chuong 1

Chương 1
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
MỤC TIÊU CỦA BÀI HỌC
 Tìm hiểu Quan điểm về vật chất
Tìm hiểu Quan điểm về ý thức
Tìm hiểu Mối quan hệ giữa VC vàYT
Xác lập Lập trường thế giới quan DVBC
 Xác lập nguyên tắc khách quan
Phát huy tính năng động chủ quan
của ý thức


I. CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA
DUY VẬT BIỆN CHỨNG
1. Vấn đề cơ bản của triết học, CNDV và CNDT

a. Vấn đề cơ bản của triết học: 1 vấn đề
Mối quan hệ giữa: Cái nào có trước, cái nào
có sau, cái nào có trước cái nào,/ con
người hiểu biết về thế giới hay không
Tư duy
Ý thức
Tinh thần

Vật chất
Tự nhiên


Vấn đề cơ bản
của triết học: 2 mặt
BẢN THỂ LUẬN:

giữa vật chất-ý thức, cái
nào có trước, cái nào có sau,
cái nào quyết định cái nào?

NHẬN THỨC LUẬN:
con người có khả năng
Nhận thức được thế giới
hay khơng?

Ý thức là
Vật chất là
tính thứ nhất tính thứ nhất

nhận thức khơng nhận
được
thức được

CNDV
CNDT

thuyết bất
khả tri


b/ Sự đối lập giữa hai quan điểm duy vật và duy tâm
trong việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học:

CNDT
-Ý thức
-Sự thiếu hiểu biết

-Do sự cố tình của lực
lượng phản tiến bộ
trong xã hội

CNDV
- Vật chất
-Do hiểu biết khoa học
-Gắn với lực lượng tiến bộ
trong xã hội


b/ CNDT
CNDT
Chủ quan
Quá đề cao ý thức
cá nhân gạt bỏ đi
vai trò của nhân tố
khách quan

CNDT
Khách quan

?

Ma, quỷ, bụt, tiên,
Chúa trời, mệnh trời,
Số phận, linh hồn,

Tơn giáo, tín ngưỡng,
mê tín dị đoan có phải

CNDT hay khơng?
Chủ nghĩa duy tâm có phải
hồn tồn là tiêu cực khơng?


• - Hình thức duy tâm nào?
1. Cái đẹp khơng phải ở đôi má hồng của
người thiếu nữ mà ở trong đơi mắt của kẻ
si tình”
2. Vua là thiên tử, thừa mệnh trời cai trị
muôn dân
3. Người gầy, xanh xao là do bị người âm
theo
4. Cô ta chữa khỏi bệnh ung thư là do ln
có sự lạc quan về mặt tinh thần


2. Chủ nghĩa duy vật biện chứng, hình thức phát
triển cao nhất của chủ nghĩa duy vật
CNDV chất phác: thời cổ đại,
dựa trên quan sát, chưa chứng
minh bằng khoa học
a/ CNDV

-

-

CNDV siêu hình: thời cận đại,
nhìn thế giới như một cỗ máy, các

bộ phận rời rạc nhau
CNDV biện chứng: Mác- Lênin,
là hình thức hồn bị nhất, vật chất
gắn với vận động, phát triển và
liên hệ nhau


II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý
THỨC VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC

- CNDT
1. Vật
Chất

- CNDV cũ: cổ đại, siêu hình
- CNDV biện chứng


THUYẾT NGŨ HÀNH
KIM
THỔ

HỎA

THỦY

MỘC

Bản thể của vạn vật được quy 5 tố chất căn
bản, tồn tại trong mối quan hệ

SINH – KHẮC


" về cơ bản vũ trụ được tạo thành bởi một
nguyên tố duy nhất , nguyên tố ấy là
nước „

Thalès de Milet


“Thế giới vật chất đã, đang và sẽ vĩnh viễn là ngọn lửa bất diệt,
bùng cháy lên và lụi tàn theo Logos của nó”
“Thần khơng tham gia vào việc sáng tạo và tiêu diệt thế giới
mà đối với con người cần phải lắng nghe tiếng nói của tự nhiên”


Mơ hình ngun tử của Đemocrrit
và mơ hình ngun tử của
Vật lý học hiện đại
Mọi tồn tại trong thế giới đều được tạo nên từ các nguyên tử
-phần tử cuối cùng khơng thể phân chia –
-giữ vai trị là bản nguyên của thế giới


- Đặc điểm quan niệm về vật chất
thời cổ đại.
+ Ưu điểm là duy vật trong cách giải
thích nhưng mang tính sơ khai, chất
phác
+ Hạn chế: đồng nhất vật chất

với vật thể


Isaac
Newton

Vật
chất

m

Vật chất phải có khối lượng
Vật chất - khơng gian - thời gian vận động tách rời nhau


W. Rơnghen đã phát hiện ra tia X
vào những năm 1800
Vật chất đã biến mất, bản chất của thế giới là phi vật chất


“Vật chất là phạm trù
triết học dùng để chỉ
thực tại khách quan,
được đem lại cho con
người trong cảm giác,
được cảm giác chép lại,
chụp lại, phản ánh và
tồn tại không lệ thuộc
vào cảm giác”

(V.I.Lênin: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ,
Mátxcơva, 1980, t.18, tr. 151).


“Vật

chất là một phạm trù TH
Với tính cách là một PTrù TH, V
không đồng nhất với vật thể
VC là cái vô hạn, vô tận,bâat die
Nội dung
định nghóa VC

Vật chất tồn tại khách quan,
bên ngoài, không lệ thuộc
vào cảm giác.
Khi VC tác động vào giác
quan
thì gây ra cảm giác. Cảm
giác,
tư duy, YT chỉ là sự phản
ánh của VC


Vật chất là vô cùng, vô tận,


- Ý nghĩa định nghĩa vật chất của Lênin:
+ Khắc phục hạn chế trong quan niệm về vật

chất trước đây, đồng nhất vật chất với vật thể
+ Trang bị thế giới quan khoa học mở đường
cho các khoa học đi sâu tìm hiểu thế giới, tìm thêm
những dạng mới của vật chất.
+ Khẳng định con người có thể nhận thức được
thế giới, đem lại niềm tin cho con người trong việc
nhân thức và cải tạo thế giới, chống thuyết bất khả tri
+ Chỉ ra tính thứ nhất của vật chất, tính thứ hai
của ý thức, chống quan điểm duy tâm, khắc phục cuộc
khủng hoảng về thế giới quan trong vật lý học


2. Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
a/ Vận động:
“Vận động, hiểu theo nghĩa
chung nhất, tức được hiểu, là
một phương thức tồn tại của
vật chất, là một thuộc tính cố
hữu của vật chất, thì bao gồm
tất cả mọi sự thay đổi và mọi
quá trình diễn ra trong vũ trụ,
kể từ sự thay đổi vị trí đơn giản
cho đến tư duy”
(Ph. Ănghen)


Thơng qua vận
động sự vật mới bộc
lộ nó là gì, như thế nào

Chuyển dịch vị trí của vật thể trong khơng gian


dòng điện
tử

E quay xung quanh
hạt nhân

Bom nguyên tử:
hiện tượng phân rã hạt nhân
Giải phóng năng lượng


NaOH + HCl = NaCl + H2O
Fe + H2SO4 = FeSO4 + H2