Luận văn thạc sĩ định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác từ thực tiễn thành phố hà nội

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THỊ HẢI YẾN

ĐỊNH TỘI DANH TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC
GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC
TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Chuyên ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số : 8 38 01 02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. ĐỖ THỊ PHƯỢNG

HÀ NỘI, năm 2021


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan, đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nghiên cứu nêu trong đề tài là trung thực và tôi xin chịu trách nhiệm về
tất cả những số liệu, kết quả nghiên cứu đó. Đề tài này chưa được ai cơng bố
trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả đề tài

Nguyễn Thị Hải Yến

1


LỜI CẢM ƠN

Đề tài “Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức
khỏe của người khác từ thực tiễn thành phố Hà Nội” được hoàn thành tại Học
viện Khoa học - Xã hội. Trong suốt q trình nghiên cứu, ngồi sự phấn đấu nỗ
lực của bản thân, tác giả đã nhận được sự chỉ bảo, giúp đỡ tận tình của các thầy
giáo, cơ giáo, bạn bè và đồng nghiệp.
Tác giả xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Đỗ Thị Phượng, người trực tiếp
hướng dẫn tác giả hoàn thành luận văn này.
Tác giả xin chân thành cảm ơn giáo viên chủ nhiệm cùng toàn thể các thầy,
cô giáo và cán bộ Học viện Khoa học - Xã hội đã giảng dạy và giúp đỡ để tôi có
thể hồn thành khóa học và luận văn.
Mặc dù đã cố gắng để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên do kinh nghiệm
nghiên cứu chưa nhiều, thời gian nghiên cứu ngắn, luận văn khơng thể tránh
khỏi những thiếu sót và hạn chế. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến
quý báu của Quý thầy cô và các bạn để bản thân được hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU...............................................................................................................1
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐỊNH TỘI DANH TỘI CỐ Ý
GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI

KHÁC................................................................................................................... 7
1.1. Khái niệm, đặc điểm của định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn
hại cho sức khỏe của người khác.......................................................................... 7
1.1.1. Khái niệm định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác............................................................................................. 7
1.1.2. Đặc điểm định tội danh Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức
khỏe của người khác........................................................................................... 13
1.2. Ý nghĩa định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe

của người khác....................................................................................................16
1.3. Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người khác........................................................... 19
1.3.1. Cơ sở lý luận.............................................................................................19
1.3.2. Cơ sở thực tiễn.......................................................................................... 23
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1....................................................................................28
CHƯƠNG 2. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ ĐỊNH
TỘI DANH TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI

CHO

SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TRÊN ĐỊA
BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI............................................................................. 29
2.1. Quy định của pháp luật hình sự Việt Nam về định tội danh tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho người khác.................................................. 29


2.1.1. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật hình sự Việt Nam
về định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác..................................................................................................................... 29
2.1.2. Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác theo pháp luật hình sự Việt Nam hiện hành.....................................36

2.2. Thực tiễn định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức
khỏe của người khác trên địa bàn thành phố Hà Nội..........................................41
2.2.1. Những kết quả đạt được............................................................................42
2.2.2. Những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân....................................................48
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2....................................................................................61
CHƯƠNG 3. NHỮNG YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
ĐỊNH TỘI DANH ĐỐI VỚI TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY
TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH
PHỐ HÀ NỘI......................................................................................................62
3.1. Những yêu cầu nâng cao hiệu quả định tội danh đối với tội cố ý gây thương
tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác............................................62
3.1.1. Yêu cầu về chính trị xã hội....................................................................... 62
3.1.2. Yêu cầu về lý luận và thực tiễn.................................................................64
3.1.3. Yêu cầu về lập pháp hình sự..................................................................... 65
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả định tội danh đối với tội cố ý gây thương tích
hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn thành phố Hà Nội . 66

3.2.1. Hoàn thiện pháp luật hình sự.................................................................... 66
3.2.2. Một số giải pháp khác............................................................................... 71
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3......................................................................................82
KẾT LUẬN.........................................................................................................83
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................85


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Bộ luật Hình sự

: BLHS

Bộ luật Tố tụng Hình sự:

: BLTTHS

Tịa án nhân dân:

: TAND


MỞ ĐẦU

1.

Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm qua, các cơ quan bảo vệ pháp luật đã tích cực đấu tranh
ngăn chặn các hành vi phạm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm,
danh dự của con người nói chung và các hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây
tổn hại sức khỏe của người khác nói riêng, góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh
phịng, chống tội phạm. Thực tiễn áp dụng những quy định của pháp luật hình sự
về các tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
cho thấy, cịn có nhiều bất cập, vướng mắc, nhiều vụ án việc định tội rất phức
tạp, dễ dẫn đến xét xử oan người vô tội, bỏ lọt tội phạm. Quy định của pháp luật
hình sự về về các tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác còn chưa thống nhất, chưa phù hợp với thực tiễn.
Cũng chính từ lẽ đó đã ảnh hưởng rất nhiều đến những hoạt động đặc thù
của các cơ quan có thẩm quyền trong việc xử lý tội phạm này, trong đó, quan
trọng hơn hết là hoạt động định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn
hại cho sức khỏe của người khác có ý nghĩa tiên quyết trong việc cá thể hóa
trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội, hỗ trợ trực tiếp vào cơng tác đấu

tranh phịng, chống tội phạm này. Định tội danh tội phạm này đúng thì những
vấn đề khác của xử lý tội phạm sẽ được thực hiện hiệu quả, ngược lại, nếu định
danh sai tội phạm này có thể dẫn đến oan, sai, làm mất đi sự uy tín của các cơ
quan Nhà nước trong mắt nhân dân, từ đó có thể gây ra một thực trạng báo động
về diễn biến phức tạp tội phạm này. Do đó, những quy định của pháp luật hình
sự chưa thống nhất, chưa phù hợp như hiện nay đã và đang góp phần khơng nhỏ
vào tình trạng phức tạp của xã hội về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại
cho sức khỏe của người khác.
Thành phố Hà Nội là Thủ đô của đất nước và là trung tâm kinh tế hàng đầu
của miền Bắc nói riêng và của cả nước nói chung. Do đó, Hà Nội là nơi thu hút lao
động từ mọi miền đất nước đến làm việc, vì vậy mà thành phần xã hội rất đa

1


dạng và phức tạp. Đi liền với sự phát triển vượt bật về kinh tế thì Hà Nội cũng là
nơi tệ nạn xã hội, tội phạm phát triển ngày càng nguy hiểm và đa đạng. Để đẩy
lùi tội phạm nói chung và tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe
của người khác nói riêng chính quyền thành phố Hà Nội đã thực hiện nhiều biện
pháp nhằm phịng và chống tội phạm. Trong cơng tác đấu tranh chống tội phạm,
các cơ quan tiến hành tố tụng trong đó có Tịa án nhân dân hai cấp thành phố Hà
Nội đã đạt được nhiều kết quả đáng ngưỡng mộ, góp phần rất quan trọng trong
việc hồn thiện xã hội của thành phố. Tuy nhiên, xuất phát từ nhiều nguyên nhân
mà hoạt động của hai cấp Tòa án thành phố Hà Nội vẫn còn nhiều hạn chế, nhất
là trong hoạt động định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho
sức khoẻ của người khác làm cho chất lượng hoạt động của Tòa án chưa thực sự
đạt hiệu quả cao nhất.
Vì vậy, việc nghiên cứu sâu sắc những vấn đề lý luận các tội cố ý gây thương
tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác và thực trạng quá trình điều tra, truy
tố, xét xử tội phạm này trong thực tiễn không những có ý nghĩa lý luận - thực tiễn

và pháp lý quan trọng, mà cịn là vấn đề mang tính cấp thiết. Đây cũng là lý do luận
chứng cho việc tác giả quyết định chọn đề tài: “Định tội danh tội cố
ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác từ thực tiễn

thành phố Hà Nội” làm luận văn thạc sỹ luật học.
2.

Tổng quan tình hình nghiên cứu của đề tài

Liên quan tới đề tài trên, cũng đã có nhiều cơng trình khoa học được các
tác giả đề cập ở các phạm vi, góc độ khác nhau, mà tiêu biểu là:
(i) Về giáo trình, sách chuyên khảo, sách tham khảo:
GS.TS Võ Khánh Vinh (chủ biên) (2014), Giáo trình luật hình sự Việt Nam
-

Phần các tội phạm, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội; Trường Đại học Luật

Hà Nội (2018), Giáo trình luật hình sự Việt Nam (phần các tội phạm), Nhà xuất
bản Công an nhân dân, Hà Nội; GS.TS Nguyễn Ngọc Hồ (Chủ biên) (2018),

Bình luận khoa học Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 (Phần
các tội phạm) - Quyển 2, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội; TS. Nguyễn Đức Mai
2


(2018), Bình luận khoa học – Bộ luật hình sự (hiện hành) (sửa đổi, bổ sung năm
2017, Nxb Chính trị Quốc gia-Sự thật thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Hồ
Chí Minh; v.v...

(ii)

Luận văn thạc sĩ: Lê Đình Tĩnh (2014), Luận văn thạc sĩ: “Các tội cố ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác trong luật hình sự Việt
Nam”, Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội; Dương Mai Phương (2017), Luận
văn thạc sĩ:“Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người
khác theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Lạng Sơn”, Học viện khoa
học xã hội – Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam; Thân Đình Trung (2016),

Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo
pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn quận Long Biên, thành phố Hà Nội;
Trần Thảo Nguyên (2020). Luận văn thạc sĩ: “Tội cố ý gây thương tích hoặc gây
tổn hại cho sức khỏe của người khác theo Luật hình sự Việt Nam (Trên cơ sở
thực tiễn địa bàn tỉnh Quảng Ninh)”; Nguyễn Hữu Tùng (2017), Luận văn thạc
sĩ: “Định tội danh tội trộm cắp tài sản (Trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Thái
Nguyên)”; Nguyễn Việt Hà (2017), Luận văn Thạc sĩ: “Định tội danh đối với tội
cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo Luật
Hình sự Việt Nam (Trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Tuyên Quang)”; Vũ Thanh
Thủy (2018), Luận văn Thạc sĩ: “Định tội danh các tội xâm phạm sức khỏe của
con người theo pháp luật Hình sự Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Thái Bình”,…
Nhận xét chung: Các cơng trình khoa học nêu trên ở các mức độ khác nhau

đã làm rõ một số vấn đề lý luận cũng như thực tiễn áp dụng tội cố ý gây thương
tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho người khác. Tuy nhiên tính đến nay, chưa có
cơng trình nghiên cứu nào đề cập đến tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại
cho sức khỏe của người khác một cách cụ thể, chuyên sâu tại địa bàn thành phố
Hà Nội, trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến năm 2020.
Do vậy việc tiếp tục nghiên cứu một cách sâu sắc, toàn diện về tội cố ý
gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, cũng như việc áp

dụng nội dung này trong thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử được thống nhất ln
có ý nghĩa quan trọng, cấp thiết.
3


3.

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1.

Mục tiêu nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu các vấn đề lý luận, các quy định của pháp luật hình
sự Việt Nam về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người
khác, kết hợp với thực tiễn xét xử tội này trên địa bàn thành phố Hà Nội, kết quả
nghiên cứu của luận văn nhằm làm sâu sắc hơn lý luận về tội cố ý gây thương tích
hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Đồng thời chỉ ra các điểm tồn tại,
hạn chế trong quy định của pháp luật hiện hành và thực tiễn áp dụng pháp luật, để
từ đó luận văn đưa ra mốt số giải pháp để hồn thiện pháp luật hình sự cũng như
tăng cường hướng dẫn áp dụng đúng pháp luật về tội danh này trong thực tiễn.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn có nhiệm vụ nghiên cứu sau:
Một số vấn đề lý luận và pháp luật về yội cố ý gây thương tích hoặc gây

-

tổn hại cho sức khỏe của người khác.
-

Làm rõ thực tiễn xét xử tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác trên địa bàn thành phố Hà Nội, từ đó rút ra được những
tồn tại, hạn chế và nguyên nhân cơ bản của những tồn tại, hạn chế đó.
-

Phân tích định hướng tiếp tục hoàn thiện pháp luật và đưa ra một số giải

pháp đảm bảo áp dụng đúng quy định của pháp luật về tội cố ý gây thương tích
hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn thành phố Hà Nội.
4.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là tội cố ý gây thương tích hoặc gây
tổn hại cho sức khỏe của người khác thông qua thực tiễn tại thành phố Hà Nội.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trong phạm vi chuyên ngành Luật hình sự và Tố
tụng hình sự; luận văn nghiên cứu và giải quyết những vấn đề xung quanh tội cố
ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (như các dấu hiệu

pháp lý, lịch sử lập pháp...), kết hợp với việc nghiên cứu đánh giá hoạt động

4

này trong thực tiễn xét xử tại thành phố Hà Nội, phân tích những tồn tại, hạn chế
từ đó kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện luật thực định và đảm bảo áp
dụng đúng quy định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe
của người khác.
Giới hạn về không gian: Trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Giới hạn về thời gian: Trong giai đoạn 05 năm từ năm 2016 – 2020.
5.

Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

5.1. Cơ sở lý luận
Cơ sở lý luận nghiên cứu đề tài là phương pháp luận triết học duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác – Lênin. Đường lối, chính sách của
Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng Nhà nước và Pháp quyền. Đường lối,
chính sách của Đảng và Nhà nước trong sự nghiệp đổi mới, phát triển nền kinh
tế thị trường và thực tiễn áp dụng
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả luận
văn đã sử dụng phương pháp cụ thể và đặc thù của khoa học luật hình sự như
phương pháp phân tích và tổng hợp; phương pháp so sánh, đối chiếu, phương
pháp diễn dịch, quy nạp và phương pháp thống kê, để tổng hợp các tri thức khoa
học và luận chứng các vấn đề tương ứng được nghiên cứu trong luận văn.
6.

Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn

Luận văn được thực hiện có ý nghĩa góp phần nhằm làm rõ hơn những vấn
đề về lý luận và thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử tội cố ý gây thương tích hoặc gây
tổn hại cho sức khỏe của người khác, góp phần nhận thức sâu sắc hơn lý luận về
định tội danh và quyết định hình phạt tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác thông qua thực tiễn thành phố Hà Nội. Kết quả nghiên
cứu của luận văn góp phần hồn thiện những quy định của pháp luật hình sự về tội
cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.
Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong công tác nghiên
cứu khoa học chuyên ngành và tài liệu tham khảo đối với những người làm công

5


tác nghiên cứu, giảng dạy và công tác thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử của các
cơ quan tiến hành tố tụng (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án), đặc biệt là
các cơ quan tiến hành tố tụng tại thành phố Hà Nội.
7.

Kết cấu của luận văn

Ngoài Lời mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của
luận văn gồm 3 chương sau đây:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về định tội danh tội cố ý gây thương
tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.
Chương 2: Quy định của pháp luật hình sự Việt Nam định tội danh cố ý
gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác và thực tiễn áp
dụng tại thành phố Hà Nội.
Chương 3: Những yêu cầu và giải pháp nâng cao hiệu quả định tội danh
đối với cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

6


CHƯƠNG 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐỊNH TỘI DANH TỘI
CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE
CỦA NGƯỜI KHÁC
1.1. Khái niệm, đặc điểm của định tội danh tội cố ý gây thương tích
hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
1.1.1. Khái niệm định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại
cho sức khỏe của người khác
Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong BLHS, do
người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện
một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, tồn vẹn
lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc
phịng, an ninh, trật tự, an tồn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm
phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của cơng dân, xâm phạm những
lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ
luật này phải bị xử lý hình sự.1
Như vậy, những hành vi được coi là tội phạm khi chúng được quy định trong
BLHS và những người thực hiện hành vi mà BLHS coi là tội phạm phải chịu trách
nhiệm hình sự hay cụ thể hơn đó là phải chịu một hình phạt nhất định. BLHS quy
định tổng thể tất cả các hành vi xâm phạm đến hầu hết các quan hệ trong đời sống
xã hội, việc xác định một hành vi xâm phạm đến một quan hệ xã hội trên thực tế có
phải là tội phạm hay không được xem là hoạt động định tội danh. Qua đó, về bản
chất, định tội danh là một hoạt động áp dụng pháp luật, với đặc điểm nổi bật là một
hoạt động do các cơ quan quyền lực Nhà nước thực hiện nhằm xem xét, đánh giá
logic để xác định hành vi nguy hiểm cho xã hội trên thực tế đã thỏa mãn những yếu
tố cấu thành tội phạm nào được quy định trong BLHS.

1 Quốc hội, Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung 2017, Hà Nội, Điều 8.

7

Tuy nhiên, trên đây chỉ là cách hiểu cơ bản nhất về khái niệm định tội danh, để
thực hiện khách quan, chính xác hoạt động này cần phải hiểu được đầy đủ và
chính xác khái niệm này.
Trong khoa học hình sự hiện nay chưa có một định nghĩa thống nhất về
định tội danh, mỗi nhà khoa học luật lại đưa ra những định nghĩa và quan điểm
khác nhau về khái niệm này.
TS. Dương Tuyết Miên đưa ra quan điểm và định nghĩa về định tội danh
như sau:
“Định tội danh được hiểu là hoạt động thực tiễn của các cơ quan tiến hành
tố tụng (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tịa án) và một số cơ quan khác có thẩm
quyền theo quy định của pháp luật để xác định một người có phạm tội hay khơng,
nếu phạm tội thì đó là tội gì, theo điều luật nào của Bộ luật Hình sự hay nói cách
khác đây là q trình xác định tên tội cho hành vi nguy hiểm đã thực hiện.”

2

Trong khi đó GS.TS Lê Cảm lại quan niệm rằng:
“Định tội danh là một quá trình nhận thức lý luận có tính logic, là một
trong những dạng của hoạt động thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự cũng như
pháp luật Tố tụng hình sự, và được tiến hành trên cơ sở các chứng cứ, tài liệu
thu thập được và các tình tiết thực tế của vụ án hình sự để xác định sự phù hợp
giữa các dấu hiệu của hành vi nguy hiễm cho xã hội được thực hiện phù hợp với
các dấu hiệu của cấu thành tội phạm tương ứng do luật hình sự quy định, nhằm
đạt được sự thật khách quan, tức là đưa ra sự đánh giá chính xác tội phạm về
mặt pháp lý hình sự, làm tiền đề cho việc cá thể hóa và phân hóa trách nhiệm
hình sự một cách cơng minh, có căn cứ và đúng pháp luật.”3
TS. Trịnh Quốc Toản cho rằng:
“Định tội danh là việc xác định về mặc pháp lý sự phù hợp nhất giữa các
dấu hiệu của hành vi nguy hiểm cho xã hội cụ thể đã được thực hiện với các yếu

2Dương Tuyết Miên, Định tội danh và quyết định hình phạt, Nhà xuất bản Lao động – Xã Hội, Hà Nội, 2005,
Tr.20.
3Lê Cảm, Những vấn đề lý luận và thực tiễn về định tội danh (Tài liệu giảng dạy sau đại học), Nhà xuất bản
Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2003, Tr.11.

8


tố cấu thành tội phạm cụ thể tương ứng được quy định trong Bộ luật Hình sự. Nói
cách khác định tội là việc xác định một hành vi cụ thể đã thực hiện thỏa mãn đầy
đủ các dấu hiệu của tội nào trong số các tội phạm được quy định trong Bộ luật
hình sự.” “Định tội danh là một quá trình logic nhất định, là hoạt động tư duy do
người tiến hành tố tụng thực hiện. Nó đồng thời cũng là một trong những hình thức
hoạt động về mặt pháp lý, thể hiện sự đánh giá về mặt pháp lý đối với hành
vi

nguy hiểm cho xã hội đang được kiểm tra, xác định trong mối tương quan với

các quy phạm pháp luật hình sự.”4
GS.TS. Võ Khánh Vinh cũng đưa ra nhận định như sau:
“Định tội danh là một dạng hoạt động nhận thức, hoạt động áp dụng luật
hình sự nhằm đi tới chân lý khách quan trên cơ sở xác định đúng đắn, đầy đủ các
tình tiết cụ thể của hành vi phạm tội được thực hiện, nhận thức đúng nội dung quy
phạm pháp luật hình sự quy định cấu thành tội phạm tương ứng và mối liên hệ
tương đồng giữa các dấu hiệu của cấu thành tội phạm với các tình tiết cụ thể của

hành vi phạm tội bằng phương pháp và thông qua các giai đoạn nhất định.”5 Từ
các quan điểm của các nhà khoa học kể trên, có thể nhận thấy, mặc dù
mỗi người đề xuất phát từ các khía cạnh khác nhau trong khoa học hình sự để đưa

ra nhận định về khái niệm định tội danh, tuy nhiên về cơ bản các nhà khoa học
trên đều thống nhất với nhau về những nội dung sau đây:
Một là, định tội danh là hoạt động nhận thức logic của các chủ thể có thẩm
quyền trong việc xác định tính đồng nhất cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn. Để định
tội danh, các chủ thể phải dựa trên cơ sở thực tiễn và cơ sở lý luận của tội phạm,
trong đó cơ sở thực tiễn là diễn biến của hành vi phạm tội trên thực tế, lỗi của chủ
thể thực hiện hành vi, hậu quả của hành vi nguy hiểm cho xã hội gây ra và những
vấn để khác có liên quan đến hành vi phạm tội đã diễn ra trong đời sống khách
quan, còn cơ sở pháp luật là những quy định cụ thể của pháp luật hình sự về một

4Trịnh Quốc Toản, “Những vấn đề lý luận về định tội danh và hướng dẫn giải bài tập định tội danh, Nhà xuất
bản Đại học Quốc gia Hà Nội, 1999, Tr. 22-23.
5 Võ Khánh Vinh, Lý luận chung về định tội danh, Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2013, Tr.40.

9


tội phạm cụ thể. Nói cách khác, định tội danh là hoạt động xác định sự phù hợp
hay không phù hợp giữa sự kiện phạm tội thực tế với những quy phạm pháp luật
hình sự về tội phạm trong BLHS.
Hai là, định tội danh về bản chất là một hoạt động áp dụng pháp luật. Áp
dụng pháp luật là một trong bốn hình thức thực hiện pháp luật, trong đó cơ quan
Nhà nước hoặc cá nhân có thẩm quyền thơng qua các hoạt động cá biệt hóa quy
định của pháp luật vào các sự kiện pháp lý cụ thể, từ đó làm phát sinh, chấm dứt
hay thay đổi một quan hệ pháp luật đối với các đối tượng cụ thể theo trình tự,
thủ tục được pháp luật quy định. Như vậy, định tội danh là một hoạt động áp
dụng pháp luật, trong đó các cơ quan Nhà nước mà cụ thể là các cơ quan tiến
hành tố tụng hình sự (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án) nhân danh Nhà
nước trên cơ sở các sự kiện phạm tội thực tế từ đó nhận định, so sánh, lựa chọn

các quy phạm pháp luật về tội phạm tương ứng được BLHS quy định để xác
định tội danh đối với người đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trên cơ
sở trình tự, thủ tục do pháp luật quy định.
Ba là, định tội danh là hoạt động khởi nguyên trong việc xử lý tội phạm.
Quá trình xử lý tội phạm được thể hiện ở ba hoạt động: định tội danh, định
khung hình phạt và quyết định hình phạt. BLHS quy định về tội phạm và hình
phạt, để xác định được hình phạt, hay trách nhiệm hình sự của người phạm tội
trước hết cần xác định họ đã phạm vào tội danh gì của BLHS. Như vậy, thơng
qua hoạt động định tội danh, các chủ thể thực hiện quyền lực nhà nước trong xử
lý tội phạm có thể cá biệt hóa và phân hóa trách nhiệm hình sự của người phạm
tội một cách chính xác, là tiền đề để thực hiện các hoạt động khác trong việc xử
lý tội phạm như những vấn đề liên quan đến trách nhiệm hình sự hay quan trọng
hơn là hoạt động quyết định hình phạt cụ thể đối với người phạm tội.
Từ những phân tích nêu trên, chúng tơi xin đưa ra khái niệm về định tội
danh như sau:
“Định tội danh là một dạng hoạt động áp dụng pháp luật, mang tính quyền
lực nhà nước, trên cơ sở các tình tiết thực tế của hành vi phạm tội các cơ quan có

10


thẩm quyền phân tích, đối chiếu, so sánh các tình tiết đó với các yếu tố cấu
thành tội phạm của một tội phạm cụ thể được quy định trong Bộ luật Hình sự,
tạo tiền đề cho các hoạt động khác trong việc xử lý tội phạm diễn ra khách
quan, nhanh chóng và chính xác.”
Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác là một trường hợp cụ thể của định tội danh nói chung, trong đó hành
vi

phạm tội trên thực tế đã xâm phạm đến sức khỏe của con người, là một quan

hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ.
Sức khỏe của con người là tình trạng đầy đủ về thể chất, tâm thần mà khơng
chỉ có nghĩa là khơng có bệnh hay thương tật; cho phép mỗi người thích ứng nhanh
chóng với các biến đổi của mơi trường, giữ được lâu dài khả năng lao động

và lao động có hiệu quả.6 Như vậy, hành vi xâm phạm sức khỏe của con người là
hành vi dù dưới bất kỳ hình thức thể hiện nào làm dẫn đến người bị tác động yếu
đi hoặc gây thương tật, các bộ phận của cơ thể người hoặc làm ảnh hưởng đến
khả năng sinh hoạt, lao động bình thường của người đó.
Hiện nay, pháp luật hình sự khơng có một định nghĩa thống nhất về tội cố
ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, nhiều nhà

nghiên cứu luật học cũng đã đưa ra những quan niệm cụ thể về tội này như sau:
“Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
là hành vi cố ý gây tổn hại cho sức khỏe người khác dưới dạng thương tích hoặc
tổn thương khác.”7
Hoặc cũng có quan điểm khác cho rằng:
“Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là hành vi
của một người cố ý làm cho người khác bị thương hoặc tổn hại đến sức khỏe.”8

6 Hội đồng Quốc gia, Từ điển Bách khoa Việt Nam, Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa, Hà Nội, 2003.
7Phạm Văn Beo, Luật Hình sự Việt Nam – Quyển 1 (Phần chung), Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội,

2009.
8Đinh Văn Quế, Bình luật khoa học Bộ luật hình sự (Phần các tội phạm), tập 1 Các tội xâm phạm tính mạng, sức
khỏe, nhân phẩm, danh sự của con người, (Bình luận chuyên sâu), Nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh, thành
phố Hồ Chí Minh, 2002, Tr.133.

11


Đây là hai quan điểm được sử dụng phổ biến trong khoa học luật hình sự,
tuy nhiên theo quan điểm cá nhân của học viên, các quan điểm trên không còn
phù hợp, bởi lẽ, khái niệm về tội phạm được quy định tại khoản 1 Điều 8 BLHS
đã được đề cập ở trên, bên cạnh hành vi khách quan thì khái niệm tội phạm còn
đề cập đến các bộ phận khác của cấu thành tội phạm như mặt chủ quan, khách
thể, chủ thể.
Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
thực chất là hai tội độc lập bao gồm: Tội cố ý gây thương tích cho người khác
(với hậu quả là thương tích, vết thương để lại trên bộ phận, cơ thể của con
người) và tội cố ý gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (với hậu quả là làm
tổn hại đến sự vận hành bình thường của các chức năng, bộ phận trên cơ thể con
người). Tuy nhiên, do hành vi và hậu quả của hai tội phạm này có quan hệ chặt
chẽ với nhau nên được các nhà làm luật xếp vào cùng một Điều luật (Điều 134
BLHS năm 2015 sửa đổi, bổ sung 2017).
Vì vậy, để phù hợp với khái niệm về tội phạm, học viên xin đưa ra khái
niệm về tội cố ý gây thương tích và gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
như sau:
“Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
là hành vi do người có năng lực trách nhiệm hình sự cố ý thực hiện gây thương
tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác một cách trái pháp luật, xâm
phạm đến quyền bất khả xâm phạm về sức khỏe của con người được Luật Hình
sự bảo vệ.”
Từ cơ sở khái niệm về định tội danh và khái niệm tội cố ý gây thương tích
hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, chúng tôi xin đưa ra khái niệm về
định tội danh Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người
khác như sau:

“Định tội danh Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác là hoạt động áp dụng pháp luật, mang tính quyền lực nhà nước do cơ
quan, người có thẩm quyền thực hiện trên cơ sở các chứng cứ có liên quan đến

12


các tình tiết, sự kiện thực tế của vụ án để phân tích, đối chiếu, so sánh và kết
luận sự chính xác giữa hành vi của một người có năng lực trách nhiệm hình sự
cố ý thực hiện nhằm gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người
khác một cách trái pháp luật được Bộ luật Hình sự quy định với các tình tiết, sự
kiện đã diễn ra trên thực tế, qua đó làm tiền đề để quyết định những vấn đề khác
trong việc xử lý tội phạm.”
1.1.2. Đặc điểm định tội danh Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại
cho sức khỏe của người khác
Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác mang những đặc điểm của định tội danh nói chung, bên cạnh đó cịn
phải dựa trên những đặc điểm đặc trưng của tội phạm này. Từ khái niệm đã phân
tích, những đặc điểm của định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại
cho sức khỏe của người khác được phản ánh qua những nội dung sau:
Thứ nhất, định tội với tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe
của người khác là hoạt động nhận thức logic trên cả cơ sở thực tế lẫn cơ sở lý luận.
Về mặt thực tế, đó là việc các chủ thể đánh giá các chứng cứ có liên quan đến việc
định tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho đến sức khỏe của người khác đã
diễn ra trong thế giới khách quan, đó có thể là kết quả giám định thương tật, loại
hung khí thực hiện, hành vi, động cơ, mục đích thực hiện hành vi gây thương tích
hoặc tổn hại sức khỏe,… Về mặt lý luận, đó là việc các chủ thể phân tích, đánh giá
nội dung các dấu hiệu pháp lý được quy định tại Điều 134 BLHS, cũng như kết hợp
với phần chung của BLHS để đưa so sánh và kết luận việc có hay khơng một hành
vi cấu thành tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác. Tuy nhiên, cũng cần xác định rõ, pháp luật ln mang tính tổng qt, nó
khơng thể phản ánh chi tiết hết tất cả các mặt của đời sống xã hội vốn rất phong
phú và đa dạng này. BLHS không chỉ ra cặn kẽ bằng việc liệt kê hành vi nào là
hành vi gây thương tích, hành vi nào là hành vi gây tổn hại cho sức khỏe, vì vậy khi
đối chiếu các dấu hiệu pháp lý của cấu thành tội phạm với các dấu hiệu thực tế đã
diễn ra, xác định độ tương ứng và phù hợp giữa cả 2

13


dấu hiệu thuộc 2 mặt đối lập nhau thì mới có thể kết luận được chính xác tội
phạm có diễn ra hay không, đồng thời buộc người đã thực hiện hành vi đó phải
chịu trách nhiệm pháp lý về hành vi cố ý gây thương tích hoặc tổn hại cho sức
khỏe của người khác mà người đó đã thực hiện, hay chính xác là phải chịu trách
nhiệm hình sự.
Thứ hai, định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức
khỏe của người khác là một hoạt động áp dụng pháp luật, đồng thời do tính đặc thù
trong xử lý tội phạm mà hoạt động này chỉ do các cơ quan nhất định tiến hành, hay
còn gọi là các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng bao gồm: Cơ quan có thẩm
quyền điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án. Là một hoạt động đặc thù, định tội danh
tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác chỉ được
tiến hành trong các giai đoạn tố tụng hình sự (khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ án
hình sự), mỗi giai đoạn do mỗi cơ quan khác nhau giữa vai trị chủ đạo và là chủ
thể chính trong việc thực hiện hoạt động lựa chọn đúng quy phạm pháp luật hình sự
để áp dụng đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội cụ thể đã được thực hiện trong
thực tế khách quan và từ đó kết luận là hành vi đó có đầy đủ các dấu hiệu pháp lý
của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được
quy định trong pháp luật hình sự thực định hay khơng. Kết luận đó ở mỗi giai đoạn
được thể hiện dưới một văn bản pháp lý tố tụng hình sự nhất định, trong giai đoạn
khởi tố là quyết định khởi tố hay khơng khởi tố vụ án hình sự, trong giai đoạn điều

tra là kết luận điều tra đề nghị truy tố hoặc kết luận điều tra và quyết định đình chỉ
điều tra, trong giai đoạn truy tố là quyết định truy tố bằng cáo trạng hoặc quyết định
đình chỉ vụ án và trong giai đoạn xét xử đó là bản án về việc kết tội hay khơng có
tội. Việc xác định tội danh phải chính xác và phù hợp với các tình tiết thực tế khách
quan của vụ án mà các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng đã thu thập được,
phải căn cứ vào các quy định của BLHS về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn
hại cho sức khỏe của người khác để đánh giá.

Thứ ba, việc định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho
sức khỏe của người khác phải tuân thủ nghiêm chỉnh các quy phạm của luật nội
14


dung – được quy định trong BLHS hiện hành về các dấu hiệu pháp lý, cấu thành
tội phạm cơ bản của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác và luật hình thức – được quy định trong BLTTHS về trình tự, thủ tục
giải quyết vụ án về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác. Trong các giai đoạn tố tụng, định tội danh luôn phải được tiến hành
trước, trên cơ sở đó mới tiến hành được việc xác định khung hình phạt và quyết
định hình phạt đối với tội cố ý gây thương tích hoặc tổn hại cho sức khỏe của
người khác. Vì vậy, mọi sự vi phạm trong việc định tội danh tội cố ý gây thương
tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác đều có thể dẫn đến oan, sai
hoặc bỏ lọt tội phạm, người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho
sức khỏe của người khác.
Thứ tư, với bản chất là hoạt động áp dụng pháp luật hình sự, định tội danh
tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được tiến
hành theo 4 bước cơ bản sau:
Bước 1: Xem xét, đánh giá các tình tiết, sự kiện khách quan của vụ án đã
xảy ra với sự thật khách quan và các quy định của pháp luật về tội cố ý gây
thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

Đây là giai đoạn bắt đầu của việc định tội danh, người định tội danh một
mặt phải đánh giá các tình tiết, dấu vết về vụ án so với sự thật thực tế đã diễn ra,
xem xét các chứng cứ, dấu vết xảy ra đúng với sự kiện khách quan hay khơng,
mặt khác cịn phải xem xét các tình tiết, sự kiện của vụ án có phù hợp với các
quy định của pháp luật hình sự về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho
sức khỏe người khác không (chẳng hạn một người bị thương tích, nghi ngờ do bị
axit làm bỏng thân thể thì phải xác định có hành vi tạt axit hay không, axit làm
bỏng thân thể người bị thương là gì, axit đó thực tế có khả năng làm bỏng đến
đâu, hàm lượng axit là bao nhiêu, hàm lượng đó có khả năng gây ra vết bỏng
khơng…). Việc này đòi hỏi người định tội danh phải thực sức khách quan, tồn
diện, vơ tư, khơng suy diễn, kết luận thiếu chính xác.

15


Bước 2: Nhận thức đầy đủ, chính xác và logic trong nội dung các quy
phạm pháp luật về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác.
Mỗi tội phạm đều được có một cấu thành tội phạm riêng biệt được thiết
lập bởi hệ thống dấu hiệu pháp lý có tính liên kết chặt chẽ với nhau. Cùng với
đó, các quy định của pháp luật mang tính khái qt và trừu tượng cao, vì vậy, khi
đánh giá sự kiện thực tế so với cấu thành tội phạm về tội cố ý gây thương tích
hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được BLHS quy định thì người
định tội danh phải đánh giá một cách khoa học, căn cứ vào thực tế khách quan
sao cho việc định tội danh có tính thuyết phục cao.
Bước 3: Lựa chọn chính xác căn cứ pháp luật áp dụng đối với sự kiện thực
tế. Lựa chọn chính xác ở đây không chỉ được hiểu là việc lựa chọn đúng điểm,
khoản, điều của BLHS về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe
của người khác mà còn là các quy định chung của pháp luật hình sự về xác định
chính xác, tồn vẹn, đầy đủ trách nhiệm hình sự đối với người đã thực hiện hành

vi

phạm tội như việc chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt,…
Bước 4: Ra văn bản kết luận về việc định tội danh tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Sau khi đã đối chiếu, kiểm tra,
đánh giá chính xác, người định tội danh ra một văn bản pháp lý nhất định nhằm
khẳng định kết quả thực hiện việc định tội danh của mình. Văn bản phải đảm
bảo sức thuyết phục về tính phù hợp giữa sự việc phạm tội thực tế với cấu thành
tội phạm và những quy định về trách nhiệm hình sự của tội cố ý gây thương tích
hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.
1.2. Ý nghĩa định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại
cho sức khỏe của người khác
Là giai đoạn cơ bản nhất của việc áp dụng quy phạm pháp luật hình sự, việc
định tội danh nói chung và định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại
cho sức khỏe của người khác ý nghĩa hết sức quan trọng. Hoạt động định tội danh
của các chủ thể dẫn đến hai kết quả đối ngược nhau: định tội danh đúng và định

16


tội danh sai. Vì vậy, định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho
sức khỏe của người khác có ý nghĩa về chính trị - xã hội và pháp luật.
Thứ nhất, ý nghĩa về mặt chính trị - xã hội.
Như đã đề cập, về bản chất hoạt động định tội danh tội cố ý gây thương
tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là một hoạt động áp dụng
pháp luật hay chính là một hoạt động thực hiện quyền lực nhà nước do các cơ
quan, người có thẩm quyền thay mặt Nhà nước thực hiện quyền lực nhà nước.
Chính vì vậy, hoạt động định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại
cho sức khỏe của người khác có ý nghĩa về chính trị sâu sắc. Thể hiện ở chỗ:

Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác góp phần quan trọng bảo vệ quyền bất khả xâm phạm về tính mạng,
thân thể của mọi người trong xã hội, đảm bảo các quy định của Hiến pháp:“ Mọi
người có quyền sống. Tính mạng con người được pháp luật bảo hộ. Khơng ai bị
tước đoạt tính mạng trái luật.”9 “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về
thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm; khơng bị
tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm
phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm.” 10. Từ đó, đảm bảo
các chủ trương, đường lối mà Đảng và Nhà nước đã đặt ra.
Việc định tội danh đúng hỗ trợ cho việc thực hiện các nguyên tắc tiến bộ
đã được thừa nhận như: nguyên tắc pháp chế, dân chủ, bình đẳng, cơng minh,
nhân đạo… góp phần thực hiện tốt các nhiệm vụ của BLHS, duy trì được sự
bình thường trong trật tự xã hội.
Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác có kết quả là: khẳng định có tội hoặc khẳng định vơ tội. Vì vậy, việc
định tội danh đúng góp phần quan trọng trong phịng chống oan, sai. Bên cạnh đó,
cũng là cơng cụ hữu hiệu nhằm hạn chế việc lộng quyền của một số đối tượng tha
hóa gây ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
9 Quốc hội, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Hà Nội, 2013, Điều 19.
10 Quốc hội, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Hà Nội, 2013, Điều 20.

17


Ngoài ra, việc định tội danh hay rộng hơn là xử lý tội phạm có ảnh hưởng
trực tiếp đến đời sống xã hội. Vì vậy, việc định tội danh cũng có ý nghĩa về mặt
xã hội. Định tội danh đúng góp phần đảm bảo cơng lý trong xã hội, người phạm
tội bên cạnh chịu trách nhiệm hình sự và hình phạt trước pháp luật còn phải chịu
trách nhiệm trước bị hại – khắc phục, bồi thường những thương tích, tổn hại do
hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe mà mình đã thực

hiện, loại bỏ được những hành vi nguy hiểm cho xã hội, đảm bảo sự công bằng
cho những nạn nhân của hành vi phạm tội gây thiệt hại. Từ đó, tạo dựng, củng
cố được sự tin tưởng vững chắc của người dân vào hoạt động của các cơ quan
Nhà nước, góp phần giảm thiểu tình trạng tệ nạn, tội phạm trong xã hội, đảm bảo
trật tự an toàn xã hội. Ngược lại, việc định tội danh sai sẽ làm giảm uy tín của
các cơ quan có thẩm quyền trước nhân dân, làm giảm đi tính hiệu quả của cơng
tác đấu tranh, phịng chống tội phạm hiệu nay, dễ dẫn đến tình trạng bất ổn trong
xã hội ngày càng tăng cao.
Thứ hai, ý nghĩa về mặt pháp luật.
Hoạt động định tội danh là tiền đề cho việc áp dụng các quy định của pháp
luật hình sự và tố tụng hình sự. Như đã đề cập, định tội danh là một trong ba giai
đoạn của việc xử lý tội phạm và kết quả của hoạt động định tội danh chính là cơ sở
cho việc xác định trách nhiệm hình sự và quyết định hình phạt. Hay nói cách khác,
chỉ khi xác định được tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức
khỏe của người khác thì cơ quan, người có thẩm quyền mới có cơ sở để áp dụng
chế tài cũng như các chế định khác của BLHS trong xử lý tội phạm như: miễn trách
nhiệm hình sự, miễn hình phạt, án treo… cho người được xác định đã thực hiện
hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Định
tội danh đúng thì việc xác định trách nhiệm hình sự, quyết định hình phạt mới đảm
bảo tính đúng đắn và khách quan, ngược lại, nếu định tội danh sai sẽ dẫn đến làm
oan người vô tội, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của họ.

Cũng đã đề cập ở trên, kết quả của việc định tội danh được thể hiện bằng
một văn bản kết luận của cơ quan, người có thẩm quyền. Trong tố tụng hình sự,
18


đó là các văn bản tố tụng hình sự. Chỉ khi xác định đúng tội danh tội cố ý gây
thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác của mình một người
thì cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng mới có thể áp dụng các quy

định của BLTTHS như về các biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế hay
các quyết định quan trọng như khởi tố vụ án, khởi tố bị can, kết luận điều tra,
cáo trạng, bản án…
Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác góp phần đưa các quy định của pháp luật, cụ thể là các quy định của
BLHS vào thực tiễn xã hội. Chính vì vậy, việc định tội danh cịn có ý nghĩa quan
trọng trong việc kiểm tra tính phù hợp của các quy phạm pháp luật hình sự về tội
cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong thực
tiễn. Từ đó chỉ ra được những mâu thuẫn, chồng chéo, khó hiểu trong quy định
của pháp luật còn tồn tại, là cơ sở thực tiễn cho các nhà làm luật thực hiện việc
nghiên cứu và đưa ra những giải pháp sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật
sao cho ngày càng phù hợp với thực tiễn. Từ đó, tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc
cho việc xử lý hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác. Góp phần đảm bảo cho pháp luật được thực thi nghiêm chỉnh, bảo
vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, giữ vững trật tự, an toàn xã hội.
1.3. Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về định tội danh tội cố ý gây
thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
1.3.1. Cơ sở lý luận
Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của
người khác là một hoạt động nhận thức địi hỏi tính logic cao. Vì vậy, bên cạnh
các quy định của BLHS thì người định tội danh cịn phải dựa trên cơ sở lý luận
khoa học về mơ hình pháp lý cụ thể của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn
hại cho sức khỏe của người khác để thực hiện hoạt động này. Mơ hình pháp lý
về một tội phạm cụ thể mà chủ thể thực hiện định tội danh dưa vào được gọi là
cơ sở lý luận của việc định tội danh.
Cơ sở lý luận hay cơ sở khoa học của định tội danh tội cố ý gây thương tích
hoặc gây tổn hại cho sức khỏe cùa người khác chính là cấu thành tội phạm của tội

19