CHUONG 9 TUONG QUAN HOI QUY phan 1

Liên hệ giữa 2 biến số

LIÊN HỆ GIỮA 2 BIẾN SỐ

Đo lường mối liên hệ giữa 2 biến số.
Loại thiết kế nghiên cứu
Hai nhóm
đối tượng
gồm các cá
nhân khác
nhau

Ba hay
nhiều nhóm
đối tượng
gồm các cá
nhân khác
nhau

Trước và sau
nghiên cứu
trên cùng các
đối tượng

Liên hệ giữa hai biến
số

Liên tục
(phân phối
chuẩn)

t-test khơng
ghép cặp

Phân tích
phương sai

t-test ghép
cặp

Hồi qui tuyến tính và
tương quan pearson

Danh định

2 bảng 2 x
n

2 bảng 3 x
n

Test
McNema
r

Hệ số của bảng n x m
(OR, RR…)

Loại biến
số

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương


TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

1

2

2

Liên hệ giữa 2 biến định tính
Liên hệ giữa 2 biến định tính

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

3

4

4

1


Liên hệ giữa 2 biến định tính

Liên hệ giữa 2 biến định tính
Khảo sát mối liên hệ giữa yếu tố “hút thuốc” với “viêm
phế quản mãn”.

Bệnh

Không bệnh

Tổng

Hút thuốc

300

200

500

Không thuốc

200

300

500

Tổng

500

500

1000

(1) Kiểm định tương quan: Test Chi bình phương
1- Đặt H0
2- Lập bảng 2x2
3- Tính 2
4- Tìm 2 ngưỡng
5- So sánh 2 với 2 ngưỡng
6- Kết luận

Cần trả lời 2 câu hỏi:
(1) Có mối liên hệ giữa yếu tố bệnh và yếu tố phơi nhiễm khơng?
(2) Nếu có, độ mạnh của mối liên hệ này như thế nào?
TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

5

5

6

6

Liên hệ giữa 2 biến định tính

Nhắc lại

(2) Độ mạnh của mối liên hệ này như thế nào?

Tỷ lệ (proportion) là 1 phân số có tử số là một

phần của mẫu số.

Có thể sử dụng:
- Nguy cơ tương đối: RR (nghiên cứu
Cohort)
- Tỉ số chênh : OR (nghiên cứu Bệnh
chứng)

Tỉ lệ nam/dân số = 49%
Tỷ số (ratio) là 1 phân số có tử số khơng bao
gồm trong mẫu số.
Tỉ số bé trai/bé gái = 112/100
TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

7

7

8

8

2


Đo lường ảnh hưởng

Đo lường ảnh hưởng

Nguy cơ

Số chênh (Odds)

Là xác suất của 1 bệnh có thể xảy ra trong 1 thời gian
nhất định nào đó.

Có nguồn gốc trong văn hóa đánh bạc từ nước Anh.
Được thể hiện bằng tỉ số giữa tỉ lệ xảy ra sự kiện đó so
với tỉ lệ khơng xảy ra sự kiện đó.

Được thể hiện bằng tỉ lệ giữa số trường hợp mắc bệnh
so với tổng số các trường hợp quan sát.

Nếu trong số 100 bệnh nhân có 10 người mắc bệnh trong một
thời gian theo dõi, thì odds được tính là:
odds = 0.1 / 0.9 = 0.11

Nếu trong số 100 bệnh nhân có 10 người mắc bệnh trong
một thời gian theo dõi, thì nguy cơ mắc bệnh (kí hiệu p) là:
p = 10 / 100 = 0.10

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

9

9

10

10

Đo lường ảnh hưởng

Đo lường ảnh hưởng

Nguy cơ tương đối (Relative Risk – RR)

Nguy cơ tương đối (Relative risk)

Tỷ số giữa nguy cơ mắc bệnh ở nhóm tiếp phơi
nhiễm so với nguy cơ mắc bệnh ở nhóm chưa phơi
nhiễm.

Được sử dụng trong nghiên cứu đồn hệ (cohort study).

Bệnh

Khơng
bệnh

Tổng
a+b

Phơi nhiễm

a

b

Khơng phơi nhiễm

c

d

c+d

a+c

b+d

a+b+c+d

Tổng

Nguồn: bài giảng của GS. Nguyễn Văn Tuấn

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

11

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

11

12

12

3


Đo lường ảnh hưởng

Đo lường ảnh hưởng

Nguy cơ tương đối (Relative risk)

Tỉ số chênh (Odds ratio)
Tỷ số số chênh có bệnh trên khơng bệnh ở nhóm phơi nhiễm
so với số chênh có bệnh trên khơng bệnh ở nhóm khơng
phơi nhiễm.

Diễn giải RR
RR =1: YT phơi nhiễm không liên quan với bệnh
RR >1: YT phơi nhiễm làm tăng khả năng mắc bệnh,
(Yếu tố nguy cơ)
RR <1: YT phơi nhiễm làm giảm khả năng mắc bệnh
(Yếu tố bảo vệ)

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

Bệnh

Tổng
a+b

Phơi nhiễm

a

b

Không phơi nhiễm

c

d

c+d

a+c

b+d

a+b+c+d

Tổng

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

13

13

Không
bệnh

14

14

Đo lường ảnh hưởng

Đo lường ảnh hưởng

Tỉ số chênh (Odds ratio)

Tỉ số chênh (Odds ratio)
Diễn giải OR
OR>1: khả năng mắc bệnh cao hơn khả năng không
mắc bệnh.
OR=1 khả năng mắc bệnh tương đương với khả
năng không mắc bệnh.
OR<1: khả năng mắc bệnh thấp hơn khả năng
không mắc bệnh.

Nguồn: bài giảng của GS. Nguyễn Văn Tuấn

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

15

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

15

16

16

4


Điểm chính






Cả RR và OR đều là những chỉ số phản ánh mối
tương quan giữa một yếu tố phơi nhiễm và một kết
cục (bệnh, chết, hồi phục…).

Liên hệ giữa

RR là chỉ số cần biết và có thể diễn dịch dễ dàng,
trực tiếp nói lên nguy cơ mắc bệnh tăng hay giảm
hoặc khơng tăng khơng giảm.

1 biến định tính và 1 biến định lượng

OR chỉ là ước số của RR trong trường hợp tỷ lệ
bệnh (kết cục) trong quần thể thấp hơn 10%; nhưng
sự diễn dịch của OR không dễ hiểu.
Nguồn: bài giảng của GS. Nguyễn Văn Tuấn

TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

17

17

18

Dùng kiểm định t
Bước 1: Đặt giả thiết H0
Bước 2: Chọn cơng thức kiểm định.
Bước 3: Tính giá trị t từ công thức kiểm định
Bước 4: Xác định giá trị t ở ngưỡng α = 0.05 với
độ tự do là ∞
nếu n ≥ 30
độ tự do là (n-1) nếu n < 30
Bước 5: so sánh t và tα=0.05
Nếu t > tα=0.05  p < α  Bác bỏ giả thuyết H0
Nếu t < tα=0.05  p > α  chấp nhận giả thuyết H0
Bước 6: Kết luận
Có MLH có ý nghĩa thống kê….. (pKhơng có MLH có ý nghĩa thống kê….. (p>?) nếu chấp
nhận H0
TS.BS. Nguyễn Ngọc Vân Phương

19

19

5