GIÁO TRÌNH THỰC tập hóa PHÂN TÍCH

GIÁO TRÌNH
THỰC TẬP HĨA PHÂN TÍCH
PHẦN ĐỊNH TÍNH
DƯỢC SĨ TRUNG HỌC
(HỆ CHÍNH QUY)

TP. CẦN THƠ – 2013


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

Bài 1

XÁC ĐỊNH CATION NHÓM I
( Ag + , Pb + + , Hg 2

++

)

( AgNO3 , Pb( NO3 ) 2 , Pb(CH 3COO) 2 , Hg 2 ( NO 3 ) 2 )

Mục tiêu học tập
1. Nêu được hiện tượng đặc trưng khi cation nhóm I tác dụng với các thuốc thử.
2. Thao tác đúng kỹ thuật, xác định được các cation nhóm I theo các bước.
STT
1
2

3
3.1

3.2

NỘI DUNG THỰC HÀNH
Chuẩn bị dụng cụ:
Ống nghiệm sạch, kẹp ống nghiệm, cốc có mỏ, khăn tay.
Chuẩn bị thuốc thử:
2.1.
Thuốc thử nhóm: HCl 2 N
2.2.
Thuốc thử phân biệt: NH 4 OH 2 N
2.3.
Thuốc thử cation: K 2 CrO4 5%, KI 5%,
Na 2 CO3 5%, ( NH 4 ) 2 S , H 2 SO4 2N,
CH 3COOH loãng, NaOH 2 N
Phương pháp tiến hành:
Làm phản ứng với thuốc thử nhóm:
- 5 giọt DD Ag + + 5 giọt HCl 2 N → ↓trắng xuất hiện
+ từng giọt NH 4 OH , ↓tan
- 5 giọt DD Pb ++ + 5 giọt HCl 2 N → ↓trắng xuất
hiện + từng giọt NH 4 OH , ↓không tan
++
- 5 giọt DD Hg 2 + 5 giọt HCl 2 N → ↓trắng xuất
hiện + từng giọt NH 4 OH , ↓khơng tan, hóa đen
Làm các phản ứng với thuốc thử cation:
3.2.1 Ion bạc ( Ag + )
- 5 giọt DD Ag + + 5 giọt KI 5% → ↓vàng
- 5 giọt DD Ag + + 5 giọt K 2 CrO4 5% → ↓đỏ thẩm
- 5 giọt DD Ag + + 5 giọt Na2 CO3 5% → ↓trắng →
xám

3.2.2 Ion chì ( Pb ++ )
- 5 giọt DD Pb ++ + 5 giọt ( NH 4 ) 2 S → ↓đen
- 5 giọt DD Pb ++ + 5 giọt K 2 CrO4 5% → ↓vàng
tươi
Chia kết tủa ra làm 2, cho vào 2 ống nghiệm
+ Ống 1: Thêm CH 3COOH loãng → ↓không tan
+ Ống 2: Thêm NaOH 2 N → ↓tan
- 5 giọt DD Pb ++ + 5 giọt KI 5% → ↓vàng +
CH 3COOH loãng + H 2 O đun nóng → ↓tan, để
nguội kết tinh → tinh thể vàng óng ánh.
- 5 giọt DD Pb ++ + 5 giọt H 2 SO4 2 N → ↓trắng
- 5 giọt DD Pb ++ + 5 giọt Na2 CO3 5% → ↓trắng

Dược Sĩ Trung cấp

CĨ

KHƠNG


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

3.2.3 Ion thủy ngân ( Hg 2 ++ )

- 5 giọt DD Hg 2 ++ + 5 giọt NH 4 OH →

↓xám

đen

↓xanh

lục

- 5 giọt DD Hg 2

++

+ 5 giọt KI 5% →

- 5 giọt DD Hg 2

++

+ 5 giọt K 2 CrO4 5% →

- 5 giọt DD Hg 2 ++ + 5 giọt Na2 CO3 5% →
đen

↓đỏ

↓xám

XÁC ĐỊNH CATION NHÓM I TRONG DUNG DỊCH GỐC THEO SƠ
ĐỒ SAU:

DD gốc + 2 N
Có kết tủa trắng

+

khơng tan, hóa đen Tìm

Dược Sĩ Trung cấp

khơng tan Tìm

tan Tìm


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

Bài 2

XÁC ĐỊNH CATION NHÓN II, III
( Ba ++, Ca ++ ) ( Zn ++, Al +++ )
( BaCl2 , Ba ( NO3 ) 2 , CaCl2 , ZnSO4 , Al2 ( SO4 ) 3 )

Mục tiêu học tập
1. Nêu được hiện tượng đặc trưng khi cation nhóm II, III tác dụng với thuốc thử nhóm.
2. Thao tác đúng kỹ thuật, xác định được cation nhóm I, II và III theo các bước.
STT
1
2

3
3.1

3.2

3.3

NỘI DUNG THỰC HÀNH
CÓ
Chuẩn bị dụng cụ:
Ống nghiệm sạch, kẹp ống nghiệm, cốc có mỏ, khăn tay.
Chuẩn bị thuốc thử:
2.1 Thuốc thử nhóm: H 2 SO4 2 N, NaOH 2 N
2.2 Thuốc thử cation: K 2 CrO4 5%, ( NH 4 ) 2 C 2O4 ,
( NH 4 ) 2 S , Na 2 CO3 5%, NH 4OH , NH 4Cl , HCl 2
N, H 2 SO4 , CuSO4 , CH 3COOH loãng, H 2O2 ,
Montique A và B, KMnO4 , Aluminon, cồn 700
Phương pháp tiến hành :
Thử cation nhóm II thuốc thử nhóm :
- 5 giọt DD Ba ++ + 5 giọt H 2 SO4 2 N → ↓ trắng xuất
hiện
- 5 giọt DD Ca ++ + 5 giọt H 2 SO4 2 N → không ↓ +
Ethanol 700 đến khi xuất hiện ↓trắng keo.
Thử cation nhóm III thuốc thử nhóm
- 5 giọt DD Zn ++ + 5 giọt NaOH 2 N từng giọt có ↓trắng
xuất hiện, nhỏ tiếp thì ↓tan.
- 5 giọt DD Al +++ + 5 giọt NaOH 2 N từng giọt có ↓
trắng xuất hiện, nhỏ tiếp thì ↓tan.
Làm các phản ứng với thuốc thử cation:
3.3.1 Ion bari ( Ba ++ )
- 5 giọt DD Ba ++ + 5 giọt K 2 CrO4 5% → ↓vàng tươi
- 5 giọt DD Ba ++ + 1 giọt KMnO4 + 5 giọt H 2 SO4 2 N có
↓, ly tâm, nhỏ thêm 1 giọt H 2 O2 lắc nhẹ DD mất màu, ↓
còn màu trắng hồng.
3.3.2 Ion canxi ( Ca ++ )

- 5 giọt DD Ca ++ + 5 giọt ( NH 4 ) 2 C 2 O4 → ↓ trắng (tủa
này tan trong HCl , không tan trong CH 3COOH loãng.
- 5 giọt DD Ca ++ + 5 giọt Na2 CO3 5% → ↓trắng.
3.3.3 Ion kẽm ( Zn ++ )
- 5 giọt DD Zn ++ + 1 giọt CH 3COOH loãng + 5 giọt
Montequi A + 1 giọt Montequi B → ↓tím sim.
- 5 giọt DD Zn ++ + 5 giọt ( NH 4 ) 2 S → ↓trắng.
- 5 giọt DD Zn ++ + 5 giọt Na 2 CO3 5% → ↓trắng.
3.3.4 Ion nhôm ( Al +++ )
- 5 giọt DD Al +++ + vài giọt Aluminon, lắc mạnh →

Dược Sĩ Trung cấp

↓

KHÔNG


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

hồng.
- 5 giọt DD Al +++ + 5 giọt NH 4Cl + 5 giọt NH 4OH →
↓trắng keo.
- 5 giọt DD Al +++ + 5 giọt Na 2 CO3 5% → ↓trắng.
XÁC ĐỊNH CATION NHÓM I, II, III TRONG DUNG DỊCH GỐC THEO SƠ
ĐỒ SAU:
tan

DD gốc + 2 N

Có +

xám đen

Khơng
DD gốc + 2 N

khơng tan

Có trắng

Tìm

Ag +

Tìm
Tìm Hg 2 ++

Tìm

Khơng
+ Ethanol 70o

Có trắng

Khơng
DD gốc + 2 N dư

Tìm

Trước
Có trắng rồi tan
Sau

Dược Sĩ Trung cấp

Tìm

Tìm


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

Bài 3

XÁC ĐỊNH CATION NHÓM IV
( Fe ++ , Fe +++ , Bi +++ )
( FeSO4 , FeCl 3 , Bi (NO3 ) 3 )

MỤC TIÊU HỌC TẬP
1. Nêu được hiện tượng đặc trưng khi cation nhóm IV tác dụng với thuốc thử
nhóm, làm được các phản ứng.
2. Thao tác đúng kỹ thuật, xác định các cation nhóm I, II, III và IV theo các bước.
STT
1
2

3
3.1

3.2

NỘI DUNG THỰC HÀNH
Chuẩn bị dụng cụ:
Ống nghiệm sạch, kẹp ống nghiệm, cốc có mỏ, khăn tay.
Chuẩn bị thuốc thử:
2.1 Thuốc thử nhóm: NH 4 Cl 5%, NH 4 OH 5%, H 2 O2
3%
2.2 Thuốc thử cation: Na 2 CO3 5%, K 3 [ Fe(CN ) 6 ] 1,1%,
HCl 2 N, KSCN 5%, KI 5%, K 4 [ Fe(CN ) 6 ] 1,1%,
( NH 4 ) 2 S .
Phương pháp tiến hành :
Làm phản ứng với thuốc thử nhóm :
- 5 giọt DD Fe ++ + 5 giọt H 2 O2 3% + 5 giọt NH 4 Cl 5%
+ 5 giọt NH 4 OH 5% → ↓đỏ nâu.
- 5 giọt DD Fe +++ + 5 giọt H 2 O2 3% + 5 giọt NH 4 Cl 5%
+ 5 giọt NH 4 OH 5% → ↓đỏ nâu.
- 5 giọt DD Bi +++ + 5 giọt H 2 O2 3% + 5 giọt NH 4 Cl 5%
+ 5 giọt NH 4 OH 5% → ↓vàng nhạt.
Làm các phản ứng với thuốc thử cation:
3.2.1 Thử ion Fe ++ với các thuốc thử:
- 5 giọt DD Fe ++ + 5 giọt K 3 [ Fe(CN ) 6 ] 1,1% → ↓xanh
thẫm
- 5 giọt DD Fe ++ + 5 giọt Na2 CO3 5% → ↓xanh nâu.
3.2.2 Thử ion Fe +++ với các thuốc thử:
- 5 giọt DD Fe +++ + 5 giọt K 4 [ Fe(CN ) 6 ] 1,1% → ↓xanh
đậm, lắc nhẹ tủa tan thành dung dịch có màu xanh lam.
- 5 giọt DD Fe +++ + 5 giọt KSCN 5% → ↓đỏ máu
- 5 giọt DD Fe +++ + 5 giọt NH 4 OH 5% → ↓nâu đỏ
- 5 giọt DD Fe +++ + 5 giọt Na 2 CO3 5% → ↓đỏ nâu

3.2.3 Thử ion Bi +++ với các thuốc thử:
- 5 giọt DD Bi +++ + 5 giọt KI 5% → ↓đen, tiếp tục cho
KI 5% vào ↓tan thành dung dịch màu vàng cam.
- 5 giọt DD Bi +++ + 5 giọt ( NH 4 ) 2 S → ↓đen
- 5 giọt DD Bi +++ + 5 giọt Na 2 CO3 5% → ↓ trắng và có
bọt khí thốt ra.

Dược Sĩ Trung cấp

CĨ

KHƠNG


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

XÁC ĐỊNH CATION NHÓM I, II, III VÀ IV TRONG DUNG DỊCH GỐC
THEO SƠ ĐỒ SAU:
đen
xanh nâu

DD gốc +

trắng +

Tìm
Tìm
Tìm

Có trắng

tan
DD gốc + 2 N

Có trắng +
khơng tan

Khơng
DD gốc + 2 N

Tìm

Có trắng

Tìm

Tìm

Khơng
+ Ethanol 70o

Có trắng

Khơng
DD gốc + 2 N dư

Tìm

Trước
Có trắng rồi tan
Sau

Dược Sĩ Trung cấp

Tìm

Tìm


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

Bài 4

XÁC ĐỊNH CATION NHÓM V
( Mg ++ , Cu ++ , Hg ++ )
( MgCl 2 , MgSO4 , CuSO4 , HgCl 2 , Hg (NO3 ) 2 )

MỤC TIÊU HỌC TẬP
1. Nêu được hiện tượng đặc trưng khi cation nhóm V tác dụng với thuốc thử
nhóm, làm được các phản ứng.
2. Thao tác đúng kỹ thuật, xác định các cation nhóm I, II, III, IV và V theo các
bước.
STT
1
2

3
3.1

3.2

NỘI DUNG THỰC HÀNH
Chuẩn bị dụng cụ:
Ống nghiệm sạch, kẹp ống nghiệm, cốc có mỏ, khăn tay.
Chuẩn bị thuốc thử:
2.1 Thuốc thử nhóm: NH 4 Cl 5%, NH 4 OH 5%, H 2 O2
3%
2.2 Thuốc thử cation: Na 2 CO3 5%, NaOH 2N, KI 5%,
K 4 [ Fe(CN ) 6 ] 1,1%, ( NH 4 ) 2 S , Na 2 HPO4 5%.
Phương pháp tiến hành :
Làm phản ứng với thuốc thử nhóm :
- 5 giọt DD Mg ++ + 5 giọt H 2 O2 3% + 5 giọt NH 4 Cl 5%
+ 5 giọt NH 4 OH 5% → khơng có kết tủa
- 5 giọt DD Cu ++ + 5 giọt H 2 O2 3% + 5 giọt NH 4 Cl 5%
+ 5 giọt NH 4 OH 5% → DD có màu xanh lam
- 5 giọt DD Hg ++ + 5 giọt H 2 O2 3% + 5 giọt NH 4 Cl 5%
+ từng giọt NH 4 OH 5% đến khi tủa tan hết → DD không
màu.
Làm các phản ứng với thuốc thử cation:
3.2.1 Thử ion Cu ++ với các thuốc thử:
- 5 giọt DD Cu ++ + từng giọt NH 4 OH 2 N → ↓tan, dung
dịch có màu xanh lam.
- 5 giọt DD Cu ++ + 5 giọt K 4 [ Fe(CN ) 6 ] 1,1% → ↓đỏ.
3.2.2 Thử ion Hg ++ với các thuốc thử:
- 5 giọt DD Hg ++ + từng giọt KI 5% → ↓đỏ gạch, cho
tiếp KI 5% → ↓tan thành dung dịch không màu.
- 5 giọt DD Hg ++ + 5 giọt NaOH 2 N → ↓vàng
- 5 giọt DD Hg ++ + 5 giọt Na 2 CO3 5% → ↓ đỏ nâu hoặc
vàng nâu.
3.2.3 Thử ion Mg ++ với các thuốc thử:
- 5 giọt DD Mg ++ + 5 giọt NH 4 Cl 5% + 5 giọt NH 4 OH

5% + 5 giọt Na 2 HPO4 5% → ↓trắng
- 5 giọt DD Mg ++ + 5 giọt NaOH 2 N → ↓trắng
- 5 giọt DD Mg ++ + 5 giọt Na 2 CO3 5% → ↓trắng

Dược Sĩ Trung cấp

CĨ

KHƠNG


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

XÁC ĐỊNH CATION NHÓM I, II, III, IV VÀ V TRONG DUNG DỊCH GỐC
THEO SƠ ĐỒ SAU:
Xanh lơ
Tìm
Có màu

DD gốc

Rỉ sắt
Khơng màu

DD gốc +

đen

Tìm

đỏ nâu

Có

Tìm

xanh nâu

Tìm

trắng +

Có trắng

Tìm
tan

DD gốc + 2 N

Tìm

Có trắng +
khơng tan

Khơng
DD gốc + 2 N

Tìm

Có trắng

Tìm

Tìm

Khơng
+ Ethanol 70o

Có trắng

Khơng
DD gốc + 2 N dư

Tìm

Trước
Có trắng rồi tan
Sau

khơng tan
DD gốc + + +

Dược Sĩ Trung cấp

Tìm

Khơng

Tìm

Tìm


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

Bài 5

XÁC ĐỊNH CATION NHÓM VI
( NH 4 + , K + , Na + )
( NH 4 Cl , ( NH 4 ) 2 SO 4 , KBr , KI , K 2 HPO4 , Na 2 SO3 )

MỤC TIÊU HỌC TẬP
1. Nêu được sự khác nhau cơ bản của cation nhóm VI với cation năm nhóm đầu

khi tác dụng với Na 2 CO3 .
2. Thao tác đúng kỹ thuật, xác định các cation nhóm I đến nhóm VI theo các
bước.
STT
1
2

3

NỘI DUNG THỰC HÀNH
Chuẩn bị dụng cụ:
Ống nghiệm sạch, kẹp ống nghiệm, cốc có mỏ, khăn tay.
Chuẩn bị thuốc thử:
Thuốc thử cation: NaOH 2N, thuốc thử Nessler, HClO 4
5%, C 4 H 6 O 4 10% (Acid Tactric), dung dịch đệm, Acid
Picric bão hòa 1,25%, thuốc thử Streng.

Phương pháp tiến hành :
Làm các phản ứng với thuốc thử cation:
+
• Thử ion NH 4 với các thuốc thử:
- 5 giọt DD NH 4 + + 5 giọt NaOH 2N đậy ống nghiệm
bằng giấy lọc có tẩm dung dịch Phenolphthalein → trên giấy
lọc có màu hồng.
- 5 giọt DD NH 4 + + 5 giọt Nessler → ↓đỏ nâu hoặc
vàng nâu.
• Thử ion K + với các thuốc thử:
- 5 giọt DD K + + 5 giọt HClO 4 5% → ↓trắng
- 5 giọt DD K + + 5 giọt dung dịch đệm + 5 giọt Acid
Tactric → ↓ trắng (nếu chưa có kết tủa thì dùng đũa thủy
tinh cọ thành ống nghiệm)
- 5 giọt DD K + + 5 giọt acid picric → ↓vàng.
• Thử ion Na + với các thuốc thử:
- 5 giọt DD Na + + 5 giọt Streng → ↓vàng lá mạ.

Dược Sĩ Trung cấp

CĨ

KHƠNG


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

XÁC ĐỊNH CATION NHÓM I ĐẾN VI TRONG DUNG DỊCH GỐC THEO SƠ
ĐỒ SAU:
Xanh lơ

Tìm
Có màu

DD gốc

Rỉ sắt
Khơng màu

Tìm
Tìm

Khơng

DD gốc +

Tìm
Tìm
đen
đỏ nâu

màu

Có

Tìm
Tìm

xanh nâu

Tìm

trắng +
trắng
DD gốc + 2 N

tan
Có trắng +
khơng tan

Khơng
DD gốc + 2 N

Tìm

Có trắng

Tìm
Tìm

Tìm

Khơng
+ Ethanol 70o

Có trắng

Khơng
DD gốc + 2 N dư

Tìm

Trước

Có trắng rồi tan
Sau

khơng tan
DD gốc + + +

Khơng
Bài 6

Dược Sĩ Trung cấp

Tìm

Tìm
Tìm


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

XÁC ĐỊNH ANION NHÓM I
−

( Cl − , Br − , I − , S −− , NO3 )
( MgCl2 , BaCl2 , CaCl2 , HgCl2 , KBr , ( NH 4 ) 2 S , KI )

MỤC TIÊU HỌC TẬP
1. Nêu được hiện tượng đặc trưng của các anion nhóm I tác dụng với Ba (NO3 ) 2 ,
AgNO3 .

2. Thao tác đúng kỹ thuật, xác định các anion nhóm I trong dung dịch gốc.
STT
1
2

3
3.1

3.2

NỘI DUNG THỰC HÀNH
Chuẩn bị dụng cụ:
Ống nghiệm sạch, kẹp ống nghiệm, cốc có mỏ, khăn tay.
Chuẩn bị thuốc thử:
2.1 Thuốc thử sơ bộ: Ba (NO3 ) 2 5%, AgNO3 1,7%.
2.2 Thuốc thử anion: KMnO4 2%, thuốc thử Ba (NO3 ) 2
Vilier – Fayol, thuốc thử Fluoressein, thuốc thử Giess A và
B, H 2 SO4 2N, chỉ thị hồ tinh bột, NH 4OH 5%, nước Clor,
HgCl2 2,7%, Pb(CH 3COO) 2 1%, kẽm hạt, Diphenylamin,
KI 5%, Cloroform.
Phương pháp tiến hành :
Làm các phản ứng với thuốc sơ bộ:
- 5 giọt DD Cl − + 5 giọt Ba(NO3 ) 2 5% → khơng có ↓
−
- Thao tác tương tự với dung dịch ion Br − , I − , S −− , NO3
- 5 giọt DD Cl − + 5 giọt AgNO3 → ↓trắng + HNO3 2
N → ↓không tan
- 5 giọt DD Br − + 5 giọt AgNO3 → ↓ vàng nhạt +
HNO3 2 N → ↓không tan

- 5 giọt DD I − + 5 giọt AgNO3 → ↓ vàng nhạt +
HNO3 2 N → ↓không tan
- 5 giọt DD S −− + 5 giọt AgNO3 → ↓đen + HNO3 2
N → ↓không tan
−
- 5 giọt DD NO3 + 5 giọt AgNO3 → khơng có ↓
Làm các phản ứng với thuốc thử anion:
- 5 giọt DD Cl − + 5 giọt KMnO4 + 2 giọt H 2 SO4 đậm
đặc, đậy ống nghiệm bằng giấy lọc tẩm Vilier – Fayol →
sau vài phút có màu tím xanh.
- 5 giọt DD Br − + 5 giọt KMnO4 + 2 giọt H 2 SO4 2 N,
đậy ống nghiệm bằng giấy lọc tẩm Fluoressin → giấy
chuyển từ màu vàng sang màu hồng.
- 5 giọt DD I − + 5 giọt KMnO4 + 2 giọt H 2 SO4 2 N, đậy
ống nghiệm bằng giấy lọc tẩm hồ tinh bột → sau vài phút có
màu tím xanh.
- 5 giọt DD Cl − + 5 giọt AgNO3 → ↓trắng + NH 4OH
5% → ↓tan
- 5 giọt DD Br − + 5 giọt nước Clor + 5 giọt Cloroform,

Dược Sĩ Trung cấp

CĨ

KHƠNG


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

lắc nhẹ → quan sát lớp Cloroform có màu vàng chanh.

- 5 giọt DD I − + 5 giọt HgCl2 2,7% → ↓đỏ son + DD
KI 5% → DD không màu.
- 5 giọt DD S −− + 5 giọt Pb(CH 3COO) 2 1% → ↓đen.
−
- 5 giọt DD NO3 + 1 hạt kẽm + 5 giọt thuốc thử Giess A +
5 giọt thuốc thử Giess B, lắc nhẹ → DD màu hồng.
−
- 5 giọt DD NO3 + 1 giọt H 2 SO4 đậm đặc + 5 giọt
Diphenylamin → DD hoặc ↓xanh lơ.

XÁC ĐỊNH ANION NHÓM I TRONG DUNG DỊCH GỐC THEO SƠ ĐỒ SAU:

DD gốc +

Khơng tủa

Khơng
đen

DD gốc +
trắng
vàng nhạt

Tìm
Tìm
Tìm
Trước
Sau

Dược Sĩ Trung cấp

Tìm
Tìm


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

Bài 7

XÁC ĐỊNH ANION NHÓM II
( AsO4 −−− , AsO3 , PO4 −−− , HCO3 , CO3
( K 3 PO4 , K 2 HPO4 , NaHCO3 , Na 2 CO3 )
−−−

−

−−

)

MỤC TIÊU HỌC TẬP
1. Nêu được hiện tượng đặc trưng của các anion nhóm II tác dụng với thuốc thử
−
−−
sơ bộ và thuốc thử phân biệt PO4 −−− , HCO3 , CO3 .

2. Thao tác đúng kỹ thuật, xác định các anion nhóm I và II trong dung dịch gốc.
STT
1
2

3
3.1

NỘI DUNG THỰC HÀNH
Chuẩn bị dụng cụ:
Ống nghiệm sạch, kẹp ống nghiệm, cốc có mỏ, khăn tay.
Chuẩn bị thuốc thử:
2.1 Thuốc thử sơ bộ: Ba(NO3 ) 2 5%, AgNO3 1,7%, HNO3
2N
2.2 Thuốc thử anion: MgCl 2 5%, NH 4OH 5%, NH 4 Cl 5%,
Hg (NO3 ) 2 1,7%, HCl 2N, H 2 SO4 2 N, ( NH 4 ) 2 MoO4
10%, CH 3COOH loãng, kẽm hạt.
Phương pháp tiến hành :
Làm các phản ứng với thuốc sơ bộ:
- 5 giọt DD AsO4 −−− + 5 giọt Ba (NO3 ) 2 5% → ↓ trắng +
HNO3 2 N → ↓tan
−−−
- Thao tác tương tự với dung dịch ion AsO3 , PO4 −−− ,
−

HCO3 , CO3

−−

- 5 giọt DD AsO4 −−− + 5 giọt AgNO3 →
- 5 giọt DD AsO3
- 5 giọt DD PO4

−−−

↓vàng

+ 5 giọt AgNO3 →

↓vàng

- 5 giọt DD HCO3 + 5 giọt AgNO3 →
−

- 5 giọt DD CO3

−−

↓nâu

+ 5 giọt AgNO3 →

−−−

+ 5 giọt AgNO3 →

nhạt

↓trắng

↓trắng

hơi xám.

3.2

Làm phản ứng chung xác định AsO4

3.3

- 5 giọt DD AsO3
+ 1 hạt kẽm + 5 giọt H 2 SO4 2N, đậy
ống nghiệm bằng giấy lọc tẩm AgNO3 → giấy chuyển màu
đen.
- 5 giọt DD AsO4 −−− + 1 hạt kẽm + 5 giọt H 2 SO4 2N, đậy
ống nghiệm bằng giấy lọc tẩm AgNO3 → giấy chuyển màu
đen.
−
−−
Làm phản ứng chung của HCO3 , CO3

−−−

−−−
và AsO3 :

−−−

−
- 5 giọt DD HCO3 + từng giọt CH 3COOH lỗng → quan
sát ống nghiệm có khí bay lên.
−−
- 5 giọt DD CO3 + từng giọt CH 3COOH loãng → quan
sát ống nghiệm có khí bay lên.

Dược Sĩ Trung cấp

CĨ

KHƠNG


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính
−
- 5 giọt DD HCO3 + 5 giọt Hg (NO3 ) 2 →

- 5 giọt DD CO3
3.4

−−

+ 5 giọt Hg (NO3 ) 2 →

↓đỏ

nâu.

↓vàng

nâu

−
−−
Thuốc thử phân biệt HCO3 , CO3

−
- 5 giọt DD HCO3 + 5 giọt MgCl 2 → khơng có kết tủa
−−
- 5 giọt DD CO3 + 5 giọt MgCl 2 →

3.5

↓trắng

Phản ứng của PO4 −−− với thuốc thử
- 5 giọt DD PO4 −−− + 2 giọt HNO3 + 5 giọt ( NH 4 ) 2 MoO4
10% → ↓vàng (nếu chưa có tủa thì đun nhẹ).
- 5 giọt DD PO4 −−− + 5 giọt NH 4Cl 5% + 5 giọt NH 4OH
5% + 5 giọt MgCl 2 5% → ↓trắng.

XÁC ĐỊNH ANION NHÓM I, II TRONG DUNG DỊCH GỐC THEO SƠ ĐỒ:

Khơng
đen
DD gốc +

Khơng

DD gốc +

trắng

trắng

vàng

+ 2N
tan

đỏ nâu

DD gốc +

vàng

Tìm
Tìm ,

trắng
DD gốc +

trắng

Khí

Tìm

DD gốc
+
DD gốc +

Dược Sĩ Trung cấp

đỏ nâu

Khơng

Tìm

Tìm
Tìm
Tìm
Tìm ,


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

Dược Sĩ Trung cấp


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

Bài 8

XÁC ĐỊNH ANION NHÓM III
( SO3 , SO4 −− )
( Al 2 (SO4 ) 3 , ZnSO4 , ( NH 4 ) 2 SO4 , MgSO4 , Na 2 SO3 )
−−

MỤC TIÊU HỌC TẬP
1. Nêu được hiện tượng đặc trưng của các anion nhóm III tác dụng với thuốc thử
sơ bộ.
2. Thao tác đúng kỹ thuật, xác định được anion nhóm III và xác định được anion
nhóm I, II và III trong dung dịch gốc.

STT
1
2

3
3.1

NỘI DUNG THỰC HÀNH
Chuẩn bị dụng cụ:
Ống nghiệm sạch, kẹp ống nghiệm, cốc có mỏ, khăn tay.
Chuẩn bị thuốc thử:
2.1 Thuốc thử sơ bộ: Ba(NO3 ) 2 5%, AgNO3 1,7%, HNO3
2N
2.2 Thuốc thử anion: BaCl 2 5%, KMnO4 5%, H 2 O2 5%,
HCl 2N, H 2 SO4 2 N, Pb(CH 3COO) 2 5%.
Phương pháp tiến hành :
Làm các phản ứng với thuốc sơ bộ:
- 5 giọt DD SO4 −− + 5 giọt Ba(NO3 ) 2 5% → ↓ trắng + 5
giọt HNO3 2 N → ↓không tan
−−
- 5 giọt DD SO3 + 5 giọt Ba (NO3 ) 2 5% → ↓ trắng + 5
giọt HNO3 2 N → ↓ khơng tan (Do muối BaSO3 bị ơxi
hóa thành BaSO4 không tan trong HNO3 2 N)
- 5 giọt DD SO4 −− + 1 giọt AgNO3 → khơng có ↓ (nếu
nồng độ SO4 −− đặc thì có tạo
- 5 giọt DD SO3

3.2

−−

↓)

+ 1 giọt AgNO3 →

↓trắng

−−
Thử Anion SO3 với các thuốc thử:

- 5 giọt DD SO3 + 5 giọt BaCl 2 5% → ↓ trắng + HCl
2N → ↓không tan.
−−
- 5 giọt DD SO3 + 2 - 5 giọt H 2 SO4 2N, đậy ống nghiệm
bằng giấy lọc tẩm KMnO4 5%, đun nhẹ → giấy mất màu
hồng.
Thử Anion SO4 −− với các thuốc thử:
−−

3.3

- 5 giọt DD SO4 −− + 5 giọt BaCl 2 5% → ↓trắng + HCl
2N → ↓không tan.
- 5 giọt DD SO4 −− + 1 giọt KMnO4 + 5 giọt HNO3 2 N + 5
giọt Ba(NO3 ) 2 5% → lắc kỹ để vào giá khoảng 5 phút đem ly
tâm, nhỏ 1 giọt H 2 O2 5% lắc nhẹ → DD mất màu, tủa trắng
hồng.
Dược Sĩ Trung cấp

CĨ

KHƠNG


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

- 5 giọt DD SO4 −− + 5 giọt Pb(CH 3COO ) 2 5% →

↓trắng.

XÁC ĐỊNH ANION NHÓM I, II VÀ III TRONG DUNG DỊCH GỐC THEO SƠ
ĐỒ:

DD gốc +

trắng

Khí

Tìm

DD gốc
+
DD gốc +

Khơng

đỏ nâu

Khơng

Tìm

Khơng
đen

DD gốc +

Khơng

DD gốc +

trắng

vàng

+ 2N
tan
DD gốc +

đỏ nâu
vàng
vàng

Dược Sĩ Trung cấp

trắng

Tìm
Tìm (trước)

Tìm (sau)

Tìm
Tìm
Tìm
Tìm ,


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

Bài 9

XÁC ĐỊNH CATION VÀ ANION
TRONG DUNG DỊCH MUỐI VÔ CƠ
MỤC TIÊU HỌC TẬP
1. Xác định được cation và anion trong dung dịch muối vô cơ.
2. Thao tác đúng kỹ thuật, xác định được cation và anion trong dung dịch muối vô
cơ.
3. Rèn luyện tác phong thận trọng chính xác.
STT
1
2
3
3.1

3.2

NỘI DUNG THỰC HÀNH
Chuẩn bị dụng cụ:
Ống nghiệm sạch, kẹp ống nghiệm, cốc có mỏ, khăn tay.

Chuẩn bị thuốc thử: ………
Phương pháp tiến hành :
Quan sát dung dịch gốc:
- Nếu dung dịch gốc có màu thì xác định cation có màu tương
ứng trước, xác định anion sau.
- Nếu dung dịch gốc khơng có màu thì tiến hành thử mở đầu.
Thử mở đầu với natri carbonat:
Dung dịch gốc + Na 2 CO3 nếu:
- Không có tủa: xác định anion trước (theo sơ đồ), sau đó xác
định cation nhóm VI
- Có tủa (màu trắng hoặc có màu): xác định cation 5 nhóm đầu
trước (theo sơ đồ), sau đó xác định anion sau.

Dược Sĩ Trung cấp

CĨ

KHƠNG


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

TÌM CATION
Xanh lơ

Tìm

Có màu

DD gốc

Rỉ sắt
Khơng màu

Tìm
Tìm

Khơng

DD gốc +

Tìm
Tìm
đen
đỏ nâu

màu

Có

Tìm
Tìm

xanh nâu

Tìm

trắng +
trắng
DD gốc + 2 N

tan
Có trắng +
khơng tan

Khơng
DD gốc + 2 N

Tìm

Có trắng

Tìm
Tìm

Tìm

Khơng
+ Ethanol 70o

Có trắng

Khơng
DD gốc + 2 N dư

Tìm
Trước

Có trắng rồi tan
Sau

không tan
DD gốc + + +

Dược Sĩ Trung cấp

Khơng

Tìm

Tìm
Tìm


Giáo trình: Thực tập hóa phân tích định tính

TÌM ANION

DD gốc +

trắng

Khí

Tìm

DD gốc
+
DD gốc +

Khơng

đỏ nâu

Khơng

Tìm

Khơng
đen

DD gốc +

Khơng

DD gốc +

trắng

vàng

+ 2N
tan
DD gốc +

đỏ nâu
vàng
vàng

Dược Sĩ Trung cấp

trắng

Tìm
Tìm (trước)
Tìm (sau)

Tìm
Tìm
Tìm
Tìm ,