tư tưởng đạo đức Hồ Chí MInh

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI
KHOA/TRUNG TÂM………………………..

TÊN ĐỀ TÀI: Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
trong sự nghiệp đổi mới hiện nay ở Việt Nam
BÀI TẬP LỚN KẾT THÚC HỌC PHẦN

Học phần: Tư tưởng Hồ Chí Minh
Mã phách:…………………………………

Hà Nội - 2021


MỤC LỤC

Trang
A. Lời mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
2. Mục đích của việc nghiên cứu đề tài
3. Phương pháp nghiên cứu
4. Phạm vi nghiên cứu
5. Ý nghĩa của việc nghiên cứu
B. Nội dung
I. Khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
II. Quan điểm về vai trò và sức mạnh của đạo đức cách mạng
III.Quan điểm về những chuẩn mực đạo đức cách mạng
IV. Quan điểm về nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng
V. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức trong sự
nghiệp đổi mới hiện nay ở Việt Nam
C. Kết luận
TÀI LIỆU THAM KHẢO

1
1
1
2
2
3
3
5
8
10
17
18


A. LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ vĩ đại của Đảng Cộng sản Việt Nam,
anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Người ra đi nhưng
đã để lại cho tồn Đảng, tồn dân ta một di sản vơ cùng to lớn-đó là tư
tưởng về đạo đức cách mạng. Có thể nói tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
cách mạng được bắt nguồn từ truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam,
nền đạo đức đã được hình thành hàng ngàn năm suốt chiều dài lịch sử dân
tộc và kế thừa tư tưởng đạo đức phương Đông cũng như tinh hoa đạo đức
của nhân loại và dựa trên nền tảng tư tưởng đạo đức cách mạng của chủ
nghĩa Mác-Lênin. Hồ Chí Minh đã kế thừa có chọn lọc những giá trị đạo
đức của dân tộc, vừa thâu góp những đạo đức của thời đại, đề xuất những tư
tưởng đạo đức mới, phù hợp với yêu cầu của cách mạng Việt Nam trong
những thời đại mới và hướng tới việc xây dựng con người mới có đủ đức,
đủ tài phục vụ đất nước và làm rạng ngời con người Việt Nam.

Cũng như tất cả mọi người, để xây dựng cho mình một phẩm chất đạo
đức tốt và lấy tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức làm nền tảng, bản thân em
phải hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức là gì và phải vận dụng nó như
thế nào trong thời đại ngày nay? Do đó em chọn đề tài: vận dụng tư tưởng
Hồ Chí Minh về đạo đức trong sự nghiệp đổi mới hiện nay ở Việt Nam.
2. Mục đích của việc nghiên cứu đề tài
- Giúp bản thân xây dựng phẩm chất đạo đức tốt.
- Để hiểu rõ, nhận thức sâu sắc về những nội dung cơ bản, giá trị to lớn
của tư tưởng đạo đức và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
3. Phương pháp nghiên cứu
Tuân thủ nguyên tắc thống nhất tính đảng và tính khoa học nhận thức
đồng thời kết hợp chặt chẽ phương pháp logic với phương pháp lịch sử. Vận
dụng các phương pháp liên ngành: tổng hợp, so sánh, phân tích.

1


4. Phạm vi nghiên cứu
Toàn bộ những nội dung cơ bản và giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh
về đạo đức và vận dụng những giá trị đó vào sự nghiệp đổi mới hiện nay ở
Việt Nam.
5. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài
Làm cho toàn Đảng, toàn dân nhận thức sâu sắc về những nội dung
cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng đạo đức và tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh. Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng, rèn luyện và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh sâu rộng cho tồn xã hội; đẩy lùi sự
suy thối về tư tưởng đạo đức, chính trị, lối sống và các tệ nạn xã hội.

A. NỘI DUNG
2

I. Khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng là toàn bộ hệ thống
những quan điểm toàn diện và sâu sắc của Người về những chuẩn mực và
những nguyên tắc xây dựng nền đạo đức mới khác về chất so với nền đạo
đức cũ, nhằm phát triển toàn diện con người trong thời đại mới. Hồ Chí
Minh xây dựng nền đạo đức với hai nội dung cơ bản:
Một là, xây dựng hệ thống những chuẩn mực của nền đạo đức mới.
Tổng hợp những chuẩn mực đó thành phẩm chất đạo đức của mỗi cá nhân,
tập thể.
Hai là, xây dựng những nguyên tắc trong việc tu dưỡng rèn luyện
đạo đức mới. Hai mục đích này nhằm phát triển con người một cách toàn
diện, hướng tới các giá trị cao đẹp chân-thiện-mỹ.
II. Quan điểm về vai trò và sức mạnh của đạo đức cách mạng
1. Đạo đức là gốc, là nền tảng tinh thần của xã hội, của người cách
mạng
Hồ Chí Minh là một trong những nhà tư tưởng, lãnh tụ cách mạng
thế giới bàn nhiều về vấn đề đạo đức và giáo dục, thực hành đạo đức. Hồ
Chí Minh nhiều lần khẳng định đạo đức là gốc, là nền tảng, là sức mạnh, là
tiêu chuẩn hàng đầu của người cách mạng. Người coi đạo đức như gốc của
cây, như ngọn nguồn của sơng, suối. Người cách mạng phải có đạo đức,
khơng có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân.
Trong tác phẩm Đạo đức cách mạng (1958), Hồ Chí Minh viết: “Làm cách
mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp rất vẻ vang,
nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh rất phức
tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có mạnh mới gánh được gánh nặng và đi được
xa. Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hồn
thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”.

3


Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức trong hành động, lấy hiệu
quả thực tế làm thước đo. Chính vì vậy, Hồ Chí Minh ln đặt đạo đức bên
cạnh tài năng, gắn đức với tài, lời nói đi đôi với hành động và hiệu quả trên
thực tế. Người nói: “Phải lấy kết quả thiết thực đã góp sức bao nhiêu cho
sản xuất và lãnh đạo sản xuất mà đo ý chí cách mạng của mình. Hãy kiên
quyết chống bệnh nói sng, thói phơ trương hình thức, lối làm việc khơng
nhằm mục đích nâng cao sản xuất”. Nếu đạo đức là tiêu chuẩn cho mục
đích hành động thì tài là phương tiện thực hiện mục đích đó.
Vai trị của đạo đức còn thể hiện là thước đo lòng cao thượng của
con người. Trong bài Đạo đức cách mạng (1955), Hồ Chí Minh viết: “Tuy
năng lực và cơng việc của mỗi người khác nhau, người làm việc to, người
làm việc nhỏ, nhưng ai giữ được đạo đức đều là người cao thượng”. Thực
hành tốt đạo đức cá nhân không chỉ có tác dụng tơn vinh nâng cao giá trị
của mình mà còn tạo ra sức mạnh nội sinh giúp ta vượt qua mọi thử thách.
2. Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội
Theo Hồ Chí Minh, sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội chưa phải là ở
mức sống vật chất dồi dào, ở lý tưởng cao xa, ở tư tưởng được tự do, mà
trước hết là ở những giá trị đạo đức cao đẹp, ở phẩm chất của những người
cộng sản ưu tú, bằng tấm gương sống và hành động của mình, chiến đấu
cho lý tưởng chủ nghĩa thành hiện thực.
Người cho rằng, phong trào cộng sản công nhân quốc tế trở thành
lực lượng quyết định vận mệnh của lồi người khơng chỉ do chiến lược và
sách lược thiên tài của cách mạng vơ sản mà cịn do phẩm chất đạo đức cao
quý làm cho chủ nghĩa cộng sản trở thành một sức mạnh vô địch.
Tấm gương đạo đức và nhân cách cao đẹp của Hồ Chí Minh có sức
hấp dẫn mạnh mẽ đối với nhân dân Việt Nam và nhân dân thế giới. Tấm
gương sáng của Người từ lâu đã là nguồn cổ vũ động viên tinh thần quan

trọng đối với nhân dân Việt Nam và nhân loại tiến bộ đoàn kết đấu tranh vì
mục tiêu hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
4


III. Quan điểm về những chuẩn mực đạo đức cách mạng
1. Trung với nước, hiếu với dân
Trung với nước, hiếu với dân là phẩm chất đạo đức bao trùm quan
trọng nhất và chi phối phẩm chất khác. Trong Nho giáo, khái niệm “trunghiếu” là trung với vua, hiếu với cha mẹ. Phẩm chất này được Hồ Chí Minh
sử dụng với những nội dung mới, rộng lớn: “trung với nước, hiếu với dân”,
đã tạo nên một cuộc cách mạng sâu sắc trong lĩnh vực đạo đức.
Theo quan điểm của Người: nước là của dân và dân là chủ của đất
nước. Vì vậy “trung với nước, hiếu với dân” là thể hiện trách nhiệm với sự
nghiệp dựng nước và giữ nước, với con đường đi lên và phát triển của đất
nước.
- Trung với nước đòi hỏi:
+ Trong mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng và xã hội, phải biết
đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc, của cách mạng lên trên hết.
+ Quyết tâm phấn đấu để thực hiện và hoàn thành mục tiêu của cách
mạng, đưa đất nước phát triển theo con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội.
+ Thực hiện tốt mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
- Nội dung hiếu với dân:
+ Khẳng định sức mạnh, vai trò thực sự của nhân dân. Dân là gốc
của nước, sáng tạo ra của cải vật chất, làm nên lịch sử.
+ Tin dân, học dân, lắng nghe ý kiến của dân, hịa mình với dân
thành một khối, tổ chức, vận động nhân dân thực hiện tốt đường lối, chủ
trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
+ Chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.
2. Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư

Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư là nội dung cốt lõi của đạo
đức cách mạng, đó là phẩm chất đạo đức gắn liền với cuộc sống hàng ngày
5


của mọi người. Hồ Chí Minh coi cần, kiệm, liêm, chính là những đức tính
của người cán bộ cách mạng. Bác viết:
“Trời có bốn mùa: Xn, Hạ, Thu, Đơng.
Đất có bốn phương: Đơng, Tây, Nam, Bắc.
Người có bốn đức: Cần, kiệm, liêm, chính.
Thiếu một mùa thì khơng thành trời,
Thiếu một phương thì khơng thành đất,
Thiếu một đức thì khơng thành người.”
( Danh ngơn-Hồ Chí Minh)
Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vô tư cũng là những khái niệm cũ
trong đạo đức truyền thống dân tộc, được Hồ Chí Minh lọc bỏ những nội
dung không phù hợp và đưa vào những nội dung mới đáp ứng yêu cầu của
cách mạng.
Cần tức là siêng năng, chăm chỉ, cố gắng dẻo dai, lao động cần cù,
lao động có kế hoạch, sáng tạo, lao động với tinh thần tự lực cánh sinh,
không lười biếng.
Kiệm là tiết kiệm, khơng xa xỉ, khơng hoang phí, khơng bừa bãi. Tiết
kiệm không phải là bủn xỉn. Khi không nên tiêu xài thì một đồng xu cũng
khơng nên tiêu. Khi có việc đáng làm thì dù bao nhiêu cơng, tốn bao nhieu
của cũng vui lịng. Cần kiệm phải đi đơi với nhau như hai chân con người.
Hồ Chí Minh yêu cầu: “Phải cần kiệm xây dựng nước nhà”.
Liêm là trong sạch, không tham lam, là liêm khiết, luôn luôn tôn
trọng giữ gìn của cơng, của dân. Liêm là khơng tham địa vị, không tham
tiền tài, không tham sung sướng, không ham người tâng bốc mình. Chỉ có
một thứ là ham học, ham làm, ham tiến bộ.

Chính nghĩa là khơng tà, nghĩa là thẳng thắn, đứng đắn. Chính được
thể hiện trong ba mối quan hệ: “Đối với mình-chớ tự kiêu, tự đại”. “Đối
với người-chớ nịnh hót người trên, chớ xem khinh người dưới”. “Đối với
6


việc-phải để công việc nước lên trên trước việc tư, việc nhà; việc thiện thì
dù nhỏ mấy cũng làm, việc ác thì dù nhỏ mấy cũng tránh”.
Chí cơng vơ tư là hồn tồn vì lợi ích chung, khơng vì tư lợi; là hết
sức công bằng, không chút thiên tư, thiên vị, cơng tâm, ln đặt lợi ích của
Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết; chỉ biết Đảng vì dân tộc “lo
trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”.
Hồ Chí Minh quan niệm: “Một dân tộc biết cần, kiệm, liêm, chính, là
một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh
tiến bộ”. Để trở thành người có phẩm chất đạo đức tốt, phải hội đủ các yếu
tố cần, kiệm, liêm, chính.
3. Thương yêu con người, sống có tình nghĩa
Thương u con người là một trong những phẩm chất đạo đức cao
đẹp nhất. Người nói, người cách mạng là người giàu tình cảm, có tình cảm
cách mạng mới đi làm cách mạng. Vì yêu thương nhân dân, yêu thương
con người mà Hồ Chí Minh sẵn sàng chấp nhận mọi gian khổ, hy sinh để
đem lại độc lập tự do cho dân tộc.
Theo Hồ Chí Minh, tình thương yêu con người phải được xây dựng
trên lập trường của giai cấp công nhân, thể hiện trong các mối quan hệ
hàng ngày với bạn bè, đồng chí, anh em, phải được thể hiện ở hành động
cụ thể thiết thực. Bằng hành động và ứng xử của mình, Hồ Chí Minh
truyền lại cho chúng ta một đạo lý làm người là phải biết yêu thương và
sống với nhau có tình có nghĩa.
4. Tinh thần quốc tế trong sáng
Chủ nghĩa quốc tế là một trong những phẩm chất quan trọng nhất

của đạo đức cộng sản chủ nghĩa. Điều này được bắt nguồn từ bản chất của
giai cấp công nhân, nhằm vào mối quan hệ rộng lớn vượt ra khỏi giới hạn
quốc gia dân tộc.
Nội dung chủ nghĩa quốc tế trong tư tưởng Hồ Chí Minh rất rộng rãi,
sâu sắc. Đó là sự tơn trọng, hiểu biết, thương u và đoàn kết với giai cấp
7


vơ sản tồn thế giới, với các dân tộc bị áp bức, với tất cả các dân tộc và
nhân dân các nước, với những người tiến bộ trên toàn cầu, chống lại mọi sự
chia rẽ, thù hằn, bất bình đẳng và phân biệt chủng tộc, chống lại chủ nghĩa
độc lập hẹp hòi, biệt lập và chủ nghĩa bành trương bá quyền. Đồn kết
quốc tế của Hồ Chí Minh theo tinh thần quốc tế trong sáng:
“Quan sơn muôn dặm một nhà
Bốn phương vô sản đều là anh em!”
IV. Quan điểm về nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng
1. Nói đi đơi với làm, nêu gương về đạo đức
Nói đi đơi với làm, nêu gương tốt, làm việc tốt. Nguyên tắc cơ bản
này là sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, nó đã trở thành phương pháp
luận trong cuộc sống và là nền tảng triết lý sống hết sức bình dị mà vơ cùng
sâu sắc của Hồ Chí Minh. Nói đi đơi với làm đối lập hồn tồn với thói đạo
đức giả, nói một đằng làm một lẻo, nói nhiều hơn làm, thậm chí nói mà
khơng làm. Sau này Hồ Chí Minh đã nhiều lần bàn về việc tẩy chay căn
bệnh quan liêu, coi thường quần chúng của một số cán bộ, đảng viên làm
tổn hại đến uy tín của Đảng và Chính phủ trước nhân dân.
Theo Hồ Chí Minh, hơn bất cứ một lĩnh vực nào khác, trong việc
xây dựng một nền đạo đức mới, đạo đức cách mạng phải đặc biệt chú trọng
“đạo làm gương”. Để đạo đức cách mạng thấm sâu, bám chắc vào đời sống
xã hội và trở thành nền tảng tinh thần của nhân dân, Người địi hỏi cán bộ,
đảng viên: “Trước hết, mình phải làm gương, gắng làm gương cho anh em,

và khi đi công tác, gắng làm gương cho dân. Làm gương cả về ba mặt:
Tinh thần, vật chất, văn hóa”. Lời nói đi đơi với việc làm phải gắn liền với
nêu gương về đạo đức.
Như vậy, một nền đạo đức mới chỉ được xây dựng trên một cái nền
rộng lớn, vững chắc, khi những chuẩn mực đạo đức trở thành hành vi đạo
đức hằng ngày của mỗi người và củ toàn xã hội.
2. Xây đi đôi với chống

8


Hồ Chí Minh cho rằng, ngun tắc xây đi đơi với chống là đòi hỏi
của nền đạo đức mới, thể hiện tính nhân đạo chiến đấu vì mục tiêu của sự
nghiệp cách mạng. Xây tức là xây dựng các giá trị, các chuẩn mực đạo đức
mới. Chống là chống các biểu hiện, các hành vi vơ đạo đức, suy thối đạo
đức.
Để xây dựng một nền đạo đức mới cần kết hợp chặt chẽ giữa xây và
chống. Xây phải đi đôi với chống, muốn xây phải chống, chống nhằm mục
đích xây, lấy xây làm chính. Xây dựng đạo đức mới, đạo đức cách mạng
phải được tiến hành bằng việc giáo dục những phẩm chất, những chuẩn
mực đạo đức mới. Việc giáo dục đạo đức mới phải được tiến hành phù hợp
với từng giai đoạn cách mạng, phù hợp với từng lứa tuổi, ngành nghề, giai
cấp, tầng lớp và trong từng môi trường khác nhau; phải khơi dậy được ý
thức đạo đức lành mạnh ở mỗi người.
Bác đã chỉ rõ những kẻ địch trước hết là chống thói quen và truyền
thống lạc hậu, và đặc biệt là chống chủ nghĩa cá nhân đang ẩn chứa trong
mỗi con người, khi có điều kiện tác động nó sẽ phát triển. Phải kiên quyết
quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng, bồi dưỡng tư
tưởng tập thể, tinh thần đồn kết, tính tổ chức và tính kỉ luật.
3. Tu dưỡng đạo đức suốt đời

Một nền đạo đức mới chỉ có thể xây dựng trên cơ sở tự giác tu
dưỡng đạo đức của mỗi người. Đạo đức cách mạng đòi hỏi mỗi người phải
tự giác rèn luyện thông qua các hoạt động thực tiễn, trong cơng việc, trong
các mối quan hệ của mình, phải nhìn thẳng vào mình, khơng tự lừa dối,
huyễn hoặc; phải thấy rõ cái hay, cái tốt, cái thiện của mình để phát huy và
thấy rõ cái dơ, cái xấu, cái ác của mình để khắc phục; phải kiên trì rèn
luyện, liên tục, tu dưỡng suốt đời, trong đó thời tuổi trẻ đặc biệt quan trọng.
Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Đạo đức cách mạng khơng phải trên trời sa xuống.
Nó do đấu tranh, rèn luyện hằng ngày và bền bỉ mà phát triển, củng cố.
Cũng như ngọc càng mài càng sáng, váng càng luyện càng trong”. Do vậy,

9


Bác đòi hỏi mọi người phải thường xuyên được giáo dục và tự giáo dục về
mặt đạo đức.
V. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức trong sự nghiệp đổi
mới hiện nay ở Việt Nam
Ngày nay, tư tưởng đạo đức và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đã
trở thành tài sản vơ giá và là vũ khí sắc bén trong cuộc đấu tranh ngăn
chặn, đẩy lùi tình trạng suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống
trong Đảng và những biểu hiện tha hóa về đạo đức trong xã hội, thấm
đượm tinh thần nhân văn cao cả.
Xuất phát từ bản chất con người ln có khát vọng hướng tới chân,
thiện, mỹ nhằm hoàn thiện bản thân, để vươn tới sự hoàn thiện, trước hết
con người phải tự tu dưỡng hồn thiện mình về đạo đức. Đạo đức là yếu tố
cơ bản của nhân cách tạo nên giá trị con người.
Việc tu dưỡng trau dồi đạo đức rất quan trọng đối với con người Việt
Nam trong sự nghiệp cách mạng. Đối với thế hệ trẻ cũng vậy. Thế hệ trẻ là
“người chủ tương lai của nước nhà…Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay

mạnh một phần lớn là do các thanh niên”. Vì vậy cần phải chú trọng chăm
lo giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, văn hóa cho sinh viên,
hình thành thế hệ thanh niên mới có những phẩm chất tốt đẹp, có khí phách
và quyết tâm hành động, có trách nhiệm với Tổ quốc, với nhân dân, với chế
độ xã hội chủ nghĩa.
Trong sự nghiệp đổi mới, đi vào nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế tác động của kinh tế tri thức, cuộc
cách mạng công nghiệp lần thứ tư,… một nền đạo đức mới đang hình
thành, là nguồn động lực quan trọng của sự nghiệp phát triển đất nước.
Nhờ đó, con người Việt Nam, trong đó có phần lớn là sinh viên, thanh niên
trí thức vẫn giữ được lối sống nhân hậu, tình nghĩa, trong sạch, lành mạnh;
khiêm tốn, luôn cần cù và sáng tạo trong học tập, nghiên cứu khoa học, có
chí lập thân, lập nghiệp, năng động, nhạy bén, dám đối mặt với những khó
khăn, thách thức, dám chịu trách nhiệm, khơng ỷ lại; sống có bản lĩnh, ln
10


gắn bó với nhân dân, đồng hành cùng dân tộc, phấn đấu cho sự nghiệp dân
giàu, nước mạnh dân chủ, công bằng, văn minh.
Xây dựng nền đạo đức mới trong tình hình hiện nay địi hỏi chúng ta
phải biết khai thác mặt tích cực, địng thời kiên quyết đấu tranh chống lại
mặt tiêu cực của kinh tế thị trường. Vừa hợp tác vừa đấu tranh với bên
ngoài, vừa chấp nhận vừa đấu tranh ở bên trong, đó là vấn đề mà nền kinh
tế thị trường xã hội chủ nghĩa đang đặt ra cho mọi hoạt động chính trị, kinh
tế, đạo đức và chỉ có làm như vậy, chúng ta mới xây dựng được nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đưa đất nước ta quá độ lên chủ
nghĩa xã hội.
Cuộc chiến đấu mới để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cũng đã tiếp tục
bồi dưỡng, nâng cao những phẩm chất đạo đức mới trong đông đảo cán bộ,
đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Những tấm gương “người tốt việc tốt”

vẫn xuất hiện hằng ngày ở mọi lứa tuổi, ở khắp mọi nơi, nhiều lĩnh vực
hoạt động khác nhau. Thể hiện tiêu biểu nhất, tập trung nhất những phẩm
chất đạo đức ấy và tấm gương của những anh hùng chiến sĩ thi đua toàn
quốc năm 2000 đã đem tới nhiều bài học bổ ích để xây dựng nền đạo đức
Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới.
Tuy nhiên đời sống đạo đức của xã hội, bên cạnh mặt tốt đã xuất
hiện mặt xấu như những đám mây đen lan rộng trên bầu trời trong sáng.
Càng lùi xa thời kì chiến tranh khốc liệt, cơng cuộc xây dựng đất nước hịa
bình, phát triển kinh tế, nâng cao đời sống càng làm cho khơng ít người
nghĩ tới hưởng thụ, nghĩ tới định hướng cá nhân chủ nghĩa cá nhân là định
hướng xã hội chủ nghĩa của đất nước và dân tộc. Đảng ta đã nhiều lần chỉ
ra những tệ nạn đó, đề ra nhiều chủ trương biện pháp nhằm chống những tệ
nạn đó.
Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ VIII của Đảng (tháng 6-1996)
vạch rõ: “Nạn tham nhũng, bn lậu, lãng phí của cơng chưa ngăn chặn
được”, “… còn nhiều biểu hiện quan liêu, vi phạm nghiêm trọng quyền dân
chủ của nhân dân… Điều đáng lo ngại là khơng ít cán bộ, đảng viên phai
11


nhạt lý tưởng cách mạng, tha hóa về phẩm chất, đạo đức, sức chiến đấu của
một bộ phận tổ chức cơ sở Đảng suy yếu”.
Từ nhận định trên của Trung ương, từ đời sống đạo đức của Đảng,
Nhà nước và xã hội, ta có thể rút ra một số điểm:
- Những tệ nạn tiêu cực xuất hiện trong những năm qua trong một bộ
phận khơng ít cán bộ, đảng viên, kể cả cán bộ lãnh đạo, quản lý là: Tham
nhũng, lãng phí, quan liêu; chạy theo địa vị, danh lợi, tranh giành lẫn nhau,
mất đồn kết nội bộ; nói dối, làm dối, báo cáo không trung thực; lười học,
lười nghĩ, lười làm… Nguyên nhân chủ yếu của những tệ nạn đó là do chủ
nghĩa cá nhân phát triển.

- Những tệ nạn đã được chỉ ra và đòi hỏi phải khắc phục nhưng vẫn
chưa ngăn chặn và đẩy lùi được, ngược lại cịn có chiều hướng phát triển
mạnh hơn, nghiêm trọng hơn, nhiều tệ nạn đã mang tính tập thể thâm nhập
vào cơ chế hoạt động của hệ thống chính trị. Nguyên nhân của tệ nạn này
là do cán bộ, đảng viên chưa gương mẫu rèn luyện về phẩm chất, đạo đức;
tự phê bình, phê bình và sửa chữa khuyết điểm chưa nghiêm túc; nói nhiều
làm ít, nói khơng làm, nói một đằng làm một nẻo…
- Tình trạng suy thối đạo đức của công dân cũng khá phổ biến: Buôn
gian bán lận, làm hàng giả, trốn lậu thuế, hối lộ, mua chuộc cán bộ, trộm
cắp tài sản, vi phạm pháp luật, làm giàu không đáng…
- Đạo đức xã hội xuống cấp còn thể hiện ở những hành vi bạo lực trong
nhiều lĩnh vực khác nhau, từ bạo lực gia đình, bạo lực học đường đến bạo
lực nơi cơng cộng. Có những người sẵn sàng dùng những vũ khí nguy
hiểm để giải quyết các mâu thuẫn trong mọi quan hệ giữa cha mẹ và con
cái, anh chị em, vợ chồng, hàng xóm láng giềng, bạn bè… Do đó cần phải
tiếp tục đẩy mạnh học tập tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh.
Học tập đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh là phải trung với nước,
hiếu với dân, suốt đời đấu tranh cho sự nghiệp cách mạng. Học tập đạo đức
cách mạng Hồ Chí Minh là học phẩm chất con người trọn đời vì nước vì
dân, là học tập khí phách anh hùng, ý chí độc lập tự cường, kiên trì mục
tiêu lý tưởng, sáng tạo và quyết thắng, không chịu khuất phục trước mọi kẻ
12


thù. Hồ Chí Minh đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân
tộc và thống nhất Tổ quốc, giải phóng giai cấp cơng nhân và dân tộc bị áp
bức, cho sự thắng lợi của nhủ nghĩa xã hội, cho sự hợp tác anh em và hịa
bình giữa các dân tộc.
Học tập đạo đức cách mạng của Hồ Chí Minh phải tu dưỡng, rèn
luyện theo tấm gương cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư; đức khiêm

tốn, trung thực. Theo Hồ Chí Minh, “muốn hồn thiện nhiệm vụ được tốt
thì chúng ta phải học tập, chúng ta phải trau dồi tư tưởng… phải trau dồi
đạo đức cách mạng, trước hết là đức khiêm tốn”. Khiêm tốn là một đạo đức
mà mọi người cách mạng phải luôn trau dồi; phải chân thành, không được
tự mãn, chớ kiêu ngạo, luôn ln cầu tiến, phải khiêm tốn, trong sạch và
chính trực. Mọi người dân Việt Nam đều có ý thức dân tộc, nhưng trước
hết là lớp trẻ, tương lai của đất nước. Trong lớp trẻ ấy, đặc biệt sinh viên
phải có sự vun đắp tinh thần dân tộc, ý thức trách nhiệm với Tổ quốc thân
yêu. Với cán bộ, đảng viên và mỗi người cần nhận thức rõ: Trung thực,
trách nhiệm. trước hết là trách nhiệm với Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân,
sau đó là trách nhiệm với bản thân, gia đình, q hương.
Học tập đạo đức Hồ Chí Minh là phải có đức tin tuyệt đối và sức
mạnh của nhân dân, kính trọng nhân dân và hết lịng, hết sức phục vụ nhân
dân; luôn nhân ái, vị tha, khoan dung và nhân hậu với con người. Phải có
tình thương u đối với con người. Tình thương đó gắn liền với niềm tin
tuyệt đối vào sức mạnh và trí tuệ của nhân dân. Hồ Chí Minh ln dạy cán
bộ, đảng viên việc gì có lợi cho dân, dù nhỏ cũng phải hết sức làm, việc gì
có hại cho dân, dù nhỏ cũng phải hết sực tránh; phải gần dân, hiểu dân,
phải học dân, kính trọng dân, hết lịng hết sức phục vụ nhân dân. Là người
có uy tín rất cao và sức hấp dẫn rất lớn, song không bao giờ Hồ Chí Minh
đặt mình cao hơn nhân dân, chỉ tâm niệm suốt đời là công bộc của nhân
dân, “cũng như một người lính vâng mệnh lệnh của quốc dân ra trước mặt
trận”.
13


Học tập đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh cịn là học tập và làm theo
tấm gương về ý chí và nghị lực tinh thần to lớn, quyết tâm vượt qua mọi
thử thách, gian nguy để đạt được mục đích cuộc sống. Học tập tư tưởng
đạo đức Hồ Chí Minh là học tập đức tính bình tĩnh, kiên cường, chủ động

vượt qua thử thách, kiên trì mục đích sống và bảo vệ chân lý, giữ vững
quan điểm cách mạng của mình:
“ Muốn nên sự nghiệp lớn
Tinh thần càng phải cao”
Học tập tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh cịn phải học tấm gương về
chủ nghĩa yêu nước kết hợp với chủ nghĩa quốc tế vô sản trong sáng. Bác
thường dạy chúng ta phải chăm lo bảo vệ sự đoàn kết quốc tế, vì sự nghiệp
của cách mạng Việt Nam, vì nghĩa vụ cao cả đối với cách mạng thế giới.
Do vậy, sinh viên cần phải học tập phẩm chất đạo đức kết hợp với chủ
nghĩa yêu nước chân chính với tinh thần quốc tế trong sáng. Thanh niên,
sinh viên phải ra sức trau dồi đạo đức trở thành những con người làm chủ
đất nước, đoàn kết thành một khối, làm trịn nghĩa vụ cao cả vì độc lập dân
tộc, vì hạnh phúc của nhân dân và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách
mạng của nhân dân thế giới.
 Một số giải pháp nâng cao đạo đức thanh niên Việt Nam
- Nâng cao nhân thức về vai trị của cơng tác giáo dục đạo đức thanh
niên. Để làm được như vậy cần đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục trong toàn
xã hội ý thức chăm lo giáo dục thanh niên, làm cho toàn dân thấy được
thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, là người chủ tương lai của đất nước,
để có sự quan tâm đến thanh niên, đầu tư cho công tác giáo dục đạo đức
thanh niên. Bên cạnh đó, khơng ngừng giáo dục cho thanh niên nâng cao
nhận thức về vai trị, vị trí của mình trong xã hội, trong sự nghiệp cách
mạng của Đảng, của dân tộc,, đề cao ý thức tự tôn dân tộc hướng tới những
giá trị chân-thiện-mỹ…
- Thường xuyên chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng, lối sống trong
sạch, lành mạnh cho thanh niên. Trước hết cần phải nâng cao chất lượng
giảng dạy các môn lý luận Mác-Lênin, nâng cao chất lượng bài giảng, làm
14

sao để thanh niên nhận thức được tầm quan trọng của việc học tập các môn
này. Thay đổi phương pháp giảng dạy, vừa phải nâng cao trình độ lý luận
vừa gắn lý luận với thực tiễn cuộc sống, nhất là gắn với lĩnh vực thanh niên
đang được đào tạo. Cùng với đó, để việc giáo dục đạo đức thanh niên có
hiệu quả, cần tổ chức tốt các phong trào hành động cách mạng của thanh
niên.
- Phải kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong việc
giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho thanh niên. Đây là vấn đề có ý
nghĩa quan trọng nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các
lực lượng cùng chăm lo giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho thanh
niên, hình thành phẩm chất cao đẹp của con người mới xã hội chủ nghĩa.
+ Đối với gia đình: Cần nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong giáo
dục đạo đức, nếp sống cho con cái. Đồng thời những người trong gia đình
cũng phải gương mẫu, đi đầu trong việc rèn luyện đạo đức, lối sống trong
sáng.
+ Đối với toàn xã hội: Cần kiên quyết lập lại kỉ cương trên tất cả các
lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt quản lý chặt chẽ việc sử dụng mạng
internet của thanh niên…
+ Đối với các cơ sở đào tạo: Cần tạo một môi trường nhân văn, kỷ
cương trong học tập và giảng dạy. Cán bộ, giảng viên phải trở thành những
tấm gương về đạo đức, về cách ứng xử, về việc thực hiện kỷ cương, nề nếp
trong dạy và học. Cần khắc phục bệnh chạy theo thành tích, khơng nên vì
u cầu tỷ lệ phần trăm lên lớp dẫn đến nâng điểm, hạ thấp chất lượng đào
tạo, điều đó làm cho một bộ phận thanh niên tự mãn với kiến thức của
mình, có danh mà khơng có thực…
- Tăng cường đầu tư, đổi mới trang thiết bị trong quá trình dạy. Muốn
cho thanh niên, sinh viên học tập tốt, rèn luyện tốt, cùng với sự phát triển
của kinh tế-xã hội, các cơ sở giáo dục cần tăng cường đầu tư trang thiết bị
dạy và học ngày một tốt hơn. Như vậy ta mới có thể nâng cao chất lượng
đào tạo.

15


- Phát huy vai trò tự học tập, tự tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống
của thanh niên. Trước hết phải hình thành cho thanh niên nhu cầu, động cơ
phấn đấu, rèn luyện đúng đắn, làm cho mỗi người có ý thức làm chủ, ham
học hỏi, cầu tiến bộ, vươn lên tự khẳng định mình. Mỗi thanh niên phải xác
định rõ trách nhiệm với Tổ quốc và nhân dân, sống có lý tưởng, có hồi
bão, khát khao vươn tới cái mới.
Thanh niên Việt Nam quyết tâm học tập và làm theo tư tưởng, đạo
đức, phong cách Hồ Chí Minh, thi đua học tập, rèn luyện vì ngày mai lập
nghiệp, xây dựng đất nước giàu đẹp, văn minh, sánh vai cùng các cường
quốc năm châu như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn.

KẾT LUẬN
Giải phóng dân tộc hay đổi mới, phát triển đất nước
đều phải thấu triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị, vị trí
của đạo đức cách mạng. Theo Người, cách mạng cần đạo
đức, con người cần đạo đức, cán bộ, đảng viên lại càng phải
có đạo đức. Khơng có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng
khơng lãnh đạo được nhân dân. Đạo đức có vai trị như gốc
của cây, nguồn của sơng, sức mạnh của con người gánh
nặng đường xa. Trước đây cũng như hiện nay, thiếu một đức
thì khơng thành người.
16


Phẩm chất đạo đức trong tư tưởng Hồ Chí Minh có mối
quan hệ mật thiết, trở thành chuẩn mực, mang giá trị
trường tồn. Tuy nhiên, cần phải xác định giá trị đạo đức cốt

lõi. Theo Hồ Chí Minh, nhận thức và rèn luyện đạo đức cách
mạng, trước hết người cán bộ, đảng viên, sau đó là đến thế
hệ thanh niên phải có lịng vì Đảng, vì Tổ quốc, vì đồng bào,
từ đó sẽ tiến đến chí cơng vơ tư. Có chí cơng vơ tư thì lịng
dạ mới trong trẻo, đầu óc mới sáng suốt để làm những việc
ích nước, lợi dân như cần, kiệm, liêm, chính, nhân, nghĩa,
trí, dũng. Như vậy, giá trị cốt lõi của đạo đức cách mạng là
chí cơng vơ tư, tức là nêu cao chủ nghĩa tập thể, đặt lợi ích
của Tổ quốc và nhân dân lên trên hết, trước hết, suốt đời
làm người đày tớ thật trung thành của nhân dân, trừ bỏ chủ
nghĩa cá nhân.
Với sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay, cùng với sự
phát triển của nền kinh tế thị trường thì việc rèn luyện, học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là rất quan
trọng. Đặc biệt là đối với thanh niên Việt Nam hiện nay-là
chủ nhân tương lai của đất nước, cần phải đặc biệt chú
trọng trong việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng để
có thể phát triển đất nước đi lên, giữ gìn và bảo vệ hịa bình
cho dân tộc, làm cho đất nước sánh vai cùng các cường
quốc năm châu.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh,
17


. Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 2019.
2 Hồ Thị Mạnh, Luận văn đề tài:Về tư tưởng Hồ Chí Minh về
.

đạo đức, />
28/4/2011.
3 PGS.TS Bùi Đình Phong, Đúc kết giá trị tư tưởng, đạo
.

đức, phong cách Hồ Chí Minh và vận dụng trong tình
hình hiện nay, />
van-dung-trong-tinh-hinh-hien-nay.html, 22/4/2021.
4 TS Nguyễn Mạnh Trí, Giáo dục đạo đức cho thanh niên
.

Việt Nam hiện nay và một số giải pháp phát huy hiệu
quả, />
qua.html, 19/5/2020.
5 Nước nở hoa, Tiểu luận tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề
.

đạo đức, />
31/10/2014.
6 Sưu tầm, Tiểu luận tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
.

cách mạng, />
lun-t-tng-h-ch-minh-v-o-c-cch-mng, 03/02/2007.
7 Nxb Thanh niên, Phần I- Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
.

đức, />
18