Luận văn Thạc sĩ Lâm nghiệp: Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý rừng cộng đồng bền vững ở xã Ba Bích, huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi

i
LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số
liệu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nêu trong luận văn là trung thực,
khách quan và chưa có ai cơng bố trong bất cứ cơng trình nào khác./.

Thừa Thiên Huế, tháng 04 năm 2018
Tác giả

Tạ Công Khiết

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


ii
LỜI CẢM ƠN

Được sự phân cơng của Phịng Đào tạo sau đại học, Trường Đại Học Nông Lâm
Huế, được sự đồng ý của Thầy giáo hướng dẫn TS. Hoàng Huy Tuấn tôi đã thực hiện
đề tài “Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý rừng cộng đồng bền vững
ở xã Ba Bích, huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi”.
Để hồn thành luận văn này, tơi xin chân thành cảm ơn Nhà trường, Phòng Đào
tạo sau đại học và các q Thầy, Cơ giáo đã tận tình hướng dẫn, giảng dạy trong suốt
quá trình học tập, nghiên cứu ở Trường Đại học Nông lâm Huế.
Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn Thầy giáo hướng dẫn T.S. Hoàng Huy Tuấn
đã tận tình, chu đáo truyền đạt những kiến thức quý báu, hướng dẫn, giúp đỡ và dành
những tình cảm tốt đẹp cho tôi thực hiện luận văn này.
Xin cảm ơn Ban Quản lý rừng cộng đồng thôn Nước Đang, thơn Đồng Vào, xã
Ba Bích, lãnh đạo Đảng ủy, UBND xã Ba Bích, cán bộ Hạt Kiểm lâm, phịng Nơng
nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Ba Tơ và các quý cơ quan, đơn vị liên quan

khác đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong việc nghiên cứu tại địa phương.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng để thực hiện đề tài một cách hoàn chỉnh nhất, song
đề tài khơng tránh khỏi những thiếu sót. Tơi rất mong được sự góp ý của q Thầy,
Cơ giáo, các bạn học viên để luận văn được hoàn thiện hơn.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, bạn bè và người thân
trong gia đình đã giúp đỡ, động viên tác giả trong suốt thời gian học tập và hồn thành
luận văn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!

Thừa Thiên Huế, tháng 04 năm 2018
Tác giả

Tạ Công Khiết

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


iii
TÓM TẮT

Giao đất, giao rừng là chủ trương của Đảng và Nhà nước về phân cấp, phân
quyền trong quản lý tài nguyên rừng (Trần Đức Viên và cộng sự, 2005). Điều này cho
thấy sự quan tâm của Đảng và Nhà nước về vai trị, vị trí của người dân và cộng đồng
dân cư sống gần rừng là hết sức quan trọng trong công cuộc bảo vệ và phát triển rừng
bền vững cũng như góp phần vào sự phát triển nền kinh tế - xã hội của nông thôn,
miền núi. Ngày nay, quản lý rừng cộng đồng đã và đang trở thành một trong những
phương thức quản lý rừng phổ biến ở Việt Nam. Trong những năm qua, nhiều chương
trình, dự án về QLRCĐ được triển khai thực hiện trên khắp cả nước đã mang lại một
số hiệu quả nhất định.
Năm 2015, với sự hỗ trợ của Dự án Phát triển ngành Lâm nghiệp (FSDP) hay

còn gọi là Dự án WB3, UBND huyện Ba Tơ đã giao đất lâm nghiệp có rừng cho hai
cộng đồng thôn: Nước Đang, Đồng Vào, xã Ba Bích quản lý – Đây được xem là một
mơ hình quản lý rừng cộng đồng thí điểm tại trên địa bàn huyện. Đến cuối năm 2016,
thực hiện Dự án giao rừng, cho thuê rừng huyện Ba Tơ giai đoạn 2012-2015 (gia hạn
đến hết năm 2016), UBND huyện đã giao rừng gắn với giao đất cho các hộ gia đình,
cá nhân và cộng đồng dân cư quản lý bảo vệ và sử dụng rừng tại 16/20 xã, thị trấn trên
địa bàn huyện.
Qua quá trình hơn hai năm triển khai thực hiện mơ hình giao rừng cho cộng
đồng dân cư quản lý, bảo vệ vẫn còn một số tồn tại, bất cập nhưng hiện tại chưa có
một đánh giá về quản lý rừng cộng đồng trên địa bàn. Xuất phát từ thực tế trên, tôi tiến
hành nghiên cứu: “Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý rừng cộng
đồng bền vững ở xã Ba Bích, huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi”.
Quá trình nghiên cứu đề tài đã thu được những kết quả sau:
- Đánh giá được thực trạng quản lý rừng cộng đồng sau khi giao rừng tự nhiên
để quản lý bảo vệ ở khu vực nghiên cứu cho thấy: Qua triển khai thực hiện 02 dự án
(Dự án WB3, dự án Giao rừng, cho thuê rừng huyện Ba Tơ, giai đoạn 2012-2015)
UBND huyện đã giao rừng gắn với giao đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
cho 38 cộng đồng dân cư thôn quản lý với tổng diện tích rừng, đất rừng được giao là
9.139,26 ha (diện tích rừng: 9.006,38 ha; đất khơng rừng: 132,88 ha). Riêng xã Ba
Bích đã giao rừng gắn với giao đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 04
cộng đồng dân cư thôn quản lý với tổng diện tích được giao là 906,55 ha. Trong đó:
Rừng tự nhiên: 896,89 ha, đất khơng rừng: 9,66 ha. Ngồi những hiệu quả mang lại từ
cơng tác giao đất, giao rừng thì đối với những diện tích rừng, đất rừng giao cho cộng
đồng dân cư thôn quản lý tồn tại nhiều bất cập, hạn chế trong nhiều năm qua.

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


iv
- Phân tích, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý bảo vệ rừng cộng đồng

trên địa bàn nghiên cứu: Phần lớn rừng giao cho cộng đồng quản lý là rừng tự nhiên
nghèo, có trữ lượng bình qn thấp, thành phần lồi cây chủ yếu thuộc các nhóm gỗ từ
nhóm IV đến nhóm VII. Mặt khác, cộng đồng phụ thuộc khá lớn vào rừng, ý thức và
nhận thức pháp luật về bảo vệ rừng tương đối tốt; tuy nhiên vẫn còn một số đối tượng
“cố ý” vi phạm pháp luật để đạt được mục đích cá nhân. Đồng thời, sự tham gia của
người dân trong tiến trình giao rừng là tương đối, tỷ lệ hộ dân tham gia họp thôn để
nghe triển khai công tác giao rừng, xây dựng quy ước quản lý bảo vệ rừng khá cao.
Bên cạnh đó, sự hỗ trợ của dự án trong tiến trình giao rừng khá tốt; tuy nhiên, giao khi
giao rừng cho cộng đồng quản lý bảo vệ thì dự án đã giải thể nên sự hỗ trợ của dự án
sau khi giao rừng là khơng có.
- Đánh giá hiệu quả của việc giao rừng cộng đồng đến đời sống người dân địa
phương (kinh tế, xã hội và môi trường): Hiệu quả về mặt kinh tế của quản lý rừng cộng
đồng đối với người dân trong cộng đồng là không đáng kể. Về mặt xã hội: Việc tự
nguyện tham gia của người dân trong cộng đồng cũng không thật sự “mặn mà” với
công tác bảo vệ rừng; cách thức tố giác các hành vi xâm hại đến tài nguyên rừng của
người dân cịn hạn chế; tình hình vi phạm phát luật về rừng và đất lâm nghiệp mà nhất
là phá rừng trái pháp luật tại khu rừng giao cho cộng đồng thôn quản lý bảo vệ diễn
biến phức tạp. Về mặt môi trường: quản lý rừng cộng đồng đãmạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với công tác QLRCĐ (phân
tích SWOT)?
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
9. Có đề xuất, kiến nghị để quản lý rừng cộng đồng tốt hơn?
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


112
PHỤ LỤC II. DANH SÁCH CÁC HỘ THAM GIA PHỎNG VẤN

T
T

Địa chỉ
Họ và tên

Số khẩu

Giới
tính

Dân
tộc

thơn

1 Phạm Văn Ngập

Nước Đang

4

Nam

Hrê

2 Phạm Văn Ênh

Nước Đang

2

Nam

Hrê

3 Phạm Văn Thư

Nước Đang

4

Nam

Hrê

4 Phạm Văn Nhiêu

Nước Đang

5

Nam

Hrê

5 Phạm Văn Đệ

Nước Đang

4

Nam

Hrê

6 Phạm Văn Chờ

Nước Đang

5

Nam

Hrê

7 Phạm Văn Mừng

Nước Đang

4

Nam

Hrê

8 Phạm Văn Nghiệp

Nước Đang

5

Nam

Hrê

9 Phạm Văn Rói

Nước Đang

4

Nam

Hrê

10 Phạm Văn X Rê

Nước Đang

4

Nam

Hrê

11 Phạm Thị Nhít

Nước Đang

6

Nữ

Hrê

12 Phạm Văn Lanh

Nước Đang

4

Nam

Hrê

13 Phạm Văn Thi

Nước Đang

3

Nam

Hrê

14 Phạm Văn Tư

Nước Đang

4

Nam

Hrê

15 Phạm Văn Rốt

Nước Đang

6

Nam

Hrê

16 Phạm Văn Trước

Nước Đang

3

Nam

Hrê

17 Phạm VănTrinh

Nước Đang

3

Nam

Hrê

18 Phạm Văn Hùng

Nước Đang

5

Nam

Hrê

19 Phạm Văn Lý

Nước Đang

5

Nam

Hrê

20 Phạm Văn Lân

Nước Đang

3

Nam

Hrê

Ghi
chú

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


113
T
T

Địa chỉ
Họ và tên

Số khẩu

Giới
tính

Dân
tộc

thơn

21 Phạm Văn Gham

Nước Đang

3

Nam

Hrê

22 Phạm Văn Iêm

Nước Đang

3

Nam

Hrê

23 Phạm Thị Nhất

Nước Đang

2

Nữ

Hrê

24 Phạm Văn Đét

Nước Đang

3

Nam

Hrê

25 Phạm Văn Thời

Nước Đang

3

Nam

Hrê

26 Phạm Văn Ruông

Nước Đang

3

Nam

Hrê

27 Phạm Văn Cun

Nước Đang

4

Nam

Hrê

28 Phạm Văn Hoát

Nước Đang

4

Nam

Hrê

29 Phạm Văn Thăng

Nước Đang

3

Nam

Hrê

30 Phạm Văn Lùng

Nước Đang

3

Nam

Hrê

31 Phạm Văn Đức

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

32 Phạm Văn Cung

Đồng Vào

3

Nam

Hrê

33 Phạm Văn Trợt

Đồng Vào

5

Nam

Hrê

34 Phạm Văn Nhim

Đồng Vào

6

Nam

Hrê

35 Phạm Văn Đót

Đồng Vào

3

Nam

Hrê

36 Phạm Văn Ti

Đồng Vào

5

Nam

Hrê

37 Phạm Thị Dệp

Đồng Vào

5

Nữ

Hrê

38 Phạm Văn Vông

Đồng Vào

3

Nam

Hrê

39 Phạm Văn Trành

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

40 Phạm Thị Chia

Đồng Vào

5

Nữ

Hrê

41 Phạm Văn Râng

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

Ghi

chú

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


114
T
T

Địa chỉ
Họ và tên

Số khẩu

Giới
tính

Dân
tộc

thơn

42 Phạm Văn Che

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

43 Phạm Thị Hường

Đồng Vào

4

Nữ

Hrê

44 Phạm Văn Nhui

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

45 Phạm Văn Béo

Đồng Vào

3

Nam

Hrê

46 Phạm Văn Trên

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

47 Phạm Văn Linh

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

48 Phạm Văn Trao

Đồng Vào

3

Nam

Hrê

49 Phạm Văn Hôi

Đồng Vào

3

Nam

Hrê

50 Phạm Văn Ta

Đồng Vào

5

Nam

Hrê

51 Phạm Văn Trách

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

52 Phạm Văn Đĩa

Đồng Vào

5

Nam

Hrê

53 Phạm Văn Rời

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

54 Phạm Văn Lơm

Đồng Vào

3

Nam

Hrê

55 Phạm Văn Mâu

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

56 Phạm Văn Minh

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

57 Phạm Văn Hai

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

58 Phạm Văn Mười

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

59 Phạm Văn Niêm

Đồng Vào

4

Nam

Hrê

60 Phạm Văn Sông

Đồng Vào

3

Nam

Hrê

Ghi
chú

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


115
PHỤ LỤC III
ẢNH MINH HỌA

Bản đồ vị trí dự kiến giao rừng xã Ba Bích (PA giao rừng huyện)

Khu rừng giao cho cộng đồng Nước Đang quản lý bảo vệ

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


116

Một số loại LSNG mà cộng động khai thác

Một số mẫu vật động vật rừng có trong cộng đồng

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


117

Phỏng vấn hộ gia đình

Thảo luận nhóm

UBND xã làm việc với BQL RCĐ,
Tổ BVR thôn Nước Đang

Bảng tuyên truyền của Dự án WB3
bàn giao lại cho địa phương đã bị hỏng

Tuyên truyền bằng hình thức phát tờ rơi

Bảng tuyên truyền đóng tại ranh giới rừng
cộng đồng đã bị đập phá

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


118

Khảo sát thực tế tại khu rừng giao
cho cộng đồng quản lý bảo vệ

Các lực lượng chức năng khám nghiệm
hiện trường vụ phá rừng trái pháp luật

Rượu cần truyền thống của người Hrê

Cá niên

Dệt thổ cẩm truyền thống người Hrê

Thịt trâu gác bếp

Một số đặc sản Ba Tơ cần xây dựng thương hiệu và tiếp thị sản phẩm

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma