Khi nào không được tiêm chủng
cho trẻ
Để ngừa 6 bệnh bạch hầu, uốn ván, ho gà, sởi, sốt bại liệt và lao, từ năm 1981
tất cả trẻ em Việt Nam đều được chủng ngừa miễn phí theo lịch tiêm chủng của
Chương trình Tiêm chủng mở rộng Quốc gia. Các bậc cha mẹ đều nắm rõ điều này;
tuy nhiên ít người quan tâm chỉ định cấm chủng ngừa khi trẻ không khoẻ dưới đây.
Lao
Việc ngừa lao cho trẻ sơ sinh được thực hiện bằng cách tiêm vaccine BCG ngay
trong tuần đầu sau sinh. Thuốc được tiêm trong da. Sau khi tiêm, có thể nổi mẩn đỏ,
sưng tấy nhẹ, hoặc loét tại chỗ tiêm.
Không nên tiêm cho trẻ bị viêm da có mủ, đang bị sốt trên 37,5 độ C, bị tiêu
chảy, suy dinh dưỡng, bệnh tai mũi họng, viêm phổi, vàng da,... và nhất là trẻ bị nhiễm
HIV. Việc tiêm BCG có hiệu quả lâu dài, nhưng không được dùng cho những người đã
bị lao.
Bạch hầu, uốn ván, ho gà
Việc tiêm ngừa bệnh bạch hầu, uốn ván và ho gà được thực hiện cùng một lúc
khi các trẻ đã được 2 tháng tuổi. Thuốc chủng ngừa được pha trộn chung, viết tắt là
DTP (theo tiếng Anh) hoặc DTC (theo tiếng Pháp) và được tiêm vào bắp thịt của trẻ.
Theo lịch tiêm chủng, trẻ được tiêm 8 liều cách nhau ít nhất 30 ngày. Liều thứ
nhất khi trẻ
được 2 tháng tuổi. Liều thứ ba trước khi trẻ được 12 tháng tuổi. Trẻ sẽ được
tiêm nhắc lại 1 năm sau khi tiêm liều thứ ba. Thuốc có hiệu quả bảo vệ trong nhiều
năm sau khi đã tiêm đủ liều. Tại chỗ tiêm ngừa có thể bị nổi mẩn đỏ, sưng đau nhẹ,
gây sốt 38-39oC.
Trong trường hợp trẻ đang mắc bệnh nhiễm khuẩn, sốt cao, rối loạn thần kinh...
không nên tiêm ngừa.
Bại liệt
Trẻ sẽ được chủng ngừa sốt bại liệt cùng lúc với tiêm ngừa bạch hầu, uốn ván,
ho gà bằng thuốc ngừa dạng uống (vaccin Sabin): uống ba lần vào lúc 2 tháng tuổi, 3
tháng tuổi và 4 tháng tuổi. Trẻ sẽ được bảo vệ trong 10 năm. Sau khi uống thuốc ngừa,
trẻ có thể bị nhức đầu, đau cơ hoặc tiêu chảy và rất hiếm khi bị liệt mềm cấp (1/5 triệu
các trường hợp).
Tuyệt đối không được cho uống Sabin ngừa sốt bại liệt trong lúc trẻ đang bị sốt,
bị nôn, tiêu chảy, đang được điều trị bằng thuốc corticoid, mắc bệnh ác tính (u
lympho, bạch cầu cấp...) hoặc bị nhiễm HIV. Không cho các cháu uống thuốc Sabin
đồng thời với vaccine thương hàn uống.
Với một số trường hợp trẻ không uống được, nên dùng vaccine dạng tiêm
(vaccine Salk).
Sởi
Trẻ được chủng ngừa bệnh sởi khi đã hơn 9 tháng tuổi. Thuốc được tiêm dưới
da và có tác dụng bảo vệ trong nhiều năm. Sau khi tiêm, có thể có phản ứng tại chỗ
tiêm: sưng đỏ, nổi mụn nước. Trẻ cũng có thể bị sốt, ho, sổ mũi và nhức đầu. Thuốc
ngừa bệnh sởi được tiêm một lần.
Khi trẻ đang sốt cao, bị suy giảm miễn dịch nhiễm HIV, cần hoãn tiêm thuốc
ngừa bệnh sởi.
Viêm gan siêu vi B
Từ năm 1995, việc phòng ngừa viêm gan siêu vi B (VGSVB) được chưa vào
Chương trình Tiêm chủng mở rộng. Theo đó, tất cả trẻ em được tiêm ba mũi:
Mũi thứ nhất: 0-2 tháng tuổi.
Mũi thứ hai: sau lần mũi đầu 1-4 tháng.
Mũi thứ ba: sau mũi 2 từ 6 đến 18 tháng.
Hầu hết các vaccine ngừa VGSVB đều rất an toàn. Một số ít các trường hợp có
thể bị sốt nhẹ, đau chỗ tiêm, nôn ói, chóng mặt, mệt mỏi, đau cơ sau khi tiêm.
Đối với trẻ sinh ra nhẹ cân (ít hơn 1,5kg) có thể chờ cho đến khi trẻ được 2kg
hoặc từ 2 tháng tuổi mới bắt đầu tiêm ngừa VGSVB.
Viêm não Nhật Bản
Để phòng ngừa bệnh viêm não Nhật Bản, trẻ cũng cần được tiêm 3 mũi dưới
da:
Mũi tiêm đầu: Khi trẻ hơn 1 tuổi.
Mũi thứ hai: Tiêm sau mũi thứ nhất 1-2 tuần.
Mũi thứ ba: Sau mũi thứ hai 1 năm.
Sau khi tiêm, ngay tại chỗ tiêm có thể bị đỏ, sưng tấy. Đôi khi trẻ bị ớn lạnh,
đau đầu, sốt sau khi tiêm.
Tiêm ngừa bệnh viêm não Nhật Bản không dược tiến hành cho trẻ đang sốt cao,
mắc bệnh tim, thận, gan, tiểu đường hoặc suy dinh dưỡng, đang mắc bệnh ung thư
máu và nhất là trẻ đã từng bị dị ứng với thuốc ngừa VNNB.
Các bệnh khác
Tại Việt Nam, việc tiêm phòng tả và thương hàn đã được nhắc đến, và tùy theo
tình hình dịch tễ của từng địa phương, mà các bệnh này được xem xét đưa hay không
đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng.
Bên cạnh 8 bệnh nói trên trong chương trình này, một số bệnh khác từ lâu đã có
vaccine phòng ngừa như: dại, thủy đậu, viêm màng não, quai bị, cúm,... cũng được
quan tâm. Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học đưa ra quan điểm (đến nay vẫn chưa thống
nhất) không nên tiêm ngừa quá nhiều loại vaccine cho trẻ, đề phòng gây ''quá tải'' cho
hệ miễn dịch của cơ thể.