Thế giới nhân vật trong truyện ngắn kim lân

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN VĂN MINH

THẾ GIỚI NHÂN VẬT
TRONG TRUYỆN NGẮN KIM LÂN

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH : VĂN HỌC VIỆT NAM

HÀ NỘI – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN VĂN MINH

THẾ GIỚI NHÂN VẬT
TRONG TRUYỆN NGẮN KIM LÂN

CHUYÊN NGÀNH: VĂN HỌC VIỆT NAM
MÃ SỐ: 60.22.01.21

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS-TS. ĐOÀN ĐỨC PHƢƠNG

HÀ NỘI – 2015

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc
ai cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả

Nguyễn Văn Minh


LỜI CẢM ƠN
Trƣớc hết, tôi xin dành lời cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS Đoàn
Đức Phƣơng, ngƣời thầy đã trực tiếp, nhiệt tình hƣớng dẫn và giúp đỡ tơi
hồn thành Luận văn này.
Tơi xin gửi lời trân trọng cảm ơn tới tất cả các thày giáo, cô giáo trong
trƣờng, các thày giáo, cô giáo trong khoa Văn học, trƣờng Đại học Khoa học
Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã cho tôi vốn kiến thức và tạo
mọi điều kiện thuận lợi trong suốt khóa học tại trƣờng, giúp tơi hồn thành
luận văn này.
Tơi xin chân thành cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp đã luôn sẵn sàng
giúp đỡ, chia sẻ với tôi những điều kiện, kiến thức học tập để tơi hồn thành
luận văn này.
Cuối cùng, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới những ngƣời thân
yêu trong gia đình đã ủng hộ, động viên để tơi hồn thành Luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả

Nguyễn Văn Minh

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 6
1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 6
2. Lịch sử vấn đề ................................................................................................... 7
3. Đối tượng, mục đích, phạm vi nghiên cứu ... Error! Bookmark not defined.
4. Phương pháp nghiên cứu............................... Error! Bookmark not defined.
5. Cấu trúc luận văn ........................................... Error! Bookmark not defined.
Chương 1. KHÁI QUÁT VỀ NHÂN VẬT VÀ QUAN ĐIỂM NGHỆ
THUẬT CỦA KIM LÂN ................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Khái quát về nhân vật ................................. Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Khái niệm về nhân vật ................................ Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Quan niệm về đặc điểm của nhân vật ........ Error! Bookmark not defined.
1.2. Quan điểm nghệ thuật của nhà văn Kim LânError!

Bookmark

not

defined.
1.2.1. Quan niệm của Kim Lân về con người....... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Quan niệm của Kim Lân về cái đẹp ........... Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Quan niệm của Kim Lân về việc viết văn ... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 1 ............................................... Error! Bookmark not defined.
Chương 2. CÁC DẠNG NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN NGẮN CỦA
KIM LÂN ............................................................ Error! Bookmark not defined.
2.1. Nhân vật mang thân phận bé nhỏ.............. Error! Bookmark not defined.
2.2. Nhân vật mang hồn cốt quê hương............ Error! Bookmark not defined.
2.3. Nhân vật có sức sống tiềm tàng .................. Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 2 ............................................... Error! Bookmark not defined.
Chương 3. NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN

NGẮN CỦA KIM LÂN ..................................... Error! Bookmark not defined.
3.1. Nghệ thuật miêu tả ngoại hình và tình huốngError!

Bookmark

not

defined.
3.1.1. Nghệ thuật miêu tả ngoại hình ................. Error! Bookmark not defined.


3.1.2. Nghệ thuật miêu tả tình huống ................ Error! Bookmark not defined.
3.2. Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật ........... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Miêu tả tâm lí nhân vật qua những biểu hiện bên ngoài................ Error!
Bookmark not defined.
3.2.2. Miêu tả trực tiếp tâm lí nhân vật .............. Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Miêu tả tâm lí đời sống nhân vật .............. Error! Bookmark not defined.
3.3. Ngôn ngữ của nhân vật ............................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Ngôn ngữ độc thoại ................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Ngơn ngữ giàu tính biểu cảm ................... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 3:.............................................. Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ......................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 9


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong đội ngũ nhà văn hiện đại Việt Nam, Kim Lân (1920 - 2007) thuộc
một trong nhóm những nhà văn viết tuy khơng nhiều nhƣng lại tạo đƣợc nhiều dấu
ấn cho ngƣời đọc. Nhắc đến ông, không những ngƣời đọc mà ngay cả bạn văn của

ông đều cảm nhận sự gần gũi, thân thiết và nể trọng. Tên tuổi của ông đƣợc công
chúng biết đến từ năm 1942 khi ông cho đăng Đứa con người vợ lẽ trên báo Trung
Bắc chủ nhật. Hơn tám mƣơi năm cuộc đời, gần sáu mƣơi năm theo nghiệp văn
chƣơng, ơng đã để lại khoảng ngồi ba mƣơi tác phẩm chủ yếu là truyện ngắn, mà
tác phẩm nào cũng có một chỗ đứng sâu sắc trong lịng độc giả.
Kim Lân thuộc một trong số không nhiều nhà văn luôn có tác phẩm đƣợc
lựa chọn giảng dạy trong chƣơng trình Ngữ Văn phổ thông qua các thời kỳ. Trƣớc
năm 1995, ơng có hai tác phẩm đƣợc đƣa vào chƣơng trình dạy học là Làng (lớp 9
Phổ thông Cơ sở) và Vợ nhặt (lớp 12 Phổ thông Trung học). Sau năm 1995, trong
chƣơng trình chỉnh lý sách giáo khoa, hai tác phẩm kể trên vẫn đƣợc giữ nguyên vị
trí tại chƣơng trình giảng dạy ở các khối lớp. Đặc biệt, tác phẩm Vợ nhặt có mặt
trong cả ba bộ sách: Văn học 12 chƣa phân ban và Ngữ Văn 12 thí điểm ban Khoa
học Xã hội và Nhân văn, Ngữ Văn 12 thí điểm ban Khoa học Tự nhiên. Hiện nay,
khi chƣơng trình Ngữ Văn phổ thơng đã có sự thống nhất thì Làng và Vợ nhặt vẫn
là các tác phẩm đƣợc giảng dạy nhƣ trƣớc. Vợ nhặt vẫn có mặt trong hai bộ sách
Chương trình chuẩn và Chương trình nâng cao. Cùng với đó, cái tên Kim Lân và
Vợ nhặt cũng xuất hiện khá thƣờng xuyên trong các đề thi tốt nghệp Trung học
Phổ thông và đề thi tuyển sinh Đại học nhiều năm gần đây. Có thể thấy, Kim Lân
là một nhà văn ln có một vị trí quan trọng trong đời sống văn học dân tộc.
Trong tác phẩm của Kim Lân, thế giới nhân vật luôn là yếu tố tạo dấu ấn
đặc biệt với bạn đọc. Bởi, nhân vật chính là phƣơng tiện để nhà văn khái quát hiện
thực đời sống một cách hình tƣợng, cũng là nơi để họ thể hiện nhận thức của mình


về muôn mặt cuộc đời. Khi viết truyện, Kim Lân ln có ý thức tạo dựng nhân vật
một cách kỹ lƣỡng, sao cho vấn đề truyền tải đến bạn đọc đƣợc hiệu quả nhất. Bởi
vậy, việc tìm hiểu thế giới nhân vật trong truyện ngắn Kim Lân không chỉ giúp bạn
đọc phần nào thấy rõ hơn những thông điệp, tƣ tƣởng của nhà văn về cuộc sống mà
còn thấy rõ hơn về tài năng nghệ thuật viết truyện ngắn của ông.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, chúng tôi quyết định chọn đề tài Thế

giới nhân vật trong truyện ngắn Kim Lân để thực hiện Luận văn nghiên cứu của

mình.
2. Lịch sử vấn đề
Là cây bút viết truyện ngắn, sớm có chỗ đứng vững chãi trên văn đàn dân
tộc, cũng là nhà văn đƣợc bạn đọc trân trọng và yêu mến trong suốt thời gian qua,
Kim Lân và tác phẩm của ông đã trở thành đối tƣợng bàn luận, nghiên cứu của rất
nhiều học giả, độc giả khác nhau. Trong phạm vi giới hạn của đề tài, chúng tôi chỉ
xin hệ thống một số ý kiến, nhận xét nổi bật về tác giả, tác phẩm của ông.
2.1. Những ý kiến, nhận xét về truyện ngắn Kim Lân trước Cách mạng
tháng Tám
Trƣớc Cách mạng tháng Tám, Kim Lân đến với làng văn bằng một loạt các
truyện ngắn nhƣ: Đứa con người vợ lẽ, Đứa con người cô đầu, Người kép già, Cơ
Vịa, v.v… Đó là những truyện ngắn viết về đề tài xã hội. Nguyên Hồng - ngƣời
bạn văn của Kim Lân đã nhận xét về những truyện ngắn Kim Lân thời kì này trong
Những nhân vật ấy đã sống với tôi rằng: “Từ giữa năm 1943- 1944 ấy, tôi đƣợc
đọc mấy truyện của Kim Lân. Thoạt nhiên tôi chẳng những khơng để ý mà cịn
thấy cái tên Kim Lân chƣơng chƣớng thế nào ấy... Nhƣng rồi, chỉ bập vào mấy
truyện của anh mà tôi thấy không phải loại ƣớt át một cách bợm bãi, trái lại nó có
một cái gì chân chất của đời sống và con ngƣời nghèo hèn, khổ đau, giọng vãn
nhiều rung cảm thắm thiết, đặc biệt lại gần gũi với mình”[19,10]. Xuất phát từ mối
quan hệ biện chứng giữa hiện thực khách quan - nhà văn - tác phẩm, Nguyên Hồng


đã có những nhận xét xuất sắc, chính xác cả về phƣơng diện nội dung, tƣ tƣởng lẫn
giọng điệu văn chƣơng của Kim Lân.
Văn của Kim Lân có cái gì rất gần gũi, bình dị. Đó là văn của một ngƣời
viết về chính cuộc sống mình, hàng xóm mình. Kim Lân viết văn với ý nguyện rất
đỗi giản dị nhƣ lời nhận xét của nhà nghiên cứu văn học Trần Hữu Tá trong Từ
điển Văn học, tập 1: “Kim Lân quan niệm viết văn nhƣ cách địi cho mình một

nhân phẩm, một chỗ đứng trong cuộc sống nhỏ bé quẩn quanh của quê hƣơng”[
54,369].
Trong Nhà văn và tác phẩm trong nhà trường phổ thông (Nhà xuất bản
Giáo dục ấn hành năm 1997), Vũ Dƣơng Quỹ đã nhận xét khá sắc sảo về nội dung, tƣ
tƣởng của truyện ngắn Kim Lân: “Những truyện ngắn Kim Lân viết trước Cách

mạng tháng Tám, bên những thân phận con người lam lũ vất vả, vẫn phập
phồng trái tỉm yêu đời, những mong muốn tuy mơ hồ nhưng da diết, con
người đối xử với nhau bao dung, nhân hậu hơn” [57].
Trƣớc Cách mạng tháng Tám, Kim Lân đƣợc đánh giá cao khi viết về mảng đề tài
sinh hoạt văn hoá và phong tục làng quê. Vũ Bằng khi đọc các truyện của Kim Lân
đã khen và khuyên Kim Lân nên viết về thú chơi thôn quê. Các truyện Con Mã
mái, Đôi chim thành, Đánh vật, Chó săn lần lƣợt đƣợc đăng trên các báo Trung
Bắc chủ nhật và Tiểu thuyết thứ bảy. Nhận xét truyện ngắn viết về đề tài phong tục
và thú chơi đồng quê của Kim Lân sau khi so sánh với truyện của các tác giả khác
cùng chung đề tài, Nguyễn Đăng Mạnh đã khẳng định rõ: “Văn Kim Lân tỏ ra độc
đáo, hấp dẫn hơn khi ông viết về những cái gọi là “thú đồng quê” hay “phong lƣu
đồng ruộng” và ơng tiếp tục lí giải: “Sở dĩ có sự hấp dẫn, khơng phải vì ở đấy,
những tập qn ngộ nghĩnh kì lạ, những thú chơi phiền phức, cầu kì đƣợc trình bày
cặn kẽ, mà


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách tác phẩm, lý luận, nghiên cứu, phê bình, báo, tạp chí
1. Lại Ngun Ân (1986), Văn xi Kim Lân, Tạp chí Văn học (số 6), Viện văn
học - Uỷ ban khoa học xã hội Việt Nam.
2. Lại Nguyên Ân (1998), 150 thuật ngữ văn học, Nxb Đại học quốc gia, Hà Nội.
3. Y Ban (2004), Nhà văn Kim Lân: thuở ấy chúng tôi sống bằng hữu lắm, Báo
Giáo dục và thời đại chủ nhật (số 17).
4. Lê Huy Bắc (2008), Cốt truyện trong tự sự, Tạp chí Nghiên cứu Văn học, số 5.

5. Phan Kế Bính (1990), Việt Nam phong tục, Nxb Đồng Tháp.
6. Nam Cao (1995), Truyện ngắn chọn lọc, Nxb Văn học, Hà Nội
7. Nguyễn Văn Dân (2004), Phương pháp nghiên cứu văn học, Nxb Khoa học
xã hội, Hà Nội
8. Nguyễn Đăng Điệp (2005), Chân dung các nhà văn hiện đại, Nxb Giáo dục,
Hà Nội
9. Hà Minh Đức (chủ biên) (1994), Nhà văn nói về tác phẩm, Nxb Văn học, Hà
Nội.
10. Hà Minh Đức (chủ biên) (1996), Lí luận văn học, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
11. Lê Bá Hân (chủ biên) (1992), Từ điển thuật ngữ văn học, Nxb Giáo dục, Hà
Nội.
12. Khổng Thị Minh Hạnh (2012), Cái nhìn thời gian, khơng gian nghệ thuật
trong truyện ngắn Kim Lân, Luận văn Thạc sĩ, Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên
13. Nguyễn Văn Hạnh, Huỳnh Nhƣ Phƣơng (1998), Lý luận văn học - vấn đề và
suy nghĩ, Nxb Giáo dục, TP.HCM.
14. Nguyễn Thái Hòa (2000), Những vấn đề thi pháp của truyện, Nxb Giáo dục, Hà
Nội.
15. Tơ Hồi (1977), Sổ tay viết văn, Nxb Tác phẩm mói, Hà Nội.
16. Tơ Hồi (1959), Một số kinh nghiệm viết văn của tôi, Nxb Văn học, Hà Nội.


17. Nguyễn Công Hoan (1959), Nghệ thuật viết truyện ngắn, Báo Văn nghệ (số
23 - 24)
18. Trần Ninh Hồ (1991), Một ngày Kim Lân, Báo Văn nghệ (số 34).
19. Nguyên Hồng (1978), Những nhân vật ấy đã sống với tôi, Nxb Tác phẩm mới,
Hà Nội
20. Hoàng Ngọc Hiến (1999), Văn học và học văn, Nxb Văn học, Hà Nội.
21. Nguyễn Khải (2003), Nghề văn cũng lắm công phu, Nxb Trẻ, TP.HCM.
22. Nguyễn Thị Dƣ Khánh (1995), Phân tích tác phẩm văn học từ góc độ thi pháp,
Nxb Giáo dục, TP.HCM

23. Trần Đăng Khoa (1998), Chân dung và đối thoại, Nxb Thanh niên, Hà Nội.
24. Nguyễn Đức Khuông (2008), Đối thoại với các nhà văn có tác phẩm dạy
học trong nhà trường, Nxb Giáo dục, Hà Nội
25. Lê Đình Kỵ (1984), Cơ sở lý luận văn học, Nxb Đại học và trung học
chuyên nghiệp, Hà Nội.
26. Kim Lân (2004), Tác phẩm chọn lọc, Nxb Hội nhà văn, Hà Nội
27. Kim Lân (2012), Kim Lân tuyển tập, Nxb Văn học, Hà Nội
28. Kim Lân (1996), Tuyển tập Kim Lân, Nxb Văn học, Hà Nội
29. Kim Lân (1962), Con chó xấu xí, Nxb Văn học, Hà Nội
30. Kim Lân (1942), Cô Vịa, Báo Trung Bắc chủ nhật số 135
31. Kim Lân (1984), Chặng đƣờng đi tới, Tạp chí Văn học số 4
32. Phong Lê (2007), Kim Lân, nhà văn của những phận ngƣời bé mọn, Tạp chí
Sơng Hương, số 223, Tháng 09
33. Nguyễn Văn Long, Trần Đăng Xuyền (1999), Tư liệu văn 12 - phần Văn học
Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội
34. Phƣơng Lựu (chủ biên), Trần Đình Sử, Nguyễn Xuân Nam, Lê Ngọc Trà, La
Khắc Hồ, Thành Thế Thái Bình, (2001), Lý luận văn học, Nxb Giáo dục, Hà
Nội.


35. Phƣơng Lựu (2009), Phương pháp luận nghiên cứu văn học, Nxb Đại học sƣ
phạm, Hà Nội
36. Nguyễn Đăng Mạnh (1983), Nhà văn tư tưởng và phong cách, Nxb Văn học,
Hà Nội.
37. Nguyễn Đăng Mạnh (chủ biên) (1986), Các nhà văn nói về văn (tập 2), Nxb
Tác phẩm mới, Hà Nội.
38. Nguyễn Đăng Mạnh (1993), Các tác giả văn học Việt Nam (tập 2), Nxb
Giáo dục, Hà Nội.
39. Nguyễn Đăng Mạnh (1994), Con đường đi vào thế giới nghệ thuật của nhà
văn, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

40. Nguyễn Đăng Mạnh (chủ biên) (1995), Tổng tập Văn học Viêt Nam, (tập 30B),
Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.

41. Nguyễn Đăng Mạnh (2000), Nhà văn Việt Nam hiện đại chân dung và
phong cách, Nxb Trẻ, TP.HCM.
42. Nguyễn Đăng Mạnh (2000), Giáo trình Lịch sử văn học Việt Nam, Nxb Đại
học quốc gia, Hà Nội.
43. M.B.Khrapchenco (1978), Cá tính sáng tạo của nhà văn và sự phát triển của
văn học, Nxb Tác phẩm mới (Hội nhà văn Việt Nam), Hà Nội.
44. Trần Đồng Minh (1994), Bóng tối và ánh sáng trong câu chuyện nhặt vợ,
Tiếng nói tri âm, Nxb Trẻ, TP.HCM.
45. Vƣơng Trí Nhàn (2001), Sổ tay truyện ngắn, Nxb Văn nghệ, TP.HCM.
46. Hồ Quý Nghĩa (2004), Sức sống trong truyện ngắn Vợ nhặt, Báo Giáo dục
và thời đại, (số 49).
47. Bảo Nguyên (1997), Sử dụng ngôn ngữ - nghệ thuật đặc sắc của truyện
ngắn Kim Lân, Tạp chí Ngữ học trẻ, Nxb Hội ngôn ngữ học Việt Nam.
48. Lữ Huy Nguyên (1997), Kim Lân với những thú chơi ngày xuân Kinh Bắc,
Báo Văn nghệ (số 5+6), Hội nhà văn Việt Nam.


49. Nhiều tác giả (2010), Ai lên Quán Dốc Chợ Dầu, Nxb Khoa học xã hội, Hà
Nội
50. Nhiều tác giả (1992), Khảo cứu về các phong tục và những thú chơi đẹp ở
đồng quê miền Bắc Việt Nam, Nxb Văn hoá, Hà Nội.
51. Nhiều tác giả (2003), Tuyển tập 10 năm tạp chí văn học và tuổi trẻ, Nxb
Giáo dục, Hà Nội.
52. Nhiều tác giả (2003), Từ điển văn học (bộ mới), Nxb Thế giới, Hà Nội.
53. Nhiều tác giả (2004), Từ điển tác giả, tác phẩm văn học Việt Nam dùng cho
nhà trƣờng, Nxb ĐHSP, Hà Nội.
54. Nhiều tác giả (1977), Tác gia văn xuôi Việt Nam hiện đại (từ sau 1945), Nxb

Khoa học xã hội, Hà Nội.
55. Nhiều tác giả (1983), Từ điển văn học, tập 1, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
56. Đoàn Đức Phƣơng (2008), Phương pháp luận nghiên cứu văn học, giáo
trình Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Hà Nội.
57. Vũ Dƣơng Quỹ (Tuyển chọn và biên soạn) (1997), Nhà văn và tác phẩm
trong nhà trường phổ thông, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
58. Trần Đình Sử (1993), Giáo trình Dẫn luận thi pháp học, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
59. Trần Đình Sử (1996), Lý luận và phê bình văn học (tập tiểu luận), Nxb Hội
nhà văn, Hà Nội.
60. Nguyễn Quốc Thanh (2006), Cảm hứng chủ đạo và nghệ thuật trần thuật
trong truyện ngắn Kim Lân, Luận văn Thạc sĩ, ĐHSP TP HCM
61. Vƣơng Thảo (2004), Nhà văn Kim Lân và sự im lặng của nỗi buồn, Báo An
ninh thế giới cuối tháng (số 30).
62. Bùi Việt Thắng (2011), Truyện ngắn, những vấn đề lý thuyết và thực tiễn thể
loại, Nxb ĐH Quốc gia, Hà Nội
63. Nguyễn Huy Thắng (2011), Ẩn sĩ giữa làng văn, Nxb Kim Đồng, Hà Nội
64. Nguyễn Thị Nha Trang (2012), Phong cách văn xuôi Kim Lân, Luận văn


Thạc sĩ, ĐHSP TP HCM
65. Phùng Văn Tửu (1996), Một phương diện của truyện ngắn, Tạp chí Văn học
(số 2).
66. Hoài Việt (1999), Nhà văn trong nhà trường - Kim Lân, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
Bài viết trên các trang Internet
67. Hoàng Thị Thu Giang (2009), Cốt truyện và kết cấu truyện ngắn đầu thế kỷ
XX - những biến đổi theo hƣớng hiện đại, Tạp chí Văn nghệ quân đội


68. Kim Lân (2014), Nói thêm về Vợ Nhặt, Tạp chí Văn nghệ Quân đội,
/>69. Kim Lân (2005), Có lúc bản thân tơi cũng coi những truyện ấy chẳng ra gì!,

Báo Tiền Phong, 02.07
70. Nguyễn Đình Minh, Độc đáo của Nam Cao - Kim Lân trong đề tài ngƣời
nông dân, />71. Vƣơng Trí Nhàn, Kim Lân, nhà văn của những kiếp người đầu thừa đi thẹo,
Blog Vƣơng Trí Nhàn, />72. Hồng Thanh Quang, Kim Lân - cá tính phải mạnh, />73. Đỗ Ngọc Thạch (2010), Truyện ngắn, đặc trưng thể loại, />02.10
74. Nguyễn Quang Thiều, Phỏng vấn Kim Lân về tác phẩm Vợ nhặt,