Giáo trình Múa hiện đại (Ngành: Nghệ thuật múa dân gian dân tộc) - Trường CĐ Cộng đồng Lào Cai

UBND TỈNH LÀO CAI
TRƯỜNG CAO ĐẲNG LÀO CAI

GIÁO TRÌNH
MƠN HỌC: MÚA HIỆN ĐẠI
NGÀNH: NGHỆ THUẬT BIỂU DIỄN MÚA DÂN GIAN DÂN TỘC

Lào Cai, năm 2019


TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể được phép
dùng ngun bản hoặc trích dùng cho các đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.


LỜI GIỚI THIỆU
Nghệ thuật múa của dân tộc Việt Nam từ xa xưa đã có ba hình thái múa: múa
dân gian, múa cung đình và múa tơn giáo. Hơn nửa thế kỷ qua, ba loại hình múa này
được sáng tạo, phát triển khá phong phú và đã gặt hái được nhiều thành quả to lớn với
những tác phẩm múa được cải biên, phát triển, sáng tạo, nâng được bản sắc dân tộc lên
tầm cao mới cùng thời đại chứ không làm mất đi cái hồn, cái gốc của dân tộc. Tiêu
biểu như các điệu múa "Mùa hoa ban nở", "Múa Ka Tu", "Múa sạp", "Xòe hoa", "Múa
rong chiêng", "Sắc bùa", "Múa Chàm rơng"...Múa hiện đại cũng có thể coi đó là sự tìm
tịi mới của thế kỷ 20 của nghệ thuật múa. Nhưng múa hiện đại, đương đại cho tới nay
chưa bao giờ được chiếm ngơi chủ sối trong nghệ thuật múa của nước nó tồn tại.
Bởi vì trong mỗi nước, múa dân tộc, truyền thống vẫn được nhân dân và nhà
nước họ coi là "quốc vũ", là tài sản, di sản văn hóa q báu của dân tộc mình. Bởi vì
nghệ thuật múa dân tộc truyền thống đã góp phần vẽ nên diện mạo riêng biệt của từng
quốc gia độc lập, cịn múa hiện đại thì khơng làm được điều đó vì ngơn ngữ múa hiện

đại bản chất là thứ ngôn ngữ pha trộn nhiều yếu tố ngoại lai, mãi mãi khơng bao giờ có
thể được xếp ngang hàng với nghệ thuật múa dân tộc truyền thống. Ngoài ra nghệ
thuật ballet cổ điển cũng được coi trọng, bởi nó đã được nhân loại công nhận là một di
sản văn hóa bác học của nhân loại. Nó là niềm tự hào chung của nền nghệ thuật múa
bác học thế giới.
Giáo trinh múa hiện đại cung cấp cho người học những kiến thức cơ bản của
múa hiện đại, từ đó người học sẽ hiểu và thực hành được các tác phẩm múa hiện đại.
Lào Cai, năm 2019
Người biên soạn
Hà Văn Trung


MỤC LỤC

Bài 1. CƠ BẢN MÚA HIỆN ĐẠI...................................................................................1
I. Phần lý thuyết ...........................................................................................................1
1. Nguồn gốc của múa hiện đại ................................................................................1
2. Đặc điểm múa hiện đại .........................................................................................3
3. Thực trạng của múa Hiện đại ở Việt Nam ............................................................ 5
4. Tính năng của các phần trong cơ bản múa hiện đại: ...........................................9
4.1. Thư giãn – Tập trung – Tưởng tượng (Relaxing – Concentrating –
Visualizing): ..........................................................................................................9
4.2. Khởi động (Warm-up) ....................................................................................9
4.3. Tăng cường (Strengthening) ........................................................................10
4.4. Nghỉ giải lao (Break) ....................................................................................10
4.5. Phân nhịp (Phrasing) ......................................................................................10
4.6. Nhảy (Jumping) ............................................................................................10
4.7. Kéo dài – thư giãn – làm dịu xuống (Stretching – Relaxing – Cooling down)
.............................................................................................................................10
II. Phần thực hành ......................................................................................................11

BÀI 2. THỰC HÀNH SÂN KHẤU ..............................................................................13
I. PHẦN LÝ THUYẾT ..............................................................................................13
1. Ngẫu hứng...........................................................................................................13
1.1. Cơ thể ...............................................................................................................13
1.2. Kết nối .............................................................................................................14
1.3. Tự do ngẫu hứng khơng phải là khơng có quy tắc ..........................................15
1.4. Sự linh động .....................................................................................................15
2. Các kỹ năng trong múa .......................................................................................15
II. Phần thực hành ......................................................................................................16
PHỤ LUC ...................................................................................................................18


CHƯƠNG TRÌNH MƠN HỌC
Tên mơn học: Múa hiện đại
Mã mơn học: MH27
Vị trí, tính chất của mơn học
- Vị trí: Là môn học sau các môn Múa Cổ điển Châu Âu và Múa dân gian dân tộc
Việt Nam. Môn học tự chọn để học sinh tiếp thu thêm các loại hình múa khác nhau.
- Tính chất: thuộc khối kiến chun ngành
Mục tiêu môn học
- Về kiến thức: Học sinh nắm được phong cách múa hiện đại, những tư thế dáng
nét, luật động chuyển đông cơ bản trong múa hiện đại đặc biệt là di chuyển trong
không gian các tầng thấp, trung, cao.
- Về kỹ năng: Học sinh thực hiện được kỹ thuật kỹ xảo đặc trưng độc đáo của
múa hiện đại. Cảm nhận tốt về chuyển động của cơ thể và xúc cảm âm nhạc.
- Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: tự học và ôn luyện.
NỘI DUNG CHI TIẾT:


Bài 1. CƠ BẢN MÚA HIỆN ĐẠI

Mục tiêu:
Sau khi học xong bài này, người học có khả năng:
- Trình bày được nguồn gốc múa hiện đại.
- Trình bày được lịch sử múa hiện đại của Việt Nam.
- Trình bày được các nguyên tắc trong múa hiện đại
- Trình bày được các kỹ thuật cơ bản trong múa hiện đại
- Thực hiện các động tác cơ bản trong múa hiện đại: phân nhịp, nhảy, …

I. Phần lý thuyết
1. Nguồn gốc của múa hiện đại
Xuất hiện lần đầu trên thế giới từ những năm 1900, Múa Hiện đại (tiếng Anh
gọi là “Modern dance”) như một phản ứng đối chọi lại với kỹ thuật, quy tắc cứng nhắc
của múa Ba-lê cổ điển. Isadora Duncan (1877-1927) và Martha Graham (1894-1991)
được biết đến là những người tiên phong tìm kiếm sự di chuyển bằng cách sử dụng
những đường nét tự nhiên của cơ thể và năng lượng bên trong cơ thể mở ra một loại
hình múa mới hay còn gọi là múa Hiện đại. Với loại hình múa mới này, các vũ cơng đã
vượt ra ngoài sự thống trị của sân khấu múa Ba-lê cổ điển, đem đến nhiều màu sắc
hơn, như Francois Delsarte (1811-1871, người Pháp) đã mang tới cảm hứng sáng tạo
ra hệ thống các luật động, cử chỉ biểu cảm tự nhiên phát triển theo ngẫu hứng của vũ
công, hay với cảm hứng sáng tạo của Emile Jacques – Dalcroze (1865-1950, người
Thụy Sĩ) với hệ thống thông qua các nhịp điệu âm nhạc để chuyển động cơ thể.

Múa "Khau Cút thương nhớ" của dân tôc Thái. Ảnh: Thanh Hà- TTXVN

1


Bước sang thế kỷ XX, vào những năm 1930, các biên đạo múa đã xác định
được sự đối lập giữa múa Hiện đại và múa Ba-lê cổ điển, điển hình với làn sóng múa
Hiện đại nổi lên ở New York được coi là trường phái phát triển từ hơi thở tự nhiên và

những khám phá từ bên trong cơ thể của Martha Graham, hay từ sự phục hồi của
Doris Humphrey (1895-1958) và sự hài hước trong múa của Hanya Holm (1893-1992)
– người được coi là “tứ trụ” của nghệ thuật Múa Hiện đại Hoa Kỳ.
Từ khi ra đời và hình thành, múa Hiện đại đã được mô tả không phải Jazz cổ
điển cũng khơng phải dân gian văn hóa truyền thống, nó là hình thức múa kết hợp với
các yếu tố của khiêu vũ hiện đại cùng ba-lê cổ điển nhưng không thuần nhảy và được
sử dụng bàn chân theo khái niệm đương đại. Múa Hiện đại có thể sử dụng các yếu tố,
các chất liệu, ngôn ngữ, động tác từ nhiều nền văn hóa khác nhau trên thế giới. Trở
thành một tên gọi trong nhóm những dịng múa ở thế kỷ XX, múa Hiện đại đã được
thừa nhận có sự khác biệt tại Úc, châu Âu, Canada, Mỹ, Nhật Bản bởi nó phụ thuộc
vào tính bản địa hóa cũng như phụ thuộc rất nhiều vào môi trường, đời sống, tơn giáo,
chính trị, xã hội ở mỗi quốc gia nơi múa Hiện đại du nhập và phát triển, điều đó khiến
múa Hiện đại mang dấu vết nội sinh. Quan niệm thẩm mỹ của múa Hiện đại là khám
phá cảm xúc phong phú trong thế giới nội tâm của con người, sử dụng lực hấp dẫn
kiểm soát trọng lượng cơ thể để thực hiện các kỹ thuật thấm, thả và rơi – một sự đối
ngược căn bản với các kỹ thuật trong ba-lê cổ điển ln phấn đấu để có thể biểu diễn
trên đôi chân một cách vững vàng và thoải mái. Chính bởi mục đích tối cao của múa
Hiện đại là tìm tịi và thể hiện những cung bậc sâu thẳm nhất trong thế giới nội tâm
của con người nên nó ln gần gũi với chính bản thân người trình diễn và với cuộc
sống của con người hiện tại. Những người mở đường đã khám phá ra hình thức múa
mới dựa trên trải nghiệm và phát huy sự sáng tạo để đưa ra những cách diễn đạt mới
bằng những chuỗi luật động liên tiếp dựa trên logic chuyển động tự nhiên của cơ thể
một cách hết sức phóng khống, tạo cho vũ công sự thoải mái, đề cao ngẫu hứng sáng
tạo, khuyến khích lối phát triển tư duy tưởng tượng theo chiều hướng sáng tạo ra
những luật động, ngôn ngữ mới trên cơ sở phát huy tối đa sức mạnh về kỹ thuật và
hình thể của người diễn. Hình thức múa này mang yếu tố mở khi nó có thể múa trên
bất kỳ thể loại âm nhạc nào, trình diễn ở mọi khơng gian, hoặc có thể kết hợp với bất
kỳ hình thức nghệ thuật nào đủ nhân tố để sáng tạo ra chuyển động mới của động tác
mang tính tạo hình đa chiều.
Từ những buổi đầu xuất hiện, múa Hiện đại đã hình thành bốn trường phái

mang những đặc điểm kỹ thuật đặc trưng theo tên gọi của những người sáng tạo ra nó:
Trường phái của Cunningham được biểu hiện rõ ràng qua quan điểm “Đường
nét năng động” của vẻ đẹp cơ thể hướng đến sự tự nhiên trong chuyển động và thực
hiện kỹ thuật động tác. Trường phái này chú trọng về nghệ thuật tạo hình trong khơng
gian, nhịp điệu và sự ăn khớp.
Trường phái của Graham trái ngược với những đặc điểm của múa ba-lê. Nếu
ba-lê là sự yểu điệu nhẹ nhàng như hơi gió thì Graham là sự thả lỏng, ngã, gãy và phục
hồi. Nếu ba-lê là bay bổng trên những đơi giày mũi cứng thì Graham chú trọng về mặt
2


sàn với những kỹ thuật sát đất. Nếu ba-lê là ln giữ phom, dáng chuẩn mực thì
Graham chú trọng đến các quy ước về bụng và hông, đặc biệt là xương chậu, để phát
triển, sáng tạo ra chuyển động của cơ thể và phát triển luật động mới.
Trường phái của Limon chú trọng khám phá trọng lực của cơ thể, từ đó quán
chiếu mọi chuyển động giúp cho diễn viên làm việc với sức nặng của chính mình qua
từng bộ phận trên cơ thể, kết hợp cùng bạn diễn, đạo cụ, không gian, mặt sàn… Mối
quan hệ giữa trọng lực của người diễn viên được đặt ở nhiều độ cao khác nhau trên sàn
diễn, trong lúc ngã, bật dậy, phục hồi và kiểm soát trọng lực khi thực hiện những kỹ
thuật và chuyển động khi treo lơ lửng.
Trường phái của Release chú trọng tới hơi thở tự nhiên là sợi dây dẫn đến hơi
thở của chuyển động, hơi thở trong cung cách thực hiện kỹ thuật động tác với những
kỹ thuật chủ đạo là thả lỏng, buông lơi cơ bắp và các khớp xương, thả trôi cơ thể để
thư giãn, tĩnh tại trong lúc múa, giảm thiểu sự căng thẳng tìm đến sự nhẹ nhàng, trơi,
mượt.
Trong q trình lan tỏa khắp các châu lục, mặc dù múa Hiện đại mang theo một
nền tảng chung được xác lập trên cơ sở kết hợp bốn trường phái trên với nhau, đồng
thời nó đã tạo ra ảnh hưởng rất lớn tới phong cách sáng tác khi nó gia nhập vào văn
hóa múa của từng quốc gia, múa Hiện đại luôn vẫn giữ được 4 điểm chung, có thể giúp
khán giả dễ dàng nhận diện, đó là:

2. Đặc điểm múa hiện đại
- Hướng tới mối quan hệ giữa diễn viên và khán giả được kết nối qua tư duy
thông qua câu chuyện, sự việc đang diễn ra trên sân khấu.
- Trao quyền năng cho người diễn viên điều hành không gian biểu diễn, thể hiện
chính mình với tất cả sức mạnh về kinh nghiệm, kỹ năng kỹ xảo, trình độ chun mơn,
ngay cả bản năng chân thật nhất cũng được kích hoạt để làm chủ sân khấu trình diễn.
- Khơng bó buộc ngơn ngữ về kỹ thuật, tư duy, không gian, thời gian mà hoàn
toàn dựa vào luật động tự nhiên của cơ thể, có thể phối hợp với tất cả các kỹ thuật múa
khác để tạo dựng những chuỗi động tác chở ý, đoạn, phần và toàn bộ kết cấu mở của ý
tưởng.
- Múa Hiện đại phù hợp với thẩm mỹ và trình độ thẩm thấu nghệ thuật đương
đại của nhiều người vì yếu tố mở, quay về với tự nhiên, có thể trình diễn hoặc sáng tạo
dựa trên nền bất kỳ thể loại âm nhạc nào; có thể kết hợp với bất kỳ bộ môn nghệ thuật
nào hoặc đơn giản chỉ là sự vật, hiện tượng nào đó trong cuộc sống mang đến một ý
niệm, một xúc cảm khơi gợi rung động,… đều có thể hình thành một tác phẩm múa
hiện đại; khơng nhất thiết phải bó buộc trong khơng gian sân khấu nhà hát, nó có thể
bắt đầu gây sự chú ý tại bãi biển, trong công viên, trong hẻm phố, trong nhà kho,
xưởng máy…bất cứ nơi nào, yếu tố nào đưa lại cảm hứng cho người nghệ sĩ ở đó có
thể là nơi trình diễn.

3


Qua thực tế sáng tác của nhiều nghệ sĩ, nhiều đồn múa, cơng ty múa Hiện đại
trên khắp thế giới cũng như trong khu vực, nhiều phong cách sáng tác khác nhau đã
hình thành, song tựu trung có thể tạm chia thành 5 xu hướng sáng tác chính:
- Cấu trúc kịch: Tác phẩm được cấu tứ và phát triển theo một câu chuyện hoặc
xoay quanh một nội dung chi phối tất cả các tình tiết, sự kiện, sự biến, cao trào cho tới
kết thúc.
- Ấn tượng: Bóc trần kết cấu tác phẩm, cấu trúc của vở múa, đặc tả vào các thủ

pháp dàn dựng như nhịp điệu, thiên về thị giác (có nơi gọi là nghệ thuật sắp đặt, người
diễn viên múa chỉ là một phần trong tổng thể tác phẩm nghệ thuật được trình diễn mà
thơi), cách chơi ánh sáng (đơi khi làm biến đổi hình khối, chuyển động, đặc tả cơ thể
người diễn viên, làm cho chuyển động hư ảo, bay bổng hoặc rõ ràng trực diện), mảng
màu trên sân khấu tạo không gian đa chiều; đặc tả từng bộ phận cơ thể để gợi mở tư
duy của khán giả; thiên về thính giác khi tác động về âm thanh với kỹ thuật, công nghệ
hiện đại hoặc sử dụng thủ pháp trình diễn âm thanh, tiếng động, tiết tấu, để ức chế hay
hòa cảm khán giả với tiết tấu chuyển động của người diễn viên trên sân khấu; tạo nên
hiệu ứng qua trang trí bục bệ sân khấu; chất liệu trang phục đạo cụ tham gia tạo hình
khối trong chuyển động; khai thác không gian đa chiều để cơ thể diễn viên được nhìn
ở nhiều góc độ khác nhau, nhiều mảng khối khác nhau. Các thủ pháp trực diện của
nghệ thuật khơng gian, thị giác, thính giác chính là cái vỏ gợi ra hàm ý bị ẩn đi của nội
dung, ý tưởng sâu sa chất chứa trong lòng nó cũng chính là ngơn ngữ mới, lạ, tiên tiến
trong tính hiện đại của Múa hiện đại.
- Trừu tượng: Đưa tới sự nhận thức mang tính triết học sâu sắc qua cảm hứng
được đúc rút từ quy luật tự nhiên “Thiên, địa, nhân”.
Ở đây tư tưởng mang tính triết học sâu sắc có thể được trình bày thơng qua
những hiện tượng, sự vật quen thuộc, đơn giản, gần gũi nhưng được quy ước bởi cộng
đồng mang hàm ý tư tưởng nhân văn giúp cho người thưởng thức suy tư về mối quan
hệ của con người với bản thể, con người với con người trong xã hội và con người
trong mối quan hệ với vũ trụ. Xu hướng này tạo ra thế giới đa nghĩa, địi hỏi người
xem phải có trí tuệ để tự đi tìm câu trả lời cho mọi sự cảm nhận và rung động.
- Tương tác: Nền tảng của mọi sáng tạo và quá trình lao động sáng tạo ra tác
phẩm nghệ thuật Múa hiện đại. Xu hướng này yêu cầu mỗi thành phần sáng tạo đều
phải có trình độ và kinh nghiệm nhất định: đối với người biên đạo múa phải có nghề,
có đơi mắt tinh tế, sắc sảo, rung động, nhanh nhậy, sâu sắc, khơi gợi được sự sáng tạo
ngẫu hứng của người diến viên. Ngay từ khi phôi thai ý tưởng đã phải tương tác ngẫu
hứng để tìm ra thủ pháp nghệ thuật, ứng biến với mọi điều kiện, mọi thành phần đồng
sáng tạo, tương tác và phát huy tối đa hiệu quả sử dụng của mọi phương tiện để nói lên
được ý đồ cần chuyển tải; đối với diễn viên phải có tài năng thực sự, ngồi kỹ thuật, kỹ

xảo chun mơn đạt u cầu phải có sự thơng minh trong làm việc nhóm, ngẫu hứng,
tương tác với bạn diễn và tất cả những yếu tố có thể giúp cho nghệ thuật biểu diễn
được thăng hoa, tuyệt đối tuân thủ những quy tắc mà người biên đạo yêu cầu nhưng lại
hoàn toàn chủ động và làm chủ khơng gian gồm tất cả những gì sắp đặt trong không
4


gian ấy, chủ động về thời gian, liều lượng, tiết tấu của nghệ thuật biểu diễn để lôi cuốn
khán giả vào câu chuyện của mình; đối với các thành phần đồng sáng tạo ngoài những
quy tắc cụ thể mà người biên đạo là người tổng chỉ huy cao nhất thì trong quá trình tập
luyện và biểu diễn đều phải chủ động tương tác để rèn luyện khả năng phối hợp nhịp
nhàng, ăn ý.
- Kết hợp: Tổng hòa của tất cả các xu hướng trên hoặc kết hợp từng xu hướng
với nhau tùy theo ý đồ và thủ pháp của người biên đạo trong quá trình sáng tạo tác
phẩm múa.
3. Thực trạng của múa Hiện đại ở Việt Nam
Múa Hiện đại chính thức du nhập vào Việt Nam từ năm 1988 ẩn trong các tác
phẩm múa hiện đại qua các chương trình giao lưu, trình diễn và sự giúp đỡ của các tổ
chức, các chuyên gia, biên đạo đến từ châu Âu, Úc, Mỹ. Bằng con đường giao lưu văn
hóa, các nghệ sĩ quốc tế đã giới thiệu cái hay, cái đẹp, cái tiên tiến, cái lạ của múa
Hiện đại qua các tác phẩm múa. Tuy nhiên, phải đến những năm cuối của thế kỷ XX,
múa Hiện đại mới thực sự gia nhập vào dịng chảy chính thống của nghệ thuật múa
Việt Nam sau khi một số nghệ sĩ múa Việt Nam được cử đi du học, làm việc tại các
công ty múa, đồn múa của các nước có nền nghệ thuật múa Hiện đại phát triển, như
Đức, Pháp, Úc, Thụy Điển, Anh, Hà Lan, Đan Mạch… Dù rằng múa Hiện đại giữa
mỗi nước có sự chênh lệch khá lớn về cấp độ bởi yếu tố bản địa hóa khi du nhập của
thể loại múa này, bản thân múa Hiện đại ở trong từng nước cũng có sự khác biệt lớn về
phong cách ở mỗi nhà hát, mỗi đồn múa, cơng ty múa.
Những nghệ sĩ Việt Nam khi được học tập hay tham gia biểu diễn trong các tác
phẩm, vở diễn cụ thể thì đều phải thích ứng với u cầu về phong cách, kỹ thuật rất

khác biệt trong nội hàm tác phẩm ấy theo chất riêng và cá tính nổi trội của người biên
đạo. Để thấy hết được sự phong phú trên con đường tiếp nhận cái mới sẽ là chưa thật
đầy đủ và chính xác nếu chúng ta quên mất vế thứ hai đó là người tiếp nhận. Những
nghệ sĩ được tiếp nhận họ xuất phát điểm từ những định danh khác nhau: biên đạo,
giáo viên, diễn viên, sinh viên, chiếm đa số là diễn viên và sinh viên giỏi mới tốt
nghiệp ra công tác tại hai nhà hát có đặc thù chun mơn về ba-lê là Nhà hát Nhạc Vũ
Kịch Việt Nam và thành phố Hồ Chí Minh; từ năng lực, trình độ, kinh nghiệm hồn
tồn khác nhau dẫn đến sự tiếp cận cũng hoàn toàn khác nhau, đó là lý do chính dẫn
đến sự khác biệt, tính đa dạng khi thể loại Múa Hiện đại trình làng tại Việt Nam và đi
vào các tác phẩm múa hiện đại. Sự đa dạng trong hiện thực sáng tác cũng như giảng
dạy về thể loại Múa Hiện đại tại việt Nam là do mỗi nghệ sĩ được “tiếp cận” ở một
nước khác nhau, chứ chưa thể gọi là “đào tạo” có bài bản theo một hay nhiều trường
phái cụ thể của Múa Hiện đại. Ở một khía cạnh khác, việc được tiếp cận múa Hiện đại
ở vai trò là diễn viên đã tạo điều kiện để tiếp cận cái sáng tạo của sáng tạo từ gốc, hiển
nhiên được tích hợp cả phong cách này với phong cách khác, trường phái này với
trường phái khác khiến không phải diễn viên nào cũng có đủ lý luận để gọi tên được
phong cách, trường phái mà mình đã được tiếp cận. Như đã trình bày ở trên, mỗi
5


trường phái đều có một yêu cầu, quan điểm, cảm nhận riêng, nếu bị trộn lẫn và pha tạp
thì có thể ai đó hiểu đơn giản múa Hiện đại là chuyển động phóng khống, tự do, ngẫu
hứng hoặc có thể kết hợp với tất cả mọi thứ có tên gọi là nhảy, múa hoặc các loại hình
nghệ thuật sân khấu, âm nhạc, hội họa, ánh sáng… rơi vào đường đi của nó. Đơi khi sự
vận dụng thiếu lý luận hoặc vận dụng không nắm rõ “gốc rễ” của vấn đề đang vận
dụng sẽ làm cho Múa Hiện đại trở nên là một thể loại múa “làm dâu trăm họ”. Số nghệ
sĩ múa được Bộ Văn hóa - Thơng tin (cũ), hiện nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du
lịch cử đi học theo con đường chính thống về múa Hiện đại không nhiều, chủ yếu dựa
vào con đường hợp tác phát triển văn hóa nghệ thuật từ các Trung tâm Văn hóa của
các nước có nền nghệ thuật múa Hiện đại phát triển. Dự án trao đổi văn hóa tại các

nước châu Á trong đó có Việt Nam của Biên đạo múa Cheryl Stock – Giám đốc nghệ
thuật Đoàn múa Phương Bắc trong 10 năm với Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Việt Nam, Nhà
hát Tuổi trẻ, Trường Cao Đẳng Múa Việt Nam đã cho ra đời một số vở múa hiện đại
đầu tiên như Qua miền đất lạ (1989), Đất và nước (1991), Những người bạn đồng hành
(1993), Em, người phụ nữ Việt Nam (1996), Qua mắt Phượng Hoàng (1998). Những
năm 1993 – 1994, Dự án giao lưu văn hóa Pháp – Việt với biên đạo múa Philip Cohen,
Giám đốc Học viện Nghệ thuật Lion (Pháp) đã sang Việt Nam giảng dạy và tuyển
chọn một số học sinh, sinh viên Việt sang Pháp biểu diễn và học tập. Tiếp sau đó,
Cơng ty biểu diễn Coline (Pháp) đã hợp tác với nhà hát Nhạc Vũ kịch Việt Nam để
đón những diễn viên giỏi sang đào tạo và biểu diễn về múa hiện đại tại Pháp như:
Hồng Phong, Minh Thông, Quốc Tuấn, Ngọc Quân, Phượng Hoàng, Vũ Long, Huyền
Thanh, Hoàng Điệp, Văn Hiền. Tại thành phố Hồ Chí Minh cũng có những nghệ sĩ của
Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Thành phố được tham gia các dự án hợp tác biểu diễn cũng
như đào tạo về múa Hiện đại như: Phúc Hùng, Ngọc Khải, Mạnh Trung tại Hà Lan;
Phúc Hải, Quỳnh Châu tại Pháp; Tấn Lộc tại Nhật Bản. Một số vũ công giỏi của Việt
Nam sau khi được cử đi học đã ở lại làm việc tại các công ty múa nước ngoài như:
Ngọc Quân (Bỉ và Pháp), Ngọc Văn, Ngọc Anh (Anh), Ngọc Khải, Ngọc Tú, Tiến
Huy (Đức), Hải Hà (Thụy Sĩ)...
Từ năm 2000 đến năm 2005, Dự án của Trung tâm Văn hóa Pháp L’espace (có
trụ sở tại Hà Nội) thuộc Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam đã đưa Biên đạo múa nổi tiếng
Pháp Regine Chopinot tới Việt Nam, nữ Biên đạo múa này có cơng rất lớn trong việc
đào tạo một thế hệ giáo viên, diễn viên, biên đạo múa đã và đang hoạt động tích cực,
hiệu quả cho sự nghiệp phát triển của múa Việt Nam đương đại. Bà trực tiếp tuyển
chọn, huấn luyện, truyền cảm hứng và tư duy cho một lớp diễn viên, giáo viên trẻ, sinh
viên giỏi như: Hà Thế Dũng, Tuyết Minh, Ly Ly, Tuyết Dung, Thy Ngọc, Anh Đức,
Hoàng Điệp, Văn Hiền, Thanh Tùng, Thái Sơn, Tuấn Anh làm việc liên tục trong 6
năm cho ra đời những tác phẩm tiêu biểu, như: Dưới làn da, Ánh mắt, Giáp Thân.
Tuy là một xu thế tất yếu, nhưng q trình hịa nhập của thể loại múa này với
nghệ thuật múa bản địa Việt Nam do khơng có một lớp nghệ sĩ được cử đi đào tạo bài
bản và được sự công nhận, đón nhận khi trở về như lớp các nghệ sĩ được đào tạo Ba-lê

cổ điển ở Nga (Liên Xô cũ) nên khơng tránh khỏi sự hồi nghi, thậm chí thiếu niềm tin
6


vào thế hệ trẻ và khơng ít những cây đại thụ lên tiếng phê phán, quay lưng lại với thể
loại múa Hiện đại nhưng lại nhầm lẫn thuật ngữ “đương đại” được dùng để diễn tả nội
dung của một thể loại trong loại hình nghệ thuật múa chun nghiệp.
Khơng dừng lại trong giới hoạt động chuyên nghiệp, trong quan kiến và sự cẩn
trọng của các nhà quản lý; công nghệ hiện đại và nhu cầu thẩm mỹ của công chúng
đương đại trước sự mở cửa của nền kinh tế thị trường trong dòng chảy giao lưu, tiếp
biến với tinh thần hội nhập, với sự bùng nổ của các Gameshow truyền hình thực tế, đời
sống múa hiện đại phát triển ngồi sự kiểm sốt của giới chun mơn đáp ứng nhu cầu
“Thời thượng” của khán giả. Điều đáng chú ý là những nghệ sĩ trẻ dù không được
công nhận những họ vẫn âm ỉ cháy với đam mê, nhiệt huyết và sự tìm tịi khơng ngừng
nghỉ để đưa thể loại Múa hiện đại mà họ đang theo đuổi trước hết sống trong tác phẩm,
vở diễn của họ.
Người tiên phong trong sáng tác tác phẩm múa hiện đại Việt Nam vận dụng
phong cách thể loại múa Hiện đại phải kể đến là NSND Phạm Anh Phương sau khi
học tập và làm việc tại Úc trở về. Sau thời gian không ngắn được thưởng thức các tác
phẩm, vở diễn múa Hiện đại của nhiều biên đạo múa nước ngoài dẫn đến sự e ngại của
công chúng và giới làm nghề chuyên nghiệp về những bất cập của một số tác phẩm
múa Hiện đại xa rời tinh thần dân tộc, phá cách những tạo hình, tư thế động tác thiếu
thẩm mỹ nghệ thuật. NSND Phạm Anh Phương ngay từ những ngày đầu công bố tác
phẩm Lời ru của rừng một sự kết hợp nhuần nhuyễn, chừng mực, tinh xảo đầy trí tuệ
đã mang lại cách nhìn gần gũi, trân trọng hiệu quả nghệ thuật trong sự kết hợp thể loại
giữa Múa Hiện đại với ngôn ngữ múa của Cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên. Sự
thành công này đã định hướng một trào lưu sáng tác mới, được các Biên đạo múa trẻ,
các sinh viên chuyên ngành biên đạo say sưa học tập, tìm hiểu múa hiện đại để sáng
tạo ra ngôn ngữ chuyển động mới cho các tác phẩm múa hiện đại của mình. Tiếp theo
sự thành cơng ấy, NSND Phạm Anh Phương đã khẳng định phong cách, chất riêng sâu

đậm trong hình thức múa tập thể dân gian đương đại với tác phẩm Mênh mang mùa
xuân. Đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác là tác phẩm gắn với tên tuổi của NSND Phạm
Anh Phương và trở thành tiêu chí đánh giá diễn viên trẻ tài năng trong các Cuộc thi
múa chuyên nghiệp toàn quốc là tác phẩm múa dân gian đương đại ở hình thức múa
một người (solo) Bến Lụy.
Đến hơm nay, ta có thể thấy sự bền bỉ của những người trẻ mở đường, múa
Hiện đại không những đáp ứng được nhu cầu thưởng thức của công chúng đương đại
mà các tác phẩm của họ đã thuyết phục được những người làm nghề có nghĩa thể loại
múa này đã được chấp nhận trước hiệu quả nghệ thuật của nó. Đến mức, chưa Cuộc thi
nào, chưa Liên hoan nào của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch giao Cục Nghệ thuật
biểu diễn tổ chức mà nội dung tổng kết không nhắc đến sự thành cơng do các tác phẩm
ca có phụ họa, tác phẩm múa hiện đại, dân gian đương đại, ngay cả múa dân gian, dân
tộc, truyền thống cũng có dấu vết các thủ pháp, mảng miếng của múa Hiện đại; thậm
chí tác phẩm nào khơng sử dụng những yếu tố của nghệ thuật múa Hiện đại lại bị coi
như là lạc hậu, không bắp kịp nhịp điệu phát triển. Khơng ít những người trong nghề,
7


những nhà quản lý nghệ thuật chỉ dựa vào việc được xem nhiều, được duyệt nhiều tác
phẩm múa hiện đại, nhưng đáng tiếc là không phải tác giả được duyệt nào cũng được
tiếp cận và học về múa Hiện đại một cách trực tiếp và bài bản, “té nước theo mưa” cứ
“lạ hóa” sẽ thành đương đại rồi tự cho mình là đã hiểu thấu nghệ thuật múa Hiện đại,
cho mình cái quyền được phán xét rồi đi đến sự lạm dụng múa Hiện đại như một thực
tế hiển nhiên; gọi nhiều thành quen, thuật ngữ “đương đại” được dùng để diễn tả nội
dung của một thể loại khiến múa hiện đại từ một xu thế sáng tác trở thành thể loại
đánh đồng với múa Hiện đại từ lúc nào cũng khơng hay biết.
Nhìn vào bức tranh tổng thể của nghệ thuật múa Việt Nam ngày hôm nay, ta
thấy rõ vị thế và vai trò của thể loại múa Hiện đại. Từ góc độ cung-cầu, múa Hiện đại
đã phát triển và được cơng nhận từ chính chu cầu của xã hội, của công chúng Việt
Nam rồi mới chảy ngược vào nghệ thuật múa chính thống. Một số cây đại thụ trong

ngành nghệ thuật múa Việt Nam từng bày tỏ sự khắt khe với múa Hiện đại vào thập
niên cuối của thế kỷ 20 khi thể loại này lần đầu xuất hiện tại Việt Nam, nay đã dần bị
nó thuyết phục bởi chính từ nhu cầu của khán giả thưởng thức nghệ thuật đương đại
nói chung và nghệ thuật múa hiện đại nói riêng, trong đó tất yếu phải có sự góp mặt
của múa Hiện đại.
Trong kỷ yếu hội thảo Những bất cập trong công tác đào tạo múa hiện đại tại
các trường Văn hóa Nghệ thuật, Phó Chủ tịch Hội Nghệ sĩ múa Việt Nam – NSND
Ứng Duy Thịnh đã nhận định: “Tác phẩm múa Việt Nam trên con đường phát triển
cần được bổ sung những công cụ mới và phương tiện biểu đạt mới. Một trong những
công cụ được bổ sung vào nghệ thuật xây dựng ngôn ngữ múa dân tộc là múa hiện đại.
Những gì khán giả được chứng kiến trong những năm qua cho thấy, ngôn ngữ múa
hiện đại phù hợp và đáp ứng được đòi hỏi đó”.
Với khán giả, vấn đề tồn tại khi đối diện với múa Hiện đại nằm ở chỗ không
phải ai cũng có thể cảm nhận và thấu hiểu được tác phẩm múa Hiện đại vốn mang đậm
tính huyền thoại của thế giới vũ trụ lung linh huyền ảo, nên những người thưởng thức
ngồi việc cần có một sự cảm nhận tinh tế, khán giả cũng cần tự trang bị cho mình một
phơng văn hóa đủ rộng, có tư duy thầm mỹ tổng hợp, sự sâu sắc trong nhận thức đến
ngưỡng trìu tượng, cao nhất là hướng tư tưởng con người vươn tới tầm triết học nhận
thức lại những vấn đề về con người, xã hội và vũ trụ.
Hiện nay, khơng ít khán giả, thậm chí cả biên đạo múa vẫn có sự nhầm lẫn giữa
trào lưu nhảy múa hiện đại (đơn cử như Hiphop, Dancesport, Jazz) hoặc gọi chung các
xu thế múa hiện đại thành một thể loại múa hiện đại, rồi gọi đó là múa Hiện đại, quy
chụp cho nó là thể loại mang tính ngẫu hứng, tự do, có thể kết hợp với bất kỳ ngôn
ngữ nào, với lý lẽ rằng nó có màu sắc và mang âm hưởng náo nhiệt, gần gũi với cuộc
sống đương đại thành những đặc trưng của múa Hiện đại, làm cho ở một số nơi giá trị
của múa Hiện đại chưa được nhận thức, tuyên truyền và phát huy đúng mức với tầm
của nó trong mạch chảy của nghệ thuật đương đại nói chung, nghệ thuật múa hiện đại
nói riêng ở Việt Nam, cũng như khi nhận diện về múa Hiện đại trong khu vực và trên
thế giới.
8

4. Tính năng của các phần trong cơ bản múa hiện đại:
4.1. Thư giãn – Tập trung – Tưởng tượng (Relaxing – Concentrating –
Visualizing):
Thư giãn là một phần quan trọng trong loại hình múa hiện đại vì những
lý do khác nhau:
– Về mặt kỹ thuật nó cho phép các vũ cơng tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng
của mình, nó cũng quan trọng để làm mềm những cơ bắp, tạo ra cảm giác trơn tru
trong phong cách đặc biệt của múa hiện đại.
– Về tâm lý nó giúp cho người học có một tinh thần thoải mái trong việc tiếp
thu, thực hành bài học(động tác) có hiệu quả cao.
– Tưởng tượng là một đặc tính đặc biệt của đào tạo Múa hiện đại. Nó tập trung
sự cảm nhận của cơ thể và chuyển tải hình ảnh tưởng tượng sang chuyển động của cơ
thể.
Mục tiêu tổng quát:
– Kích hoạt cơ thể và chuyển động hình ảnh tinh thần (hình ảnh trong tưởng
tượng).
– Kích thích cơ thể tập trung vào sự chuyển động của các khớp xương một cách
riêng biệt.
Kéo dãn nhẹ nhàng để kích thích các cơ bắp.
Đặc điểm:
Khơng gian: mức thấp (trên sàn nhà, nằm …) và mức độ trung bình (ngồi, quỳ
…), ở tại chỗ.
Thời gian: di chuyển vị trí rất chậm hoặc tĩnh.
Chuyển động: mềm, lỏng, trọng lượng, trọng lực.
4.2. Khởi động (Warm-up)
Khởi động là một phần cần thiết khơng thể thiếu của buổi học, nó làm nóng các
cơ bắp và giúp cho vũ cơng cảm thấy cơ thể thoải mái và linh hoạt hơn.
Mục tiêu tổng quát:

– Kích hoạt tim và nhịp tim mạch.
– Kích hoạt kết nối các chi của cơ thể với trung tâm của nó.
Làm việc trên hình ảnh tinh thần của tồn bộ cơ thể như là một sự thống nhất.
Đặc điểm:
Không gian: di chuyển ngắn trong không gian và thay đổi các hướng.
Thời gian: chậm và nhịp nhàng.
Chuyển động: mềm dẻo,kéo căng, thả lỏng.

9


4.3. Tăng cường (Strengthening)
Đây là một phần đặc biệt đối với các vũ cơng chun nghiệp. Nó được làm ra
bởi các bài tập giúp tăng cường thể chất của họ như sức khỏe và sự linh hoạt. Có bốn
đến bảy bài tập, tập trung vào công việc của chân, theo một cấu trúc ballet rất đơn
giản.
Không gian: cao, thấp, tại chỗ, di chuyển trong phạm vi ngắn.
Thời gian: từ chậm đến tốc độ trung bình đến nhanh, các nhịp điệu được thay
đổi dần.
Năng động: đa dạng, theo mỗi một chuỗi tổ hợp.
4.4. Nghỉ giải lao (Break)
Đây là nhu cầu của các vũ công (để uống nước, thả lỏng cho cơ thể được nghỉ
ngơi trong thời gian ngắn)
Thời gian: 2 – 5 phút.
4.5. Phân nhịp (Phrasing)
Mục đích tổng quát của phần này là để làm việc về kỹ năng của các vũ công (
ghi nhớ, cảm nhận, thể hiện).
Đặc điểm:
Không gian: di chuyển tồn bộ khơng gian, các phương hướng và tầng cao thấp.
Thời gian: tốc độ trung bình, nhanh, hoặc khơng có nhịp điệu.

Năng động: các loại.
4.6. Nhảy (Jumping)
Đối với các vũ cơng chun nghiệp ta phải có một thời gian cho phần nhảy
riêng biệt. Để thực hiện theo phương pháp học mới, sẽ tốt hơn khi tạo ra các chùm tổ
hợp nhảy chéo trong không gian. Điều này sẽ tạo ra một luồng mạch cao trào cho các
vũ công và mang lại cho họ cảm giác hăng hái.
Không gian: di chuyển trong không gian, chủ yếu là mức độ cao.
Thời gian: nhanh, đều.
Năng động: các loại.
4.7. Kéo dài – thư giãn – làm dịu xuống (Stretching – Relaxing – Cooling down)
Bây giờ họ đang ướt đẫm mồ hôi và thở dốc nhưng trước khi kết thúc buổi học,
chúng ta sử dụng phương pháp kéo dãn – thả lỏng và kết hợp với hít – thở để hướng
dẫn họ làm dịu xuống khoảng 5-10 phút. Tùy thuộc vào thời gian nghỉ ngơi, chúng ta
quyết định để kéo dài hoặc để đi trực tiếp đến một vị trí cho thư giãn.
Trên đây là hệ thống các phần cho một buổi học cơ bản của múa hiện đại. Mỗi
phần đều mang trong nó một sự quan trong riêng và hỗ trợ cho nhau. Phần trước làm
nền tảng cho phần sau. Tùy từng điều kiện hoàn cảnh hoặc đối tượng hoc và thời gian
10


cho phép, giáo viên có thể kéo dài hoặc thu ngắn thời gian của các phần. Nhưng vẫn
phải có đầy đủ các phần trong hệ thống. Có như vậy mới đảm bảo được kết quả học
tập tốt.
Ngoài ra với tư cách là giảng viên đang giảng dậy môn múa hiện đại tại Trường
Cao đẳng Múa Việt Nam. Tôi xin được gợi ý một điều: đây là một hệ thống múa có
tính đặc thù cao, các bài học múa hiện đại khơng có sẵn mà do chính người giáo viên
phải tự nghiên cứu và sáng tạo ra các tổ hợp, bài tập cho học sinh thực hành.
II. Phần thực hành
PHIẾU THỰC HÀNH
1. Khởi động

PHIẾU THỰC HÀNH
Công việc: Khởi động
Bước công
việc

Trang thiết
bị

Nội dung

Yêu cầu kỹ thuật

Bước 1

Khởi động chậm

Làm mềm dẻo cơ
thể, các khớp

Bước 2

Khởi động nhanh

Thích ứng được các Khơng
động tác kỹ thuật
khó

Bước 3

Kết thúc

khởi động

Ghi chú

Khơng

phần Cơ thể sẵn sàng thực Không
hiện các động tác kỹ
thuật

2. Phân nhịp
PHIẾU THỰC HÀNH
Công việc: Phân nhịp
Bước công
việc

Nội dung

Yêu cầu kỹ thuật

Bước 1

Nghe nhạc

Cảm nhận được nhịp
điệu

Bước 2

Thực hiện theo Thực hiện theo nhịp

nhịp điệu
điệu, đúng nhạc

Bước 3

Cảm nhận hơi thở Biểu lộ được cảm
múa với âm nhạc xúc trong trong động
tác

3. Nhảy
11

Trang thiết
bị

Ghi chú


PHIẾU THỰC HÀNH
Công việc: Nhảy
Bước công
việc

Nội dung

Yêu cầu kỹ thuật

Bước 1

Khởi động cơ thể

Cơ thể sẵn sàng thực
hiện các động tác kỹ
thuật

Bước 2

Nhảy nhỏ

Đúng động tác

Bước 3

Nhảy lớn

Đúng động tác: độ
cao, độ dài bước
nhảy, tốc độ nhảy

12

Trang thiết
bị

Ghi chú


BÀI 2. THỰC HÀNH SÂN KHẤU
Mục tiêu
Sau khi học xong bài này, người học có khả năng:

- Trình bày được các đặc điểm, nguyên tắc trong múa hiện đại
- Thực hiện được các kỹ năng trong tác phẩm múa hiện đại.
NỘI DUNG CHÍNH:
I. PHẦN LÝ THUYẾT
1. Ngẫu hứng
Ngẫu hứng khơng chỉ là muốn làm gì thì làm, tại vì nhiều khi khơng biết mình
muốn gì và mình có thể muốn gì. Bằng chứng là để một người mới bắt đầu đứng
khơng ra giữa sàn đấy họ biết làm gì đâu… Lúc đầu khơng biết gì thì nhảy cái gì? Việc
cần làm là phải dần dần đánh thức được cái tiềm năng vốn có sẵn của mình. Để làm
như vậy khơng dễ, vì mình đã quá quen với kiểu khác rồi.
Nhiều người cứ nghĩ ngẫu hứng thì biết thế nào là đúng với sai mà sửa. Công
nhận là một trong những thử thách lớn của bộ môn này là đối với những người quen
với việc đúng sai rõ ràng (đặc biệt là dân học ballet.. phục lăn lóc bạn Tú dạy ở Hà Nội
xong còn là dân múa ballet nữa.)
Thực ra vẫn có, chẳng qua nó khơng cịn rõ rành rành như trước vậy thơi. Bạn
nhảy với mình giơ tay sang phải thì mình nên giơ sang trái hay sao? Nó ngoẹo cổ như
vậy thì mình ngoẹo theo hay đứng thẳng?
Ai làm nghệ thuật thì hiểu được một điều khó gọi tên đó mỗi người có một cái
chất và vị khác nhau. Lúc mới bắt đầu thì bắt chước tạm chất của người khác, về sau
sẽ dần có cái vị của riêng mình.
Các đặc điểm của ngẫu hứng:
1.1. Cơ thể
Thân-tâm quan hệ mật thiết, không phải chỉ dùng người mà không dùng não
hay là ngược lại vì cả hai phụ thuộc với nhau.
Mình là một người làm việc cần động não nhiều nên khi tìm đến bộ mơn này.
Hồi trước cũng tập chạy, đá banh, đi tập gym.. nhưng rồi đến một lúc nào đấy thấy
mình thích làm cơng tác sáng tạo & kết nối hơn, và muốn sử dụng nhiều yếu tố nghệ
thuật hơn. (“nghệ thuật” ở đây đơn giản là những thứ khó định nghĩa là quy kết hơn là
tư duy logic)
Quan trọng nhất là thay đổi nhận thức, nhận ra là cơ thể không chỉ là một công

cụ cho cái đầu điều khiển (“rèn luyện thân thể” theo lời Bác Hồ dạy) mà còn là một
13


mảnh đất phì nhiêu để mình tiếp tục tìm tịi và khám phá, một cánh cửa mở ra một
chân trời mới.
Cái dòng suy nghĩ trong đầu chỉ là một phần của con người (mà hay lầm tưởng
suy nghĩ là sếp có quyền quyết định tất cả, trong khi thực sự quyết định đến từ sự
tương giao giữa các phần khác nhau cùng cấu thành bản thân mình. Có não nên dùng
não, có thân nên dùng thân, có tâm nên dùng tâm, nói chung là có gì dùng nấy. Vấn đề
và phải biết mình có những gì mà nhiều khi khơng tị mị thì khơng biết
Người khác nhìn vào thấy nửa nạc nửa mỡ, chả ra thể thống gì cả cịn bên trong
mình thì thấy các hướng đi này đều rất thú vị, kết hợp được những mặt khác nhau của
chính mình và tạo ra những cái mớ hay ho.
1.2. Kết nối
Kết nối với mặt sàn: Mình ln kết nối với mặt sàn (hay trọng lực) dù mình có
để ý đến khơng. Cái hay ở đây khơng phải là tìm cách vượt lên khỏi trọng lực (kiểu cái
bài hát Defying Gravity của Glee). Cái hay là với trọng lực là một thứ bất biến trên
mặt sàn như vậy, mình cịn có thể làm được những gì hay ho nữa?Như thế nào để mình
có thể vừa tơn trọng những thứ sẵn có và vừa tìm những thứ hay ho hơn trong đó?
Kết nối với chính mình: nhiều khi mình cịn chả biết chuyện gì đang xảy ra ở
bên trong, xảy ra rồi về nhà mới ớ người ra.
Có nhiều người giỏi lắng nghe người khác q mà khơng giỏi lắng nghe chính
mình, nhảy với họ rất nhuần nhuyễn làm gì họ cùng nhịp nhàng dính theo mà nhiều
khi mình tự hỏi “ê mình khơng cảm thấy con người bạn cho lắm..” Mọi người đều biết
câu châm ngơn “biết chính mình” mn thuở nay rồi, có người ngồi thiền trên núi
hàng chục năm cho câu hỏi này. Giờ thông qua bộ môn Contact Improv mình thấm
hơn chuyện mình ln là một dịng chảy vẫn đang tiếp tục diễn ra, sẽ định hình qua
những kết nối với người khác và vật thể khác (kiểu ”now that we know who you are, I
know who I am” trong phim Unbreakable đó.)

Dạo này trong ngơn từ của cộng đồng phát triển bản thân, đặc biệt là phụ nữ, rất
chú trọng vào từ “trái tim”. Mình thấy rất thú vị là nhiều người sống trên đầu, có người
sống trong trái tim mà khơng thấy bảo sống ở lịng bàn chân cả?
Nếu để ý lắng nghe bàn chân thì sẽ nghe chân nói “Tơi biết rất rõ mặt đất, nói
là muốn hiểu đất mà chả ai thèm đến hỏi tơi..” Bàn chân cũng có trí khơn chứ đâu phải
đùa? Tội nghiệp, bị chà đạp suốt ngày mà không được cơng nhận rồi chăm sóc…. Ý
quan trọng ở đây là cái cách mình diễn đạt và phân tách đầu-trái tim hay thân-tâm đó
nhiều khi chính là một phần của vấn đề. Cái kết nối giữa những phần khác nhau mới là
nơi những hướng đi mới xuất hiện.
Kết nối với người khác: Khi tham gia vào một điệu nhảy với người khác, mục
đích của mình khơng phải làm bó buộc người ta theo cái mình muốn.
Thay vào đó, mình để người ta tự do. Họ muốn chơi kiểu gì (hay khơng muốn
chơi) mình cũng nhận hết. Ở đây có hai điều quan trọng.
14


Mà chấp nhận khơng có nghĩa là đồng ý. Mình chấp nhận là bạn ấy có ý
muốn quẹo phải, mà chân phải mình đau nên mình khơng đồng ý theo được. (tất nhiên
lúc đấy luồng suy nghĩ không được nhanh như vậy mà dùng đến trí khơn của cơ thể,
mà phải tập lắng nghe cơ thể thì mới dùng được cái trí khơn đó) Ví dụ này ap dụng
trong đời sống, bạn mình nói cái gì làm mình bực, mình chấp nhận là trong hoàn cảnh
này cách bạn ý như vậy nhưng mà mình khơng đồng ý. Có sự cảm thơng khơng có
nghĩa là nhu mì dung chứa.
1.3. Tự do ngẫu hứng khơng phải là khơng có quy tắc
Chẳng qua quy tắc nó ẩn phía sau từ những điều mình làm mà chưa gọi tên
được. Nhiều khi phải làm nhiều rồi mới hiểu cái quy tắc thật sự mà mình đang theo
chứ khơng phải cái mình nói miệng là mình theo.
Môn ngẫu hứng này mọi người thường là dạng “go with the flow”, được nửa
chừng thấy nhàm nhàm thì đổi hướng. Hình dung như kiểu mọi người đang tìm đường
cùng nhau, vừa tìm được lối đi mà vừa vui. Tuy nhiên cũng khơng hẳn như vậy, có

những cái gọi là structured improvisation (ngẫu hứng có tổ chức), ví dụ cả hai người
đều thích việc lập kế hoạch thì có thể lên kế hoạch với nhau rồi thử từng bước một,
thành nửa biên đạo nửa ngẫu hứng.
Cuối cùng, các yếu tố này lại tiếp tục đan xen với nhau để điệu múa càng sâu
hơn, chất hơn, có hồn hơn. Nó ln có giới hạn, và giới hạn ln thay đổi để điệu múa
trở nên bất tận.
1.4. Sự linh động
Không chỉ như là dòng nước hay tấm lụa mềm mại như nhiều người thường
nghĩ. Linh động là lúc nhu lúc cương, tùy lúc, tùy hoàn cảnh và tuỳ hứng nữa.
2. Các kỹ năng trong múa
- Kỹ năng mô phổng
+ Kỹ năng mô phổng còn gọi là kỹ năng bắt chước, tiếp thu múa chủ yếu bằng
cách bắt chước, nghĩa là nhìn người khác múa rồi làm theo
+ Kỹ năng này phụ thuộc một phần vào yếu tố bẩm sinh
+ Kỷ năng này quan trọng nhất trong quá trình học múa
- Kỹ năng khống chế
+ Là điều khiển cơ bắp, hình thể cho hịa nhập với âm nhạc
+Động tác, tư thế múa có hồn hay khơng chính là nhờ kỹ năng khống chế
+ Muốn có được kỹ năng khống chế phải rèn luyện cách điều khiển cơ bắp theo
ý muốn và mục đích thể hiện
+ Kỹ năng mềm dẻo
+ Kỹ năng này được quan niệm như thuộc tính của múa, kỹ năng mềm dẻo
cũng có 1 phần yếu tố bẩm sinh
15


+ Kỹ năng này khi múa phải biết cách điều khiển cơ bắp, khớp để đáp ứng với
mục đích biểu hiện
+ Nhưng trong khi múa không phải lúc nào cũng địi hỏi phải có kỹ năng mềm
dẻo

- Kỹ năng mở: là hoạt động linh hoạt về biên độ của các khớp
- Kỹ năng nhảy:
+ Nâng toàn bộ trọng lượng thân hình lên khỏi mặt đất
+ Kỹ năng này địi hỏi phải biết cách lấy đà, nhún đầu gối, dồn sức khống chế
vào bắp chân, bàn chân rồi sau đó bậc lên trong 1 tư thế nhất định, Người thẳng, đầu
thẳng và kế hoạch rơi xuống nhẹ nhàng, cân bằng
+ Sức bật là yếu tố quyết định kỹ năng này
Kỹ năng quay xoay:
+ Xác định hướng và biên độ xoay cả vịng, nửa vịng, ¼ vịng, xoay tại chỗ hay
di chuyển
+ Khi quay xoay phải kết hợp tay, chân, vai và tồn bộ thân hình
II. Phần thực hành
PHIẾU THỰC HÀNH
1. Múa đối trọng
PHIẾU THỰC HÀNH
Công việc:
Bước công
việc

Nội dung

Yêu cầu kỹ thuật

Bước 1

Thực hiện động Thực hiện đúng động
tác cơ theo từng tác mẫu
tuyến, đoạn

Bước 2

Thực hiện kết nối Thực hiện nhuần
các tuyến đội nhuyễn với người
hình, các đoạn
khác

Bước 3

Ghép tổ hợp

Trang thiết
bị

Ghi chú

Trang thiết
bị

Ghi chú

Hoàn thiện tổ hợp

2. Múa mặt sàn
PHIẾU THỰC HÀNH
Công việc:
Bước công
việc

Nội dung

Yêu cầu kỹ thuật

16


Bước 1

Thực hiện động Thực hiện đúng động
tác cơ theo từng tác mẫu
tuyến, đoạn

Bước 2

Thực hiện kết nối Thực hiện nhuần
các tuyến đội nhuyễn với người
hình, các đoạn
khác

Bước 3

Ghép tổ hợp

Hồn thiện tổ hợp

3. Múa khơng nhạc
PHIẾU THỰC HÀNH
Cơng việc:
Bước công
việc

Nội dung

Yêu cầu kỹ thuật

Bước 1

Thực hiện động - Thực hiện đúng
tác cơ theo từng động tác mẫu.
tuyến, đoạn
- Cảm nhận được hơi
thỏ của động tác

Bước 2

Thực hiện kết nối Thực hiện nhuần
các tuyến đội nhuyễn với người
hình, các đoạn
khác

Bước 3

Ghép tổ hợp

Hoàn thiện tổ hợp

17

Trang thiết
bị

Ghi chú


PHỤ LUC
Hình ảnh một số tác phẩm múa hiện đại

18


19


20