De cuong sinh 8 ki 2

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TRƯỜNG THCS ĐIỆP NÔNG. ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP KÌ 2 - SINH HỌC 8 C©u 1: Đặc điểm, vai trò chủ yếu và nguồn cung cấp của vitamin và muối khoáng? Khẩu phần ăn phải như thế nào để có đủ vitamin và muối khoáng? a. Vitamin * Khái niệm: Vitamin là hợp chất hóa học đơn giản, là thành phần cấu trúc của nhiều Enzim, đảm bảo sự hoạt động sinh lí bình thường của cơ thể. * Đặc điểm: + Vitamin có nhiều trong thịt, rau, quả tươi. + Vitamin là hợp chất hữu cơ có trong thức ăn, với 1 liều lượng nhỏ nhưng cần thiết cho sự sống. + Vitamin là thành phần cấu trúc của nhiều Enzim tham gia các phản ững chuyển hóa năng lượng của cơ thể. + Cơ thể người và động vật không thể tổng hợp được vitamin mà phải lấy từ thức ăn. + Vitamin gồm 2 nhóm chính: Nhóm vitamin tan trong dầu, mỡ: A, D, E, K,... Nhóm vitamin tan trong nước: C, nhóm B (B1, B2, B3, B6, B10, B12,...). * Các loại vitamin chủ yếu: Loại vitamin. Vai trò chủ yếu. Nguồn cung cấp. Bơ, trứng dầu cá. Thực vật Nếu thiếu sẽ làm cho biểu bì kém có màu vàng, đỏ, xanh bền vững, dễ bị nhiễm trùng, giác Vitamin A thẫm, có chứa chất mạc mắt khô, có thể dẫn đến mù caroten, chất tiền vitamin lòa A Là loại vitamin duy nhất Cần cho sự chuyển hóa canxi và được tổng hợp ở da dưới photpho. Nếu thiếu, trẻ em sẽ mặc Vitamin D ánh sáng mặt trời. Có bệnh còi xương, người lớn sẽ bị trong bơ, trứng, sữa, dầu loãng xương cá. Cần cho sự phát dục bình thường Gan, hạt nảy mầm, duầ Vitamin E của cơ thể. Chống lão hóa, bảo vệ thực vật…… tế bào Chống lão hóa, chống ung thư. Rau xanh, cà chua, hoa Vitamin C Nếu thiếu sẽ làm mạch máu giòn, quả tươi gây chảy máu, mắc bệnh xcobut Tham gia vào quá trình chuyển Vitamin Hạt ngũ cốc, thịt lợn, hóa. Nếu thiếu sẽ mắc bệnh tê B1 trứng, gan phù, viêm dây thần kinh Vitamin Nếu thiếu sẽ gây viêm loét niêm Hạt nnguoi cốc, thị bò, B2 mạc trứng, gan Vitamin Nếu thiếu sẽ mắc bệnh viêm da, Lúa gạo, cá hồi, cà chua, B6 ngô vàng……. suy nhược Vitamin Có trong gan cá biển, sữa. Nếu thiếu sẽ gây bệnh thiếu máu B12 Trứng, phomat, thịt..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> b. Muối khoáng: Muối khoáng là thành phần quan trọng của tế bào, đảm bảo cân bằng áp suất thẩm thấu và lực trương của tế bào, tham gia vào thành phần cấu tạo của nhiều enzim đảm bảo quá trình trao đổi chất và năng lượng. * Các loại muối khoáng chính: Tên muối Vai trò chủ yếu Nguồn cung cấp khoán g Là thành phần quan trọng trong dịch nội bào trong nước mô, huyết tương. Có trong muối ăn. Có Natri và Tham gia các hoạt động co cơ, trao đổi nhiều trong tro thực kali chất ở tế bào, hình thành và dẫn tuyền vật xung thần kinh Là thành phần chủ yếu của xương và Cơ thể chỉ hấp thụ răng. Có vai trò quan trọng trong quá canxi khi có mặt của Canxi trình đông máu, phân chia tế bào, hoạt vitamin D. Có nhiều động của cơ, trao đổi glicozen, dẫn trong sữa, trứng, rau xanh truyền xung thần kinh là thành phần cấu tạo của hemoglobin Thịt, cá, gan, trứng, Sắt trong hồng cầu các loại đậu Có trong đồ ăn biển, là thành phần cấu tạo của hoocmon dầu cá, muối iod, rau Iod tuyến giáp trồng trên đất nhiều iod Là thành phần cấu tạo của nhiều Có trong nhiều loại Kẽm enzim. Cần thiết cho sự phát triển bình thức ăn, đặc biệt là thường của cơ thể thịt. Có nhiều trong thịt Lưu Là thành phần cấu tạo của nhiều bò, cừu, gan, cá, huỳnh hoocmon và vitamin trứng, đậu Photph Là thành phần cấu tạo của nhiều Có nhiều trong thịt, o enzim. cá c. Khẩu phần ăn cần: + Phối hợp nhiều loại thức ăn (động vật và thực vật) để cung cấp đủ vitamin và muối khoáng. + Sử dụng muối Iot hàng ngày. + Chế biến thức ăn hợp lý để chống mất vitamin: không sát gạo quá trắng, không vo gạo quá kĩ, khi luộc rau không nên mở vung, tăng cường các món hầm, hạn chế các món rán, ... + Trẻ em nên tăng cường muối Canxi, người mẹ mang thai cần tăng cường các loại thức ăn giàu chất sắt. Câu 2: Nhu cầu dinh dưỡng của mỗi người, giá trị dinh dưỡng của thức ăn phụ thuộc vào những yếu tố nào? * Nhu cầu dinh dưỡng của mỗi người là không giống nhau, phụ thuộc vào các yếu tố: + Giới tính: Nam có nhu cầu dinh dưỡng coa hơn nữ + Trạng thái cơ thế: người có kích thước lớn có nhu cầu cao hơn. Người bệnh mới ốm khỏi, cần nhiều dinh dưỡng hơn để phục hồi sức khỏe + Dạng hoạt động: người lao động nặng có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn vì tốn nhiều năng lượng hơn.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> + Lứa tuổi: Trẻ em có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn người già, ngoài việc đảm bảo cung cấp đủ năng lượng, mà còn cần để xây dựng cơ thể, giúp cơ thể lớn lên. * Giá trị dinh dưỡng của thức ăn biểu hiện ở: + Thành phần các chất hữu cơ (protein, lipit, gluxit, ...), muối khoáng, vitanmin. + Năng lượng tính bằng Calo chứa trong nó. * Giá trị dinh dưỡng của một số loại thức ăn: Loại thực phẩm Tên thực phẩm Giàu Gluxit Gạo, ngô, khoai, sắn, ... Giàu Lipit Dầu thực vật, mỡ động vật, ... Giàu Protein Thịt, cá, trứng, sữa, đậu, đỗ, . ... Nhiều Vitamin và muối khoáng Rau quả tươi, muối khoáng, ... 1gam protein được oxi hóa hoàn toàn giải phóng 4,1 kcal. 1gam gluxit được oxi hóa hoàn toàn giải phóng 4,3 kcal. 1gam lipit được oxi hóa hoàn toàn giải phóng 9,3 kcal. Câu 3: Khẩu phần? Nguyên tắc lập khẩu phần? * Khẩu phần: Là lượng thức ăn cung cấp cho cơ thể trong 1 ngày. * Nguyên tắc lập khẩu phần: + Đảm bảo đủ lượng thức ăn phù hợp với nhu cầu của từng đối tượng. + Đảm bảo cân đối thành phần các chất hữu cơ, cung cấp đủ muối khoáng và vitamin. + Đảm bảo cung cấp đũ năng lượng cho cơ thể. Cõu 4: Bài tiết là gỡ? Cỏc hoạt động bài tiết chớnh? Bài tiết đóng vai trò quan trọng nh thÕ nµo víi c¬ thÓ sèng ? HÖ bµi tiÕt níc tiÓu cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? a. Bài tiết là quá trình lọc và thải ra môi trờng ngoài các chất cặn bã do hoạt động trao đổi chất của tế bào thải ra, một số chất thừa đa vào cơ thể quá liều lợng để duy trì tính ổn định của môi trờng trong, làm cho cơ thể không bị nhiễm độc, đảm bảo các hoạt động diễn ra bình thờng. b. C¬ quan bµi tiÕt gåm: phæi, da, thËn (thËn lµ c¬ quan bµi tiÕt chñ yÕu). Cßn s¶n phÈm cña bµi tiÕt lµ CO2; må h«i; níc tiÓu. c. í nghĩa của bài tiết: duy trì tính ổn định của môi trờng trong, làm cho cơ thể không bị nhiễm độc, đảm bảo các hoạt động diễn ra bình thờng. d. Cấu tạo hệ bài tiết nước tiểu: - Hệ bài tiết nớc tiểu gồm: thận, ống dẫn nớc tiểu, bóng đái và ống đái. - Thận gồm 2 triệu đơn vị thận có chức năng lọc máu và hình thành nớc tiểu. Mỗi đơn vị chức n¨ng gåm cÇu thËn (thùc chÊt lµ 1 bói mao m¹ch), nang cÇu thËn (thùc chÊt lµ hai c¸i tói gåm 2 líp bµo quanh cÇu thËn) vµ èng thËn. Câu 5: Trình bày quá trình tạo thành nớc tiểu ở các đơn vị chức năng của thận ? Thực chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu lµ g× ? Sơ đồ quá trình thải nước tiểu? a- Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm 3 qu¸ tr×nh: Quá trình lọc máu. Quá trình hấp thụ lại. Quá trình bài tiết tiếp. Màng lọc là vách mao mạch với Có sử dụng năng lượng Có sử dụng năng lượng ATP các lỗ 30-40A ATP - Sự chênh lệch áp suất tạo ra Các chất được hấp thụ lại: Các chất được bài tiết lực đẩy các chất qua lỗ lọc + Các chất dinh dưỡng tiếp: + Các chất bã - Các tế bào máu và protein có +H2O + Các chất thuốc kích thước lớn hơn lỗ lọc nên +Các ion còn cần thiết + các ion thừa vẫn ở lại trong máu + Qua tr×nh läc m¸u ë cÇu thËn: m¸u tíi cÇu thËn víi ¸p lùc lín t¹o lùc ®Èy níc vµ c¸c chÊt hoµ tan cã kÝch thíc nhá qua lç läc (30-40 angtron) trªn v¸ch mao m¹ch vµo nang cÇu thËn.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> (c¸c tÕ bµo m¸u vµ pr«tªin cã kÝch thíc lín nªn kh«ng qua lç läc). KÕt qu¶ t¹o ra níc tiÓu ®Çu trong nang cÇu thËn. + Quá trình hấp thụ lại ở ống thận: nớc tiểu đầu đợc hấp thụ lại nớc và các chất cần thiết (chÊt dinh dìng, nước, c¸c ion cÇn cho c¬ thÓ...). Có sử dụng năng lượng ATP. + Qu¸ tr×nh bµi tiÕt tiÕp (ë èng thËn): Có sử dụng năng lượng ATP.Bµi tiÕt tiÕp các chất căn bã, các chất thuốc, các ion thừa, chÊt th¶i t¹o thµnh níc tiÓu chÝnh thøc.. * So sánh nước tiểu đầu với nước tiểu chính thức: Đặc điểm Nồng độ các chất hòa tan Chất độc, chất cặn bã Chất dinh dưỡng. Nước tiểu đầu Loãng Có ít Có nhiều. Nước tiểu chính thức Đậm đặc Có nhiều Gần như không có. b- Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu lµ qu¸ tr×nh läc m¸u. c. Thải nước tiểu: + Nước tiểu chính thức  ống góp  bể thận  ống dẫn nước tiểu  bóng đái  ống đái + Nước tiểu chỉ được thải ra ngoài khi lượng nước tiểu trong bóng đái lên tới 200ml đủ áp lực gây cảm giác buồn đi tiểu và cơ vòng ống đái mở ra kết hợp với sự co của cơ vòng bóng đái và cơ bụng giúp thải nước tiểu ra ngoài. Câu 6: Các tác nhân và tác hại đến hệ bài tiết nước tiểu? Các thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài tiết nước tiểu? a. Các tác nhân có hại cho hệ bài tiết nước tiểu: * Gồm: + Các vi khuẩn gây bệnh. + Các chất độc có trong thức ăn: thủy ngân, asenic, các độc tấ vi khuẩn, độc tố mật cá trắm, ... + Chế độ ăn uống không hợp lý. + Các chất vô cơ, hữu cơ trong nước tiểu kết tinh ở nồng độ thích hợp  sỏi.. * Tác hại:. Tổn thương của HBT nước tiểu Hậu quả Cầu thận bị viêm và suy thoái Quá trình lọc máu bị trì trệ, cơ thể bị nhiễm độc  chết Ống thận bị tổn thương hay làm Quá trình hấp thụ lại và bài tiết tiếp giảm  môi trường việc kém hiệu quả trong bị biến đổi. Ống thận bị tổn thương  nước tiểu hòa vào máu  đầu độc cơ thể. Đường dẫn nước tiểu bị nghẽn Gây bí tiểu  nguy hiểm đến tính mạng.. b. Các thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài tiết nước tiểu: C¸c thãi quen sèng khoa häc. 1. Thêng xuyªn gi÷ vÖ sinh cho toµn c¬ thÓ còng nh cho hÖ bµi tiÕt níc tiÓu. 2. KhÈu phÇn ¨n uèng hîp lÝ + Kh«ng ¨n qu¸ nhiÒu Pr«tein, qu¸ mÆn, qu¸ chua, qu¸ nhiÒu chÊt t¹o sái. + Kh«ng ¨n thøc ¨n thõa, «i thiu vµ nhiÔm chất độc hại.. C¬ së khoa häc. - H¹n chÕ t¸c h¹i cña vi sinh vËt g©y bÖnh. + Tr¸nh cho thËn lµm viÖc qu¸ nhiÒu vµ h¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o sái. + Hạn chế tác hại của các chất độc. + Tạo điều kiện cho quá trình lọc máu đợc thuËn lîi. + Uống đủ nớc. 3- Đi tiểu đúng lúc, không nên nhịn tiểu lâu Hạn chế khả năng tạo sỏi Câu 7 : Trình bày đặc điểm cấu tạo và chức năng của da ? a. Da cÊu t¹o gåm 3 líp:.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> + Líp biÓu b× gåm tÇng sõng vµ tÇng tÕ bµo sèng. + Líp b× gåm sîi m« liªn kÕt vµ c¸c c¬ quan: thụ quan, tuyến nhờn, cơ co chân lông, lông và bao lông, tuyến mồ hôi, dây thần kinh, mạch máu. + Líp mí díi da gåm c¸c tÕ bµo mì, mạch máu. b. Chøc n¨ng cña da: - B¶o vÖ c¬ thÓ: chèng c¸c yÕu tè g©y h¹i cña m«i trêng nh: sù va ®Ëp, sù x©m nhËp cña vi khuẩn, chống thấm nớc thoát nớc. Đó là do đặc điểm cấu tạo từ các sợi của mô liên kết, lớp mỡ díi da vµ tuyÕn nhên. ChÊt nhên do tuyÕn nhên tiÐt ra cßn cã t¸c dông diÖt khuÈn. S¾c tè da gãp phÇn chèng t¸c h¹i cña tia tö ngo¹i. - §iÒu hoµ th©n nhiÖt: nhê sù co d·n cña mao m¹ch díi da, tuyÕn må h«i, c¬ co ch©n l«ng, líp mì díi da chèng mÊt nhiÖt. - NhËn biÕt kÝch thÝch cña m«i trêng: nhê c¸c c¬ quan thô c¶m. - Tham gia hoạt động bài tiết qua tuyến mồ hôi. - Da còn là sản phẩm tạo nên vẻ đẹp của con ngời. Câu 8. Tác hại của da bẩn và da bị xây xát? Nguyên tắc và hình thức rèn luyện da? a. Da bẩn: + Là môi trường cho vi khuẩn phát triển. + Hạn chế hoạt động của tuyến mồ hôi. b. Da bị xây xát: + Tạo điều kiện cho sinh vật xâm nhập vào cơ thể gây nên các bệnh viêm nhiễm. c. Biện pháp giữ vệ sinh da: - Phải thường xuyên tắm rửa, thay quần áo và giữ gìn da sạch sẽ để tránh bệnh ngoài da - Rèn luyện cơ thể để nâng cao sức chịu đựng của cơ thể và của da - Tránh làm da bị xây xát, bị bỏng - Giữ gìn vệ sinh nơi ở và nơi công cộng. d. Các hình thức rèn luyện da: - Tắm nắng lúc 8-> 9 giờ - Tham gia thể thao buổi chiều - Tập chạy buồi sáng - Xoa bóp, lao động chân tay vừa sức e. Nguyên tắc phù hợp để rèn luyện da: - Phải rèn luyện từ từ, nâng dần sức chịu đựng của cơ thể - Rèn luyện thích hợp với tình trạng sức khỏe của từng người - Cần tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào buổi sáng để cơ thể tạo ra vitamin D chống còi xương. Câu 9: Phòng chống bệnh ngoài da? a. Các loại bệnh ngoài da: + Bệnh do vi khuẩn: Viêm nhiễm, mụn nhọt, ... + Bệnh do nấm: Hắc lào, lang ben, tổ đỉa, vảy nến, á sừng, ... + Bệnh do sinh vật khác gây nên: Ghẻ, ... + Các loại bỏng: Bỏng nhiệt, bỏng điện, bỏng do vôi tôi, bỏng do hóa chất, ... b. Cách phòng: Giữ vệ sinh da: - Phải thường xuyên tắm rửa, thay quần áo và giữ gìn da sạch sẽ để tránh bệnh ngoài da - Rèn luyện cơ thể để nâng cao sức chịu đựng của cơ thể và của da - Tránh làm da bị xây xát, bị bỏng - Giữ gìn vệ sinh nơi ở và nơi công cộng. - Giữ vệ sinh nguồn nước. c. Chữa:.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> + Khi mắc bệnh cần chữa trị kịp thời. + Phải biết cách sơ cứu đối với người bị bỏng. + Dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. C©u 10: Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n¬ron ? a. CÊu t¹o cña n¬ron gåm: + Th©n: chøa nh©n. + C¸c sîi nh¸nh: ë quanh th©n. + 1 sợi trục: dài, thờng có bao miêlin (các bao miêlin thờng đợc ngăn cách bằng eo Răngviê) tËn cïng cã cóc xinap – lµ n¬i tiÕp xóc gi÷a c¸c n¬ron. b. Chøc n¨ng cña n¬ron: + C¶m øng(hng phÊn) + DÉn truyÒn xung thÇn kinh theo mét chiÒu (tõ sîi nh¸nh tíi th©n, tõ th©n tíi sîi trôc). C©u 11: Tr×nh bµy c¸c bé phận cña hÖ thÇn kinh vµ thµnh phÇn cÊu tạo cña chóng ? a. Dùa vµo cÊu t¹o hÖ thÇn kinh gåm: + Bé phËn trung ¬ng gåm n·o bé và tủy sống. + Bé phËn ngo¹i biªn gåm d©y thÇn kinh (d©y híng t©m, li t©m, d©y pha) vµ c¸c h¹ch thÇn kinh. b. Dựa vào chức năng, hệ thần kinh đợc chia thành: + Hệ thần kinh vận động (cơ xơng) điều khiển sự hoạt động của cơ vân (là hoạt động có ý thøc). + Hệ thần kinh sinh dỡng: điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dỡng và cơ quan sinh sản (là hoạt động không có ý thức). Câu 12: Trình bày đặc điểm cấu tạo và chức năng của tuỷ sống ? a. CÊu t¹o ngoµi: - Tuỷ sống nằm trong cột sống từ đốt cổ thức I đến thắt lng II, dài 50 cm, hình trụ, có 2 phàn ph×nh (cæ vµ th¾t lng), mµu tr¾ng, mÒm. - Tuû sèng bäc trong 3 líp mµng: mµng cøng, mµng nhÖn, mµng nu«i. C¸c mµng nµy cã t¸c dông b¶o vÖ, nu«i dìng tuû sèng. b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m n»m trong, h×nh ch÷ H (do th©n, sîi nh¸nh n¬ron t¹o nªn) lµ c¨n cø (trung khu) cña c¸c PXK§K. - Chất trắng ở ngoài (gồm các sợi trục có miêlin) là các đờng dẫn truyền nối các căn cứ trong tuû sèng víi nhau vµ víi n·o bé..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> C©u 13: T¹i sao nãi d©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha ? - Có 31 đôi dây thần kinh tuỷ. - Mỗi dây thần kinh tuỷ đợc nối với tuỷ sống gồm 2 rễ: + Rễ trớc (rễ vận động) gồm các bó sợi li tâm.: dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ơng đi ra cơ quan đáp ứng + RÔ sau (rÔ c¶m gi¸c) gåm c¸c bã sîi híng t©m.dÉn truyÒn xung thÇn kinh c¶m gi¸c tõ c¸c thô quan vÒ trung ¬ng - Các rễ tuỷ đi ra khỏi lỗ gian đốt sống nhập lại thành dây thần kinh tuỷ. => D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha: dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu. C©u 14: LËp b¶ng so s¸nh cÊu t¹o vµ chøc n¨ng trô n·o, n·o trung gian vµ tiÓu n·o? CÊu t¹o. Chøc n¨ng. Trô n·o Gåm: hµnh n·o, cÇu n·o vµ n·o giữa. - ChÊt tr¾ng bao ngoµi - ChÊt x¸m lµ c¸c nh©n x¸m ở trong. Điều khiển hoạt động của c¸c c¬ quan sinh dìng: tuÇn hoµn, tiªu ho¸, h« hÊp.. N·o trung gian Gồm đồi thị và vựng dới đồi thị - ChÊt tr¾ng bao ngoµi - Các nhân xám ở trong. §iÒu khiÓn qu¸ tr×nh trao đổi chất và điều hoµ th©n nhiÖt. TiÓu n·o - Vá chÊt x¸m n»m ngoµi - Chất trắng là các đờng dÉn truyÒn liªn hÖ gi÷a tiÓu n·o víi c¸c phÇn kh¸c cña hÖ thÇn kinh. §iÒu hoµ vµ phèi hîp c¸c hoạt động phức tạp. Giữ thăng bằng cho cơ thể. Câu 15: Giải thích vì sao ngời say rợu thờng có biểu hiện chân nam đá chân chiêu trong lóc ®i ? Khi uống nhiều rợu : rợu đã ngăn cản, ức chế sự dẫn truyền qua xinap giữa các tế bào có lỉên quan đến tiểu não khiến sự phối hợp các hoạt động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể bị ¶nh hëng. Câu 16: Mô tả cấu tạo của đại não ? - Đại não người rất phát triển, che lấp cả não trung gian và não giữa a. CÊu t¹o ngoµi: - Bề mặt của đại não được phủ bởi 1 lớp chất xám làm thành vỏ não - Hơn 2/3 diện tích bề mặt của não nằm trong các rãnh và khe.Bề mặt của đại não có rất nhiều nếp gấp, đó là các rãnh và khe làm tăng diện tích bề mặt vỏ não nơi chứa thân noron lên tới 2300-2500cm2. - Rãnh liên bán cầu chia đại não thành 2 nửa bán cầu não. - Các rãnh sâu chia bán cầu não làm 4 thuỳ (thuỳ trán, đỉnh, chẩm và thái dơng) - Các rãnh chia mỗi nửa đại não thành các thùy. Rãnh đỉnh ngăn cách thùy trán và thùy đỉnh Rãnh thái dương ngăn cách thùy trán và thùy đỉnh với thùy thái dương. Trong các thùy, các khe đã tạo thành các hồi hay khúc cuộn não. - Dưới vỏ não là chất trắng, trong đó chứa các nhân nền b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m (ë ngoµi) lµm thµnh vá n·o, dµy 2 -3 mm gåm 6 líp, chủ yếu là các tế bào hình tháp. - Chất trắng (ở trong) là các đờng thần kinh nối các phần của vỏ não với các phần khác của hệ thần kinh. Hầu hết các đờng này bắt chéo ở hành tuỷ hoặc tủy sống. Trong chất trắng còn có c¸c nh©n nÒn..

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ngoài ra, còn có các đường dẫn truyền nối giữa vỏ não với các phần dưới của não và với tủy sống Hầu hết các đường này đều bắt chéo nhau hoặc ở hành tủy hoặc ở tủy sống c. Sự phân vùng chức năng của đại não - Vùng thị giác ở thùy chẩm - Vùng thính giác, vị giác ở thùy thái dương - Vùng vận động ở hồi trán lên ( trước rãnh đỉnh) - Vùng cảm giác ở hồi đỉnh lên ( sau rãnh đỉnh) - Vùng vận động ngôn ngữ nằm gần vùng vận động - Vùng hiểu tiếng nói và chữ viết nằm gần vùng thính giác và thị giác. * Chứng tỏ sự tiến hóa của đại não người so với các động vật khác trong lớp thú. - Khối lượng não so với cơ thể ở người lớn hơn các động vật thuộc lớp thú - Vỏ não có nhiều khe và rãnh làm tăng bề mặt chứa các noron ( khối lượng chất xám lớn hơn) - Ở người, ngoài các trung khu vận động và cảm giác như các động vật thuộc lớp thú, còn có các trung khu cảm giác và vận động ngôn ngữ Trung khu của các phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng nằm ở đâu? - Đều nằm trong chất xám nhưng trung khu của phản xạ sinh dưỡng nằm trong sừng bên tủy sống và trong trụ não * So sánh cung phản xạ sinh dưỡng với cung phản xạ vận động Giống nhau: - Đường hướng tâm của 2 phản xạ đều gồm 1 noron lien hệ với trung khu ở sừng sau chất xám Khác nhau: - cung phản xạ vận động: + Noron trung gian ( liên lạc) tiếp xúc với noron vận động ( li tâm) ở sừng trước + Đường li tâm của phản xạ vận động chỉ có 1 noron chạy thẳng từ sừng trước chất xám tới cơ quan đáp ứng - cung phản xạ sinh dưỡng: + Noron trung gian ( liên lạc) tiếp xúc với noron trước hạch sừng bên chất xám + Đường li tâm của phản xạ sinh dưỡng gồm 2 noron tiếp giáp nhau trong các hạch sinh dưỡng..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> C©u 17: Tr×nh bµy sù gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ mÆt cÊu tróc vµ chøc n¨ng gi÷a hai phân hệ giao cảm và đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dỡng ? §Æc ®iÓm so s¸nh Gièng Chøc n¨ng nhau Chøc n¨ng CÊu t¹o Trung ¬ng. Kh¸c nhau. Ngo¹i biªn gåm: - H¹ch thÇn kinh - N¬ron tríc h¹ch - N¬ ron sau h¹ch. ph©n hÖ giao c¶m Phân hệ đối giao cảm điều hoà hoạt động của các cơ quan nội tạng. - Chức năng đối lập với phân hệ đối giao c¶m - C¸c nh©n x¸m n»m ë sõng bªn tuû sống( từ đốt tuỷ ngực I đến đốt tuỷ th¾t lng III) - Chuçi h¹ch n»m gÇn cét sèng xa c¬ quan phô tr¸ch. - Sîi trôc ng¾n - Sîi trôc dµi. Chức năng đối lập với phân hệ giao c¶m - C¸c nh©n x¸m n»m ë trô n·o vµ ®o¹n cïng tuû sèng. - H¹ch n»m gÇn c¬ quan phô tr¸ch - Sîi trôc dµi - Sîi trôc ng¾n. C©u 18: M« t¶ cÊu t¹o cÇu m¾t nãi chung vµ mµng líi nãi riªng ? Nêu cấu tạo cơ quan phân tích: - Bao gồm: Cơ quan thụ cảm - Dây thần kinh (Dẫn truyền hướng tâm) - Bộ phận phân tích ở trung ương Nếu cấu tạo của cơ quan phân tích thị giác: - gồm: các tế bào thụ cảm thị giác trong màng lưới của cầu mắt - Dây thần kinh thị giác ( dây số II) - vùng thị giác ở thùy chẩm 1. CÊu t¹o cña cÇu m¾t : + Cầu mắt nằm trong hốc mắt, được neo giữ bởi các cơ vận động mắt. + Gåm 3 líp : Mµng cøng (phÝa trước lµ mµng gi¸c). Mµng m¹ch ( cã nhiÒu m¹ch m¸u vµ c¸c tÕ bµo s¾c tè ®en). Mµng líi (chøa tÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c gåm tÕ bµi nãn vµ tÕ bµo que). + Môi trường trong suốt: Thủy dịch  thể thủy tinh  dịch thủy tinh. + Thể thủy tinh như một thấu kính hội tụ, có thể điều tiết (phồng, dẹt) để nhìn rõ vật. 2. CÊu t¹o cña mµng líi - Mµng líi gåm: + C¸c tÕ bµo nãn: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c. + TÕ bµo que: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng yÕu. + §iÓm vµng (trªn trôc m¾t) lµ n¬i tËp trung c¸c tÕ bµo nãn, mçi tÕ bµo nãn liªn hÖ víi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c qua 1 tÕ bµo 2 cùc gióp ta tiÕp nhËn h×nh ¶nh cña vËt râ nhÊt. + Điểm mù: Là nơi đi ra của các sợi trục các tế bào thần kinh thị giác. Không chứa tế bào thụ cảm..

<span class='text_page_counter'>(10)</span> C©u 19 : Nªu c¸c tËt cña m¾t ? Nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc? Trình bày các thông tin về bệnh đau mắt hột? C¸c tËt cña m¾t. Nguyªn nh©n - BÈm sinh: CÇu m¾t dµi Cận thị là tật mà mắt chỉ có - Do không giữ đúng khoảng cách khi kh¶ n¨ng nh×n gÇn đọc sách (đọc gần) => thể thuỷ tinh qu¸ phång. - BÈm sinh: CÇu m¾t ng¾n. ViÔn thÞ lµ tËt m¾t chØ cã - Do thÓ thuû tinh bÞ l·o ho¸ (ngêi giµ) kh¶ n¨ng nh×n xa => không phồng đợc.. C¸ch kh¾c phôc - §eo kÝnh mÆt lâm (kÝnh cËn). - §eo kÝnh mÆt låi (kÝnh viÔn).. Bệnh đau mắt hột: Hiện tượng mặt trong mi mắt có nhiều hột nổi cộm lên, khi hột vỡ ra làm thành sẹo, co kéo lớp trong mi mắt làm cho lông mi quặp vào trong, cọ xát làm đục màng giác dẫn đến mù lòa. Nguyê n nhân. Cách lây lan. Cách phòng chống. do virus gây nên. dùng chung khăn, chậu với người bệnh, hoặc tắm rửa trong ao hồ tù hãm. không được dụi tay bằng tay bẩn, phải rửa bằng nước ấm pha muối loãng và nhỏ thuốc mắt. C©u 20: Tai cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ? cơ chế truyền âm? Biện pháp vệ sinh tai? Tai gåm: Tai ngoµi, tai gi÷a vµ tai trong. 1. Tai ngoµi gåm: - Vµnh tai (høng sãng ©m) - èng tai (híng sãng ©m). - Màng nhĩ (truyền và khuếch đại âm). 2. Tai gi÷a gåm: - 1 chuỗi xơng tai ( truyền và khuếch đại sóng âm). - Vßi nhÜ (c©n b»ng ¸p suÊt 2 bªn mµng nhÜ). 3. Tai trong gåm 2 bé phËn: - Bộ phận tiền đình và các ống bán khuyên có tác dụng thu nhận các thông tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể trong không gian. - èc tai cã t¸c dông thu nhËn kÝch thÝch sãng ©m + èc tai x¬ng (ë ngoµi) + ốc tai màng (ở trong) gồm màng tiền đình ở phía trên, màng cơ sở ở phía d ới và màng bên áp s¸t vµo x¬ng èc tai. Mµng c¬ së cã 24000 sîi liªn kÕt. Trªn mµng c¬ së cã c¬ quan Coocti chøa c¸c tÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c. + Gi÷a èc tai x¬ng vµ mµng chøa ngo¹i dÞch, trong èc tai mµng chøa néi dÞch. Nêu cách thu nhận sóng âm của tai: Sóng âm  ống tai  rung màng nhĩ  chuỗi xương tai  cửa bầu  vào tai trong gây sự chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch trong ốc tai màng  tác động lên các tế bào thụ cảm thính giác của cơ quan coocti nằm trên màng cơ sở ở vùng tương ứng với tần số và cường độ của sóng âm  các tế bào này hưng phấn chuyển thành xung thần kinh truyền về vùng thính giác ở thùy thái dương cho ta nhận biết vể âm thanh đã phát ra. Các biện pháp vệ sinh tai: + Thường xuyên giữ vệ sinh tai bằng tăm bông. + Không dùng các vật sắc, nhọn ngoáy tai..

<span class='text_page_counter'>(11)</span> + Giữ vệ sinh mũi họng để phòng bệnh cho tai. + Có biện pháp chống, giảm tiếng ồn. C©u 21: Ph©n biÖt ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn ? Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn Là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải Là phản xạ đợc hình thành trong đời sống cá häc tËp thÓ, lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh häc tËp, rÌn luyÖn. Có tính chất loài và di truyền đợc Có tính chất cá thể và không di truyền đợc Có tính bền vững, tồn tại suốt đời Có tính tạm thời, có thể mất đi nếu không đợc cñng cè. X¶y ra t¬ng øng víi kÝch thÝch X¶y ra bÊt k× kh«ng t¬ng øng víi kÝch thÝch. Trung ¬ng thÇn kinh n»m ë trô n·o vµ tuû Trung ơng thần kinh nằm ở lớp vở đại não sèng VD: Ph¶n x¹ khãc, cêi, chíp m¾t... VD: Qua ngã t thấy đèn đỏ dừng xe trớc vạch kÎ. Trình bày quá trình thành lập và ức chế PXCDK - Phải có sự kết hợp giữa các kích thích bất kì ( kích thích có điều kiện) với kích thích của 1 phản xạ không điều kiện - KTCDK phải tác động trước trong vài giây so với kích thích của PXKDK và hình thành đường liên hệ tạm thơi - Quá trình kết hợp đó phải được lập lại nhiều lấn và thường xuyên được củng cố. - ức chế PXCDK xảy ra khi hành động thói quen đó không được củng cố, làm mất đường liên hệ tạm thời. Sự hình thành và ức chế PXCĐK có ý nghĩa đối với đời sống của con ngời: - PXKĐK đợc hình thành ở trẻ mới sinh từ rất sớm. - ức chế PXCĐK xảy ra nếu PXCĐK đó không cần thiết đối với đời sống. - Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K lµ 2 qu¸ tr×nh thuËn nghÞch, quan hÖ mËt thiÕt víi nhau lµm cơ thể thích nghi với điều kiện sống luôn thay đổi. - ë ngêi: häc tËp, rÌn luyÖn c¸c thãi quen, c¸c tËp qu¸n tèt, nÕp sèng v¨n ho¸ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K. Câu 22: Tiếng nói và chữ viết có vai trò gì trong đời sống con ngời ? 1. TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ tÝn hiÖu g©y ra c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cÊp cao. - Tiếng nói và chữ viết giúp mô tả sự vật, hiện tợng. Khi con ngời đọc, nghe có thể tởng tợng ra. - Tiếng nói và chữ viết là kết quả của quá trình học tập (đó là các PXCĐK). 2. Tiếng nói và chữ viết là phơng tiện để con ngời giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm với nhau. 3. Là cơ sở của tư duy Câu 23: Ngủ là 1 nhu cầu sinh lí của cơ thể? Giấc ngủ có ý nghĩa ntn đối với sức khỏe? - Bản chất của giấc ngủ là 1 quá trình ức hế để bảo vệ phục hồi khả năng hoạt động của hệ thần kinh sau 1 ngày học tập và lao động. Muốn có giấc ngủ tốt cần những điều kiện gì? - Đi ngủ đúng giờ. - Cơ thể sảng khoái, Chỗ ngủ thuận tiện. - Tránh dùng các chất kích thích: cà phê, nước chè, thuốc lá... - Đánh răng trước khi ngủ, chuẩn bị cho giấc ngủ chu đáo. - Đảm bảo không khí yên tĩnh - Tránh mọi kích thích có ảnh hưởng tới giấc ngủ.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Tại sao không nên làm việc quá sức? thức quá khuya? - vì sẽ gây căng thẳng và mệt mỏi cho hệ thần kinh Nêu những biện pháp giữ gìn và bảo vệ hệ thần kinh? - tránh những tác động có ảnh hưởng xấu đến hoạt động của hệ thần kinh - Đảm bao giấc ngủ hằng ngày - Giữ cho tâm hồn thanh thản, tránh những suy nghĩ âu lo - Xây dựng 1 chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lí Câu 24: Các chất ảnh hưởng tới hệ thần kinh? Lo¹i chÊt ChÊt kÝch thÝch. Tªn chÊt Rîu Níc chÌ, cafe, .... ChÊt g©y nghiÖn. Thuèc l¸ Ma tuý. T¸c h¹i Hoạt động của vỏ não bị rối loạn, trí nhớ kém. KÝch thÝch HTK g©y khã ngñ. C¬ thÓ suy yÕu, dÔ m¾c c¸c bÖnh ung th. Kh¶ n¨ng lµm viÖc cña trÝ ãc gi¶m, trÝ nhí kÐm. Suy yÕu nßi gièng, c¹n kiÖt kinh tÕ, l©y nhiÔm HIV, mÊt nh©n c¸ch,.... C©u 25: Ph©n biÖt tuyÕn néi tiÕt víi tuyÕn ngo¹i tiÕt ? Nªu vai trß vµ tÝnh chÊt cña hooc m«n? §Æc ®iÓm TuyÕn ngo¹i tiÕt TuyÕn néi tiÕt Giống nhau - Các tế bào tuyến đều tạo ra các sản phẩm tiết. - KÝch thíc lín h¬n. - KÝch thíc nhá h¬n. Kh¸c nhau: - Có ống dẫn, chất tiết đổ ra ngoài. - Không có ống dẫn, chất tiết ngấm - Lîng chÊt tiÕt ra nhiÒu, kh«ng cã th¼ng vµo m¸u. - Lîng chÊt tiÕt ra Ýt, ho¹t tÝnh m¹nh. ho¹t tÝnh m¹nh. - Hoocmon lµ s¶n phÈm tiÕt cña tuyÕn néi tiÕt. 1. TÝnh chÊt cña hoocmon: + Mỗi hoocmon chỉ ảnh hởng tới một hoặc một số cơ quan xác định. + Hoocmon cã ho¹t tÝnh sinh dôc rÊt cao. + Hoocmon không mang tính đặc trng cho loài. 2. Vai trò của hoocmon: + Duy trì tính ổn định của môi trờng bên trong cơ thể. + §iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ diÔn ra b×nh thêng. C©u 26: Nêu đặc điểm của hệ nội tiết: - điều hòa quá trình sinh lí của cơ thể, đặc biệt là quá trình trao đổi chất, quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng trong các tế bào của cơ thể nhờ hormone từ các tuyến nội tiết tiết ra. - Chúng tác động thông qua đường máu chậm nhưng kéo dài và trên diện rộng - Sản phẩm tiết của tuyến nội tiết là các hormone - trong số các tuyến có tuyến tụy vừa là tuyến ngoại tiết, vừa là 1 tính nội tiết quan trọng. tuyến sinh dục cũng là tuyến pha. TuyÕn yªn - Tuyến yên nằm ở nền sọ, có liên quan tới vùng dới đồi. - Gåm 3 thuú: truú tríc, thuú gi÷a, thuú sau. - Chøc n¨ng: + Thuỳ trớc: Tiết hoocmon kích thích hoạt động của nhiều tuyến nội tiết khác, ảnh hởng đến sự tăng trởng, sự trao đổi glucozơ, chất khoáng. + Thuỳ sau: tiết hoocmon điều hoà trao đổi nớc, sự co thắt các cơ trơn (ở tử cung). + Thuỳ giữa; chỉ phát triển ở trẻ nhỏ, có tác dụng đối với sự phân bố sắc tố da..

<span class='text_page_counter'>(13)</span> - Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hoặc gián tiếp của hệ thần kinh.. Các hoocmon tuyến yên và tác dụng của chúng: Hormone thùy trước tiết: Kích tố nang trứng (FSH). Cơ quan chịu ảnh hưởng Buồng trứng, tinh hoàn. Kích tố thể vàng (LH) Buồng trứng, tinh hoàn (ICSH ở nam) Kích tố tuyến giáp (TSH). tuyến giáp. tác dụng chính Nữ: phát triển bao noãn Nam: sinh tinh Nữ: rụng trứng, tạo và duy trì thể vàng Nam: tiết testosteron Tiết hoocmon tiroxin. Kích tố vỏ tuyến trên thận Tuyến trên thận (ACTH). Tiết nhiều hormone điều hòa hoạt động sinh dục, trao đổi chất đường, chất khoáng. Kích tố tuyến sữa (PRL). Tiết sữa ( tạo sữa). Kích tố tăng trưởng (GH). Tuyến sữa Hệ cơ xương (thông qua gan). thùy sau tiết: Kích tố chống đái tháo nhạt Thận (ADH) Oxitoxin (OT). Tăng trưởng cơ thể Giữ nước (chống đái tháo nhạt). dạ con, tuyến sữa. Tiết sửa, co bóp tử cung lúc đẻ. TuyÕn gi¸p - TuyÕn gi¸p n»m tríc sô gi¸p cña thanh qu¶n, nÆng 20 – 25 gam. - Tiết hoocmon tirụxin (có thành phần chủ yếu là iốt), có vai trò quan trọng trong trao đổi chất vµ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ c¸c chÊt trong tÕ bµo. - Bệnh liên quan đến tuyến giáp: bệnh bớu cổ, bệnh bazơđô. - Tuyến giáp và tuyến cận giáp có vai trò trao đổi muối canxi và photpho trong máu. Phân biệt bệnh Bazodo với bệnh bướu cổ do thiếu iod: + Bệnh bướu cổ: Khi thiếu iod trong khẩu phần ăn hằng ngày, tiroxin không tiết ra, tuyến yên sẽ tiết hormone thúc đẩy tuyến giáp tăng cường hoạt động gây phì đại tuyến là nguyên nhân của bệnh bướu cổ. Trẻ em bị bệnh sẽ chậm lớn, trí não kém phát triển. Người lớn, hoạt động thần kinh giảm sút, trí nhớ kém + Bệnh Bazơđô: Do tuyến giáp hoạt động mạnh, tiết nhiều hormone làm tăng cường trao đổi chất, tăng tiêu dùng oxi, nhịp tim tăng, người bệnh luôn trong trạng thái hồi hộp, căng thẳng, mất ngủ, sút cân nhanh. Do tuyến hoạt động mạnh cũng gây bệnh bướu cổ, mắt lồi do tích nước (phù nề) ở các tổ chức sau cầu mắt TuyÕn tuþ - Chøc n¨ng cña tuyÕn tuþ: + Chøc n¨ng ngo¹i tiÕt: tiÕt dÞch tuþ (do c¸c tÕ bµo tiÕt dÞch tuþ). + Chức năng nội tiết: do các tế bào đảo tuỵ thực hiện. - TÕ bµo anpha tiÕt glucag«n. - TÕ bµo bªta tiÕt insulin. Vai trß cña c¸c hoocmn tuyÕn tuþ: + insulin: làm giảm đờng huyết khi đờng huyết tăng, chuyển Glucose trong mỏu thành Glicogen dự trữ trong gan và cơ..

<span class='text_page_counter'>(14)</span> + glucagôn: làm tăng đờng huyết khi lợng đờng trong máu giảm. chuyển Glicogen dự trữ trong gan và cơ thành Glucose trong máu. => Nhờ tác động đối lập của 2 loại hoocmon tuyến tuỵ giúp tỉ lệ đờng huyết luôn ôn định đảm bảo hoạt động sinh lí diễn ra bình thờng. TuyÕn trªn thận - Vị trí; tuyến trên thận gồm 1 đôi, nằm trên đỉnh 2 quả thận. - Gồm vỏ tuyến và phần tủy - Vỏ tuyến chia làm 3 lớp tiết các nhóm hormone khác nhau: + Lớp ngoài (lớp cầu) tiết hormone điều hòa các muối natri, kali trong máu + Lớp giữa (lớp sợi): tiết hormone điều hòa đường huyết ( tạo glucozo từ protein và lipit) + lớp trong (lớp lưới): tiết hormone điều hòa sinh dục nam, gây những biến đổi đặc tính sinh dục nam - Tủy tuyến tiết adrenalin và noradrenalin có tác dụng điều hòa hoạt động tim mạch và hô hấp, Các hormone này gây tăng nhịp tim, co mạch, tăng nhịp hô hấp, dãn phế quản, góp phần cùng glucagon điều chỉnh lượng đường huyết khi bị hạ đường huyết C©u 27: Tr×nh bµy chøc n¨ng cña tinh hoµn vµ buång trøng ? Nguyªn nh©n dÉn tíi những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì ở nam và nữ ? Trong những biến đổi đó, biến đổi nào lµ quan träng cÇn lu ý ? * Tinh hoµn (là 1 tuyến pha) : + S¶n sinh ra tinh trïng. + TiÕt hoocmon sinh dôc nam testosteron. - Hoocmon sinh dục nam gây biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nam. Những dấu hiệu xuất hiện ở tuổi dạy thì nam: - Lơn nhanh, cao vượt Sụn giáp phát triển, lộ hầu - Vỡ tiếng, giọng ồm Mọc ria mép - Mọc lông nách Mọc lông mu - Cơ bắp phát triển Cơ quan sinh dục to ra - Tuyến mồ hôi, tuyến nhờn phát triển Xuất hiện mụn trứng cá - Xuất tinh lần đầu Vai rộng, ngực nở - Buång trøng(là 1 tuyến pha): + S¶n sinh ra trøng. + TiÕt hoocmon sinh dôc n÷ ¬strogen - Hoocmon ơstrogen gây ra biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nữ. Những dấu hiệu xuất hiện ở tuổi dậy thì nữ: - Lớn nhanh Da trở nên mịn màng - Thay đổi giọng nói Vú phát triển - Mọc lông mu Mọc lông nách - Hông nở rộng Mông, đùi phát triển - Bộ phận sinh dục phát triển Tuyến mồ hôi, tuyến nhờn phát triển - Xuất hiện mụn trứng cá Bắt đầu hành kinh Câu 28: Sự điều hòa hoạt động của các tuyến nội tiết: - Các tuyến nội tiết không chỉ chịu sự điều khiển của các hormone tuyến yên mà ngược lại, hoạt động của tuyến yên đã được tăng cường hay kìm hãm cũng bị sự chi phối của hormone do các tuyến này tiết ra - Đó là cơ chế tự điều hòa của các tuyến nội tiết nhờ các thông tin ngược Lượng đường trong máu giữ được tương đối ổn định là do đâu?.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> -. nhờ sự phối hợp hoạt động của các tế bào alpha và beta của đảo tụy trong tuyến tụy khi lượng đường trong máu giảm sau các hoạt động mạnh or đói kéo dài, không chỉ các tế bào alpha của đảo tụy tiết glucagon mà còn có sự phối hợp hoạt động của cả 2 tuyến trên thận - Tuyến này tiết cooctizon để góp phần vào sự chuyển hóa lipit và protein làm tăng đường huyết Vai trò của sự điều hòa và phối hợp của các tuyến nội tiết? - duy trì tính ổn định của môi trường bên trong đảm bảo cho các quá trình sinh lí diễn ra bình thường Câu 29: Cấu tạo của cơ quan sinh dục nam và nữ? Đặc điểm của tinh trùng và trứng? 1. C¬ quan sinh dôc nam gåm: - Tinh hoµn: lµ n¬i s¶n xuÊt tinh trïng. - Tói tinh: lµ n¬i chøa và nuôi dưỡng tinh trùng. - Ống dÉn tinh: dÉn tinh trïng tíi tói tinh. - D¬ng vËt: ®a tinh trïng ra ngoµi. - TuyÕn tiÒn liÖt: Tiết dịch hòa với tinh trùng từ túi tinh chuyển ra để tạo thành tinh dịch. - TuyÕn hµnh: tiÕt dÞch nhên để trung hòa axit trong ống đái, chuẩn bị cho tinh trùng phóng qua, đồng thời làm giảm ma sát trong quan hệ tình dục. 2. Đặc điểm của tinh trùng: - Tinh trùng đợc sản sinh bắt đầu từ tuổi dậy thì. - Tinh trïng nhá (dài khoảng 0,06mm), gồm 3 phần: đầu, cổ và đuôi. - Cã ®u«i dµi, có khả năng di chuyển. - Cã 2 lo¹i tinh trïng: Tinh trïng X:Kích thước lớn hơn, di chuyển châm hơn, sức sống cao hơn. Tinh trùng Y: Kích thước nhỏ hơn, di chuyển nhanh hơn, sức sống kém hơn. - Mỗi lần phóng tinh có khoảng 200 – 300 triệu tinh trùng. - Tinh trựng sống đợc 3 – 4 ngày trong cơ quan sinh dục nữ. 3. C¬ quan sinh dôc n÷: + Buång trøng: n¬i sinh s¶n ra trøng. + PhÔu dẫn trứng: thu trøng + Ống dÉn trøng (vòi trứng): dẫn trứng xuống tử cung. + Tử cung (dạ con): đón nhận và nuôi dỡng trứng đã đợc thụ tinh. + Âm đạo: thông với tử cung ở cổ tử cung. + Tuyến tiền đình: tiết dịch nhờn (như tuyến hành ở nam). 4. Đặc điểm của trứng: - Trứng đợc sinh ra ở buồng trứng bắt đầu từ tuổi dậy thì. - Chu kì 28 -32 ngày có 1 trứng chín và rụng. - Trøng lín h¬n tinh trïng (đường kính 0,15 – 0,25mm), chøa nhiÒu chÊt dinh dìng. - Kh«ng di chuyÓn. - Trøng cã mét lo¹i mang X. - Trứng sống đợc 2 – 3 ngày và nếu đợc thụ tinh sẽ phát triển thành thai Câu 30: Thụ tinh? Thụ thai? Sự phát triển của thai? Hiện tượng kinh nguyệt? a. - Thô tinh: sù kÕt hîp gi÷a trøng vµ tinh trïng t¹o thµnh hîp tö. + §iÒu kiÖn: trøng vµ tinh trïng gÆp nhau ë 1/3 èng dÉn trøng. b. - Thụ thai: Trứng đợc thụ tinh bám vào thành tử cung tiếp tục phát triển thành thai. + Điều kiện: Trứng đợc thụ tinh phải bám vào c. Sự phát triển của thai: - Thai đợc nuôi dỡng nhờ chất dinh dỡng lấy từ mẹ qua nhau thai..

<span class='text_page_counter'>(16)</span> - Khi mang hai ngời mẹ cần đợc cung cấp đầy đủ chất dinh dỡng và tránh các chất kích thích cã h¹i cho thai nh: rîu, thuèc l¸ … d. Hiện tượng kinh nguyệt - Kinh nguyệt là hiện tượng trứng rụng không được thụ tinh, lớp niêm mạc tử cung bong ra, thoát ra ngoài cùng với máu và dịch nhầy. - Kinh nguyệt xảy ra theo chu kỳ 28 - 32 ngày. - Kinh nguyệt đánh dấu chính thức tuổi dậy thì ở em gái. Câu 31:. Ý nghĩa và cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai? Những nguy cơ khi có thai ở tuổi vị thành niên? a. Ý nghÜa cña viÖc tr¸nhthai. - Trong việc thực hiện kế hoạch hoá gia đình - §¶m b¶o søc khoÎ cho ngêi mÑ vµ chÊt lîng cuéc sèng. - §èi víi HS (tuæi vÞ thµnh niªn) kh«ng cã con sím sÏ ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ tinh thÇn. b. Cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn lµ nguyªn nh©n t¨ng nguy c¬ tö vong vµ g©y nhiÒu hËu quả xÊu c. Nguyeân taéc traùnh thai : Ngăn trứng chín và rụng Tránh không để tinh trùng gặp trứng Chống sự làm tổ của trứng đã thụ tinh d. Phöông tieän traùnh thai : Bao cao su, thuoác traùnh thai , voøng traùnh thai . Câu 32: Bệnh lậu? Bệnh giang mai? Bệnh HIV/AIDS? a. Bệnh lậu: - T¸c nh©n g©y bÖnh: do song cÇu khuÈn g©y nªn. - Chúng rất nguy hiểm vì phần lớn những người mắc bệnh không có biểu hiện rõ rệt ở giai đoạn đầu, đặc biệt là ở phụ nữ. - TriÖu chøng gåm 2 giai ®o¹n: + Giai ®o¹n sím: cha cã biÓu hiÖn. + Giai ®o¹n muén (trong b¶ng 64.1). Vi khuẩn gây bệnh và đặc điểm sống. Triệu chứng bệnh. Tác hại. Các h lây truy ền. - Song cầu khuẩn - Khu trú trong các tế bào niêm mạc của đường sinh dục. - Dễ chết ở nhiệt độ trên 400C nơi khô ráo.. Nếu bị mắc bệnh: Ở nam: đái buốt, tiểu tiện có máu lẫn mủ do viêm. Bệnh có thể tiến triển sâu vào bên trong. Ở nữ: khó phát hiện, khi phát hiện bệnh đã khá nặng, ăn sâu vào ống dẫn trứng.. - Gây vô sinh do: + Hẹp đường dẫn tinh vì sau khi viêm để lại sẹo trên đường đi của tinh trùng. + Tắc ống dẫn trứng. - Có nguy cơ chửa ngoài dạ con. - Con sinh ra có thể bị mù lòa do nhiễm khuẩn khi qua âm đạo.. Qua Quan hệ tình dục. b. Bệnh giang mai - T¸c nh©n g©y bÖnh: do xo¾n khuÈn g©y nªn..

<span class='text_page_counter'>(17)</span> - TriÖu chøng gåm 2 giai ®o¹n: + Giai ®o¹n sím: cha cã biÓu hiÖn. + Giai ®o¹n muén (trong b¶ng 64.2) Vi khuẩn gây bệnh và đặc điểm sống - Xoắn khuẩn. - Sống thuận lợi ở nhiệt độ thấp, độ ẩm cao. - Dễ chết do các chất diệt khuẩn, nơi khô ráo và nhiệt độ cao.. Triệu chứng bệnh. Tác hại. Con đường truyền bệnh. - Xuất hiện các vết loét nông, - Tổn thương các - Qua Quan hệ cứng, có bờ viền, không đau, phủ tạng (tim, tình dục là chủ không có mủ, không đóng vảy gan, thận) và hệ yếu. (Săng), sau biến mất. thần kinh. - Qua truyền máu. - Nhiễm trùng vào máu tạo nên - Con sinh ra có - Qua các vết xây những chấm đỏ như phát ban thể mang khuyết xát trên cơ thể. nhưng không ngứa. tật hoặc bị dị dạng - Qua nhau thai từ - Bệnh năng có thể gây sang bẩm sinh. mẹ sang con. chấn thần kinh. Caùc bieän phaùp phoøng traùnh beänh tình duïc + Nhận thức đúng đắn về bệnh tình dục và các phương pháp phịng tránh. + Giữ vệ sinh môi trường, vệ sinh cơ thể, vệ sinh bộ phận sinh dục sạch sẽ. + Soáng laønh maïnh, chung thủy 1 vợ 1 chồng. + Quan hệ tình dục an toàn c. Bệnh HIV/AIDS * AIDS là hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người. * Tác nhân: Do 1 loại virut gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV) gây nên. * Đường lây truyền: + Qua quan hệ tình dục. + Qua đường máu: qua truyền máu, tiêm chích ma túy, duøng chung bơm kim tieâm... + Lây truyền từ mẹ sang con qua nhau thai. * Hoạt động của HIV: + Khi vào cơ thể, HIV tấn công vào tế bào LIMPHO T trong hệ miễn dịch  phá hủy dần hệ thống miễn dịch  làm cơ thể mất khả năng chống bệnh. + Người bệnh có thể chết vì những bệnh thông thường mà bình thường cơ thể có khả năng chống lại được (bệnh cơ hội). * Tác hại của HIV/ AIDS: Làm cơ thể mất hết khả năng chống bệnh và dẫn tới tử vong. * AIDS là thảm hoạ của loài người vì: + Tỉ lệ tử vong rất cao + Khoâng coù Vacxin phoøng ngöaø vaø thuoác chöaõ + Laây lan nhanh . + Hiện nay số người mắc HIV/ AIDS ở Việt Nam và trên thế giới là rất lớn. * Chủ động phòng tránh lây nhiễm AIDS: + Kh«ng tiªm chÝch ma tuý, không dïng chung bơm kim tiªm. + KiÓm tra m¸u tríc khi truyÒn. + Sèng lµnh m¹nh, chung thuû 1 vî 1 chång. + Ngêi mÑ bÞ AIDS kh«ng nªn sinh con..

<span class='text_page_counter'>(18)</span> MỘT SỐ BẢNG KIẾN THỨC QUAN TRỌNG 1. C¸c c¬ quan bµi tiÕt C¸c c¬ quan bµi tiÕt chÝnh Phæi Da ThËn. S¶n phÈm bµi tiÕt CO2 , H¬i níc Må h«i Níc tiÓu (cÆn b· vµ c¸c chÊt d thõa ). 2. Qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu cña thËn C¸c giai Bé phËn thùc KÕt qu¶ ®o¹n chñ yÕu hiÖn Läc CÇu thËn Níc tiÓu ®Çu HÊp thô l¹i Bài tiết tiếp. èng thËn. Thµnh phÇn c¸c chÊt. Níc tiÓu ®Çu lo·ng: - Cặn bã , chất độc ít - Cßn nhiÒu chÊt dinh dìng Nớc tiểu chính Nớc tiểu đậm đặc các chất tan: thøc - Nhiều cặn bã và chất độc - HÇu nh kh«ng cßn chÊt dinh dìng. 3. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña da C¸c bé phËn cña CÊc thµnh phÇn cÊu t¹o chñ da yÕu Líp biÓu b× TÇng sõng ( TB chÕt ), Tb biÓu b× sèng, c¸c h¹t s¾c tè Líp b× M« liªn kÕt sîi , trong cã c¸c thô quan, tuyÕn må h«i , tuyÕn nhên, l«ng, c¬ co ch©n l«ng, m¹ch m¸u Líp mì díi da Mì dù tr÷. Chøc n¨ng cña tõng thµnh phÇn B¶o vÖ ,ng¨n vi khuÈn, c¸c ho¸ chÊt, ng¨n tia cùc tÝm §iÒu hoµ nhiÖt chèng thÊm níc, mÒm da, tiÕp nhËn c¸c kÝch thÝch cña m«i trêng - Chống tác động cơ học - C¸ch nhiÖt. 4. HÖ thÇn kinh sinh dìng CÊu Bé phËn T¦ N·o Hệ TK vận động Tuỷ sống Giao c¶m Sõng bªn tuû HÖ TK sèng sinh dìng Trô n·o §èi giao §o¹n cïng tuû c¶m sèng. t¹o Bé phËn ngo¹i biªn D©y TK n·o D©y TK tuû Sîi tríc h¹ch ( ng¾n ) h¹ch giao c¶m Sîi sau h¹ch (dµi) Sîi tríc h¹ch (dµi) h¹ch đối giao cảm Sîi sau h¹ch (ng¾n). Chøc n¨ng Điều khiển hoạt động cña hÖ c¬ x¬ng Có tác dụng đối lập trong hoạt động của các c¬ quan sinh dìng. 5. C¸c c¬ quan ph©n tÝch quan träng Thµnh phÇn cÊu t¹o C¬ Bé phËn thô c¶m §êng dÉn truyÒn Bé phËn ph©n tÝch Chøc n¨ng quan T¦ ThÞ Mµng líi cña cÇu D©y TK thÞ gi¸c – Vïng thÞ gi¸c ë Thu nhËn kÝch gi¸c m¾t D©y sè II thuú chÈm thÝch ¸nh s¸ng tõ vËt.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> ThÝnh gi¸c. C¬ quan cooc ty D©y TK thÝnh gi¸c Vïng thÝnh gi¸c ë Thu nhËn kÝch trong èc tai – D©y sè VIII vïng th¸i d¬ng thÝch cña sãng ©m thanh tõ nguån ph¸t. 6. Ph©n biÖt c¬ quan sinh dôc nam – n÷ Bé phËn nam èng dÉn tinh; d©n tinh trïng sau khi ®ược s¶n xuÊt ra tõ tinh hoàn đến dự trữ ở túi tinh §êng Tói tinh : sinh Lµm nhiÖn vô dù tr÷ vµ nu«i dìng tinh trïng dôc ống đái : DÉn tinh trïng tõ tói tinh ra ngoµi khi phãng tinh * TuyÕn tiÒn liÖt : Tiết dịch hoà trộn với tinhtrùng để tạo thành dÞch TuyÕn hç tinh *TuyÒn hµnh ( tuyÕn c« p¬ ) : trî Tiết dịch nhờn để bôi trơnlàm giảm ma sát khi quan hệ tình dục và dọn đờng cho tinh trïng ®i qua. N÷ èng dÉn trøng: dÉn trøng sau khi chÝn vµ rông tõ buång trøng vµo tö cung Tö cung : Là nơi để hợp tử làm tổ và phát triÓn thµnh thai Âm đạo : Lµ n¬i nhËn tinh dÞch phãng vµo tö cung tõ c¬ quan sinh dôc nam *Đôi tuyến tiền đình : ( tuyÕn bÐc t« lanh ) Nằm ở hai bên âm đạo, tiết dịch nhờn để làm giảm ma sát khi quan hÖ t×nh dôc. 7. So s¸nh tuyÕn sinh dôc nam- n÷ Bé phËn. TuyÕn sinh dôc nam TuyÕn sinh dôc n÷ - Đều là tuyến đôi .Hoạt động từ sau tuổi dậy thì và ngừng khi cơ thể về già. Gièng chÞu ¶nh hëng cña hooc m«n FSH vµ LH do tuyÕn yªn tiÕt ra nhau - §Òu lµ tuyÕn pha : võa néi tiÕt võa ngäai tiÕt + Ngo¹i tiÕt : s¶n xuÊt giao tö + Néi tiÕt : TiÕt hooc m«n sinh dôc Là đôi tinh hoàn nằm ngoài khoang Là đôi buồng trứng nằm trong c¬ thÓ khoang bông Kh¸c nhau - S¶n xuÊt tinh trïng - S¶n xuÊt trøng - TiÕt hooc m«n sinh dôc nam - TiÕt hooc m«n sinh dôc n÷ Test«stªr«n ¬str«gen 8. C¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai BiÖn ph¸p Ng¨n kh«ng cho trøng chÝn vµ rông Ng¨n trøng thô tinh Ngăn sự làm tổ của trứng ( đã thụ tinh ). Ph¬ng tiÖn Dïng thuèc tr¸nh thai Dïng bao cao su Dïng dông cô tr¸nh thai ( §Æt vßng ). 9. Các bệnh lây qua đờng tình dục BÖnh. §êng l©y truyÒn - Qua đờng máu AIDS do - Quan hÖ t×nh dôc kh«ng an toµn nhiÔm vi rót - Qua nhau thai tõ mÑ sang con nÕu HIV mÑ m¾c bÖnh khi mang thai BÖnh lËu do Qua quan hÖ t×nh dôc song cÇu khuÈn - Qua quan hÖ t×nh dôc. T¸c h¹i G©y héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch mắc phải , dẫn đến các bệnh cơ hội và chÕt - G©y v« sinh ( c¶ nam vµ n÷) - Cã nguy c¬ mang thai ngoµi tö cung - Con sinh ra cã thÓ bÞ mï lòa - Tæn th¬ng c¸c phñ t¹ng vµ hÖ thÇn.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> - Qua truyÒn m¸u thiÕu an toµn vµ kinh BÖnh giang c¸c x©y x¸t trªn c¬ thÓ - Con sinh ra cã thÓ mang khuyÕt tËt mai - Qua nhau thai , tõ mÑ sang con , hay dÞ d¹ng bÈm sinh nÕu mÑ m¾c bÖnh. Các câu hỏi liên hệ có liên quan đến các phần kiến thức Yêu cầu học sinh chú ý, trả lời các câu hỏi cuối các bài học.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>