Bai 40 Dong dien Fuco

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường ĐH SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Trường THPT Lương Văn Can. THIẾT KỀ BÀI DẠY Bài 40: DÒNG Giáo viên hướng dẫn: Giáo sinh thực tập:. ĐIỆN FU-CÔ. Thầy Nguyễn Minh Quang Lê Thị Trung Thu. I.. Mục đích.  . Trả lời được câu hỏi: dòng điện Fu-cô gì? Khi nào thì phát sinh dòng Fu-cô? Nêu lên được những cái lợi và cái hại của dòng Fu-cô.. II.. Chuẩn bị. Giáo viên: Bộ thí nghiệm về dòng điện Fu- cô, phiếu học tập. Học sinh: Học bài cũ: “Suất điện động cảm ứng trong một đoạn dây dẫn chuyển động” và ôn lại về máy biến thế đã học ở trung học cơ sở.. III. Tổ chức hoạt động học tập: 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: ( 5 phút) Hoạt động của học sinh (HS). Hoạt động của giáo viên (GV) + Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số, vệ sinh lớp… + Trả lời câu hỏi: + Đặt câu hỏi: Nêu quy tắc bàn tay phải  Đặt bàn tay phải hứng các đường và công thức tính suất điện động cảm cảm ứng từ, ngón tay cái choãi ra 90 0 ứng trong đoạn dây dẫn chuyển động hướng theo chiều chuyển động của đoạn trong từ trường? Xác định cảm ứng từ dây, khi đó đoạn dây đóng vai trò như cho trường hợp sau: một nguồn điện, chiều từ cổ tay đến bốn ngón tay chỉ chiều từ cực âm sang cực dương của nguồn điện đó.  |ec|= Bvlsin  với  là góc hợp bởi. r ur v và B .. . +. r v. Trong hình vẽ, theo quy tắc bàn ur. tay phải B đi ra.. + Nhận xét câu trả lời của học sinh và cho điểm.. 2. Hoạt động 2: Thí nghiệm dòng điện Fu- cô: (10 phút) Hoạt động của học sinh. Hoạt động của giáo viên. + Nghe lời dẫn của giáo Đặt vấn đề: Trong các bài học viên và viết đề bài vào vở. trước, chúng ta mới chỉ nói. Nội dung bài ghi của học sinh Bài 40: DÒNG ĐIỆN FU – CÔ.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> đến dòng điện cảm ứng được 1. Dòng điện Fu –cô: sinh ra trong các dây dẫn. a.Thí Nghiệm: Hình Trong bài này ta sẽ nói về 40.1/194.sgk dòng điện cảm ứng được sinh ra trong vật dẫn dạng khối. - Trình bày thí nghiệm 1(TN1) hình 40.1: + Học sinh trả lời (nhìn + Gọi học sinh nêu các dụng vào sơ đồ TN trả lời): cụ TN. gồm một tấm kim loại liền khối K, thanh T, và nam cham. + GV giới thiệu lại các dụng cụ dùng trong TN: tấm kim loại K bằng đồng hay nhôm liền khối,thanh T treo tấm kim loại, nam châm tạo từ trường có thể là nam châm điện hoặc nam châm vĩnh cửu. Ở đây chúng ta dung nam châm vĩnh cửu. + Biểu diễn TN đồng thời nêu + Học sinh quan sát ra các câu hỏi: (Trước khi làm chuyển động của tấm kim thí nghiệm đó, GV nên cho loại và trả lời: tấm kim loại K dao động mà không có nam châm, sau đó cho K dao động nhiều lần liên tiếp, sờ tay vào còn có thể nhận thấy K hơi ấm lên một chút.)  Khi dao động trong từ  Trong trường hợp nào trường của nam châm tấm kim loại K dừng lại thì tấm kim loại dừng nhanh? nhanh hơn.  Tấm kim loại hơi ấm  Nếu cho tấm kim loại lên một chút. dao động lâu trong từ trường thì khi sờ tay vào ta sẽ thấy tấm kim loại như thế nào?. 3. Hoạt động 3: Giải thích thí nghiệm và nêu định nghĩa, tính chất: ( 13 phút) Hoạt động của học sinh. Hoạt động của giáo viên. HS nghe câu hỏi, suy GV đặt câu hỏi :. Nội dung bài ghi của học sinh b. Giải thích:.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> nghĩ.. . Vì sao tấm kim loại K dao động giữa các cực của nam châm thì dừng lại nhanh hơn? + GV hướng dẫn để học sinh giải thích tại sao: gợi ý bằng các câu hỏi:  Khi tấm kim loại dao động, nó cắt các đường sức từ của nam châm thì đại lượng nào đi qua tấm kim loại sẽ thay đổi?  Theo định luật Len- xơ thì dòng điện cảm ứng đó sẽ có tác dụng như thế nào?. HS nghe hướng dẫn của GV và trả lời câu hỏi: Khi tấm kim loại dao động, nó cắt các đường sức từ của nam châm thì từ thông qua K biến đổi. Do đó, trong tấm kim loại K có dòng điện cảm ứng. Theo định luật Len-xơ thì dòng điện cảm ứng này có tác dụng chống lại sự chuyển động của tấm kim Nhận xét câu trả lời của HS loại đó. Do đó K dừng lại và đưa ra nhận xét: Moät khoái nhanh hơn. vật dẫn đặt trong từ trường biến đổi theo thời gian thì cũng có dòng điện cảm ứng và dòng điện cảm ứng khi tấm kim loại chuyển động trong từ trường người ta gọi là dòng điện Phu-cô. Gọi HS đưa ra khái niệm HS đưa ra khái niệm dòng dòng điện Fu- cô (sgk/194). điện Fu- cô và ghi khái niệm đó vào vở. - TN 2 hình 40.2.sgk: tiến Hoạt động theo nhóm: hành TN giống như TN1 Tiến hành TN theo nhóm nhưng thay tấm kim loại K dưới sự hướng dẫn của bằng tấm kim loại K có xẻ GV và lắng nghe câu hỏi. rãnh.. Đặt câu hỏi: tấm kim loại nào Thảo luận theo nhóm dao động lâu hơn? Vì sao? HS: đại điện cho nhóm trả Gọi HS trả lời. Khi tấm kim loại dao động, nó cắt các đường sức từ của nam châm, do đó trong kim loại sinh ra dòng điện cảm ứng. Theo định luật Len-xơ, dòng điện cảm ứng trong tấm kim loại có tác dụng ngăn cản sự chuyển động của chính tấm kim loại đó. Do đó tấm kim loại nhanh chóng dừng lại. c. Dòng điện Fu- cô: (sgk/ 194) Dòng điện cảm ứng được sinh ra ở trong khối vật dẫn khi vật dẫn chuyển động trong từ trường hay được đặt trong từ trường biến đổi theo thời gian là dòng Fu- cô. d.Tính chất: Đặc tính chung của dòng điện Fu- cô là tính chất xoáy. Các đường dòng của dòng Fu- cô là các đường cong kín trong khối vật dẫn..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> lời HS (nhóm khác) : bổ sung: tấm kim loại K có xẻ rãnh dao động lâu hơn, vì điện trở của nó tăng lên làm cho dòng Fu-cô giảm, khả năng chống lại sự chuyển động của các chất giảm, nên nó sẽ dao động lâu hơn. HS: nhận xét.. Cho học sinh đọc sách giáo khoa và gọi HS nhóm khác bổ sung và nhận xét.. Tổng hợp và đưa ra kết luận: dòng điện Fu-cô có tính chất xoáy.. 4. Hoạt động 4: Tác dụng của dòng Fu –cô: ( 12 phút) Hoạt động của học sinh. Hoạt động của giáo viên. Theo dõi và trả lời câu hỏi Đặt câu hỏi: Dòng Fu- cô có của GV. ích hay có hại? Kết luận: trong một số trường hợp dòng điện Fu-cô có ích, trong một số trường hợp dòng điện Fu- cô có hại.  Tác dụng có ích: GV giới thiệu về tác dụng hãm của dòng Fu- cô dùng để hãm chuyển động nhất là chuyển động quay. GV nêu ví dụ: khi ta cân một vật bằng cân nhạy, kim của cân thường dao động khá lâu. HS trả lời: đặt kim dao + Muốn khắc phục tình trạng động giữa hai cực của một đó bằng cách nào? Vì sao? nam châm. Vì dòng điện Fu-cô chống lại dao động đó nên dao động của kim sẽ tắt khá nhanh. + GV giới thiệu về công tơ điện dùng trong gia đình (h.40.3.sgk): một đầu của kim đồng hồ được gắn vào một đĩa kim loại nhỏ (bằng đồng hoặc nhôm), đĩa kim loại đặt trong từ trường của một nam châm. Nội dung bài ghi của học sinh 2. Tác dụng của dòng điện Fu-cô. a. Một vài ví dụ ứng dụng của dòng điện Fu –cô. + Tác dụng hãm của dòng Fu- cô dùng trong chế tạo các dụng cụ điện năng như công tơ điện, phanh điện từ… để hãm chuyển động. + Tác dụng nhiệt của dòng Fu- cô được ứng dụng trong các lò luyện kim để nấu chảy kim loại..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> HS 7 trả lời HS 8 bổ sung và nhận xét câu trả lời của bạn:. HS 9 trả lời: khi ngắt điện đĩa vẫn quay do quán tính. Khi đó dòng Fu-cô tác dụng cản làm cho đĩa ngừng quay một cách nhanh chóng.. HS trả lời: Khi đó trong phần kim loại của nồi sẽ xuất hiện dòng Fu- cô làm nồi nóng và thức ăn trong nồi nóng theo.. HS lắng nghe và trả lời: máy biến thế.. vĩnh cửu. Khi kim quay thì đĩa cũng quay theo. + Khi dòng điện qua cuộn dây của công tơ sẽ sinh ra momen làm cho đĩa kim loại quay. + Đĩa kim loại quay trong từ trường sẽ sinh ra hiện tượng gì?  Nhận xét: Khi đĩa kim loại quay trong từ trường sẽ sinh ra dòng điện Fu-cô và gây ra momen cản tác dụng lên đĩa. Khi mômen cản bằng momen quay thì đĩa quay đều. + Khi ngắt dòng điện thì hiện tượng gì xảy ra đối với đĩa kim loại? Khi đó dòng Fu- cô có vai trò như thế nào? -Giới thiệu thêm: bếp điện từ: nồi đun nấu dùng bếp này là nồi kim loại. + Khi cho dòng điện xoay chiều qua bếp thì phần kim loại của nồi sẽ xuất hiện cái gì làm thức ăn nóng lên? GV đưa ra kết luận: Trong một số trường hợp dòng Fucô là cần thiết như trong công tơ điện, phanh điện từ, bếp điện từ…. * Tác dụng có hại: Nhiều thiết bị điện có cấu tạo dưới dạng một lõi sắt dặt trong một ống dây có dòng điện xoay chiều chạy qua như trong máy gì mà chúng ta đã học? ( ưu điểm của lõi sắt là tăng từ trường).. b. Một vài ví dụ về trường hợp dòng Fu – cô có hại. Dòng Fu- cô làm nóng các lõi sắt trong máy biến thế, các động cơ điện,… làm hao phí điện năng. Khắc phục: Các lõi sắt được làm bằng nhiều lá tôn Si ghép cách điện với nhau, những lá thép mỏng này được đặt song song với đường sức từ. Lúc đó dòng điện Fu- cô chạy trong từng lá mỏng điện trở lớn nên có cường độ nhỏ làm giảm hao phí điện năng và lõi sắt ít bị nóng..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> + Sự xuất hiện của dòng Fu-cô trong trường hợp này vì sao HS 10 trả lời: vì dòng Fu- lại có hại? cô toả nhiệt làm cho thỏi sắt nóng lên có thể làm hỏng máy, mặt khác dòng  Nhận xét: đối với động Fu-cô chống lại nguyên cơ điện nó chống lại sự quay nhân sinh ra nó. của động cơ, làm giảm công suất của máy. + Để giảm tác hại của dòng Fu-cô, người ta khắc phục lõi HS nghe câu hỏi và trả sắt như thế nào? lời. + Trong 2 hình trên thì trong trường hợp nào dòng Fu- cô HS theo dõi hình vẽ và trả yếu hơn? Tại sao? lời câu hỏi: Trong trường hợp những lá thép mỏng được đặt song song với đường sức từ, làm cho điện trở của lõi sắt sẽ tăng lên nên dòng Fu- cô sẽ yếu hơn. + Bổ sung và hoàn chỉnh : thay lõi sắt bằng nhiều lá thép silic mỏng có sơn cách điện và ghép sát với nhau. Những lá thép mỏng này được đặt song song với đường sức từ, làm cho điện trở của lõi sắt sẽ tăng lên. Phương pháp này được dùng ở nhiều trường hợp khác. Nói chung lõi sắt trong các ống dây có dòng điện biến đổi theo thời gian đều được ghép bằng các lá mỏng. Như vậy mặc dù không khử triệt để dòng Fu- cô nhưng.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> làm giảm cường độ của nó một cách đáng kể.. 5. Hoạt động 5: Củng cố và vận dụng: (5 phút) Nội dung bài ghi của học sinh. Hoạt động của học sinh. Hoạt động của giáo viên. HS lắng nghe và trả lời câu hỏi. Thảo luận theo nhóm Đại diện các nhóm đưa ra các câu trả lời.. Nêu câu hỏi 1,2.sgk Cho HS thảo luận theo nhóm và đưa ra câu trả lời. Dòng điện Fu- cô cũng được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, chẳng hạn như luyện kim, đệm từ trường, phanh từ trường, đồng hồ đo điện, phanh, trong y tế: có một liệu pháp gọi là gắng sức trên xe đạp (ergometry) sử dụng dòng điện Foucault để xác định bệnh thiếu máu cơ tim... GV nêu tóm tắt các kiến thức trọng tâm đã học trong bài.. HS lắng nghe GV.. Giáo viên hướng dẫn: (Ký, ghi rõ họ tên). Thầy Nguyễn Minh Quang. TP.HCM, ngày tháng năm 2013 Sinh viên thực tập: (Ký, ghi rõ họ tên). Lê Thị Trung Thu.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>