Tài liệu Chu kỳ hoạt động ngày đêm ở Bò sát (Reptilia) pdf

Chu kỳ hoạt động ngày đêm ở
Bò sát (Reptilia)


Chu kỳ hoạt động ngày đêm của bò
sát phụ thuộc chủ yếu vào nhiệt độ và
phần nào liên quan đến thức ăn. Bò
sát hoạt động khi có nhiệt độ môi
trường phù hợp nhất, nói chung bò sát
thích nhiệt độ cần lấy thêm nhiệt độ
vào cơ thể.
Do đó chúng thường chỉ hoạt động ở
nhiệt độ thuận lợi nhất trong ngày.
Giới hạn nhiệt độ thay đổi tuỳ loài và
tùy vùng phân bố và trong khoảng 20
- 40
0
C. Hầu hết các loài bò sát vùng
ôn đới đi kiếm mồi vào ban ngày, trừ
một số ít hoạt động vào lúc hoàng
hôn, chỉ có họ tắc kè là đi ăn đêm. Ða
số bò sát vùng nhiệt đới đi ăn đêm vì
ban ngày khí hậu quá nóng.

- Ở nước ta, nhiều loài thằn lằn (rắn
mối, kỳ đà, nhông, ...) và phân nửa số
loài rắn (đa số trong họ rắn nước) đi
ăn ngày. Một số ít loài thằn lằn (thằn
lằn, tắc kè) nhiều loài rùa, một số ít
loài rắn độc đi ăn đêm. Khi hoạt động

ngày, bò sát thường chọn sinh cảnh có
nhiệt độ thích hợp nhất. Ví dụ sự hoạt
động ngày đêm của rắn mối (Mabuya)
theo một biểu thời gian nhất định
trong ngày. Rắn mối sống trong các
hang, hốc cây, khe ngách, đi kiếm ăn
từ sáng đến chiều, nhưng hay phơi
nắng vào khoảng từ 8 - 10 giờ. Vào
giữa trưa (12 - 15 giờ) nó thường chui
vào chỗ râm mát để tránh nắng. Sau
đó rắn mới trở lại hoạt động gần hang
và khoảng 17 giờ, rắn mới chui vào
hang. Sự hoạt động ngày đêm ở rùa
vàng (Testudo) như sau: 6 giờ sáng
rùa còn ở trong hang, 6giờ 30 - 8giờ
30 rùa ra khỏi hang để sưởi ấm, 8 giờ
30 - 11giờ 30 rùa rời hang để đi kiếm
mồi, 11giờ 30 - 16 giờ 30 rùa quay về
hang và ở trong đó suốt đêm. Do khả
năng chọn nhiệt độ thích hợp như vậy
mà cơ thể bò sát không bị hun nóng
quá mức và thân nhiệt không thay đổi
nhiều. Ở rắn nhiệt độ thích hợp nhất
từ 18
0
C - 30
0
C, khi nhiệt độ giảm đến
10
0

C rắn ít hoạt động. Nếu cho rắn
sống ở môi trường có nhiệt độ 40
0
C
thì một thời gian sau rắn sẽ chết.
Hoạt động ngày đêm phụ thuộc vào
mùa, tuổi và đặc điểm sinh lý. Rắn
mối ở miền Bắc vào mùa xuân và mùa
thu chỉ hoạt động từ 8 - 9 giờ đến 15
giờ - 16 giờ và không có hiện tượng
trú râm vào buổi trưa. Về mùa
đông, chúng hoạt động bất thường,
ban ngày chỉ đi kiếm ăn những khi
nắng ấm. Ở nhiều loài bò sát ở miền
Bắc, mùa hè hoạt động vào ban đêm
vẫn có thể hoạt động ban ngày vào
mùa xuân. Mùa hè rắn hổ mang đi
kiếm ăn từ sẩm tối đến nửa đêm. Mùa
xuân thời tiết ấm áp rắn hổ mang đi
kiếm ăn cả ban ngày. Khi đói, dù
nhiệt độ bên ngoài có xuống thấp, rắn
cũng vẫn bắt buộc ra khỏi hang để tìm
mồi. Rắn hổ mang non (1 tuổi) đi
kiếm ăn vào ban ngày. Khi nuốt mồi
quá to rắn có thể không đi kiếm ăn vài
ngày liền.
Yếu tố thức ăn đã thúc đẩy các loài bò
sát có đời sống theo thời gian riêng
của mình và chủ động điều chỉnh biểu
thời gian cho phù hợp với tình hình

xuất hiện của con mồi. Thằn lằn
không chân thường kiếm mồi vào lúc
hoàng hôn nhưng những ngày có mưa
rào lúc ban ngày do côn trùng xuất
hiện nhiều cũng ra kiếm ăn.
Hoạt động ngày đêm của bò sát bị
thúc đẩy bởi nhu cầu sưởi nắng.