Bài giảng Hóa sinh học – TS. Phạm Phước Điền

Hóa Sinh Học

TS. Phạm Phước Điền

1/5/2018

Hóa Sinh Học

1


Phần 1:

Giới thiệu về môn học và một số yêu cầu cơ bản

1/5/2018

Hóa Sinh Học

2


1. Mục tiêu của mơn học
Mơn học Hố sinh cung cấp cho người học các kiến thức đại

cương cần thiết về cấu tạo, tính chất và vai trị của các chất hữu
cơ cơ bản tạo nên cơ thể sống như :
 Glucid

 Lipid
 Acid amin & Protein

 Hemoglobin

 Acid nucleic
 Enzyme & xúc tác sinh học
 Các quá trình chuyển hố của các chất trên
1/5/2018

Hóa Sinh Học

3


2. Hình thức đánh giá kết quả học tập
Phân loại

Tỷ trọng (%)

Hình thức

Đánh giá quá trình 1

10

Trắc nghiệm

Đánh giá quá trình 2

20

Trắc nghiệm/Bài tập nhỏ

Kiểm tra giữa kỳ

20

Trắc nghiệm

Kiểm tra cuối kỳ

50

Trắc nghiệm

Đánh giá quá trình 2 : bao gồm nhiều bài kiểm tra trong các buổi học, điểm
cộng khi phát biểu và sẽ khơng được báo trước.

1/5/2018

Hóa Sinh Học

4


3. Yêu cầu đối với người học
1.

Chuẩn bị bài và tự học

 Chuẩn bị bài trước khi đến lớp
 Đạt đủ số bài kiểm tra qui định

 Xây dựng kế hoạch học tập của mơn học; có thái độ nghiêm túc

trong giờ học.

2.

Tham gia đầy đủ các hoạt động trên lớp

 Chủ động và hợp tác khi làm việc nhóm, thảo luận và thực hiện tất cả

các yêu cầu của nhóm học tập.
 Tích cực, tự giác phát biểu, trả lời câu hỏi hoặc tranh luận về học
thuật trong giờ học tại lớp hoặc các buổi học nhóm
1/5/2018

Hóa Sinh Học

5


3. Yêu cầu đối với người học

Hoàn thành các bài tập về nhà:

3.

 Đọc tài liệu học tập và tài liệu tham khảo
 Tra cứu thêm tài liệu trên cơ sở dữ liệu mơn học ở thư viện
hiện có để đọc thêm, mở rộng kiến thức và nâng cao chuyên
môn.

 Làm bài tập được giao đầy đủ và đúng tiến độ.

1/5/2018

Hóa Sinh Học

6


4. Tài liệu học tập

Giáo trình chính
1/5/2018

Tài liệu tham khảo
Hóa Sinh Học

Tài liệu tham khảo
7


4. Tài liệu học tập

Tài liệu tham khảo chính Tài liệu tham khảo chính
1/5/2018

Hóa Sinh Học

Tài liệu tham khảo
8

Phần 2:

Đại Cương Hóa Sinh

1/5/2018

Hóa Sinh Học

9


1. Đại Cương Hóa Sinh
Mục tiêu
1. Định nghĩa về hóa sinh học
2. Khái niệm về hóa sinh tĩnh, hóa sinh động và q

trình chuyển hóa các chất
3. Vai trị của hóa sinh trong y học.

1/5/2018

Hóa Sinh Học

10


2. Giới thiệu về Hóa Sinh
Định nghĩa:

• Hố sinh là hóa học của sự sống, của chất sống
• Chun nghiên cứu về thành phần cấu tạo của chất sống và
các q trình hóa học xảy ra trong cơ thể sống.
• Là lĩnh vực nghiên cứu các hiện tượng sống bằng các

phương pháp hố học.
Nghiên cứu Hóa Sinh:
• Hiểu chức năng cơ bản của cơ thể
• Cho thơng tin về hoạt động của tế bào ở cấp độ phân tử
1/5/2018

Hóa Sinh Học

11


3. Đối tượng nghiên cứu của Hố sinh học
 Hình thành trên cơ sở của sinh học và hoá học

nghiên cứu về cơ sở hóa học của sự sống.
 Liên quan mật thiết với tế bào học (tế bào là đơn vị cấu trúc
và chức năng của cơ thể sống)

 Hóa sinh học là mơn học nghiên cứu về thành phần hóa học
của các tế bào cơ thể sống, cùng với các phản ứng và các
quá trình mà chúng trải qua.

1/5/2018

Hóa Sinh Học

12


3. Đối tượng nghiên cứu của Hoá sinh học
 Hoá sinh tĩnh:

Dựa vào các phương pháp lý, hóa hiện đại để mô tả cấu tạo
của cơ thể sống ở mức độ phân tử, nguyên tử.

 Hoá sinh động:
Nghiên cứu các q trình chuyển hố, tính đặc hiệu của
những phản ứng sinh học
Ví dụ : enzym và cơ chất, giữa hormon và các chất tiếp nhận...

1/5/2018

Hóa Sinh Học

13


4. Cột mốc lịch sử quan trọng trong Hóa Sinh

1/5/2018

Hóa Sinh Học

14

5. Các phân tử sinh học trong cơ thể sống
Hơn 99% cơ thể người được tạo thành bởi 6 nguyên tố: Oxy, Carbon,
Hydrogen, Nitrogen, Calcium, Phosphorus.
Bao gồm 60% là nước, 15% là protein, 15% lipid, 2% carbohydrate và 8%
khống chất.

1/5/2018

Hóa Sinh Học

15


5. Các phân tử sinh học trong cơ thể sống
Một số acid amin của protein

Cấu trúc phân tử của cơ
thể được xây dựng từ 30
“tiền tố” (precursor), đơi
khi cịn gọi là “bảng chữ
cái” của mơn Hóa Sinh. .
Đó là 20 acid amin, 2
purin, 3 pyrimidine,
đường
(glucose
và
ribose),
palmitate,
glycerol và choline

1/5/2018

Hóa Sinh Học

16


5. Các phân tử sinh học trong cơ thể sống
Thành phần Acid nucleic

1/5/2018

Hóa Sinh Học

Thành phần Lipid

17


6. Trật tự cấu trúc trong tổ chức phân tử
của tế bào

Trong tế bào thực vật, nhân tế bào chứa nhiều loại phức hợp đại phân tử.
Nhiễm sắc thể chứa các hợp chất cao phân tử DNA và nhiều loại protein khác
nhau. Mỗi loại được tạo thành từ các thành phần nhỏ hơn - DNA của
nucleotide (deoxyribonucleotide)
1/5/2018

Hóa Sinh Học

18


7. Hóa sinh học và y dược
Mục đích của hóa sinh học : mơ tả và giải thích ở mức độ

phân tử tất cả các tiến trình hóa học của các tế bào sống
Nhà Hóa sinh học phải :
 Tách riêng biệt vô số các phân tử hiện diện trong tế bào
 Xác định cấu trúc của các phân tử này
 Xác định chức năng của từng phân tử này

Sử dụng rất nhiều kỹ thuật phân tích

1/5/2018

Hóa Sinh Học

19


8. Phương pháp phân tích trong Hóa Sinh
8.1. Các phương pháp phân lập và tinh chế các phân tử sinh học:

 Muối kết (tủa protein bằng amoni sulfat….)
 Sắc ký: trao đổi ion, ái lực, lớp mỏng, khí, lỏng, lỏng cao áp, lọc
gel
 Điện di: giấy, cao áp, thạch, acetat cellulose, gel tinh bột, gel
polyacrylamid, gel SDS-polyacrylamid

 Siêu ly tâm

1/5/2018

Hóa Sinh Học

20


8. Phương pháp phân tích trong Hóa Sinh
8.2. Các phương pháp xác định cấu trúc của các sinh phân tử:

 Phân tích các nguyên tố
 Phổ UV, khả kiến, IR, NMR
 Thủy phân để khảo sát thành phần cấu tạo cơ bản của các
chất
 Enzym đặc hiệu phân hủy các chất để khảo sát (VD:
protease, nuclease, glycosidase)
 Khối phổ (MS)
 Phân tích tinh thể bằng tia X

1/5/2018

Hóa Sinh Học

21


9. Vai trị của Hóa Sinh Học

Kiến thức về hóa sinh là cần thiết cho tất cả các khoa học về sự
sống
 Di truyền: kiến thức về acid nucleic của Hóa sinh
 Sinh lý học: chức năng của cơ thể

 Miễn dịch học: ứng dụng các kỹ thuật hóa sinh
 Dược lực học và Dược học: dựa trên cơ sở lý thuyết về hóa
sinh học và sinh lý học. Các dược phẩm đều được chuyển hóa
bằng các phản ứng xúc tác bởi các enzym

1/5/2018

Hóa Sinh Học

22


9. Vai trị của Hóa Sinh Học
 Độc chất học: các chất độc tác động như thế nào
trên các phản ứng và các q trình hóa sinh trong
cơ thể
 Bệnh lý học: các kiến thức hóa sinh được sử
dụng nhiều để nghiên cứu các khía cạnh căn bản
của các loại bệnh
 Vi sinh học, động vật học, thực vật học sử dụng
các tiến bộ của hóa sinh học hầu như tuyệt đối
Các rào cản của các khoa học về sự sống đã
bị tháo bỏ: hóa sinh học trở thành ngơn ngữ chung
của các ngành khoa học này.
1/5/2018

Hóa Sinh Học

23


10. Mối quan hệ tương hỗ giữa hóa
sinh học và y dược học
Nghiên cứu bệnh lý trong quá trình chuyển hóa tìm hiểu một số

ngun nhân gây bệnh bằng các xét nghiệm trên dịch sinh vật →
chẩn đoán và điều trị
Giúp thầy thuốc biết được:

• Cơ chế hấp thu
• Phân bố chuyển hố
• Thải trừ cuả các chất từ bên ngoài vào cơ thể
→ đưa ra chế độ dinh dưỡng, chỉ định phương pháp chữa trị …

1/5/2018

Hóa Sinh Học

24


10. Mối quan hệ tương hỗ giữa hóa
sinh học và y dược học
Xét nghiệm Hóa sinh lâm sàng đối với việc chẩn đoán.

Nhiều bệnh hoặc trạng thái bệnh lý cần phải có các xét nghiệm
sinh hố mới xác định được.
Ví dụ như bệnh đái tháo đường trước hết xét nghiệm đường
huyết rồi đường niệu; rối loạn thăng bằng nước điện giải cần
các số liệu về ion đồ (Na+ , K+ , Ca+ ,….)

1/5/2018

Hóa Sinh Học

25