Hai quay phắt lại, lắp bắp hỏi, hy vọng đợc nghe những tin tốt lành, nào ngờ biết tin dữ: “Cả làng Việt gian theo Tây ”. Tin bất ngờ ấy vừa lọt vào tai đã khiến ông bàng hoàng, đau đớn : “Cổ ông lão nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân, ông lão lặng đi tởng nh đến không thở đợc, mét lóc l©u «ng míi rÆn Ì Ì nuèt mét c¸i g× víng ë cæ. ¤ng cÊt tiÕng hái, giäng l¹c h¼n ®i ”nhằm hy vọng điều vừa nghe không phải là sự thật. Trớc lời khẳng định chắc chắn của những ngời tản c, ông tìm cách lảng về. Tiếng chửi văng vẳng của ngời đàn bà cho con bú khiến ông tê tái : “cha mẹ tiên s nhà chúng nó, đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt đợc ngời ta còn thơng,cái giống Việt gian bán nớc thì cứ cho mỗi đứa một nhát”. Về đến nhà ông chán chờng “nằm vật ra giờng”, nhìn đàn con nớc mắt ông cứ giàn ra “ chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ? Chúng nó cũng bị ngời ta rẻ rúng hắt hủi đấy ?”. Ông căm thù những kẻ theo T©y, ph¶n béi lµng, «ng n¾m chÆt hai tay l¹i mµ rÝt lªn: “chóng bay ¨n miÕng c¬m hay miÕng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nớc để nhục nhã thế này”. Niềm tin, nỗi ngờ giằng xé trong ông. Ông kiểm điểm lại từng ngời trong óc, thấy họ đều có tinh thần cả “có.

(54) đời nào lại cam tâm làm cái điều nhục nhã ấy”. Ông đau xót nghĩ đến cảnh “ngời ta ghê tởm, ngêi ta thï h»n c¸i gièng ViÖt gian b¸n níc”. Suèt mÊy ngµy liÒn «ng ch¼ng d¸m ®i ®©u, “chØ ở nhà nghe ngóng binh tình”, lúc nào cũng nơm nớp tởng ngời ta đang để ý, đang bàn tán đến cái chuyện làng mình. Nỗi ám ảnh, day dứt, nặng nề biến thành sự sợ hãi thờng xuyên trong ông. Ông đau đớn, tủi hổ nh chính ông là ngời có lỗi... Tình thế của ông càng trở nên bế tắc, tuyệt vọng khi bà chủ nhà có ý đuổi gia đình ông với lý do không chứa ngời của làng Việt gian. Trong lúc tởng tuyệt đờng sinh sống ấy, «ng tho¸ng cã ý nghÜ quay vÒ lµng nhng råi l¹i g¹t ph¾t ngay bëi “vÒ lµng tøc lµ bá kh¸ng chiÕn, bá Cô Hå ”, lµ “cam chÞu quay trë l¹i lµm n« lÖ cho th»ng T©y”. T×nh yªu lµng lóc nµy đã lớn rộng thành tình yêu nớc bởi dẫu tình yêu, niềm tin và tự hào về làng Dầu có bị lung lay nhng niềm tin và Cụ Hồ và cuộc kháng chiến không hề phai nhạt. Ông Hai đã lựa chọn một cách đau đớn và dứt khoát: “Làng thì yêu thật nhng làng theo Tây mất rồi thì phải thù!”. Dù đã xác định thế nhng ông vẫn không thể dứt bỏ tình cảm của mình đối với quê hơng. Bởì thế mà ông càng xót xa, đau đớn... Trong tâm trạng bị dồn nén và bế tắc ấy, ông chỉ còn biết tìm niềm an ủi trong lời tâm sự với đứa con trai nhỏ. Nói với con mà thực ra là đang trút nỗi lòng mình. Ông hỏi con những điều đã biết trớc câu trả lời: “Thế nhà con ở đâu?”, “thế con ủng hộ ai?”…Lời đứa con vang lên trong ông thiêng liêng mà giản dị: “Nhà ta ở làng Chợ Dầu”, “ủng hộ Cụ Hồ Chí Minh muôn năm !”…Những điều ấy ông đã biết, vẫn muốn cùng con khắc cốt ghi tâm. Ông mong “anh em đồng chí biết cho bố con ông, tấm lòng bố con ông là nh thế đấy, có bao giờ dám đơn sai, chết thì chết có bao giờ dám đơn sai ”. Những suy nghĩ của ông nh những lời nguyện thề son sắt. Ông xúc động, nớc mắt “chảy ròng ròng trên hai m¸”. TÊm lßng cña «ng víi lµng, víi níc thËt s©u nÆng, thiªng liªng. DÉu c¶ lµng ViÖt gian th× «ng vÉn mét lßng trung thµnh víi kh¸ng chiÕn, víi Cô Hå … May thay, tin đồn thất thiệt về làng Chợ Dầu đợc cải chính. Ông Hai sung sớng nh đợc sống lại. Ông đóng khăn áo chỉnh tề đi với ngời báo tin và khi trở về “cái mặt buồn thỉu mọi ngày bỗng tơi vui rạng rỡ hẳn lên ”. Ông mua cho con bánh rán đờng rồi vội vã, lật đật đi khoe với mọi ngời.Đến đâu cũng chỉ mấy câu “Tây nó đốt nhà tôi rồi bác ạ ! Đốt sạch ! Đốt nh½n ! ¤ng chñ tÞch lµng t«i võa míi lªn trªn nµy c¶i chÝnh. C¶i chÝnh c¸i tin lµng chî DÇu chúng tôi Việt gian theo Tây ấy mà . Láo! Láo hết! Toàn là sai sự mục đích cả .” “Ông cứ múa tay lên mà khoe với mọi ngời”. Ông khoe nhà mình bị đốt sạch, đốt nhẵn nh là minh chứng khẳng định làng ông không theo giặc. Mất hết cả cơ nghiệp mà ông không hề buồn tiÕc, thËm chÝ cßn rÊt sung síng,h¹nh phóc. Bëi lÏ, trong sù ch¸y rôi ng«i nhµ cña riªng «ng lµ sù håi sinh vÒ danh dù cña lµng chî DÇu anh dòng kh¸ng chiÕn. §ã lµ mét niÒm vui kú l¹, thể hiện một cách đau xót và cảm động tình yêu làng, yêu nớc,tinh thần hy sinh vì cách m¹ng cña ngêi d©n ViÖt Nam trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng kÎ thï x©m lîc . Cách miêu tả chân thực, sinh động, ngôn ngữ đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm đa dạng, tự nhiên nh cuộc sống cùng với những mâu thuẫn căng thẳng, dồn đẩy, bức bối đã góp phần không nhỏ tạo nên thành công của câu chuyện, đồng thời còn thể hiện sự am hiểu và gắn bó sâu sắc của nhà văn với ngời nông dân và công cuộc kháng chiến của đất nớc. Qua nhân vật ông Hai ta hiểu thêm về vẻ đẹp tâm hồn của ngời nông dân Việt Nam thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m lîc :Yªu lµng, yªu níc vµ g¾n bã víi kh¸ng chiến. Có lẽ vì thế mà tác phẩm “Làng ” xứng đáng là một trong những truyện ngắn xuất sắc của văn học Việt Nam hiện đại .. 8. Suy nghÜ cña em vÒ t×nh c¶m cha con trong chiÕn tranh qua truyÖn “ChiÕc lîc ngµ ”cña NguyÔn Quang S¸ng Bµi lµm : NguyÔn Quang S¸ng quª ë An Giang, «ng hÇu nh chØ viÕt vÒ cuéc sèng vµ con ngêi Nam Bé .“ChiÕc lîc ngµ” lµ mét t¸c phÈm tiªu biÓu cña «ng. B»ng viÖc s¸ng t¹o t×nh huèng.

(55) bất ngờ mà tự nhiên, hợp lý, truyện đã thể hiện thật cảm động tình cha con sâu nặng và cao đẹp của cha con ông Sáu trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh. Trong chiÕn tranh, con ngêi ph¶i chÞu nhiÒu mÊt m¸t, thiÖt thßi, hy sinh vÒ t×nh c¶m gia đình. Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến khi con gái đầu lòng mới tròn một tuổi . Sau tám n¨m xa c¸ch «ng míi cã dÞp trë vÒ th¨m nhµ, nhng trí trªu thay, Thu kh«ng nhËn «ng lµ ba. Phót ®Çu gÆp gì, Thu ngê vùc, l¶ng tr¸nh,thËm chÝ cßn sî h·i bá ch¹y v× : “vÕt thÑo bªn m¸ phải cứ mỗi khi anh xúc động thì nó lại đỏ ửng lên, giật giật trông rất dễ sợ ”. Trong những ngày ông Sáu ở nhà, Thu cơng quyết không nhận ông là cha mặc dù ông đã tìm mọi cách để gÇn gòi,v ç vÒ c« bÐ. Cã nh÷ng lóc, l©m vµo thÕ bÝ, nã còng chØ nãi træng: “V« ¨n c¬m”, “c¬m s«i råi,ch¾t níc giïm c¸i” , “c¬m s«i råi, nh·o b©y giê”... Trong b÷a c¬m, «ng S¸u ©u yÕm g¾p cho con miÕng trøng c¸ to, kh«ng ngê bÐ ph¶n øng mét c¸ch quyÕt liÖt: “bÊt thÇn hắt miếng trứng cá ra khỏi bát làm cơm bắn tung toé cả ra mâm”. Bị ông Sáu đánh vào m«ng, Thu bá vÒ nhµ ngo¹i vµ cßn “cè ý lµm cho d©y lßi tãi khua ræn r¶ng ”…Sù ¬ng ng¹nh, bớng bỉnh của Thu không hoàn toàn đáng trách bởi em còn quá nhỏ để hiểu đợc sự éo le, khắc nghiệt trong hoàn cảnh xa cách của chiến tranh và những ngời lớn trong gia đình cũng cha kịp chuẩn bị cho em đón nhận những khả năng bất thờng đó. Em không nhận ông S¸u lµ cha v× «ng cã vÕt thÑo dµi trªn m¸ kh«ng gièng bøc h×nh chôp chung víi m¸ mµ em biết. Điều đó chứng tỏ tình cảm của Thu dành cho ba thật sâu sắc.- em chỉ bộc lộ tình yêu sâu sắc của mình với ba khi biết chắc đó là ba . Buổi sáng cuối cùng trớc khi ông Sáu lên đờng, thái độ của Thu đột ngột thay đổi. Trong đêm bỏ về nhà ngoại Thu đã đợc bà giải thích về vết thẹo. Bé hiểu ra, ân hận và hối tiÕc v« cïng: “nghe bµ kÓ , nã n»m im l¨n lén vµ thØnh tho¶ng l¹i thë dµi nh ngêi lín”. Phót chia tay “vÎ mÆt nã sÇm l¹i buån rÇu, c¸i vÎ buån trªn g¬ng mÆt ng©y th¬ cña con bÐ tr«ng thật dễ thơng”. Khi ông Sáu nhìn con để chào từ biệt, “đôi mắt mênh mông của con bé bỗng x«n xao” t×nh cha con bÞ dån nÐn bÊy l©u chît bïng lªn m¹nh mÏ, hèi h¶,cuèng quýt. Nã thÐt lªn gäi ba“tiÕng kªu cña nã nh tiÕng xÐ, xÐ sù im lÆng vµ xÐ c¶ ruét gan mäi ngêi, nghe thật xót xa”. Hành động của Thu cũng thay đổi “nó nhảy thót lên, dang cả hai tay ôm chặt lÊy cæ ba nã. Nã h«n ba nã cïng kh¾p, h«n tãc, h«n cæ, h«n vai vµ h«n c¶ vÕt thÑo dµi trªn má của ba nó nữa”...Tất cả những hành động,thái độ đó của Thu đều bắt nguồn từ tình cảm dành cho ngời ba mà bé hằng yêu kính, tôn thờ và không ai có thể thay thế đợc. Tình cảm của Thu thật mạnh mẽ, sâu sắc và cũng dứt khoát, rạch ròi. ở Thu có nét cứng cỏi đến ơng ng¹nh nhng vÉn cã nÐt ng©y th¬, hån nhiªn cña con trÎ. B»ng t©m hån nh¹y c¶m, mét tr¸i tim nhân hậu và tấm lòng chan chứa yêu thơng đối với trẻ em, Nguyễn Quang Sáng dờng nh đã cảm nhận đến tận cùng những biểu hiện tình cảm của nhân vật để miêu tả một cách sinh động và tinh tế . Nhân vật chính thứ hai trong tác phẩm là nhân vật ông Sáu. Tình cảm của ông đối với con gái nhỏ đợc biểu hiện phần nào trong chuyến về thăm nhà. Khi xuồng cha kịp cập bến, trông thấy con ông đã vội vàng “nhảy lên bờ,khom ngời, hai tay đa về phía trớc, miệng lắp b¾p : “ba ®©y con ! ba ®©y con.” Nh÷ng tëng bÐ Thu sÏ µo tíi, «m lÊy cæ ba cho tho¶ nh÷ng th¸ng ngµy xa c¸ch. Nhng kh«ng, «ng hÉng hôt, bÊt ngê khi thÊy: “bÐ trßn m¾t ng¬ ng¸c nh×n råi sî h·i bá ch¹y ”. Thêi gian ë nhµ kh«ng nhiÒu nªn «ng S¸u kh«ng ®i ®©u xa, suèt ngày chỉ tìm cách gần gũi, vỗ về con, mong con gọi một tiếng ba mà không đợc. Có lúc giận quá ông đã đánh con. Lúc chia tay tình yêu mãnh liệt của bé Thu khiến ông cảm động “một tay ôm con,tay kia lấy khăn chấm nớc mắt ”. Cảm động và đau đớn hơn khi biết rằng đây là lần đầu tiên và cũng là lần cuối cùng anh đợc nghe tiếng ba thân thơng từ cô con gái nhỏ, bởi vì sau đó, chẳng bao giờ anh có thể trở về đợc nữa! Trong những ngày ở khu căn cứ, anh ân hận vì đã trót đánh con. Nhớ lời con dặn, khi kiếm đợc một khúc ngà anh vui mừng nh trẻ nhỏ “mặt anh hớn hở nh một đứa trẻ đợc quà”. Những ngày sau đó bao nhiêu tình cảm yêu quÝ,nhí th¬ng con anh dån c¶ vµo viÖc lµm c©y lîc. Anh cÆm côi “ca tõng r¨ng lîc, anh cßn khắc lên đó dòng chữ nhỏ “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”...Những lúc nhớ con anh mang cây lợc ra mài lên tóc mình cho cây lợc thêm óng mợt : “Cây lợc ngà ấy cha chải đợc mái tóc dài của con nhng nó nh gỡ rối đợc phần nào tâm trạng của anh”. Có lẽ những lúc ấy anh mong có một lần về phép thăm nhà để anh tự tay mình cầm cây lợc chải tóc cho con …Đau.

(56) đớn thay chiến tranh khiến anh chẳng bao giờ có thể trở về bên con gái anh đợc nữa. Anh bị hy sinh trong mét trËn cµn. Tríc lóc hy sinh, “dêng nh chØ cã t×nh cha con lµ kh«ng thÓ chÕt”, anh cầm cây lợc trao cho bạn với niềm mong mỏi không còn có thể cất đợc thành lời. Từ lúc ấy, cây lợc bằng ngà đã trở thành kỷ vật, thành biểu tợng thiêng liêng của tình phụ tử. Những dßng cuèi cïng cña truyÖn khÐp l¹i trong nçi buån mªnh m«ng mµ chøa chan ý nghÜa nh©n v¨n s©u s¾c. Chủ đề của chuyện không mới lạ, nhng tác giả thành công bởi đã khai thác tình cha con trong những tình huống éo le cảm động. Cách lựa chọn ngôi kể, tạo lập tình huống bất ngờ mà tự nhiên, hợp lý cùng với việc miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật tinh tế, sâu sắc đặc biệt là tâm lý trẻ thơ đã giúp truyợ̀n có đợc vị trí riêng trong lòng độc giả . C©u chuyÖn vÒ chiÕc lîc b»ng ngµ kh«ng chØ nãi lªn t×nh cha con s©u nÆng th¾m thiÕt mà còn gợi cho ngời đọc suy ngẫm và thấm thía những mất mát đau thơng mà chiến tranh đã gây ra cho bao nhiêu gia đình. Bởi vậy mà em càng thêm trân trọng cuộc sống hoà bình mµ chóng ta ®ang cã h«m nay .. 9. Suy nghÜ cña em vÒ bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá ” cña Thanh H¶i. Bµi lµm: Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ ” đợc Thanh Hải sáng tác năm 1980 khi nhà thơ đang nằm trên giờng bệnh. Bài thơ là tiếng lòng thiết tha, yêu mến và gắn bó với đất nớc, với cuộc đời và thể hiện chân thành một ớc nguyện hiến dâng . Mở đầu bài thơ là bức tranh mùa xuân của thiên nhiên đợc phác hoạ bằng vài nét chÊm ph¸ : Mäc gi÷a dßng s«ng xanh Mét b«ng hoa tÝm biÕc, ¥i! con chim chiÒn chiÖn Hãt chi mµ vang trêi. Chỉ bằng vài nét đơn sơ mà đặc sắc, với những hình ảnh nho nhỏ, thân quen, bình dị, nhà thơ đã vẽ lên bức tranh xuân thơ mộng, đậm phong vị xứ Huế. Bức tranh có không gian thoáng đãng, sắc màu tơi tắn, hài hoà và âm thanh rộn rã tơi vui của tiếng chim chiền chiÖn . C¸ch lùa chän h×nh ¶nh “dßng s«ng xanh” , “b«ng hoa tÝm” , c¸ch sö dông c¸c tõ ng÷ “ơi” ,“chi” đi liền sau động từ “hót” khiến ngời đọc liên tởng đến quê hơng xứ Huế và cả tâm trạng say đắm hân hoan của tác giả. Dờng nh thấp thoáng đâu đó trong câu thơ là màu xanh cña dßng H¬ng Giang mÒm m¹i vµ nh÷ng tµ ¸o dµi tÝm biÕc cña nh÷ng c« g¸i HuÕ méng mơ, cùng với âm thanh rộn rã, tơi vui của tiếng chim chiền chiện, khiến mùa xuân của cố đô trầm mặc, chợt trở nên rực rỡ, rộn ràng . Cảm xúc của tác giả trớc mùa xuân còn đợc miêu tả ë chi tiÕt rÊt t¹o h×nh : Tõng giät long lanh r¬i T«i ®a tay t«i høng . Giọt âm thanh của tiếng chim thật trong, thật tròn,vang ngân giữa không gian, đọng l¹i thµnh tõng giät h÷u h×nh long lanh nh h¹t ngäc, nhµ th¬ ®a tay høng víi tÊt c¶ sù tr©n trọng , đắm say . Sự chuyển đổi cảm giác khiến hình ảnh thơ trở nên lung linh, đa nghĩa góp phần diễn tả trọn vẹn hơn niềm say sa, ngây ngất của tác giả trớc vẻ đẹp của thiên nhiên, trời đất vào xuân . Từ mùa xuân của thiên nhiên, trời đất nhà thơ chuyển sang cảm nhận về mùa xuân của đất nớc . Tác giả hớng tình cảm của mình tới những con ngời đang làm đẹp mùa xuân : Mïa xu©n ngêi cÇm sóng Léc d¾t ®Çy trªn lng Mùa xuân ngời ra đồng Léc tr¶i dµi n¬ng m¹. Những câu thơ tạo ra hình ảnh sóng đôi đẹp nh hai vế của câu đối mừng xuân nói về những ngời chiến sỹ bảo vệ và những ngời lao động dựng xây đất nớc . “Lộc” theo bớc chân ngời cầm súng ra trận, theo bàn tay ngời lao động ra đồng và gieo mùa xuân đến khắp mọi miền đất nớc. Có lẽ bởi vậy mà không khí khẩn trơng ,rộn ràng , náo nức lan toả khắp tứ th¬ : TÊt c¶ nh hèi h¶.

(57) TÊt c¶ nh x«n xao. §iÖp tõ “tÊt c¶” ,tõ l¸y “hèi h¶”, “x«n xao ” t¹o nªn nhÞp ®iÖu mïa xu©n hèi h¶ ,hµo hùng ,mở ra những cảm nhận chan chứa tự hào về đất nớc : §Êt níc bèn ngµn n¨m VÊt v¶ vµ gian lao §Êt níc nh v× sao Cø ®i lªn phÝa tríc . Hình ảnh so sánh đẹp : “đất nớc nh vì sao” toả sáng, luôn vận động và phát triển không ngừng, có ý nghĩa định hớng , giục giã mọi ngời hăng say cống hiến xây dựng quê hơng . Trớc mùa xuân của đất nớc, nhà thơ tâm niệm về mùa xuân riêng của mỗi cuộc đời và d¹t dµo mét kh¸t väng hiÕn d©ng : Ta lµm con chim hãt Ta lµm mét canh hoa Ta nhËp vµo hoµ ca Mét nèt trÇm xao xuyÕn . Nếu ở đầu bài thơ tác giả miêu tả những hình ảnh làm đẹp thêm, tô điểm thêm cho mïa xu©n lµ ©m thanh n¸o nøc vang trêi cña tiÕng chim chiÒn chiÖn vµ s¾c mµu tÝm biÕc dÞu dàng của cánh lục bình nhỏ trên sông thì ở đây tứ thơ đợc lặp lại, tạo ra sự đối ứng chặt chẽ . Tác giả mong muốn đợc làm bông hoa toả ngát hơng, con chim mang tiếng hót và nốt trầm xao xuyến để hiến dâng nhng không làm mất đi nét riêng của mỗi ngời .Đó thực sự là lời tâm niệm chân thành, tha thiết, khiêm nhờng và khát khao đợc cống hiến phần tinh tuý nhất của mình làm đẹp thêm mùa xuân của quê hơng, xứ sở mà không bị giới hạn bởi thời gian, tuæi t¸c : Mét mïa xu©n nho nhá Lặng lẽ dâng cho đời Dï lµ tuæi hai m¬i Dï lµ khi tãc b¹c . “Mùa xuân nho nhỏ” là một sáng tạo bất ngờ ,độc đáo mà tự nhiên, hợp lý của nhà thơ, bëi mïa xu©n vèn lµ mét kh¸i niÖm chØ thêi gian thÕ mµ ë ®©y “ mïa xu©n” l¹i cã khèi, cã hình, một hình hài nho nhỏ thật xinh xắn . Mùa xuân đã trở thành một ẩn dụ nói về khát vọng , một lẽ sống cao đẹp, một ý thức khiêm nhờng góp sức mình làm đẹp thêm mùa xuân của thiên nhiên,đất nớc.Điệp từ “dù là” đặt ở đầu hai câu thơ liên tiếp có ý nghĩa khẳng định cho kh¸t väng d©ng hiÕn miÖt mµi, kh«ng mÖt mái cña t¸c gi¶ . ThÓ th¬ n¨m ch÷ cã nh¹c ®iÖu trong s¸ng, tha thiÕt ,gÇn gòi víi d©n ca nhiÒu h×nh ¶nh đẹp , giản dị , gợi cảm , những so sánh và ẩn dụ sáng tạo đã góp phần tạo nên thành công kh«ng nhá cho bµi th¬ . Bài thơ kết thúc khi đã làm lay động trái tim mỗi ngời bởi chất hoạ gợi cảm, chất nhạc vÊn v¬ng vµ íc nguyÖn thiÕt tha ch©n thµnh cña t¸c gi¶ . Dêng nh íc nguyÖn nhá bÐ khiªm nhờng ấy không còn là của riêng Thanh Hải mà đã trở thành tiếng lòng chung của nhiều ngời . Bởi vậy mà đọc xong bài thơ em muốn tự hỏi mình một điều giản dị : “Ôi sống đẹp là thế nào hỡi bạn ? Sèng lµ cho ®©u chØ nhËn riªng m×nh !” (Tè H÷u). 10. Suy nghÜ cña em vÒ nh©n vËt Lôc V©n Tiªn Trong ®o¹n trÝch “Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga” . Bµi lµm: TruyÖn th¬ Lôc V©n Tiªn do nhµ nho mï loµ NguyÔn §×nh ChiÓu s¸ng t¸c cã vÞ trÝ cao trong nÒn v¨n häc Nam Bé nãi riªng vµ nÒn v¨n häc d©n téc nãi chung .§o¹n trÝch “Lôc Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga ”để lại nhiều ấn tợng đẹp bởi hình ảnh Lục Vân Tiên -ngời anh hùng chiến đấu vì nghiã, văn võ song toàn . §o¹n trÝch lµ mét trong nh÷ng ®o¹n th¬ hay nhÊt cña t¸c phÈm ,tiªu biÓu cho bót ph¸p tự s của Nguyễn Đình Chiểu .Nhân vật Lục Vân Tiên đợc khắc hoạ thành mẫu ngời anh hùng lý tởng tuyệt đẹp :giàu lòng thơng ngời, dũng cảm và nghiã hiệp ..

(58) Bản tính anh hùng nghĩa hiệp là đức tính tốt đẹp nhất của Vân Tiên.Từ giã thầy chàng hăm hở xuống núi về kinh đô ứng thí .Trên lộ trình gian nan ấy chàng bất ngờ gặp cảnh dân d¾t dÝu nhau ch¹y lo¹n,kªu khãc th¶m th¬ng ,chµng høa : T«i xin ra søc anh hµo Cøu ngêi cho khái lao ®ao buæi nµy . Căm giận lũ bất lơng, Vân Tiên sôi sục lên án hành động dã man của chúng. Chàng đứng về phía nhân dân, phía ngời bị nạn, bẻ cây làm gậy xông thẳng vào bọn cớp Phong Lai hung d÷ : Kêu rằng :Bớ đảng hung đồ Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân. Đạo lý thơng ngời nh thể thơng thân, thấm nhuần và toả rạng trong hành động của Vân Tiên .Tình thơng ngời đã nâng cao chí khí và lòng dũng cảm cho chàng th sinh họ Lục . Bọn cớp đông đặc, gơm giáo sáng ngời, bừng bừng sát khí . Còn Vân Tiên chỉ có một vũ khí thô sơ “cây gậy bên đàng ”. Thế mà trong cuộc chiến không cân sức ấy : Vân Tiên tả đột hữu xông Kh¸c nµo TriÖu Tö më vßng §¬ng D¬ng . Không tả tỉ mỉ trận chiến ,chỉ bằng mấy dòng thơ ngắn gọn mà đặc sắc cùng nghệ thuật so sánh, tác giả đã làm nổi bật hình ảnh một dũng tớng đánh nhanh,kín võ, sánh ngang TriÖô Tö Long thêi Tam Quèc trong trËn ph¸ v©y qu©n Tµo b¶o vÖ Êu chóa . ViÖc lµm cña Vân Tiên cao đẹp hơn bởi nó xuất phát từ lòng nhân từ ,từ t tởng cứu dân diệt ác nên giản dị, vô t mà trong sáng, cao đẹp vô cùng .Cuộc chiến của chàng giống hệt thuở xa Thạch Sanh diệt đại bàng cứu nàng công chúa. Sức mạnh của chàng là kết tinh sức mạnh của nhân dân ,của điều thiện nên nó vô địch : L©u la bèn phÝa vì tan Đều quăng gơm giáo tìm đàng chạy ngay Phong Lai trë ch¼ng kÞp tay BÞ Tiªn mét gËy th¸c rµy th©n vong . Lêi th¬ ch©n chÊt ,th« méc song hån th¬ th× chan chøa d¹t dµo . Nã nªu bËt mét ch©n lý : kÎ bất nhân độc ác thì thảm bại, ngời anh hùng làm việc nghĩa sẽ chiến thắng . Tự nguyện dấn thân vào nguy hiểm, chiến đấu hết mình, thắng lợi rực rỡ…Tất cả đều v× nh©n nghÜa ,nªn sau th¾ng lîi V©n Tiªn kh«ng hÒ kiªu ng¹o . Tr¸i l¹i chµng thËt khiªm nhờng ,chính trực ,chân thành mà dung dị . Cuộc kỳ ngộ giữa ngời đẹp và trang anh hùng diễn ra thật cảm động . Nguyệt Nga tha thiết muốn mời chàng hiệp sĩ qua miền Hà Khê để nàng báo đức thù công, “ Vân Tiên nghe nói liền cời” – nụ cời đáng yêu đáng kính của một t©m hån v« t hµo hiÖp . Chµng cêi bëi chµng quan niÖm : Lµm ¬n h¸ dÔ trong ngêi tr¶ ¬n Nay đà rõ đặng nguồn cơn Nµo ai tÝnh thiÖt so h¬n lµm g× . §óng lµ giäng nãi, c¸ch nãi cña chµng trai Nam Bé – n«m na , gi¶n dÞ mµ chÊt ph¸c v« cïng . §»ng sau nh÷ng lêi gi¶n dÞ Êy lµ ngät ngµo, th¬m th¶o mét quan niÖm nh©n sinh , mét tÊm lßng nh©n ¸i, hµo hiÖp . Víi chµng , ¬n nghÜa lµ viÖc th«ng thêng cña ngêi sèng cã văn hoá, đang theo đòi kinh sử , hớng về nghĩa khí, lấy chữ nhân làm động cơ, làm mục đích cho mọi hành động . Chàng hành động vì lòng nhân, vì nghĩa lớn, trừ kẻ ác, bảo vệ ngời lơng thiÖn . Chµng quan niÖm : Nhí c©u kiÕn ng·i bÊt vi Lµm ngêi thÕ Êy còng phi anh hïng . Lời nói chắc nịch vừa để đối chứng, phê phán những kẻ tầm thờng vừa đẻ khẳng định việc làm đúng đắn ,tất yếu thuộc căn cốt, gốc rễ trong lẽ sống của mình.Đó là lẽ sống của nh÷ng hiÒn nh©n qu©n tö thêi xa , cña con ngêi ch©n chÝnh ngµy nay . Díi ngßi bót cña NguyÔn §×nh ChiÓu, nh©n vËt Lôc V©n Tiªn mang cèt c¸ch cña tráng sỹ thời loạn, coi cái chết nhẹ tựa lông hồng, trọng nghĩa khinh tài, sống và hành động theo phơng châm : “Giữa đờng dẫu thấy bất bằng mà tha ”. Dẫu còn bị ảnh hởng bởi quan niệm phong kiến “nam nữ thụ thụ bất thân ” song ngôn ngữ , cử chỉ, hành động của chàng rất đẹp , rất anh hùng . Lòng thơng ngời , chí quả cảm và tinh thần vị nghĩa của chàng đậm màu sắc đạo lý của dân tộc ta . Bằng giọng thơ phóng khoáng, chân mộc và ngôn từ bình dị , đoạn trích đã hoàn thiện mét c¸ch xuÊt s¾c h×nh ¶nh chµng Lôc V©n Tiªn anh hïng, nghÜa hiÖp. Cã thÓ nãi, Lôc V©n Tiªn đúng lµ nh©n vËt lÝ tëng mµ NguyÔn §×nh ChiÓu muèn göi g¾m íc m¬, kh¸t väng cøu.

(59) nớc giúp đời của mình. Đọc thơ càng thêm trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của nhà nho yêu nớc, yêu đạo lý mà ngời dân Nam Bộ vẫn trìu mến gọi là Đồ Chiểu .. 11. Suy nghĩ của em về tình đồng chí đồng đội trong bài thơ “Đồng chí” cña ChÝnh H÷u . Bµi lµm : “Đồng chí” của Chính Hữu đợc sáng tác năm 1948 trong lúc cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc đang diễn ra rất quyết liệt. Bài thơ giúp ngời đọc hiểu hơn về hình ảnh anh bộ đội Cụ Hồ và tình đồng chí, đồng đội gắn bó keo sơn của họ . Bµi th¬ më ®Çu b»ng nh÷ng lêi t©m t×nh cña hai ngêi b¹n, nh÷ng c©u th¬ méc m¹c, tù nhiªn , mÆn mµ nh mét lêi th¨m hái quª qu¸n cöa nhµ: Quê hơng anh nớc mặn đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá . Hai dòng thơ đủ giới thiệu với ngời đọc về hoàn cảnh xuất thân của hai ngời lính. Ngời thì ở vùng đồng bằng chiêm trũng “nớc mặn đồng chua”, ngời ở vùng trung du bạc màu “đất cày lên sỏi đá”. Nh vậy cả “quê anh” và “làng tôi” đều là những miền quê lam lũ, vất vả, đói nghèo. Từ những phơng trời xa lạ, họ“chẳng hẹn” mà “quen nhau” bởi họ có cùng chung mục đích đánh đuổi thực dân Pháp giải phóng quê hơng . Vào bộ đội họ kề vai sát cánh bên nhau, cùng chia sẻ với nhau những gian lao thiếu thốn của cuộc đời quân ngũ : Sóng bªn sóng, ®Çu s¸t bªn ®Çu Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ . Cùng là những ngời nông dân nghèo mặc áo lính, chung lý tởng đánh đuổi thực dân Pháp giải phóng quê hơng . Họ vào bộ đội , chung nhiệm vụ, chung một chiến hào, cùng đắp chung một tấm chăn khi trời giá lạnh. Điều kỳ lạ là khi chiếc chăn chung đắp lại đó là lúc dòng tâm sự mở ra . Có lẽ vì vậy mà họ hiểu nhau, thân nhau và trở thành tri kỉ. Lúc đó “Đồng chí ” mới vang lên, nh tình yêu thơng đợc hình thành từ thử thách và gian khó, bị dồn nén tận đáy lòng đến giờ bật dậy, đủ sức đứng riêng thành một câu thơ. Nhịp thơ thắt lại, chắc khoẻ, mộc mạc, giản dị mà thiêng liêng, cảm động. Ta chợt nhận ra, lấp lánh đằng sau những câu thơ nói về gió, về rét, lặng lẽ cháy một ngọn lửa ấm nồng tình đồng đội … Và nh vậy “đồng chí” vừa là cao trào cảm xúc đợc dồn tụ trong sáu câu thơ trớc, vừa mở ra những gì chứa đựng ở suy nghĩ tiếp sau : Ruéng n¬ng anh göi b¹n th©n cµy Gian nhµ kh«ng mÆc kÖ giã lung lay GiÕng níc gèc ®a nhí ngêi ra lÝnh. Đi dọc bài thơ là sự sóng đôi của hai hình tợng “anh” và “tôi”.Tình tri kỉ, tình đồng chí đựơc bắc qua sự sóng đôi có ý nghĩa bổ sung ấy .Vì vậy đến đây, khi tác giả chỉ nói một cảnh ngộ ,ngời đọc vẫn có ấn tợng chung cho cả hai.Mấy câu thơ nói về gia cảnh của ngời này hoá ra lại diễn đạt sâu sắc tình yêu thơng lặng lẽ của ngời kia .Là nông dân ,với họ ruộng đất quí hơn vàng , vào bộ đội, họ để lại đằng sau xóm làng, đất đai, nhà cửa. “Mặc kệ ”đấy mà sao lu luyến thế, đến cả giếng nớc gốc đa cũng chợt có hồn, biết nhớ, biết thơng ngời nơi tiền tuyến . “Giếng nớc gốc đa” hay chính là đôi mắt hẹn ngày về của ngời bạn gái, làm ấm lòng ngời lính phơng xa ? Tất cả đều có thể , bởi một chút nhung nhớ ấy cùng với ngôi nhà , ruộng nơng và xóm làng thân thuộc là động lực để vì nó mà anh chấp nhận bao nhiªu gian khæ : T«i víi anh biÕt tõng c¬n ín l¹nh Sèt run ngêi vÇng tr¸n ít må h«i . ¸o anh r¸ch vai , QuÇn t«i cã vµi m¶nh v¸ , MiÖng cêi buèt gi¸ , Ch©n kh«ng giµy . Không một chút tô vẽ điểm trang , Chính Hữu tái hiện cuộc sống thiểu thốn của cuộc đời quân ngũ bằng những chi tiết thành thực đến thơng lòng : áo rách,quần vá, chân không giày, sao chèng næi nh÷ng c¬n sèt rÐt gi÷a rõng s©u ?! Trong hoµn c¶nh Êy, ngêi lÝnh sÎ chia cho nhau t×nh yªu th¬ng ë møc tét cïng “Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay ”. Mét c©u th¬ th«i song nói đợc bao điều. Bàn tay tìm đến nhau nh san sẻ cho nhau , truyền cho nhau hơi ấm , niềm tin và sức mạnh . “Anh - tôi ”nhoà đi sau "miệng cời buốt giá" để niềm tin , niềm lạc quan , sự bất chấp khó khăn gian khổ của ngời lính hiện lên . Chính Hữu đã rất tinh khi phát.

(60) hiện ra nội lực tinh thần ẩn sâu trong trái tim ngời lính. Chính nó đã góp phần tạo nên chiều sâu cho tình đồng chí thầm lặng nhng rất đỗi thiêng liêng này . Nh÷ng c©u th¬ cuèi bµi hoµn thiÖn mét c¸ch xuÊt s¾c ch©n dung ngêi lÝnh méc m¹c mµ khoÎ kho¾n, can trêng : §ªm nay rõng hoang s¬ng muèi §øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi §Çu sóng tr¨ng treo. “Rõng hoang s¬ng muèi”. L¹i lµ c¸i gi¸, c¸i rÐt run ngêi cña thiªn nhiªn kh¾c nghiÖt, song thiªn nhiªn kh«ng thÓ nµo can thiÖp tíi ý chÝ vµ t×nh c¶m cña ngêi chiÕn sÜ. Bëi c¸c anh đứng cạnh bên nhau, chở che, nơng tựa vào nhau trong t thế chủ động chờ giặc tới. Và hình ảnh thơ cuối cùng mới đẹp làm sao! ở một góc nhìn nghiêng, vầng trăng nh treo trên đầu nßng sóng gi¬ cao cña ngêi chiÕn sÜ . H×nh ¶nh sóng vµ tr¨ng trë thµnh biÓu tîng cho sù kÕt hợp hài hoà giữa thực và mộng, giữa chất chiến đấu và chất trữ tình, giữa tâm hồn chiến sĩ và tâm hồn thi sĩ. Giữa rừng đêm hoang lạnh, hình ảnh ấy tạc vào đêm tạo thành bức tợng đài chiÕn sÜ v÷ng vµng mµ th¬ méng . Bài thơ dừng lại khi đã hoàn thiện trong tâm khảm bạn đọc hình ảnh những ngời nông dân mặc áo lính chân thật mà ấm nồng tình đồng đội. Bởi thế bài thơ không chỉ là tác phẩm xuÊt s¾c cña ChÝnh H÷u mµ cßn lµ thi phÈm xuÊt s¾c nhÊt vÒ ngêi lÝnh Cô Hå cña th¬ ca kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p .. 12. Suy nghÜ cña em vÒ h×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe trong “Bµi th¬ vÒ tiểu đội xe không kính ”của Phạm Tiến Duật. Bµi lµm Cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu níc cña d©n téc ta lµ mét b¶n anh hïng ca bÊt diÖt . Trong nh÷ng th¸ng n¨m sôc s«i khÝ thÕ “XÎ däc Trêng S¬n ®i cøu níc” Êy nh©n d©n MiÒn Bắc đã không tiếc sức ngời, sức của chi viện cho Miền Nam ruột thịt. Trong những đoàn quân điệp trùng nối nhau ra trận có chàng trai trẻ Phạm Tiến Duật . Anh đợc tôi luyện và trởng thành trong chiến tranh và trở thành nhà thơ chiến sỹ. Thơ anh không cuốn hút ngời đọc bằng ngôn từ mợt mà, âm điệu du dơng mà nó khiến ngời đọc say bằng chính sự tự nhiên, sống động, gân guốc, độc đáo và đậm chất lính tráng. “Bài thơ về tiểu đôi xe không kính” là một bài thơ tiêu biểu cho hồn thơ đó . Xuyªn suèt bµi th¬ lµ hai h×nh ¶nh trung t©m: nh÷ng chiÕc xe vµ nh÷ng ngêi chiÕn sÜ lái xe. Những chiếc xe không kính và nguyên nhân của nó đợc giới thiệu bằng lời thơ tự nhiªn, méc m¹c nh mét lêi ph©n bua mµ cã lÏ tríc t¸c gi¶ cha ai kh¸m ph¸ ra chÊt th¬ béc lé ngay trong vÎ tù nhiªn cña ng«n tõ : Kh«ng cã kÝnh kh«ng ph¶i v× xe kh«ng cã kÝnh Bom giËt, bom rung, kÝnh vì ®i råi . Cách lý giải đơn giản, ngộ nghĩnh tạo thú vị cho ngời đọc. Cảm hứng thơ bắt đầu từ hiÖn thùc ¸c liÖt n¬i chiÕn trêng víi “bom giËt, bom rung ” gióp ta h×nh dung sù tµn ph¸ cña đạn bom trên những nẻo Trờng Sơn năm ấy vô cùng dữ dội. Song thiếu đi những phơng tiện vật chất tối thiểu lại là cơ sở để ngời lái xe bộc lộ những phẩm chất cao đẹp và sức mạnh tinh thÇn lín lao cña hä : Ung dung buång l¸i ta ngåi Nhìn đất ,nhìn trời ,nhìn thẳng. Trên những chiếc xe không kính, dới làn bom đạn của kẻ thù, an toàn của các anh khó mà bảo đảm . Vậy mà thái độ của các anh bình thản tự tin đến không ngờ. Trong t thế ung dung , trong cái nhìn bao quát cả đất trời còn có cả niềm kiêu hãnh của ngời làm chủ hoàn cảnh, tự hào ngắm nhìn đón nhận thiên nhiên. Nhịp thơ cân xứng, ý thơ trôi chảy, lời thơ nhẹ nhàng nh diễn tả hình ảnh những đoàn xe lăn bánh trên những nẻo đờng ra trận . Cái vất vả, gian khổ hiểm nguy đợc miêu tả bằng những hình ảnh giản dị trung thực đến từng chi tiết: Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng Nhìn thấy con đờng chạy thẳng vào tim Thấy sao trời và đột ngột cánh chim Nh sa, nh ïa vµo buång l¸i . Xe kh«ng kÝnh, giã lïa m¹nh vµo cabin, ngêi l¸i xe kh«ng chØ c¶m thÊy mµ cßn nh×n thấy “gió vào xoa mắt đắng ”. Cử chỉ quá đỗi trìu mến, dịu dàng và thân thiện ấy của gió làm.

(61) đắng những đôi mắt cay xè vì thiếu ngủ . Và hơn thế nữa, nắng ma gió bụi của Trờng Sơn đã trở thành những bạn đồng hành : Kh«ng cã kÝnh õ th× cã bôi Bôi phun tãc tr¾ng nh ngêi giµ . …Kh«ng cã kÝnh õ th× ít ¸o Ma phun ma xèi nh ngoµi trêi . §iÖp tõ “õ th×” , “cha cÇn”, h×nh ¶nh “ph× phÌo ch©m ®iÕu thuèc ”, giäng “cêi haha” hµo s¶ng lµm t«n lªn chÊt b×nh dÞ mµ anh hïng cña nh÷ng chµng trai trÎ biÕt biÕn c¸i vÊt v¶ gian nan thành phút giây th giãn thoải mái . Qua đó làm sáng lên tinh thần cứng cỏi đầy nghị lực và bất chấp gian khó của những ngời biết vợt lên hoàn cảnh để làm chủ hoàn cảnh. Có lẽ ai đã từng đến Trờng sơn mới thấu hết cái gian nan của ngời cầm lái. Đờng Trờng Sơn gập ghềnh, ma Trờng Sơn nh trút nớc, mùa khô xe chạy bụi mù trời. Bom đạn của quân thù không làm các anh chùn bớc thì gió, bụi ,ma sa của thiên nhiên khắc nghiệt nào có đáng kể chi. Trªn nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh ,t©m tr¹ng ngêi chiÕn sÜ l¸i xe vÉn ph¬i phíi thªnh thang: Gặp bè bạn suốt dọc đờng đi tới B¾t tay qua cöa kÝnh vì råi . L¹ lïng thay ,nh mét kh¸m ph¸ bÊt chît cña nhµ th¬, sù hiÓm nguy cña nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh l¹i trë thµnh sù tiÖn lîi bÊt ngê khi c¸c chµng lÝnh gÆp nhau, bëi hä cã thÓ kh«ng cÇn ph¶i xuèng xe mµ vÉn cã thÓ b¾t tay nhau thÓ hiÖn t×nh th©n ¸i. C«ng viÖc vÊt v¶, hiÓm nguy nhng phót nghØ ng¬i cña nh÷ng ngêi lÝnh l¹i v« cïng gi¶n dÞ : BÕp Hoµng CÇm ta dùng gi÷a trêi Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy . Cuéc sèng dÉu gi¶n dÞ, xuÒnh xoµng nhng Êm ¸p t×nh c¶m. Nh÷ng ngêi lÝnh kh«ng chỉ là đồng chí, đồng đội của nhau mà họ còn là những ngời cùng trong một gia đình . Bởi vËy sau nh÷ng phót nghØ ng¬i ng¾n ngñi hä l¹i tiÕp tôc c«ng viÖc cña m×nh víi niÒm tin mãnh liệt vào ngày mai chiến thắng . Chỉ có điều càng gần đến phơng Nam những chiếc xe ngµy cµng h háng : Không có kính rồi xe không có đèn Kh«ng cã mui xe, thïng xe cã xíc . Khi tứ xe “không kính” đợc gói lại thì những con số không khác lại mở ra : “không đèn”,“không mui”, chỉ một thứ duy nhất có thêm nhng lại là “có xớc”. Nh vậy cả “không có” và “có ”đều là tổn thất , đều là h hại. Điệp ngữ “không có” đợc nhắc lại ba lần nh nhân lên ba lần những thử thách khốc liệt của chiến tranh , hoàn thiện dung mạo trụi trần đến kinh ngạc của chiếc xe vận tải. Vợt dãy Trờng Sơn, đi qua đạn bom khói lửa của kẻ thù, mang trên m×nh ®Çy th¬ng tÝch nh÷ng chiÕc xe nh mét dòng sÜ kiªn cêng . K× l¹ thay : Xe vÉn ch¹y v× miÒn nam phÝa tríc ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim. “Tr¸i tim” lµ mét ho¸n dô chØ ngêi chiÕn sÜ l¸i xe yªu níc c¨m thï giÆc sèng trÎ trung , s«i næi vµ l¹c quan tin tëng vµo th¾ng lîi tÊt yÕu cña cuéc kh¸ng chiÕn . C©u th¬ khÐp l¹i nhng con m¾t th¬ th× më ra . Ta chît nhËn ra ngêi chiÕn sü l¸i xe lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu, lµ con m¾t , lµ bé n·o , lµ linh hån cña xe . Cã tr¸i tim chiÕc xe thµnh mét c¬ thÓ sèng , thµnh mét khèi thèng nhÊt víi ngêi chiÕn sÜ . Ta hiÓu v× sao c¶ ®oµn xe cã thÓ vît qua d·y Trêng S¬n khãi löa bëi céi nguån søc m¹nh cña nã kÕt tô l¹i c¶ trong tr¸i tim gan gãc, kiªn cêng, giµu b¶n lÜnh vµ chan chøa yªu th¬ng. Cã lÏ v× thÕ mµ nhiÒu ngêi cho r»ng ®©y lµ h×nh ¶nh tr¸i tim cÇm l¸i . §Õn víi bµi th¬ ta thó vÞ nhËn ra c¸i giäng rÊt trÎ,rÊt lÝnh. ChÊt giäng Êy b¾t nguån tõ sức trẻ , từ tâm hồn phơi phới của thế hệ chiến sĩ Việt Nam mà chính tác giả đã từng sống, tõng tr¶i nghiÖm. Ng«n ng÷ th¬ gi¶n dÞ ®Ëm chÊt v¨n xu«i, h×nh ¶nh th¬ s¸ng t¹o bÊt ngê , đặc biệt là sự linh hoạt của nhạc điệu trong thơ đã góp phần tạo nên sức hấp dẫn sâu sắc của bài thơ trong lòng độc giả .. 13. Vẻ đẹp của Thuý Vân và Thuý Kiều. Bµi lµm : §o¹n trÝch “ChÞ em Thuý KiÒu ”trÝch “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du lµ mét trong những đoạn thơ tả ngời hay nhất, đẹp nhất không chỉ bởi ngôn ngữ thơ trong sáng mà còn bởi ở đó có hai chị em nhà họ Vơng nhan sắc, tài năng đều hội tụ đủ đầy ..

(62) Đọc truyện Kiều mấy ai không nhớ vẻ đẹp sắc nớc hơng trời của hai ngời con gái đầu lßng cña «ng bµ V¬ng viªn ngo¹i: §Çu lßng hai ¶ tè nga Thuý KiÒu lµ chÞ em lµ Thuý V©n. Mai cèt c¸ch, tuyÕt tinh thÇn Mçi ngêi mét vÎ mêi ph©n vÑn mêi Chỉ bốn câu thơ thôi tác giả đã giới thiệu với chúng ta hình ảnh hai ngời con gái xinh đẹp, dáng hình mảnh dẻ, thanh tao nh mai và tâm hồn trắng trong nh tuyết .Vẻ đẹp của cả hai đều đạt đến mức “mời phân vẹn mời ”nhng nét bút của Nguyễn Du vẫn muốn đậm nhạt “mỗi ngời một vẻ” . Đến với ngời đọc trớc hết là vẻ yêu kiều của Thuý Vân : V©n xem trang träng kh¸c vêi Khuân trăng đầy đặn, nét ngài nở nang Hoa cêi, ngäc thèt ®oan trang M©y thua níc tãc, tuyÕt nhêng mµu da . Vân mới đẹp làm sao! Con ngời nàng toát lên vẻ trang trọng khác vời ,từng đờng nét dờng nh đều là một kỳ công của tạo hoá :gơng mặt tròn đầy ,tơi sáng nh ánh trăng ,đôi mày dµi thanh tho¸t,miÖng cêi t¬i th¾m nh hoa ,tiÕng nãi trong nh ngäc ,m¸i tãc mÒm h¬n m©y ,làn da trắng mịn màng hơn tuyết …Cô gái ấy đã đẹp ngời lại ý nhị, đoan trang . Mỗi câu thơ thực sự là một nét vẽ tài hoa về bức chân dung giai nhân .Vẻ đẹp của nàng sánh ngang sự sáng trong của trăng,hoa,ngọc, vàng, mây,tuyết -những báu vật tinh khôi trong trẻo của đất trời. Dờng nh phải tả nh thế mới nói hết vẻ yêu kiều của một giai nhân. Vẻ đẹp của Thuý Vân đơc thiên nhiên u ái nhờng nhịn nên có lẽ cuộc đời sẽ phẳng lặng ấm êm. Đẹp nh Thuý Vân tởng đã là tuyệt thế, nhng không : KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ So bÒ tµi s¾c l¹i lµ phÇn h¬n . Kiều đến với ngời đọc bằng ấn tợng đầu tiên : “sắc sảo mặn mà”. Các từ mang ý nghĩa so sánh: “càng”, “so bề”, “phần hơn” cho thấy nàng không chỉ có vẻ đẹp nh Thuý Vân mà nàng còn đẹp hơn thế nữa. Cái “sắc sảo mặn mà” của ngời con gái đang độ trăng tròn đợc NguyÔn Du ph¸c ho¹ b»ng vµi nÐt chÊm ph¸: Lµn thu thuû nÐt xu©n s¬n Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh . Mét hai nghiªng níc nghiªng thµnh Sắc đành đòi một ,tài đành hoạ hai . Không chi tiết nh khi tả Thuý Vân, tả Kiều tác giả chỉ tập trung đặc tả đôi mắt. Đôi mắt đẹp nh làn nớc mùa thu đợc điểm tô bằng đôi mày thanh nhẹ ,tơi tắn nh dáng núi mùa xuân. Phải chăng khi miêu tả đôi mắt của Thuý Kiều Nguyễn Du muốn ngời đọc hiểu rằng : đằng sau đôi mắt trong veo ấy là một tâm hồn đa cảm ? Có thể là nh thế . Chỉ biết rằng nàng đẹp lắm, đẹp đến mức hoa phải ghen, liều phải hờn. Phép nhân hoá tài tình khiến ngời chợt liªn tëng : ph¶i ch¨ng hoa ghen víi nµng bëi kÐm nµng h¬ng s¾c, liÔu hên víi nµng bëi kÐm nµng sù mÒm m¹i thít tha ?Kh«ng b»ng nh÷ng nÐt vÏ chi tiÕt ,chØ vÉn lµ bót ph¸p íc lÖ tîng trng nhng Kiều đã thật sự hiện ra trớc mắt ngời đọc với đầy đủ vẻ đẹp lộng lẫy của một trang quốc sắc thiên hơng . Vài cái nhìn của nàng đủ khiến cho thành xiêu nớc đổ . Buồn thay, chính vẻ đẹp sắc sảo mặn mà khiến thiên nhiên cũng phải hờn ghen, đố kỵ ấy đã dự báo trớc một cuộc đời đầy sóng gió sẽ ập đến với nàng . Không chỉ có nhan sắc tuyệt đỉnh,Thuý Kiều còn là ngời con gái thông minh, đa tài : Th«ng minh vèn s½n tÝnh trêi Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm. ở nàng hội tụ đầy đủ tài thi- ca - nhạc - hoạ. Đỉnh cao của khiếu âm nhạc ở nàng là tài soạn nhạc với cung đàn “bạc mệnh ” mang âm điệu não nùng. Dờng nh số phận đã nhập vào điệu hồn riêng của nàng để hoá thân thành bản đàn bạc mệnh. Thuyết “tài mệnh tơng đố” cũng mách bảo ngời nghe về một tơng lai dâu bể sẽ xô cuốn đời nàng. Tất cả tài năng của Kiều đều ở mức tuyệt đỉnh , tuyệt đỉnh nh chính nhan sắc mà tạo hoá đã kỳ công ban cho nàng, mà“hồng nhan đa truân”, “chữ tài liền với chữ tai một vần ”. Triết lý đó đã đợc ngời học trò xuất sắc của đạo Khổng vận dụng để dự đoán trớc cuộc đời của ngời con gái sắc nớc h¬ng trêi Êy. DÉu vÉn sö dông bót ph¸p miªu t¶ íc lÖ t¬ng trng cña v¨n th¬ cæ song víi t©m hån mẫn cảm tài hoa,với cách sử dụng ngôn từ chắt lọc, chau chuốt, Nguyễn Du đã khắc hoạ thật sinh động hai bức chân dung Thuý Vân và Thuý Kiều, mỗi ngời một vẻ đẹp riêng, toát lên.

(63) tõng tÝnh c¸ch sè phËn riªng, kh«ng lÉn vµo nhau vµ cµng kh«ng dÔ phai nhoµ trong t©m hån ngời đọc . Với một tấm nhân đạo, một quan điểm thẩm mỹ và triết lý vì con ngời, ở đoạn trích này Nguyễn Du đã thực sự tạo nên một viên ngọc bằng ngôn ngữ đẹp nhất, lấp lánh nhất và cũng ý nghĩa nhất . Đúng nh nhận định: “Với bút pháp tinh diệu, Nguyễn Du không những tạo nên đợc hai bức chân dung mỗi ngời một vẻ mời phân vẹn mời mà dờng nh còn nói lên đợc cả tính cách, thân phận …toát ra từ diện mạo của mỗi vẻ đẹp riêng ” (Hoài Thanh ).. 14. Suy nghÜ vÒ nh©n vËt Vò N¬ng trong t¸c phÈm “ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng”cña NguyÔn D÷ .. Bµi lµm : Trong văn học Việt Nam đã có không ít tác phẩm mang tên gọi truyền kỳ hoặc có tính chất truyền kỳ song đợc tôn vinh là “ thiên cổ kỳ bút” thì cho đến nay chỉ có một “Truyền kỳ mạn lục” của Nguyễn Dữ . “Chuyện ngời con gái Nam Xơng” đợc rút trong tập những câu chuyện kỳ lạ đó . Nhân vật chính của tác phẩm là Vũ Nơng đã để lại trong lòng ngời đọc niềm cảm thơng sâu sắc. Tác phẩm là tiếng nói đồng cảm,trân trọng, ngợi ca của tác giả đối với con ngời đặc biệt là ngời phụ nữ. Toàn bộ câu chuyện xoay quanh cuộc đời và số phận bi thảm của ngời con gái xinh đẹp,nết na tên là Vũ Thị Thiết quê ở Nam Xơng. Phải nói rằng Nguyễn Dữ không có ý định cho Vũ Nơng mang đức tính của một phụ nữ yêu nớc hay một mỹ nhân nơi g¸c tÝa lÇu son . Vò N¬ng lµ ngêi phô n÷ b×nh d©n vèn con kÎ khã cã mét kh¸t khao bao trùm cả cuộc đời - Đó là thú vui nghi gia nghi thất. Nàng mang đầy đủ vẻ đẹp của một ng ời phụ nữ lý tởng “tính đã thuỳ mỵ nết na lại thêm có t dung tốt đẹp ”. Càng đi sâu vào câu chuyện ta càng thấy vẻ đẹp của nàng đợc tác giả tập trung thể hiện rõ nét. Trong những ngày đoàn viên ít ỏi, dù Trơng Sinh con nhà hào phú tính vốn đa nghi, đối với vợ thờng phòng ngừa quá sức nhng nàng khéo léo c xử, giữ gìn khuân phép nên gia đình không khi nµo ph¶i thÊt hoµ.Khi tiÔn chång ®i lÝnh,mong íc lín nhÊt cña nµng kh«ng ph¶i lµ c«ng danh phú quí mà là khao khát ngày chồng về “mang theo hai chữ bình yên thế là đủ rồi”. Những ngµy chång ®i xa, nµng thùc sù lµ mét ngêi mÑ hiÒn, d©u th¶o, ch¨m sãc thuèc thang tËn t×nh khi mẹ chồng đau yếu, ma chay tế lễ chu tất khi mẹ chồng qua đời. Nguyễn Dữ đã đặt những lời ca ngợi đẹp đẽ nhất về Vũ Nơng vào miệng của chính mẹ chồng nàng khiến nó trở nên vô cùng ý nghĩa “sau này trời xét lòng lành ban cho phúc đức, giống dòng tơi tốt con cháu đông đàn, xanh kia quyết chẳng phụ con cũng nh con đã chẳng phụ mẹ”. Ngời thiếu phụ tận tuỵ, hiếu nghiã ấy còn là một ngời vợ thuỷ chung đối với chồng . Trong suốt ba năm chồng đi chinh chiến, ngời thiếu phụ trẻ trung xinh đẹp đó một lòng một dạ chờ chồng,nuôi con: “cách biệt ba năm giữ gìn một tiết, tô son điểm phấn từng đã nguôi lòng, ngõ liễu tờng hoa cha hề bén gót”. Dới ngòi bút của Nguyễn Dữ, Vũ Nơng đợc mọi ngời yêu mến bằng tính t×nh, phÈm h¹nh cña nµng.T rong c¸i nh×n n©ng niu tr©n träng cña «ng, Vò N¬ng lµ con ngêi của gia đình, đức hạnh của nàng là đức hạnh của một ngời vợ hiền, dâu thảo, một ngời yêu mến cuộc sống gia đình và làm mọi việc để giữ gìn, vun vén cho hạnh phúc. Ngời phụ nữ dịu dàng, hiếu nghĩa, tận tuỵ và chung tình đó đáng ra phải đợc đền bù xứng đáng bằng một gia đình êm ấm, phúc lộc đề huề. Nhng tai ác thay, một ngày kia chồng nàng đi chinh chiến trở về, nghe lời con trẻ đinh ninh là vợ h, mắng nhiếc, đánh đập và đuổi nàng ®i bÊt chÊp sù can ng¨n cña xãm giÒng vµ lêi than rím m¸u cña ngêi vî trÎ. Kh«ng cã c¬ hội để thanh minh, trái tim tan nát, tuyệt vọng bởi “b×nh r¬i,tr©m g·y m©y t¹nh,ma tan, sen rò trong ao, liÔu tµn tríc giã ”. §Õn bÕn Hoµng Giang, ngêi thiÕu phô ®au khæ nguyÒn r»ng: “KÎ b¹c mÖnh nµy duyªn phËn hÈm hiu chång con rÉy bá, ®iÒu ®©u bay buéc tiÕng chÞu nhuèc nh¬, thÇn s«ng cã linh xin ngµi chøng gi¸m, thiÕp nÕu ®oan trang gi÷ tiÕt,trinh bạch gìn lòng,xuống nớc xin làm ngọc Mỵ Nơng, vào đất xin làm cỏ Ngu Mĩ…” Với nàng, cái chết là hành động quyết liệt cuối cùng cần phải có để bảo toàn danh dự . Nhịp văn dồn dập, lời văn thống thiết nh cực tả nỗi niềm đồng cảm, xót thơng của tác giả đối với ngời thiÕu phô chung t×nh mµ b¹c mÖnh! Th¬ng nµng «ng s¸ng t¹o ra mét thÕ giíi thÇn tiªn ªm đềm trong chốn làng mây cung nớc để Vũ Nơng đợc sống nh một nàng tiên. Phải chăng đó cũng chính là dụng ý của tác giả: ngời tốt sẽ đợc đợc đền bù xứng đáng, ở hiền ắt sẽ gặp lµnh? Điều gì đã khiến ngời phụ nữ đẹp ngời, đẹp nết đó phải tìm đến cái chết bi thảm? Đó chính là do chiến tranh phong kiến phi nghĩa đã làm cho gia đình phải li tán. Đó còn là lễ.

(64) giáo phong kiến hà khắc với t tởng nam quyền độc đoán đã biến Trơng Sinh thành một bạo chúa gia đình… Để ngàn đời trên bến Hoàng Giang, khắc khoải niềm thơng và nỗi ám ảnh dai dẳng về một ngời thiếu phụ trẻ trung,xinh đẹp , hiếu nghĩa, chung tình mà bạc mệnh ! C©u chuyÖn vÒ nµng Vò N¬ng khÐp l¹i nhng d ©m vÒ sù bÊt b×nh, c¨m ghÐt x· héi phong kiến bất lơng, vô nhân đạo thì còn mãi. Có lẽ vì thế mà em càng yêu mến, trân trọng xã hội tốt đẹp mà em đang sống hôm nay.. 15. Suy nghÜ cña em vÒ bµi th¬ “ ¸nh tr¨ng ”cña NguyÔn Duy. Bµi lµm : Không biết tự bao giờ trăng đã trở thành nàng thơ, thành ngời bạn tri âm tri kỉ của biết bao tâm hồn thi sĩ . Với ánh sáng huyền diệu, với chu kì tròn khuyết lạ lùng, trăng đã gợi cho c¸c thi nh©n cæ kim nhiÒu thi tø. Trong miÒn th¬ mªnh mang Êy, “¸nh tr¨ng ”cña Nguyễn Duy nh một lời tâm sự chân thành, đã neo lại trong tâm hồn ngời đọc những tâm tr¹ng riªng, nh÷ng suy ngÉm riªng giµu tr¨n trë . Bài thơ mang dáng dấp một câu chuyện nhỏ đợc kể theo trình tự thời gian. Cảm nghĩ trữ tình của tác giả men theo dòng tự sự này để bộc lộ . Trớc hết là hình ảnh vầng trăng thiên nhiªn g¾n bã víi tuæi th¬: Hồi nhỏ sống với đồng víi s«ng råi víi bÓ Bằng cách gieo vần lng và điệp từ “với” đợc nhắc đi nhắc lại gợi ra trớc mắt ngời đọc một tuổi thơ đầy ắp những kỷ niệm êm đềm, tuổi thơ đợc vui đùa, đợc hoà mình với thiên nhiên, sông, bể …Và khi đã trở thành ngời lính, trăng và ngời vẫn gắn bó bên nhau: håi chiÕn tranh ë rõng vÇng tr¨ng thµnh tri kØ Vầng trăng đẹp đẽ ân tình, gắn với những kỷ niệm thiếu thời và những tháng năm chinh chiÕn. Tr¨ng lµ h×nh ¶nh cña thiªn nhiªn hån nhiªn t¬i m¸t, lµ trß ch¬i tuæi th¬, lµ íc m¬ trong s¸ng, lµ ¸nh s¸ng, lµ niÒm vui bÇu b¹n cña ngêi lÝnh. Con ngêi khi Êy sèng gi¶n dÞ vµ hoµ hîp víi thiªn nhiªn trong lµnh: TrÇn trôi víi thiªn nhiªn hån nhiªn nh c©y cá ngì kh«ng bao giê quªn c¸i vÇng tr¨ng t×nh nghÜa . Vậy mà, hoàn cảnh sống thay đổi, hết chiến tranh , con ngời trở về thành phố, quen với cửa gơng và ánh điện của cuộc sống hiện đại lúc nào cũng rực rỡ sáng loà ,vầng trăng tri kỉ, vầng trăng tình nghiã của ngày xa đã mau chóng trở thành quá khứ. Nếu ở khổ thơ đầu ta rung động trớc một tình cảm gắn bó bền chặt thì đến đây ngời đọc lại sửng sốt , ngỡ ngàng: VÇng tr¨ng ®i qua ngâ nh ngời dng qua đờng Vẫn là vầng trăng ngày xa nhng con ngời giờ đã khác xa, quen với ánh sáng nhân tạo nên coi trăng hoàn toàn xa lạ. Một sự thay đổi đến phũ phàng,tê tái… Ngời lính đã quên những tình cảm chân thành, những tháng năm gian khổ nhng chan chứa ân tình thuở trớc.Mặc dù vậy trăng vẫn không quên, vẫn đến với bạn xa bằng tình cảm tràn đầy không hề sứt mẻ .Ngời lính chỉ nhận ra điều đó khi: Thình lình đèn điện tắt phßng buyn ®inh tèi om véi bËt tung cöa sæ đột ngột vầng trăng tròn . Việc mất điện nh một tình huống có vấn đề đột ngột xảy ra, theo thói quen con ngời vì cÇn ¸nh s¸ng mµ më tung cöa sæ, l¹i nh×n thÊy h×nh ¶nh vÇng tr¨ng vÉn hiÖn diÖn trªn bÇu trời và toả sáng khắp căn phòng.Chính vầng trăng xuất hiện bất ngờ trong bối cảnh ấy đã gây Ên tîng m¹nh ,thæi bïng nçi nhí vÒ mét thêi qu¸ khø cha xa : Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt cã c¸i g× rng rng nh là đồng là bể nh lµ s«ng lµ rõng . Phép nhân hoá tài tình khiến trăng và ngời đối diện đàm tâm là một cách viết lạ và sâu sắc của riêng Nguyễn Duy. Trong cuộc gặp mặt không lời, ngời lính xa xúc động“ rng rng”. Cảm xúc nghẹn ngào, khoắc khoải nh chỉ chực trào nớc mắt. Sự xuất hiện đột ngột của vÇng tr¨ng lµm ïa dËy trong t©m trÝ nhµ th¬ bao kû niÖm xa: nh÷ng kû niÖm thiÕu thêi,.

(65) những tháng năm chinh chiến giữa thiên nhiên, đất nớc bình dị , hiền hoà. Tất cả hiện hình trong nçi nhí, trong c¶m xóc thiÕt tha vµ c¶ trong t thÕ lÆng im thµnh kÝnh cña t¸c gi¶… Vµo lúc đó ông đã nhận ra, trăng vẫn tròn đầy, tình nghĩa, thuỷ chung và vị tha, cao thợng : Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh kÓ chi ngêi v« t×nh . ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c đủ cho ta giật mình . Hình ảnh“ vầng trăng tròn vành vạnh” không chỉ thể hiện vẻ đẹp bình dị và vĩnh hằng của cuộc sống mà còn có ý nghĩa biểu tợng cho nghiã tình quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyên, chẳng thể phai mờ. Trăng xuất hiện không một lời oán hờn trách cứ, nhng đôi khi , im lặng l¹i lµ sù trõng ph¹t nghiªm kh¾c nhÊt . Kh«ng gian nh ch÷ng l¹i, lÆng yªn trong cuéc gÆp mÆt kh«ng lêi cña hai ngêi tri kØ. Gi©y phót Êy t¸c gi¶ nhËn ra tr¨ng chÝnh lµ ngêi b¹n , lµ nhân chứng đã chứng kiến trọn vẹn quá khứ nghĩa tình giờ lặng yên nh nghiêm khắc nhắc nhë ta: con ngêi cã thÓ v« t×nh, cã thÓ l·ng quªn , nhng thiªn nhiªn vµ nghi· t×nh qu¸ khø th× luôn luôn tròn đầy, luôn luôn bất diệt. Điều đó đã tạo nên cái “giật mình ” đầy ý nghĩa của tác giả: giật mình để nhớ lại, để tự vấn lơng tâm , để nhận ra và hoàn thiện chính mình… Giäng ®iÖu t©m t×nh, nhÞp th¬ lóc trÇm l¾ng suy t, lóc l¹i nhÞp nhµng, ng©n nga, tha thiết đã góp phần làm nổi bật chủ đề, tạo nên sự chân thành và sức truyền cảm sâu sắc của bµi th¬ . Tõ mét c©u chuyÖn riªng , tiÕng th¬ cña NguyÔn Duy nh mét lêi c¶nh tØnh, nh¾c nhë thấm thía về thái độ sống “uống nớc nhớ nguồn”, “ân nghĩa thuỷ chung” cùng quá khứ. Có lẽ vì vậy mà đến với “ánh trăng”, ngời đọc nào cũng thấy lòng mình dờng nh lắng lại ?!. 16. Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ ThÒm hoa mét bíc lÖ hoa mÊy hµng Ng¹i ngïng dîn giã e s¬ng Ngõng hoa bãng thÑn tr«ng g¬ng mÆt dµy Mèi cµng vÐn tãc b¾t tay NÐt buån nh cóc ®iÖu gÇy nh mai” Bµi lµm: Đoạn trích Mã Giám sinh mua Kiều là một đoạn truyện đặc sắc trong truyên Kiều. Trong ®o¹n trÝch nµy, NguyÔn Du kh«ng chØ lét trÇn bé mÆt con bu«n b¸t nh©n bÊt nghÜa cña Mã Giám Sinh, mà còn thể hiện một cách xúc động tâm trạng của Kiều: Nçi m×nh thªn tøc nçi nhµ ………………………… NÐt buån nh cóc, ®iÖu gÇy nh mai Nỗi mình là mối tình đối với Kim Trọng vẫn còn canh cánh. Nỗi nhà là việc cha và em bị hành hạ, không thể không cứu. Hai nỗi đau chồng chéo đè nặng trong lòng. Cho nên mçi bíc ®i cña nµng lµm r¬i bao nhiªu hµng lÖ. Khãc cho m×nh, khãc cho t×nh, khãc cho cha vµ em. Ngoµi nçi ®au uÊt øc, KiÒu cßn cã nçi xÊu hæ thẹn thïng. Mét ngêi con g¸i khuª c¸c, ®ang sèng trong h¹nh phóc cña mèi t×nh ®Çu say mª trong tr¾ng, nay bçng chèc trë thµnh mãn hµng, KiÒu sao khái sîng sïng, x©u hæ. Nhµ th¬ dïng Èn dô b«ng hoa rÊt hay. KiÒu ra víi M· Gi¸m Sinh vÝ nh cµnh hoa ®em ra ngoµi s¬ng giã. Cho nªn ng¹i ngïng dî dã e s¬ng. v× s¬ng giã lµm cho hoa tµn hoa rông. Vµ v× tù vÝ m×nh víi hoa, nªn nh×n hoa mµ thÊy thÑn, tự thấy không xứng với hoa. Đó là tình cảm, đạo đức cao đẹp , thầm kín của Kiều, chỉ mỗi Kiều nhìn thấy. Trong khi đó thì mụ mối cứ giới thiệu Kiều nh một món hàng, một đồ vật. Mụ vén tóc, bắt tay cho khách xem, ép nàng đánh đàn, làm thơ cho khách thấy, không để ý đến ý gì tới nỗi đau bên trong đang giày vò nàng: nét buồn nh cúc, điệu gày nh mai. Nụ̃i đau đớn tủi hụ của Kiờ̀u như đụ̣ng thanh khói, thanh hình. Quả đúng là cảnh “cành hoa đã bán cho phêng l¸i bu«n”, hÕt søc ®au xãt. Tóm lại, chỉ với mấy câu thơ thôi nhng Nguyễn Du đã diễn tả một cách sâu sắc nõi đau đớn tủi hổ ê chề của Kiều khi nàng trở thành món hàng trớc Mã Giám Sinh. Nớc mắt kiều rơi hay chính là nớc mắt của Nguyễn Du? Đọc câu thơ, chúng ta nh cảm thấy đợc trái tim cña KiÒu ®ang rá m¸u, vµ tr¸i tim cña ta còng rá m¸u theo….

(66) 17. Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “ Đªm nay rõng hoang s¬ng muèi Đøng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi ĐÇu sóng tr¨ng treo” Bµi lµm: §ång chÝ lµ mét bµi th¬ tiªu biÓu cña nhµ th¬ ChÝnh H÷u vµ cña th¬ ca ViÖt Nam hiÖn đại. Hễ nói tới thơ Chính Hữu là ngời ta không thể không nghĩ tới Đồng chí. Và khi nói về bài thơ Đồng chí chúng ta không thể không nhớ hình ảnh đặc sắc cuối bài thơ: §ªm nay rõng hoang s¬ng muèi đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới ®Çu sóng tr¨ng treo. Đọc đoạn thơ, chúng ta hình dung đợc cuộc sống chiến đấu gian khổ của những ngời lính. Rừng hoang sơng muối thì hẳn là rất lạnh. Trong khi đó, những ngời lính thì chỉ có áo rách vai, quần có vài mảnh vá, chân không giày. Nhng chính tình đồng đội, đồng chí đã giúp họ vợt qua đợc sự khắc nghiệt của hoàn cảnh, sát cánh bên nhau để chiến đấu. Đặc biệt hơn, chính ngay trong những hoàn cảnh khắc nghiệt đó, chúng ta lại càng thấy ở họ những vẻ đẹp bất ngờ: đó chính là tinh thần lạc quan, là tâm hồnlãng mạn, mơ mộng: Đầu súng trăng treo. Súng và trăng là hai hình ảnh cách xa nhau trong không gian, lại chẳng có gì chung để liên tởng. Nh chính nhà thơ đã từng tâm sự, đó là hình ảnh thực mà nhà thơ phát hiện đợc từ những đem hành quân, phục kích giặc. Nhng khi đợc đặt cạnh nhau thì nó lại có những liên tởng bất ngờ mà thú vị. Súng là chiến sĩ, trăng là thi sĩ,. Súng là chiến đấu, thì trăng là trữ t×nh. Sóng lµ hiÖn thùc, th× tr¨ng lµ m¬ méng. Sóng lµ chiÕn tranh th× tr¨ng lµ hßa b×nh… Hơn nữa, ở đây trăng còn có ý nghĩa là biểu tợng của chính nghĩa. Cuộc chiến đấu của nh÷ng ngêi lÝnh lµ chÝnh nghÜa. Cuéc kh¸ng chiÕn cña chóng ta lµ chÝnh nghÜa. Mµ chÝnh nghĩa thì nhất định thắng lợi. Hình ảnh thơ mang ý nghĩa biểu tợng, khái quát. Cũng chính vì vạy mà nhà thơ đã lấy hình ảnh này để dặt tên cho cả một tập thơ: Đầu súng trăng treo. Tóm lại, chỉ với ba câu thơ ngắn gọn nhng nhà thơ đã khái quát đợc vẻ đẹp của những ngời lính Cụ Hồ, những con ngời sẵn sàng bỏ lại những gì thân thiết quý giá nhất để ra đi vì nghĩa lớn, những con ngời giàu ý chí, chịu đựng mọi gian lao , nguy hiểm, những con ngời giàu tình đồng đội, đồng chí, và cũng rất giàu tâm hồn lãng mạn.. 18. Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “ Quê hơng anh nớc mặn đồng chua ………………………………… Đång chÝ” Bµi lµm: Bài thơ Đồng chí của Chính Hữu đợc sáng tác năm 1948, sau chiến dịch Thu - Đông 1947, là một trong những bài thơ tiêu biểu viết về anh bộ đội Cụ Hồ trong kháng chiến chống Pháp. Trong bài thơ nhà thơ tập trung ca ngợi tình đồng đội đồng chí của những ngời lính cách mạng. Mở đầu bài thơ, tác giả lí giải cơ sở của tình đồng chí: Quê hơng anh nớc mặn đồng chua ……………………………………. đồng chí. “Đồng chí”trong ngôn ngữ sinh hoạt chính trị và đời thờng đã trở thành tiếng xng hô quen thuộc, khi cái lí tởng cách mạng đoàn kết, gắn bó mọi ngời đã bắt rễ sâu vào đời sống. Nhng mấy ai đã hiểu đợc nội dung phong phú mới mẻ chứa đựng trong hai tiếng ấy? Để làm hiện lên nội dung mới lạ trong những từ ngữ quen thuộc, nhà thơ đã dùng phÐp l¹ hãa. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ b¾t ®Çu b»ng nh÷ng c¸i kh¸c biÖt vµ xa l¹. §©y lµ lời của những ngời đồng chí tự thấy cái mới lạ của mình: Quê hơng anh nớc mặn đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá Anh với tôi đôi ngời xa lạ Tù ph¬ng trêi ch¼ng hÑn quen nhau Mỗi ngời một quê, đất đai canh tác khác nhau, tập quán, phong tục hẳn là cũng khác.miền biển nớc mặn đất phèn, miền đồi trung du đất ít hơn sỏi đá.những con ngời tự.

(67) nhËn lµ xa l¹, c¸ch nhau c¶ mét ph¬ng trêi vµ ch¼ng hß hÑn nhau. ThÕ mµ cã mét søc m¹nh v« song, v« h×nh biÕn hä thµnh tri kØ. Sóng bªn sóng, ®Çu s¸t bªn ®Çu đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ Đó là cuộc sống và chiến đấu chung đã làm thay đổi tất cả. Hai dòng thơ chỉ có một chữ chung: “ đêm rét chung chăn”, nhng cái chung bao trùm tất cả. súng bên súng là chung chiến đấu, đầu sát bên đầu thì chung rất nhiều: không chỉ là gần nhau về không gian, mà còn chung nhau ý nghĩ, lí tởng. Đêm rét chung chăn là một hình ảnh thật cảm động và đầy ắp kỉ niÖm. Nh÷ng ngêi tõng kh¸ng chiÕn ë ViÖt B¾c h¼n kh«ng ai quªn c¸i rÐt ViÖt B¾c vµ vïng núi rừng nói chung. Cũng không ai quên đợc cuộc sống chung gắn bó mọi ngời: “ bát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùng”. Đắp chăn chung trở thành biểu tợng của của tình thân hữu, ấm cúng, ruột thịt. Những cái chung ấy đã biến những con ngời xa lạ thành đôi tri kỉ, thành đồng chí. Hai chữ đồng chí đứng riêng thành một dòng thơ là diều hết sức có ý nghĩa. Đêm rét chung chăn có thể thành tri kỉ, nhwnh không thể nói là thành đồng chí. Bởi hàm nghĩa từ đồng chí rộng lớn vô cùng. Tri kỉ là biết mình, và suy rộng ra là biết về nhau. Đồng chí thì không chỉ biết nhau, mà còn phải biết đợc cái chung rộng lớn gắn bó con ngời trên mọi mặt. Hai chứ đồng chí đứng thành một dòng thơ đầy sức nặng suy nghĩ. Nó nâng cao ý thơ trớc và mở ra ý thơ các đoạn sau. Đồng chí, đó là cái có thể cảm nhận mà không dễ nói hết. Tóm lại, ở đoạn thơ này nhà thơ đã lí giải cội nguồn hình thành của tình đồng đội đồng chí của những ngời lính cách mạng. Đó là sự giống nhau về hoàn cảnh xuất thân, giai cấp, là cùng chung lí tởng, chung nhiệm vụ… Tất cả những điều đó đã gắn bó những ngời lính cách mạng trong một tình cảm thiêng liêng cao đẹp: đồng chí. Để rồi từ đó tạo nên sức m¹nh cho hä vît qua tÊt c¶, chiÕn th¾ng tÊt c¶.. 19. Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “ Anh víi t«i biÕt tõng c¬n ín l¹nh ………………………….. Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay” Bµi lµm: Bài thơ Đồng chí của Chính Hữu đợc sáng tác năm 1948, sau chiến dịch Thu - Đông 1947, là một trong những bài thơ tiêu biểu viết về anh bộ đội Cụ Hồ trong kháng chiến chống Pháp. Trong bài thơ nhà thơ tập trung ca ngợi tình đồng đội đồng chí của những ngời lính cách mạng. Không những thế, đọc bài thơ chúng ta còn hiểu đợc cuộc sống gian khổ thiếu thốn mà ngời lính phải chịu đựng: Anh víi t«i biÕt tõng c¬n ín l¹nh Sèt run ngêi vÇng tr¸n ít må h«i ………………………… Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay. Cái gian khổ của bộ đội trong buổi đầu kháng chiến đã đợc nói đến rất nhiều. Nh nhà th¬ Quang dòng cã c©u: T©y tiÕn ®oµn binh kh«ng mäc tãc Qu©n xanh mµu l¸ d÷ oai hïm Nhµ th¬ ChÝnh H÷u kh«ng nãi vÒ c¸i khæ, mµ nãi vÒ sù hiÓu nhau trong c¸i khæ, c¸i chung phæ biÕn gi÷a hä víi nhau: Anh víi t«i biÕt tõng c¬n ín l¹nh Sèt run ngêi vÇng tr¸n ít må h«i Trong kháng chiến, ở chiến khu, bệnh sốt rét cơn là phổ biến nhất. Hai câu thơ nêu đủ c¸c triÖu chøng cña bÖnh sèt rÐt c¬n. nh÷ng ai nhiÔm bÖnh, tho¹t ®Çu c¶m thÊy ín l¹nh , sau đó liền cảm thấy lạnh tới run cầm cập , đắp bao nhiêu chăn cũng không hết rét, trong khi đó th× ngêi l¹i nãng, v· må h«i… Ph¶i tr¶i qua bÖnh nµy míi hiÓu hÕt c¸i thËt cña c©u th¬. Sau c¬n sèt lµ da xanh, da vµng, viªm gan… Ngoài khổ về bệnh là khổ về trang bị. Những ngày đầu kháng chiến, cha có đủ quần áo cho bộ đội. Ngời lính mang theo áo quần ở nhà đi chiến đấu, khi rách thì vá víu. ở đây anh r¸ch anh v¸ th«ng c¶m nhau: ¸o anh r¸ch vai QuÇn t«i cã vµi m¶nh v¸ MiÖng cêi buèt gi¸ Ch©n kh«ng giµy.

(68) Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay Miệng cời buốt giá hẳn là cời trong buốt giá, vì áo quần không chống đợc rét, mà còng lµ nô cêi vît lªn trªn buèt gi¸, mÆc dï trêi l¹nh h¼n nô cêi còng khã mµ t¬i.còng cã thÓ lµ nô cêi nhît nh¹t, xanh xao. Nhng xanh xao mµ vÉn cêi, coi thêng gian khæ. Ch©n kh«ng giày cũng là một thực tế phổ biến, và cái nổi lên là tình thơng yêu đồng đội: thơng nhau tay nắm lấy bàn tay. Một hình ảnh hết sức ấm áp. Một cái nắm tay không nói chứa đựng biết bao ®iÒu. §ã lµ sù th«ng c¶m, sÎ chia, lµ ngän löa sëi Êm lßng hä, tiÕp thªm søc m¹nh cho hä. Tóm lại, với những chi tiết chân thực, rất đời thờng, tác giả đã vẽ lên chân dung anh bộ đội Cụ Hồ buổi đàu kháng chiến nghèo khổ, thiếu thốn nhng tình đồng chí đã sởi ấm lßng hä, tiÕp thªm søc m¹nh cho hä chiÕn th¾ng tÊt c¶.. 20. Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “ Ta lµm con chim hãt …………………….. Dï lµ khi tãc b¹c” Bµi lµm: Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ ” đợc Thanh Hải sáng tác năm 1980 khi nhà thơ đang nằm trên giờng bệnh. Bài thơ là tiếng lòng thiết tha, yêu mến và gắn bó với đất nớc, với cuộc đời và thể hiện chân thành một ớc nguyện hiến dâng : Ta lµm con chim hãt Ta lµm mét cµnh hoa Ta nhËp vµo hoµ ca Mét nèt trÇm xao xuyÕn . Nếu ở đầu bài thơ tác giả miêu tả những hình ảnh làm đẹp thêm, tô điểm thêm cho mïa xu©n lµ ©m thanh n¸o nøc vang trêi cña tiÕng chim chiÒn chiÖn vµ s¾c mµu tÝm biÕc dÞu dàng của cánh lục bình nhỏ trên sông thì ở đây tứ thơ đợc lặp lại, tạo ra sự đối ứng chặt chẽ. Hơn nữa, với đại từ ta, nhà thơ không chỉ nói lên ớc nguyện của riêng mình, mà còn nói hộ cho tất thảy mọi ngời. Tác giả mong muốn đợc làm bông hoa toả ngát hơng, con chim mang tiếng hót và nốt trầm xao xuyến để hiến dâng nhng không làm mất đi nét riêng của mỗi ngời . Đó thực sự là lời tâm niệm chân thành, tha thiết, khiêm nhờng và khát khao đợc cống hiến phần tinh tuý nhất của mình làm đẹp thêm mùa xuân của quê hơng, xứ sở mà kh«ng bÞ giíi h¹n bëi thêi gian, tuæi t¸c : Mét mïa xu©n nho nhá Lặng lẽ dâng cho đời Dï lµ tuæi hai m¬i Dï lµ khi tãc b¹c . “Mùa xuân nho nhỏ” là một sáng tạo bất ngờ ,độc đáo mà tự nhiên, hợp lý của nhà thơ, bëi mïa xu©n vèn lµ mét kh¸i niÖm chØ thêi gian thÕ mµ ë ®©y “mïa xu©n” l¹i cã khèi, cã hình, một hình hài nho nhỏ thật xinh xắn . Mùa xuân đã trở thành một ẩn dụ nói về khát vọng, một lẽ sống cao đẹp, một ý thức khiêm nhờng góp sức mình làm đẹp thêm mùa xuân của thiên nhiên, đất nớc. Điệp từ “dù là” đặt ở đầu hai câu thơ liên tiếp có ý nghĩa khẳng định cho kh¸t väng d©ng hiÕn miÖt mµi, kh«ng mÖt mái cña t¸c gi¶. Bài thơ kết thúc khi đã làm lay động trái tim mỗi ngời bởi chất hoạ gợi cảm, chất nhạc vÊn v¬ng vµ íc nguyÖn thiÕt tha ch©n thµnh cña t¸c gi¶. Dêng nh íc nguyÖn nhá bÐ khiªm nhờng ấy không còn là của riêng Thanh Hải mà đã trở thành tiếng lòng chung của nhiều ngời . Lời tâm niệm đó càng có ý nghĩa khi chúng ta biết rằng nhà thơ viết bài thơ này không bao l©u tríc khi mÊt. Nã nh mét lêi tr¨ng trèi cña ngêi tríc lóc ®i xa - mét lêi nh¾c nhë thËt nhÑ nhµng mµ thËt thiÕt tha, thÊm thÝa.. 21. Phân tích khổ thơ đầu và khổ thơ cuối bài Đoàn thuyền đánh cá: “ MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa …………………………. C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i” C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i …………………. M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i.

(69) Bµi lµm: Bài Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận đợc sáng tác năm 1958, trong chuyến đi thực tế ở Hòn Gai. Bài thơ là một khúc tráng ca về lao động, ca ngợi những con ngời lao động míi. Më ®Çu bµi th¬ lµ c¶nh ra kh¬i thËt hïng tr¸ng: MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa ……….. C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i Hai câu đầu vẽ lên cảnh hoàng hôn và đêm tối trên biển thật lộng lẫy và sinh động. Mặt trời xuống biển nh hòn lửa vĩ đại, báo hiệu ngày tàn. Đối với Huy Cận, vũ trụ nh một mái nhà, màn đêm sập xuống nh cánh cửa, còn những làn sóng chạy qua chạy lại nh những chiếc then cài vào màn đêm. Phép nhân hóa, so sánh ở đây đã tạo nên sự gần gũi thân thuộc giữa con ngời với thiên nhieên, biển cả. Tất cả báo hiệu trời đã tối hoàn toàn. Chính lúc đó, đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi. Chữ lại cho biết đây là một hoạt động thờng nhật, lặp đi lặp lại mỗi ngày, chứ không phải là đột xuất, cá biệt. Nhng mặt khác, chữ lại còn biểu thị ý nghĩa ngợc lại, ngợc chiều so với hoạt động có trớc, nh thể nói: trời biển đã nghỉ ngơi mà con ngời lại ra khơi. ý này biểu thị mạnh mẽ tinh thần chủ động , sáng tạo của con ngời. Lao động đánh cá trên biển là một công việc nặng nhọc và đày nguy hiểm. Thế mà ta vÉn thÊy ®oµn thuyÒn ra kh¬i trong tiÕng h¸t. C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i. Buåm ra khơi xa không chỉ nhờ no căng gió biển, mà tiếng hát của ngời lao động có sức mạnh làm c¨ng buåm. §oµn thuyÒn ra ®i bëi bëi buåm giã vµ buåm vui, mét h×nh ¶nh chan hßa gi÷a con ngời và vũ trụ. Tính chất hành khúc của bài thơ đã biểu hiện rất rõ trong hình ảnh và câu chữ, nhịp điệu. Bài thơ là lời ca của chính ngời lao động ngợi ca niềm say sa, hứng khởi lao động của mình. §oµn thuyÒn ra ®i trong tiÕng h¸t vµ trë vÒ còng trong tiÕng h¸t: Mặt trời đội biển nhô màu mới …….. M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i C©u ®Çu lÆp l¹i c©u cuèi ë khæ mét t¹o nªn mét c¶m gi¸c tuÇn hoµn. §oµn thuyÒn trë vÒ trong b×nh minh, mÆt trêi bõng s¸ng nh« mµu míi, con ngêi khÈn tr¬ng ch¹y ®ua cïng mÆt trêi. Thiªn nhiªn vµ con ngêi hßa hîp trong søc sèng cña mét ngµy míi rùc rì. Mçi c©u thơ một hình ảnh làm cho khổ thơ trở thành một bức tranh hùng vĩ và sống động, tiếng hát cña con ngêi, ®oµn thuyÒn lít nhanh trong cuéc ch¹y ®ua víi mÆt trêi, h×nh ¶nh hïng vÜ cña mặt trời đội biển nhô màu mới và đoàn thuyền thì đầy ắp cá, mắt cá chi chít lấp lánh trên muôn dặm biển khơi bát ngát. sự vận động của đoàn thuyền thắng lợi trở về hòa nhập với hµnh tr×nh cña mÆt trêi ®i lªn tõ lßng s©u biÓn kh¬i thÓ hiÖn khÝ thÕ hïng m¹nh cña con ngêi làm chủ đất nớc, làm chủ thiên nhiên, làm chủ đất trời biển cả. và biển cũng rát tơi sáng, tràn ngËp niÒm vui, trë nªn gÇn gòi, g¾n bã víi con ngêi. Tãm l¹i, víi biÖn ph¸p so s¸nh, nh©n hãa, nãi qu¸, qua hai ®o¹n th¬ më ®Çu vµ kÕt thúc của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá, nhà thơ Huy Cận đã khắc họa đợc không khí lao động tràn đầy khí thế, tràn đầy niềm vui, niềm hi vọng của ngời lao động mới trên vùng biển th©n yªu cña tæ quèc.. 22. Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “ VÉn cßn bao nhiªu n¾ng ………………… Trên hàng cây đứng tuổi” Bµi lµm: Khoảnh khắc giao mùa có lẽ là khoảnh khắc đẹp đẽ nhất của tự nhiên, nó gieo vào lòng ngời những rung động nhẹ nhàng khiến ta nh giao hoà, đồng điệu. Khi chúng ta cha hết ngỡ ngàng bởi một Xuân Diệu “tựa cửa nhìn xa nghĩ ngợi gì ” thì đã gặp một Hữu Thỉnh tinh tế, sâu sắc đến vô cùng qua một thoáng “Sang Thu” . Bài thơ là những cảm nhận, những rung động man mác, bâng khuâng của tác giả trớc vẻ đẹp và sự biến đổi kỳ diệu của thiên nhiên trong buổi giao mùa. Từ cảm giác mong manh, bÊt ngê tríc nh÷ng dÊu hiÖu cßn m¬ hå cña sù chuyÓn mïa nh h¬ng æi, giã se, s¬ng chïng chình, đến những dấu hiệu dần rõ hơn qua cánh chim vội vã, dòng sông dềnh dàng, và một cái ranh giới hữu hình: “có đám mây mùa hạ, vắt nửa mình sang thu”, nhà thơ tiếp tục cảm nhận và diễn tả sự biến chuyển của không gian rõ ràng hơn, đồng thời cũng là một thoáng suy t của tác giả trớc cảnh vật, đất trời:.

(70) VÉn cßn bao nhiªu n¾ng §· v¬i dÇn c¬n ma SÊm còng bít bÊt ngê Trên hàng cây đứng tuổi . Nắng cuối hạ vẫn còn nhng độ nóng, độ chói không còn gay gắt. Cơn ma nhẹ hạt hơn so với trận ma rào xối xả những ngày hè đã qua. Tiếng sấm bất ngờ trong những cơn giông mùa hạ cũng đã giảm dần, không còn bất ngờ trên những hàng cây cổ thụ. Đúng là mùa thu đã về thật rồi, không còn là cảm giác mong manh, hình nh nữa. Từ sự quan sát thiên nhiên, ta có thể phát hiện ra đợc một triết lí mà nhà thơ muốn gửi gắm. Nắng, ma, sấm ngoài ý nghĩa tả thực, còn là những hình ảnh ẩn dụ cho sự khắc nghiệt và biến chuyển của cuộc đời. Hàng cây đứng tuổi chỉ những ngời từng trải. Cả đoạn thơ mang ý nghĩa: con ngời từng trải lu«n v÷ng vµng tríc những biến đổi của cuộc đời, những biến động bất thờng của cuộc sống ít làm cho con ngời ta bất ngờ, bị động. Những suy t đó của tác giả có lẽ đã góp phần lµm cho “Sang thu” trë nªn giµu ý nghÜa . Đọc Sang thu, ta không chỉ cảm nhận đợc phút giao mùa tuyệt vời của mùa thu mà còn thấy đợc tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, tấm lòng yêu thiên nhiên cùng bài học triết lí, kinh nghiệm sâu xa: chúng ta ở đời đâu phải luôn chủ động và tự tin để có thể vợt qua mọi thử thách, sóng gió của cuộc đời.. 23. Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “ Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng ………………………….. KÕt trµng hoa d©ng b¶y m¬i chÝn mïa xu©n” Bµi lµm: Trong những bài thơ viết sau ngày Bác Hồ đi xa , bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phơng là bài thơ đặc sắc nhất. Bài thơ diễn tả niềm kính yêu, sự xót thơng và lòng biết ơn vô hạn của nhà thơ đối với vị lãnh tụ bằng một ngôn ngữ giàu cảm xúc sâu lắng. M¹ch c¶m xóc cña bµi th¬ ®i theo m¹ch thêi gian cña cuéc viÕng l¨ng B¸c. Tõ miÒn Nam ra thăm lăng Bác, khi đến lăng Ngời, hình ảnh đầu tiên mà nhà thơ nhìn thấy là hình ¶nh hµng tre quen thuéc. Hßa vµo dßng ngêi vµo l¨ng viÕng B¸c, nhµ th¬ bµy tá sù t«n kÝnh, tự hào, biết ơn đối với Bác. Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngµy ngµy dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí KÕt trµng hoa d©ng b¶y m¬i chÝn mïa xu©n MÆt trêi ngµy ngµy ®i qua trªn l¨ng lµ mÆt trêi cña thiªn nhiªn vò trô. MÆt trêi soi sáng tất cả thế gian. Mặt trời thờng tợng trng cho chân lí. Dới ánh sáng mặt trời mọi việc đều sáng tỏ. Chỉ mặt trời đó mới nhìn và “thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”. Mặt trời trong lăng là hình ảnh ẩn dụ. Mặt trời trong lăng chính là hình ảnh Bác Hồ vĩ đại với trái tim rực đỏ. Trái tim ấy, mặt trời ấy mãi mãi soi sáng cho dân tộc Việt Nam. Mặt trời thiên nhiên, mặt trời vũ trụ đợc nhân hóa thể hiện niềm cảm phục của nhà thơ, của nhân dân đối với sự nghiệp, con ngời, cuộc đời của Bác. Nhìn dòng ngời vào lăng viếng Bác, nhà thơ liên tởng đến tràng hoa. Đây cũng là một hình ảnh ẩn dụ thể hiện tấm lòng nhân dân đối với Bác. Mọi ngời hình nh không phải đến viếng một ngời đã từ trần, viếng một thi hài, mà là đến viếng một cuộc đời bảy mơi chín mùa xuân đã hiến dâng bao nhiêu hoa trái. ở đây không chỉ liên tëng s©u s¾c, mµ cßn dïng tõ tinh tÕ, ®Çy t×nh c¶m n©ng niu tr©n träng. §iÖp ng÷ ngµy ngµy đợc lặp lại gây cảm giác một thời gian vô tận, vĩnh viễn, không bao giờ ngừng, nh tấm lòng nh©n d©n kh«ng ngu«i nhí B¸c. Tóm lại, với những hình ảnh ẩn dụ đặc sắc, giàu ý nghĩa, đoạn thơ đã thể hiện sâu sắc ch©n thµnh niÒm t«n kÝnh tù hµo còng nh lßng biÕt ¬n vµ nhí th¬ng v« h¹n cña t¸c gi¶, cña đồng bào miền Nam, của nhân dân nói chung đối với Bác - vị cha già của dân tộc.. 24. Ph©n tÝch ®o¹n th¬: “ B¸c n»m trong giÊc ngñ b×nh yªn …………………………… Mµ sao nghe nhãi ë trong tim!” Bµi lµm:.

(71) Trong những bài thơ viết sau ngày Bác Hồ đi xa , bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phơng là bài thơ đặc sắc nhất. Bài thơ diễn tả niềm kính yêu, sự xót thơng và lòng biết ơn vô hạn của nhà thơ đối với vị lãnh tụ bằng một ngôn ngữ giàu cảm xúc sâu lắng. M¹ch c¶m xóc cña bµi th¬ ®i theo m¹ch thêi gian cña cuéc viÕng l¨ng B¸c. Tõ miÒn Nam ra thăm lăng Bác, khi đến lăng Ngời, hình ảnh đầu tiên mà nhà thơ nhìn thấy là hình ¶nh hµng tre quen thuéc. Hßa vµo dßng ngêi vµo l¨ng viÕng B¸c, nhµ th¬ bµy tá sù t«n kÝnh, tự hào, biết ơn đối với Bác. Và khi vào trong lăng, nhà thơ nh rơi vào một không gian hết sức tÜnh lÆng: B¸c n»m trong giÊc ngñ b×nh yªn Gi÷a mét vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn. Mét kh«ng khÝ thËt thiªng liªng, thanh tÜnh, nh ngng kÕt c¶ kh«ng gian, thêi gian. Víi d©n téc ViÖt Nam, B¸c Hå kh«ng bao giê mÊt, B¸c vÉn sèng m·i. N»m trong l¨ng chØ lµ gi©y phút nghỉ ngơi của Bác. Bác ngủ bình yên thanh thản bởi Bác dã cống hiến tất cả cuộc đời m×nh cho níc cho d©n. B¸c ®ang n»m “gi÷a mét vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn”. ¸nh ®iÖn trong lăng đợc tác giả so sánh với vầng trăng đang tỏa ánh sáng rất dịu để Bác ngon giấc. Đây cũng là hình ảnh ẩn dụ. Vầng trăng sáng dịu hiền chính là tấm lòng của nhân dân đối với Bác. Nhân dân che chở, đùm bọc để Bác đợc yên giấc. Tiếp đó, tác giả bày tỏ niềm tiếc thơng vô hạn đối với Bác: VÉn biÕt trêi xanh lµ m·i m·i Mµ sao nghe nhãi ë trong tim! Chóng ta l¹i b¾t gÆp mét h×nh ¶nh Èn dô: trêi xanh. B¸c vÉn sèng m·i nh trêi xanh cßn mãi trên đầu. Vẫn biết là nh thế, nhng nhà thơ cũng không thể kìm nén đợc nỗi đau đớn trớc mét sù thËt: B¸c d· ra ®i thËt råi. Mét nçi ®au nhãi lªn tõ s©u th¼m tr¸i tim. C¸i nhãi ®au trong tim đó không chỉ là nỗi đau của nhà thơ mà là nỗi đau của tất cả mọi ngời khi nghĩ đến sù ra ®i cña B¸c. Tãm l¹i, víi nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô giµu ý nghÜa, víi c¸ch nãi gi¶m, nãi tr¸nh, ®o¹n thơ đã thể hiện một cách chân thành, sâu sắc tình cảm của tác giả cũng nh của đồng bào miền Nam đối với vị lãnh tụ kính yêu- vị Cha già của dân tộc. Ai đã một lần vào lăng, chắc h¼n còng cã c¶m xóc nh vËy?. 25. Giới thiệu về nhà thơ Trần Hữu Thung và bài Thăm lúa: “MÆt trêi cµng lªn tá …………………… Em mong ngày thắng lợi” Bµi lµm: TrÇn H÷u Thung (1925-1999) quª huyÖn DiÔn Ch©u, NghÖ An, lµ nhµ th¬ trëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Th¬ «ng mang ®Ëm hån quª xø NghÖ. “Th¨m lóa” lµ bµi th¬ tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật Trần Hữu Thung. Tác phẩm đợc giải thởng quốc tế Liên hoan Thanh niªn thÕ giíi 1953 t¹i Buy ca ret. Më ®Çu bµi th¬ lµ mét kh«ng gian thËt t¬i s¸ng: MÆt trêi cµng lªn tá B«ng lóa chÝn thªm vµng S¬ng treo ®Çu ngän cá S¬ng l¹i cµng long lanh. Trong không gian tơi sáng ấy, ngời vợ ở hậu phơng đi thăm lúa đã nhớ ngời chồng đang chiến đấu ở tiền phơng, nhớ lại những kỉ niệm của buổi tiễn chồng lên đờng “ lúa níu anh trật dép”. Ngời vợ đã giãi bày nỗi nhớ nhung, niềm hi vọng, niềm tin ở ngời chồng, ở tơng lai thắng lợi của kháng chiến. Víi thÓ th¬ n¨m ch÷, c¸ch nãi méc m¹c, gi¶n dÞ, mang ©m hëng cña ca dao d©n ca xø nghệ, bài thơ đã khắc họa thành công vẻ đẹp tâm hồn chát phác, đằm thắm của ngời phụ nữ xø nghÖ nãi riªng, cña ngêi phô n÷ ViÖt Nam nãi chung, trong t×nh c¶m víi chång, víi quª hơng đất nớc hết sức tha thiết. Hiển hiện trong bài thơ là hình ảnh ngời phụ nữ đảm đang, chÞu th¬ng chÞu khã, nhí th¬ng chång th¾m thiÕt vµ cã mét niÒm tin tÊt th¾ng. Bµi th¬ cã søc lay động lớn không chỉ đối với bạn đọc trong nớc, mà còn đối với bạn đọc nớc ngoài.. 26. H×nh ¶nh M· Gi¸m Sinh trong ®o¹n trÝch M· Gi¸m Sinh mua KiÒu. Bµi lµm:.

(72) Nguyễn Du đã từng tả tài sắc Thúy Kiều nh một sản phẩm quý giá của trời đất, của con ngời, một của quý mà con ngời phải bảo vệ. Nhng xã hội đối xử với nhân vật ấy nh thế nào? Thái độ của Mã Giám Sinh trong cuộc mua Kiều có thể coi là tiêu biểu.Mã Giám Sinh lµ h×nh ¶nh ®iÓn h×nh cña bän bu«n thÞt b¸n ngêi trong x· héi. Nguyễn Du căm ghét bọn ngời ấy đến tận xơng tủy, nên khi tên buôn ngời họ Mã vừa xuất hiện, ông đã giới thiệu y bằng những lời cộc lốc: Hái tªn, r»ng: M· Gi¸m Sinh Hái quª, r»ng: HuyÖn L©m Thanh còng gÇn Cái cộc lốc ấy diễn tả đợc vẻ thô lỗ, cộc cằn, vô giáo dục và cả sự giả dối lừa đảo của y. §ã lµ tªn hä quª qu¸n do y khai ra. BiÕt ®©u c¶ c¸i danh hiÖu M· Gi¸m Sinh Êy vµ c¸i huyện Lâm Thanh cũng chỉ là đồ giả mạo. VÎ ngoµi cña M· gi¸m sinh ra d¸ng lµ mét ngêi lÞch sù: Qu¸ niªn tr¹c ngo¹i tø tuÇn Mµy r©u nh½n nhôi, ¸o quÇn b¶nh bao Nhng cách xuất hiện của y lại lột tràn ngay cái vẻ ngoài lịch sự đó: Tríc thÇy sau tí lao xao đặc biệt là hành động thô lỗ của hắn. Vừa bớc vào nhà, hắn đã tỏ vẻ lấc cấc của một tên vô häc : GhÕ trªn ngåi tãt sç sµng Kh«ng chê ngêi nhµ mêi ngåi, y nh¶y lªn ngay ghÕ trªn, cø nh y lµ ngêi lín nhÊt. ThÕ mµ y lại đến nói xin cới Thúy Kiều về làm vợ, tức là đến xin làm con rể gia đình Kiều.Bản chất giả dối của y đã bị lột trần. Bản chất con buôn của Mã Giám Sinh đợc bộc lộ rõ hơn trong màn kịch mua bán. Là con buôn, Mã Giám Sinh khảo sát món hàng của mình đến là kĩ lỡng. Nâng lên đặt xuống, xoay vần đủ kiểu. Và khi đã ng ý, hắn mới tùy cơ dặt dìu: Rằng mua ngọc đến Lam Kiều SÝnh nghi xin d¹y bao nhiªu cho têng. Hỏi giá mòn hàng nhng Mã giám Sinh nói đến sính nghi cứ y nh định hỏi Kiều làm vợ thËt vËy. Tuy nhiªn, con bu«n vÉn lµ con bu«n. Cuèi cïng h¾n vÉn hiÖn nguyªn h×nh. C¸ch mặc cả của y mới keo cú làm sao. Từ cò kè mà Nguyễn Du dùng một cách sinh động cho ta thấy rõ thái độ của gã lái buôn này. Cuộc mua bán thật quyết liệt, gay go: “cò kè bớt một thêm hai, giờ lâu ngã giá, vâng ngoài bốn trăm”. Chính hành động cò kè của y đã bóc trần bộ mặt con buôn bất nhân bất nghĩa, đểu cáng của hắn. Trong nh÷ng nçi khæ cña con ngµy xa, cã kh«ng Ýt nçi khæ, kh«ng Ýt ngêi khæ v× nh÷ng tªn bu«n thÞt b¸n ngêi. §o¹n th¬ nµy cña NguyÔn Du v·n cßn gióp chóng ta c¨m giËn bọn buôn thịt bán ngời dẫu chúng có thay hình đổi dạng thế nào, vẫn còn đa ra với chúng ta mét lêi kªu gäi: h·y b¶o vÖ con ngêi. 27. T©m tr¹ng KiÒu qua ®o¹n trÝch: KiÒu ë lÇu Ngng BÝch. Bµi lµm: Trong Truyện Kiều, có nhiều đoạn thơ hay miêu tả nỗi cô đơn nhớ nhà của Kiều. Nhng không đoạn nào thể hiện đợc trạng thái bi đát, bế tắc, đơn côi nh đoạn Kiều ở lầu Ngng BÝch. Trớc hết, Nguyễn Du miêu tả tình cảnh cô đơn của Kiều ở lầu Ngng Bích bằng cách vÏ ra khung c¶nh xung quanh theo con m¾t cña KiÒu: Tríc lÇu Ngng BÝch khãa xu©n ………………………………….. Nöa t×nh nöa c¶nh nh chia tÊm lßng Hai ch÷ khãa xu©n nãi lªn thùc chÊt KiÒu bÞ giam láng. C©u vÎ non xa tÊm tr¨ng gÇn cực tả cảnh cô đơn của Kiều. Lầu Ngng Bích cao quá, trơ trội quá, Kiều nh chỉ còn ở chung lµm b¹n víi non xa, tr¨ng gÇn. Mét c¶m gi¸c tro träi rîn ngîp, l¬ löng trµn ngËp c©u th¬. Nh×n ra xung quanh chØ thÊy mét kh«ng gian bao la , xa vêi: non xa, xa tr«ng, c¸t vµng cån nä, bôi hång dÆm kia, kh«ng mét bãng c©y, bãng nhµ, bãng ngêi.vÒ thêi gian, s¸ng lµm b¹n với mây, khuya làm bạn với đèn, thức ngủ một mình thui thủi, triền miên, thật là bẽ bàng ngao ngán và vô vọng. Nhng nàng buồn về cảnh một phần, một phần khác buồn hơn vì tình. §ã lµ hai nçi buån chia xÐ t©m hån nµng. Trong hoàn cảnh đó, nhà thơ đã cực tả nỗi lòng nhớ nhung, thơng xót đối với ngời thân. Ngời đầu tiên đợc nhớ tới trong những giờ phút cô quạnh ấy là Kim Trọng, ngời mà nanfd đã nặng lòng thề hẹn: Tởng ngời dới nguyệt chén đồng.

(73) Tin s¬ng luèng nh÷ng rµy tr«ng mai chê Trong t©m trÝ nµng vÉn cßn nh in h×nh ¶nh hai ngêi cïng uèng rîu thÒ nguyÒn díi tr¨ng: “®inh ninh hai miÖng mét lêi song song”. KiÒu th¬ng nhÊt lµ viÖc Kim Träng vÉn cha biết Kiều đã thuộc về ngời khác, vẫn đang ngày đêm trông chờ nàng một cách uổng công. HÕt th¬ng Kim Träng, KiÒu l¹i th¬ng m×nh: Bªn trêi gãc bÓ b¬ v¬ TÊm son gét röa bao giê cho phai TÊm son lµ tÊm lßng thñy chung, son s¾t cña Thóy KiÒu víi Kim Träng. Nãi bao giê quên đợc mối tình, có nghĩa là chẳng bao giờ quên đợc. Tiếp đến Kiều nhớ thơng cha mẹ già: Xãt ngêi tùa cöa h«m mai ………………………… Có khi gốc tử đã vừa ngời ôm Tùa cöa lµ h×nh ¶nh cña ngãng tr«ng. Nµng tëng tîng cha mÑ ®ang tùa cöa ngãng tr«ng nµng vÒ. Vµ giê ®©y ai lµ ngêi qu¹t nßng Êp l¹nh cho cha mÑ.nµng c¶m thÊy thêi gian xa nhà đã rất lâu: cách mấy nắng ma, và tởng tợng thấy cha mẹ đã già (có khi gốc tử đã vừa ngêi «m) Cuối cùng, Kiều nhìn đến cảnh trống trải, xa vắng mà nghĩ đến thân phận . Đây là nh÷ng c©u th¬ rÐo r¾t bËc nhÊt vÒ nçi buån lu l¹c, b¬ v¬. mçi c©u th¬ nh gîi lªn mét nçi buån th¶m h·i hïng l¾ng s©u trong v« thøc: Buån tr«ng cöa biÓ chiÒu h«m …………………………….. Çm Çm tiÕng sãng kªu quanh ghÕ ngåi T¸m c©u th¬, mçi cÆp c©u gîi ra mét nçi buån s©u th¼m. Nh×n thÊy c¸nh buåm thÊp tho¸ng xa xa, gîi cho nµng nçi buån nhí quª h¬ng tha thiÕt. Nh×n thÊy c¸nh hoa tr«i man m¸c, gîi cho nµng nçi buån th©n phËn kh«ng biÕt sÏ ®i ®©u vÒ ®©u. Ng¾m nh×n néi cá mét mµu xanh xanh gîi cho nµng nçi buån ch¸n vÒ cuéc sèng tÎ nh¹t v« vÞ ë lÇu Ngng BÝch kh«ng biÕt bao giê míi kÕt thóc. Vµ cuèi cïng lµ nçi lo l¾ng sî h·i tríc nh÷ng tai ¬ng s¾p Ëp xuèng khi nµng thÊy xung quanh m×nh lµ tiÕng sãng Çm Çm. Víi ®iÖp ng÷ buån tr«ng, nçi buån cña KiÒu nh tÇng tÇng líp líp, kh«ng bao giê døt, cµng ngµy cµng xo¸y s©u thªm. T¸m c©u th¬, c©u nµo còng võa thùc võa h, võa lµ thùc c¶nh, võa lµ t©m c¶nh. Toµn lµ hình ảnh về sự vô vọng, sự dạt trôi, sự bế tắc, sự chao đảo, nghiêng đổ. Đây chính là lúc tình c¶m KiÒu trë nªn mong manh vµ yÕu ®uèi nhÊt, lµ lóc mµ nµng rÊt dÔ r¬i vµo c¹m bÉy, nh nàng sẽ rơi vào tay Sở Khanh sau đó. Đọc đoạn thơ, chúng ta không chỉ hiểu đợc tâm trạng Kiều, mà còn thấy ở Kiều những phẩm chất tốt đẹp. Đó là một con ngời đầy lòng vị tha. Đồng thời chúng ta cũng thấy đợc sự đồng cảm của nhà thơ đối với nhân vật. Và nhất là thấy đợc nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc sắc của Nguyễn Du.. 28. Phân tích đoạn thơ: Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giưa mây cao với biển bằng Ra đậu dặm xa dò bụng biển Dan đan thế trận lưới vây dăng. Bài làm: Bai thơ Đoan thuyền đánh cá của Huy Cận được sáng tác năm 1958, trong chuyến đi thực tế dai ngay ở Hòn Gai. Bai thơ la một khúc tráng ca về lao động. Bao trùm bai thơ la một trí tưởng tưởng phong phú va một bút pháp lãng mạn bay bông. Chính cái bút pháp, nay, cái trí tưởng tượng nay đã tạo nên nhưng hình ảnh kì ảo thật bất ngờ, có khi tưởng như la phi lí ma lại hết sức hợp lí: Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giưa mây cao với biển bằng Ra dậu dặm xa dò bụng biển Dan đan thế trận lưới vây giăng Hình ảnh lãng mạn ở chỗ tưởng tượng ra rằng: gió trời la người lái, trăng trời la cánh buồm, thuyền va người hòa nhập vao thiên nhiên, lâng lâng trong cái thơ mộng của gió,.

(74) trăng, trời, biển. Hình ảnh con người hiện lên la hình ảnh con người lớn ngang tầm vũ trụ, chan hòa với khung cảnh trời nước bao la tuyệt đẹp. Trên cái không gian bao la bát ngát với mây cao, biển bằng, có thuyền, có buồm la trăng, lái la gió lướt đi phơi phới, tạo nên cho chúng ta một ấn tượng đẹp, một cảm xúc dâng trao, gợi cho ta niềm tự hao cao cả về vẻ đẹp của con người lao động. công việc đánh cá do đó bỗng trở nên rất thơ mộng. chúng ta như được cùng tác giả hòa nhập vao cái tâm trạng sảng khoái, lâng lâng của nhưng con người lam chủ vùng biển của đất nước. Nhưng rõ rang đây không phải la một cuộc du ngoạn bằng thuyền. Đây la một cuộc chiến đấu thực sự để gianh lấy từ ban tay thiên nhiên nhưng của cải, tai nguyên bằng tất cả sức lực, trí tuệ của con người: Dan đan thế trận lưới vây giăng Cứ như thế, bút pháp lãng mạn va trí tưởng tượng của nha thơ như dẫn ta lạc lối vao một cõi huyền ảo của biển trời… Tóm lại, đoạn thơ trên tiêu biểu cho bút pháp lãng mạn của tác giả.Đoạn thơ nói với ta về lòng yêu đời, yêu cuộc sống, yêu con người, cho chúng ta thấy được tư thế lam chủ của người lao động mới.. 29. Suy nghĩ về nhân vật bé Thu trong truyện Chiếc lược ngà. Bài làm: Truyện Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng được viết năm 1966. Truyện thể hiện tình cảm cha con sâu nặng trong hoan cảnh éo le của chiến tranh. Gấp sách lại rồi nhưng em vẫn không sao quên được hình ảnh bé Thu - một cô bé mới tám tuôi nhưng đầy cá tính, bản lĩnh. Hình ảnh bé Thu là nhân vật trọng tâm của câu chuyện, đợc tác giả khắc họa hết sức tinh tÕ vµ nh¹y bÐn, lµ mét c« bÐ giµu c¸ tÝnh, bíng bØnh vµ gan gãc. BÐ Thu g©y Ên tîng cho ngời đọc về một cô bé dờng nh lì lợm đến ghê gớm,khi mà trong mọi tình huống em cũng nhÊt quyÕt kh«ng gäi tiÕng “Ba”, hay khi hÊt c¸i trøng mµ «ng S¸u g¾p cho xuèng, cuèi cïng khi ông Sáu tức giận đánh một cái thì bỏ về nhà bà ngoại. Nguyễn Quang Sáng đã khéo léo xây dựng nhiều tình huống thử thách cá tính của bé Thu, nhng điều khiến ngời đọc phải bất ngờ là sự nhất quán trong tính cách của bé, dù là bị mẹ quơ đũa dọa đánh, dù là bị dồn vào thế bí, dù là bị ông Sáu đánh, bé Thu luôn bộc lộ một con ngời kiên quyết, mạng mẽ. Có ngời cho rằng tác giả đã xây dựng tính cách bé Thu hơi “thái quá”, song thiết nghĩ chính thái độ ngang ngạnh đó lại là biểu hiện vô cùng đẹp đẽ mà đứa con dành cho ngời cha yêu quý. Trong t©m trÝ bÐ Thu chØ cã duy nhÊt h×nh ¶nh cña mét ngêi cha “chôp chung trong bøc ¶nh với má”. Ngời cha ấy không giống ông Sáu, không phải bởi thời gian đã làm ông Sáu già đi mà do cái thẹo trên má. Vết thẹo, dấu tích của chiến tranh đã hằn sâu làm biến dạng khuôn mặt ông Sáu. Có lẽ trong hoàn cảnh xa cách và trắc trở của chiến tranh, nó còn quá bé để có thể biết đến sự khốc liệt của bom lửa đạn, biết đến cái cay xè của mùi thuốc súng và sự khắc nghiệt của cuộc sống ngời chiến sỹ. Cái cảm giác đó không đơn thuần là sự bớng bỉnh của một cô bé đỏng đảnh, nhiễu sách mà là sự kiên định, thẳng thắn, có lập trờng bền chặt, bộc lộ phần nào đó tính cách cứng cỏi ngoan cờng của cô gian liên giải phóng sau này. Nhng xÐt cho cïng, c« bÐ Êy cã bíng bØnh,gan gãc, t×nh c¶m cã s©u s¾c, m¹nh mÏ thÕ nào thì Thu vẫn chỉ là một đứa trẻ mới 8 tuổi, với tất cả nét hồn nhiên, ngây thơ của con trẻ. Nhà văn tỏ ra rất am hiểu tâm lý của trẻ thơ và diễn tả rất sinh động với tấm lòng yêu mến và trân trọng một cách đẹp đẽ, thiêng liêng những tâm t tình cảm vô giá ấy.Khi bị ba đánh, bé Thu “cầm đũa gắp lại cái trứng cá để vào chén rồi lặng lẽ đứng dậy, bớc ra khỏi mâm”. Có c¶m gi¸c bÐ Thu sî «ng S¸u sÏ nh×n thÊy nh÷ng giot níc m¾t trong chÝnh t©m t cña m×nh? Hay bé Thu dờng nh lờ mờ nhận ra mình có lỗi? Lại một loạt hành động tiếp theo “Xuống bÕn nã nh¶y xuèng xuång, më lßi tãi, cè lµm cho d©y lßi tãi khua ræn rang , khua thËt to, råi lấy dầm bơi qua sông”. Bé Thu bỏ đi lúc bữa cơm nhng lại có ý tạo tiếng động gây sự chú ý. Cã lÏ co bÐ muèn mäi ngêi trong nhµ biÕt bÐ s¾p ®i, mµ ch¹y ra vç vÒ, dç dµnh. Cã mét sù đối lập trong những hành động của bé Thu, giữa một bên là sự cứng cỏi, già giặn hơn tuổi, nhng ở khía cạnh khác cô bé vẫn mong đợc yêu quý vỗ về. Song khi “Chiều đó, mẹ nó sang dỗ dành mấy nó cũng không chịu về”, cái cá tính cố chấp một cách trẻ con của bé Thu đợc.

(75) tác giả khắc họa vừa gần gũi, vừa tinh tế. Dù nh thế thì bé Thu vẫn chỉ là một đứa trẻ 8 tuổi hån nhiªn, dÉu cã vÎ nh cøng r¾n vµ m¹nh mÏ tríc tuæi. ở đoạn cuối, khi mà bé Thu nhận ra cha, thật khó để phủ nhận bé Thu là đứa bé giàu tÝnh c¶m. T×nh cha con trong Thu gi÷ g×n bÊy l©u nay, giê trçi dËy, vµo c¸i gi©y phót mµ cha con phải tạm biệt nhau. Có ai ngờ một cô bé không đợc gặp cha từ năm 1 tuổi vẫn luôn vun đắp một tình yêu bền bỉ và mãnh liệt với cha mình, dù ngời cha ấy cha hề bồng bế nó, cng nựng nó, săn sóc,chăm lo cho nó, làm cho nó một món đồ chơi kể từ khi nó bắt đầu làm quen với cuộc sống. Nó gần nh cha có chú ấn tợng nào về cha, song chắc không ít lần nó đã tù tëng tîng h×nh ¶nh ngêi cha nã tµi giái nhêng nµo, cao lín nhêng nµo, cã vßng tay réng để ôm nó vào lòng ra sao? Tình cảm mãnh liệt trong nó ngăn không cho nó nhận một ngời đàn ông lại kia làm bố. Khi đến ngày ông Sáu phải đi, con bé cứng cỏi mạnh mẽ ngày hôm nào lại “nh thể bị bỏ rơi”, lúc đứng ở góc nhà, lúc đứng tựa cửa và cứ nìn mọi ngời vây quanh ba nó, dờng nh nó thèm khát cái sự ấm áp của tình cảm gia đình, nó cũng muốn chạy lại và ôm hôn cha nó lắm chứ, nhng lại có cái gì chặn ngang cổ họng nó, làm nó cứ đứng nguyên ở ấy, ớc mong cha nó sẽ nhận ra sự có mặt của nó. Và rồi đến khi cha nó chào nó trớc khi ®i,cã c¶m gi¸c mäi t×nh c¶m trong lßng bÐ Thu bçng trµo d©ng.Nã kh«ng nÐn næi t×nh c¶m nh trớc đây nữa,nó bỗng kêu hét lên “Ba…”, “vừa kêu vừa chạy xô đến nhanh nh một con sãc,nã ch¹y thãt lªn vµ dang hai tay «m chÆt lÊy cæ ba nã”, “Nã h«n ba nã cïng kh¾p.Nã h«n tãc,h«n cæ,h«n vai, h«n c¶ vÕt thÑo dµi trªn m¸ cña ba nã n÷a”. TiÕng kªu “Ba” tõ s©u th¼m trái tim bé Thu, tiếng gọi mà ba nó đã dùng mọi cách để ép nó gọi trong mấy ngày qua, tiếng gọi ba gần gũi lần đầu tiên trong đời nó nh thể nó là đứa trẻ mới bi bô tập nói, tiếng gọi mà ba nó tha thiết đợc nghe một lần. Bao nhiêu mơ ớc, khao khát nh muốn vỡ òa ra trong mét tiÕng gäi cha. TiÕng gäi Êy kh«ng chØ khiÕn ba nã bËt khãc mµ cßn mang mét gi¸ trÞ thiêng liêng với nó. Lần đầu tiên nó cảm nhận được niềm sung sớng của một đứa con có cha. Dờng nh bé Thu đã lớn lên trong đầu óc non nớt của nó. Ngòi bút nhà văn khẳng định mét nh©n vËt gi¶u t×nh c¶m, cã c¸ tÝnh m¹nh mÏ, kiªn quyÕt nhng vÉn hån nhiªn, ng©y th¬: Nh©n vËt bÐ Thu. Sau khi học xong truyện Chiếc lược ngà, em thấy mình thật may mắn va hạnh phúc vì được sống trong cảnh hòa bình, trong tình yêu thương của cha mẹ, được học hanh vui chơi thoải mái. Em cảm thấy tự xấu hô với bản thân mình vì chưa thật cố gắng trong học tập, chưa xứng đáng la con ngoan trò giỏi. 30. SUY NGHÜ VÒ TINH THÇN Tù HäC . Bài làm : Cuộc sống luôn vận động và phát triển không ngừng . Nó đòi hỏi mọi ngời phải vận động để theo kịp sự phát triển của xã hội . Chính vì vậy mà tinh thần tự học có vai trò vô cùng quan träng . Tríc hÕt ta ph¶i hiÓu “tù häc” lµ nh thÕ nµo? NÕu häc lµ qu¸ tr×nh t×m hiÓu, thu nhËn kiÕn thức và hình thành kỹ năng của bản thân thì tự học là sự chủ động, tích cực , độc lập tìm hiÓu , lÜnh héi tri thøc vµ h×nh thµnh kü n¨ng cho m×nh. Qu¸ tr×nh tù häc còng cã ph¹m vi khá rộng: khi nghe giảng, đọc sách hay làm bài tập , cần tích cực suy nghĩ , ghi chép , sáng t¹o nh»m rót ra nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt, h÷u Ých cho b¶n th©n . Tù häc còng cã nhiÒu h×nh thøc: cã khi lµ tù mµy mß t×m hiÓu hoÆc cã sù chØ b¶o , híng dÉn cña thÇy c« gi¸o …Dï ë h×nh thức nào thì sự chủ động tiếp nhận tri thức của ngời học vẫn là quan trọng nhất . Ph¶i tù häc míi thÊy hÕt nh÷ng ý nghÜa lín lao cña c«ng viÖc nµy .Tù häc gióp ta nhí lâu và vận dụng những kiến thức đã học một cách hữu ích hơn trong cuộc sống . Không những thế tự học còn giúp con ngời trở nên năng động, sáng tạo , không ỷ lại, không phụ thuộc vào ngời khác . Từ đó biết tự bổ sung những khiếm khuyết của mình để tự hoàn thiện b¶n th©n . Tự học là một công việc gian khổ , đòi hỏi lòng quyết tâm và sự kiên trì. Càng cố gắng tự học con ngời càng trau dồi đợc nhân cách và tri thức của mình. Chính vì vậy tự học là một việc làm độc lập gian khổ mà không ai có thể học hộ, học giúp . Bù lại , phần thởng của tự học thật xứng đáng : đó là niềm vui , niềm hạnh phúc khi ta chiếm lĩnh đợc tri thức . Biết bao những con ngời nhờ tự học mà tên tuổi của họ đợc tạc vào lịch sử . Hồ Chí Minh với đôi bàn tay trắng ra đi từ bến cảng nhà Rồng , nhờ tự học Ngời biết nhiều ngoại ngữ và đã tìm đợc đờng đi cho cả dân tộc Việt Nam đến bến bờ hạnh phúc. Macxim Gorki với cả một thời thơ ấu gian khổ ,không đợc đi học , bằng tinh thần tự học ông đã trở thành đại văn hào.

(76) Nga. Vµ cßn rÊt nhiÒu nh÷ng tÊm g¬ng kh¸c n÷a : Lª QuÝ §«n , M¹c §Ünh Chi, NguyÔn Hiền …Nhờ tự học đã trở thành bậc hiền tài, làm rạng danh cho gia đình quê hơng xứ sở . ViÖc tù häc cã ý nghÜa to lín nh vËy nªn b¶n th©n mçi chóng ta ph¶i x©y dùng cho m×nh tinh thÇn tù häc trªn nÒn t¶ng cña sù say mª , ham häc, ham hiÓu biÕt , giµu kh¸t väng vµ kiên trì trên con đờng chinh phục tri thức . Từ đó bản thân mỗi con ngời cần chủ động , tích cực, sáng tạo , độc lập trong học tập . Có nh vậy mới chiếm lĩnh đợc tri thức để vơn tới nh÷ng íc m¬, hoµi b·o cña m×nh . Cµng hiÓu vai trß vµ ý nghÜa cña viÖc tù häc, em cµng cè g¾ng vµ quyÕt t©m häc tËp hơn. Bởi tự học là con đờng ngắn nhất và duy nhất để hoàn thiện bản thân và biến ớc mơ thành hiện thực. Có lẽ bởi vậy mà Lê-nin đã từng đặt ra một phơng châm : “Học , học nữa , häc m·i”. 31. Suy nghÜ vÒ c©u: “Nhí c©u kiÕn nghÜa bÊt vi. Lµm ngêi thÕ Êy còng phi anh hïng” Bµi lµm: NguyÔn §×nh chiÓu lµ nhµ th¬ lín cña ViÖt nam cuèi thÕ kØ 19. Trong t¸c phÈm Lôc Vân Tiên ông đã xây dựng những hình tợng sáng ngời nghĩa khí, đợc nhân cả nớc mến mộ. T tởng nghĩa khí ấy đợc phát biểu qua câu nói của Lục Vân Tiên: “ nhớ câu kiến nghĩa bất vi. Làm ngời thế ấy cũng phi anh hùng.” Đó là một trong những câu nói đẹp nhất, tiêu biểu nhÊt cña NguyÔn §×nh ChiÓu thÓ hiÖn khÝ ph¸ch cña nh©n ta, truyÒn thèng t tëng ViÖt Nam. C©u nãi Êy cã nghÜa lµ: thÊy viÖc nghÜa mµ kh«ng lµm th× kh«ng ph¶i lµ ngêi anh hïng. ViÖc nghÜa lµ viÖc g× mµ quan träng nh vËy? ViÖc nghÜa lµ viÖc nh©n nghÜa, lµ viÖc cøu ngời, là việc giúp mọi ngời đợc sống yên ổn, việc diệt trừ quân bạo ngợc tàn ác. Tóm lại, viÖc nghÜa lµ viÖc thÊy ngêi bÞ n¹n th× ph¶i cøu gióp, thÊy kÎ tµn b¹o th× ph¶i ra tay diÖt trõ. Vì sao gọi đó là những việc nghĩa? Việc nghĩa là việc làm vì lẽ phải, vì sự công bằng ở đời, chứ không phải việc làm để mu lợi ích riêng. Nhân dân ta xem việc công ích là việc nghĩa. Khi Phong Lai đến cớp của bắt ngời, Vân Tiên có thể hòa mình vào dòng ngời chạy loạn để đợc yên thân. Nhng nh vậy là hèn nhát, còn đâu là ngời anh hùng? Nh vậy, làm ngời anh hùng là làm ngời có lý tởng cao đẹp. Đó là ngời gặp việc nghĩa thì làm, không trốn tránh, không so đo, không đợi ai nhắc nhở, không mong đợc trả ơn, không tính toán thieetj hơn… Đó là làm việc nghĩa vô điều kiện. Thấy đám Phong Lai cớp của bắt ngời, Vân Tiên một mình một gậy xông vào, không bận tâm gì đến nguy hiểm. Rõ ràng đó là một ngời anh hùng. Cã thÓ cã ngêi nghÜ, lµm viÖc nghÜa nh vËy lµ d¹i. Nhng nÕu ai còng nghÜ nh vËy, chØ kh kh lo ấm thân mình thì sẽ không có ai chăm lo việc phải, việc chung, dẫn đến cuộc sống chung không ai đảm bảo. Mà cuộc sống chung không đảm bảo thì cuộc sống riêng cũng bị ®e däa. Việc Vân Tiên đánh cớp không chỉ có ý nghĩa riêng là cứu cô gái, mà còn là hành động cổ vũ lòng dũng cảm cho mọi ngời, là lời răn cho bọn hung bạo. Hành động đó gây niÒm tin cho mäi ngêi vµo cuéc sèng cã cong b»ng vµ lÏ ph¶i. Anh hïng v× nghÜa lµ lý tëng cña nh©n d©n ViÖt Nam, lµ kh¸t väng vÒ nh÷ng ngêi gióp hä trong khi gÆp c¶nh bÊt c«ng ngang tr¸i. §ã còng lµ chñ nghÜa anh hïng ViÖt Nam. §Æc biÖt vµo nh÷ng lóc cã giÆc ngo¹i x©m th× chÝnh nhn gx ngêi anh hïng v× nghÜa lµ ngêi ®Çu tiªn x¶ th©n cøu níc. Lý tëng anh hïng v× nghÜa kh«ng chØ cã ý nghÜa trong thêi chiÕn, mµ cßn cã ý nghÜa bức thiết trong thời bình. Những giặc đói, giặc dốt, những nạ tham nhũng, buôn lậu, lâm tặc, tội phạm và muôn vàn hành vi bất công, thiếu dân chủ khác đều đòi hỏi có ngời dám đứng ra chèng l¹i. §· cã biÕt bao ngêi x¶ th©n v× sù an ninh, lµnh m¹nh vµ tiÕn bé x· héi? Những anh hùng vì nghĩa nhiều khi cõng phải chịu thiệt thòi, bị trù dập, trả thù… nhng hành động sáng ngời nghĩa khí của họ sẽ đợc nhân dân ghi nhớ mãi mãi và biết ơn sâu s¾c. Tóm lại, câu thơ của Nguyễn Đình Chiểu nêu lên một lý tởng làm ngời cao đẹp, nêu cao chủ nghĩa anh hùng Việt Nam. Chủ nghĩa anh hùng đó chẳng những nhiều phen bảo vệ tæ quèc, mµ cßn gi÷ g×n cuéc sèng thanh b×nh cho mäi ngêi. C©u th¬ vang lªn nh mét khÈu hiệu, một lời nhắc nhở để thế hệ trẻ Việt nam noi theo, sống xứng đáng với cha ông..

(77) 32. §¹o lÝ: UèNG N¦íC NHí NGUåN . Bµi lµm : Trong kho tµng ca dao tôc ng÷ cña ngêi ViÖt Nam ta cã rÊt nhiÒu nh÷ng c©u nãi vÒ truyền thống đạo lý ân nghĩa thuỷ chung. Một trong số đó là câu: “Uống nớc nhớ nguồn ”. Tríc hÕt ta ph¶i hiÓu néi dung c©u tôc ng÷ lµ nh thÕ nµo .“Uèng níc ”chÝnh lµ sù hëng thô nh÷ng thµnh qu¶ vËt chÊt vµ tinh thÇn; “Nhí nguån ” lµ sù tri ©n, gi÷ g×n ph¸t huy nh÷ng thµnh qu¶ cña ngêi lµm ra chóng . Nh vËy c¶ c©u tôc ng÷ lµ lêi khuyªn, lêi d¹y b¶o chóng ta ph¶i biÕt ¬n thÕ hÖ cha anh vµ ph¸t huy nh÷ng thµnh qu¶ cña hä . ThËt vËy, thµnh qu¶ kh«ng tù nhiªn mµ cã. §Êt níc hoµ b×nh mµ chóng ta sèng h«m nay đợc đổi bằng sinh mạng của biết bao ngời ngã xuống. Bởi vậy ta không đợc phép quên tổ tiên, nòi giống và những ngời đã chiến đấu, hy sinh bảo vệ quê hơng. Cha mẹ, ông bà ngời thân đã sinh ra ta, nuôi dỡng ta khôn lớn, thầy cô dạy dỗ ta học hành trở nên ngời có ích cho xã hội…Tất cả đều là “nguồn” để ta phải nhớ, phải tri ân. Lòng biết ơn là cở sở của đạo làm ngời.Một xã hội chỉ thực sự tốt đẹp khi đợc xây dựng vững vàng trên nền tảng đạo lý. Trên khắp đất nớc Việt Nam lòng biết ơn thể hiện ở việc xây dựng các đền,miếu,chùa chiền phụng thờ, tôn vinh các bậc anh hùng có công với nớc. Trong mỗi gia đình,bàn thờ tổ tiên đợc đặt ở nơi trang trọng.Nhiều năm nay, cả nớc dấy lên phong trào đền ơn đáp nghĩa đối với những thơng binh, liệt sĩ,bà mẹ Việt Nam anh hùng và những gia đình có công với cách mạng…Đến bất kỳ nơi nào cũng có thể tìm thấy những biểu hiện sinh động phong phú của đạo lý “uống nớc nhớ nguồn ”trên đất nớc ta . Nhớ nguồn không chỉ là biết ơn, giữ gìn ,bảo vệ thành quả đã có mà bản thân mỗi ngời cần cố gắng cống hiến, bổ sung thêm những thành quả mới cho “nguồn nớc” dân tộc luôn tràn đầy và bất diệt. Có nh vậy mới phát huy đợc tinh hoa truyền thống tốt đẹp của tổ tiên, lµm cho x· héi ngµy mét ph¸t triÓn. §ã míi lµ nhí nguån mét c¸ch thiÕt thùc. ë løa tuæi häc sinh, chúng ta cha làm ra của cải vất chất, tinh thần cho xã hội, do đó hãy bày tỏ lòng biết ơn chân thành với cha mẹ, thầy cô bằng lời nói, việc làm cụ thể của mình: phấn đấu học tập, rèn luyện và tu dỡng thành con ngoan, trò giỏi để trở thành những công dân có ích cho xã héi sau nµy . Câu tục ngữ không chỉ là lời khuyên dạy, nó còn là lời nhắc nhở sâu sắc, thấm thía đối víi nh÷ng kÎ v« ¬n,“khái vßng cong ®u«i”,“qua cÇu rót v¸n”, “khái rªn quªn thÇy”…M¹ch nguån trong trÎo cña truyÒn thång ©n nghÜa thuû chung sÏ cã mét ngµy lµm cho nh÷ng tr¸i tim lầm đờng thức tỉnh ! Lòng biết ơn thực sự là một nét truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc song nó không tù nhiªn mµ cã . Nã lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh rÌn luyÖn , tu dìng l©u dµi cña con ngêi. Cã lÏ bởi vậy mà tự thủơ ấu thơ, lời ru thấm đợm ân tình của bà của mẹ đã gieo mầm ân nghĩa : “C«ng cha nghÜa mÑ ¬n thÇy NghÜ sao cho bâ nh÷ng ngµy íc ao…”. 33. Suy nghÜ cña em vÒ t×nh yªu th¬ng. Bµi lµm: Trịnh Công Sơn có một câu hát rất hay: “sống trong đời sống cần có một tấm lòng…”. Tấm lòng đó la gì? Đó chính la tình yêu thương đối với con người, với cuộc đời nói chung. Tình yêu thương chính la nền tảng của quan hệ giưa con người với con người. Nếu không có tình thương yêu lẫn nhau, thì quan hệ giưa con người với con người sẽ như thế nao? Không cần trả lời, hẳn ai cũng biết. Tình yêu thương thể hiện ở sự yêu quý, trân trọng đối với con người. Trong gia đình, đó la tình thương yêu của cha mẹ, ông ba đối với con cháu va ngược lại…Trong nha trường, thầy cô tôn trọng, yêu thương học trò, hết lòng vì học trò. Ngoai xã hội, đó la sự tôn trọng, cảm thông giưa mọi người đối với nhau..

(78) Tình yêu thương giúp cho chúng ta biết vị tha, có tấm lòng bao dung độ lượng đối với mọi người. Chúng ta sẽ xóa đi sự ích kỉ, thù hằn. Trước lỗi lầm của người khác, chúng ta biết tha thứ, cảm thông. Với tình yêu thương, chúng ta có thể tạo ra mối quan hệ tốt đẹp giưa mọi người. Với tình yêu thương, chúng ta có thể cảm hóa được nhưng con người đã từng lầm lỗi để hoan lương. Trong cuộc sống có rất nhiều nhưng số phận, nhưng mảnh đời cần giúp đỡ, không phải bằng tiền của, ma chính bằng tình thương yêu thực sự của con người. Tình thương yêu, nói rộng ra, không chỉ la tình thương yêu đối với con người, ma còn la tình thương yêu đối với loai vật, “yêu từng ngọn lúa, mỗi nhanh hoa”. Nếu chúng ta đối xử tôn trọng, yêu quý loai vật, thì loai vật cũng sẽ có nhưng tình cảm tốt đẹp đáp trả, sẽ gần gũi, thân thiện với chúng ta. Một điều chúng ta cũng nên tránh đó la yêu thương thái quá, trở thanh nuông chiều, nhất la trong gia đình. Con cái được cưng chiều sẽ dễ trở nên hư hỏng. Tóm lại, trong cuộc sống, chúng ta rất cần tình thương. Chính tình yêu thương giúp ta biết thông cảm, sẻ chia trước nhưng nỗi đau khô, bất hạnh của người khác. Va chúng ta sẽ hạnh phúc hơn khi chúng ta được mọi người yêu mến, quý trọng, được sống trong tình thương yêu của mọi người. Chúng ta hãy học tập tấm gương đạo đức của Bác Hồ, như nha thơ Tố Hưu đã từng ca ngợi: Bác ơi tim Bác mênh mông thế Ôm cả non sông mọi kiếp người!. Chúng ta hãy biết yeu thương va chia sẻ! 34. TRß CH¥I §IÖN Tö.. .. Bài làm: Trß ch¬i ®iÖn tö vèn lµ mét trß gi¶i trÝ lµnh m¹nh song hiÖn tîng ®am mª trß ch¬i nµy mà sao nhãng học hành và gây nhiều hậu quả tại hại đã trở thành một vấn đề bức xúc ở lứa tuæi häc sinh . Có thể thấy ở khắp các phố phờng và các nẻo đờng thôn ngõ xóm những quán Intenet. Học sinh đến đó không phải để truy cập thông tin phục vụ cho việc học mà để chơi điện tử. NhiÒu b¹n ngåi hµng giê, hµng ngµy tríc mµn h×nh vi tÝnh, mª mÈn víi nh÷ng trß ch¬i trªn máy, quên thời gian thậm chí bỏ học để chơi, trong đầu lúc nào cũng chỉ nghĩ đến các trò ch¬i vµ ham muèn chinh phôc kh¸m ph¸ nã khiÕn g¬ng mÆt ng¬ ngÈn nh mÊt hån… Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tợng đó. Do bố mẹ không quan tâm, do buồn, do bạn bè rủ rê, do không tự chủ đợc bản thân … Song dù lý do nào đi nữa, ham mê trò chơi ®iÖn tö còng lµ mét ®iÒu tai h¹i. Tríc hÕt ngåi qu¸ gÇn mµn h×nh vi tÝnh trong mét thêi gian dµi cã thÓ lµm cho m¾t bÞ cËn thÞ, ngêi mÖt mái, søc khoÎ bÞ tæn h¹i. Kh«ng chØ cã thÕ, ham mê trò chơi điện tử còn dẫn đến sao nhãng nhiệm vụ chính của ngời học sinh là học tập. Mải chơi, bỏ tiết, trốn học, không hiểu bài, không làm bài tập, học tập sút kém dẫn đến chán học. Nh vËy v« t×nh sù ham ch¬i nhÊt thêi cã thÓ tù huû ho¹i t¬ng lai cña chÝnh b¶n th©n m×nh. Trò chơi điện tử còn khiến tâm hồn bị đầu độc bởi bạo lực, chém giết, bắn phá, cuốn con ngời vào một thế giới ảo đầy những mu mô, thủ đoạn . Hơn nữa ham chơi điện tử còn tiêu tốn tiền bạc một cách vô ích, có khi còn làm thay đổi nhân cách con ngời . Để có tiền chơi điện tö nhiÒu thãi h tËt xÊu b¾t ®Çu n¶y sinh nh dèi tr¸ , thñ ®o¹n, trém c¾p tiÒn b¹c, tµi s¶n cña gia đình , bạn bè …Và không ai có thể lờng trớc đợc những hậu quả tai hại khác nếu niềm ®am mª kia vÉn cßn tiÕp diÔn . Trò chơi điện tử tai hại nh vậy, làm thế nào để ngăn chặn nó? Đây thực sự là một việc khó song không phải là không làm đợc. Quan trọng nhất là bản thân phải xác định nhiệm vụ chÝnh cña m×nh lµ häc tËp, rÌn luyÖn, tu dìng, kh«ng l·ng phÝ thêi gian, søc lùc, tiÒn b¹c vµo nh÷ng viÖc v« bæ, thËm chÝ lµ cã h¹i. ChØ coi trß ch¬i ®iÖn tö nh mét trß gi¶i trÝ, tiÕp xóc víi.

(79) nó có chừng mực, biết chế ngự và làm chủ bản thân, không để bản thân bị tác động bởi những trò chơi và sự rủ rê của những ngời bạn xấu. Bên cạnh đó cũng cần có sự quan tâm thờng xuyên và sự quản lý chặt chẽ của gia đình nhằm giúp con em mình tránh xa những đam mª tai h¹i. Nhµ trêng vµ x· héi còng cÇn cã sù phèi hîp gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ, t¹o ra nh÷ng hoạt động bổ ích, những sân chơi vui tơi lành mạnh để mọi học sinh đều đợc tham gia. Có nh vậy vấn nạn học sinh say mê trò chơi điện tử mới đợc giải quyết triệt để. Ham chơi điện tử - Ham muốn nhất thời mà tác hại không lờng hết đợc. Bởi vậy vì tơng lai của chính mình, chúng ta đừng để bản thân vớng vào đam mê chết ngời đó.. 35. NH÷NG CON NG¦êI KH¤NG CHÞU THUA Sè PHËN . Bài làm: “Mỗi trang đời đều là một điều kỳ diệu” M.Gorki đã từng nói nh thế và điều đó thật sự khiến chúng ta cảm động khi lật giở những trang đời của những con ngời không chịu thua sè phËn nh anh NguyÔn Ngäc Ký, TrÇn V¨n Thíc, NguyÔn C«ng Hïng … Tríc hÕt ta ph¶i hiÓu thÕ nµo lµ “kh«ng chÞu thua sè phËn”? §ã lµ nh÷ng con ngêi không chấp nhận mình mãi là ngời tàn phế, vô dụng, không học tập, không đóng góp gì cho x· héi . Không mấy ngời Việt Nam không biết đến anh Nguyễn Ngọc Ký bị liệt cả hai tay đã kiên trì luyện tập biến đôi chân thành đôi bàn tay kỳ diệu viết những dòng chữ đẹp, học tập trở thành nhà giáo, nhà thơ . Anh Trần Văn Thớc bị tai nạn lao động liệt toàn thân. Không gục ngã trớc số phận anh can đảm tự học và đã trở thành nhà văn. Không thể nói hết những gian nan, những giọt nớc mắt đau khổ của họ trong những ngày tự mình vợt qua bệnh tật để khẳng định giá trị của mình, để chứng tỏ bản thân tàn nhng không phế . Vào năm 2005 cả nớc biết đến một Nguyễn Công Hùng (xã Nghi Diên, huyện Nghi Lộc, Nghệ An ). Từ khi sinh ra đã mắc chứng bại liệt . Anh còn bị căn bệnh viêm phổi hành hạ làm cho sức khoẻ suy kiệt .Vậy mà anh đã không gục ngã . Chàng trai 23 tuổi bại liệt,chân tay teo tóp, trọng lợng chỉ 12kg và gần nh mất hoàn toàn khả năng vận động đã trở thành một chuyên gia tin học và đợc tôn vinh là Hiệp sỹ công nghệ thông tin năm 2005 vì những đóng góp không vụ lợi của mình cho cộng đồng. Tháng 5 -2005 anh đợc trung tâm sách kỷ lụcViệt Nam đa vào “Danh mục kỷ lục Việt Nam ” về ngời khuyết tật bị bại liệt toàn thân đầu tiên làm giám đốc cơ sở đào tạo tin học và ngoại ngữ nhân đạo… Điều gì khiến những con ngời tật nguyền ấy có thể vợt qua bệnh tật và khẳng định đợc bản thân mình? Họ đã tạo dựng cuộc sống từ muôn vàn khó khăn, gian khổ, thử thách bằng sự kiên trì, nhẫn nại và quyết tâm chiến thắng số phận của mình. Họ đã không mất đi niềm tin yêu vào cuộc sống, không gục ngã trớc những đau đớn h ọ dũng cảm, tự tin đứng lên để sèng b»ng nghÞ lùc, ý chÝ,kh¸t väng vµ søc sèng tinh thÇn m¹nh mÏ cña hä. Song bªn c¹nh đó còn có những nguyên nhân khác. Đó chính là sự động viên, khích lệ, giúp đỡ của bạn bè, cña ngêi th©n, lµ kh¸t khao kh«ng muèn ngêi th©n cña m×nh ®au khæ, thÊt väng vµ cßn nhê dßng m¸u kiªn cêng vµ truyÒn thèng anh hïng cña d©n téc ViÖt Nam . Những con ngời vợt lên số phận đứng lên bằng nghị lực,khát vọng và ý chí của mình khiến em vô cùng khâm phục. Chính những tấm gơng về họ đã xây đắp những ớc mơ, hoài bão trong em, dạy em phải biết vợt qua những khó khăn trong cuộc sống để thực hiện những kh¸t khao cña m×nh . Nh÷ng ngêi kh«ng chÞu thua sè phËn, nh÷ng con ngêi tµn mµ kh«ng phÕ thùc sù lµ nh÷ng tấm gơng cho lứa tuổi học sinh chúng em, khích lệ bản thân mỗi ngời cố gắng phấn đấu học tập, rèn luyện để trở thành những con ngời có ích cho xã hội.

(80)

(81)

Tai lieu van Tieng viet lam van on thi lop 9

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về