Tài liệu Worldcom - Bom tài chính mới sau enron docx

WORLDCOM - BOM TÀI CHÍNH MỚI SAU ENRON
Diễn đàn kinh doanh
WorldCom, một trong nhưng ngôi sao lớn nhất trên bầu trời công
nghệ thông tin nước Mỹ hôm 26/6 vừa rồi đã bị buộc tội làm sai sổ
sách ở mức độ nghiêm trọng.

Gian lận về tài chính thường là khá tinh vi và rắc rối. Đó chính là lý
dotại sao ban giám đốc, các quan chức quản lý nhà nước và các hãng
kiểm toán thường khó ngǎn chặn. Tuy nhiên, vụ việc tuần trước của
WorldCom về 3,8 tỷ USD gian lận lại không hề phức tạp như Enron.
Hoá ra, WorldCom thậm chí còn không để ý đến nguyên tắc cân
bằng sổ sách để che dấu các vấn đề. Công ty này đơn giản là chỉ làm
cho số liệu chênh lệch lên.

Tháng 4 vừa rồi, Tổng giám đốc của WorldCom, cũng là người sáng
lập ra công ty này, ông Bernie Ebbers, đã ra đi. Tổng giám đốc mới
là John Sidgmore. Và một kiểm toán viên nội bộ đã phát hiện ra,
công ty đang có những biểu hiện "bất thường" trong việc ghi sổ các
chi phí vốn. Một điều tra sau đó của hãng kiểm toán KPMG (thay thế
hãng kiểm toán đang gặp khó khǎn Arthur Andersen) đã bới ra các
khoản chi phí trị giá tới 3,8 tỷ USD. Khoảng chi phí này đã bị phân
loại một cách nhầm lẫn vào chi phí vốn trong suốt thời gian 5 quý kể
từ đầu nǎm 2001. Về mặt kế toán, chi phí rõ ràng là khác với chi phí
vốn. Các khoản chi phí vốn sẽ được trừ dần khỏi lợi nhuận theo thời
gian. Còn chi phí thì khác: doanh thu trừ chi phí sẽ ra lợi nhuận.
Chính vì vậy mà luồng tiền và lợi nhuận của WorldCom đã bị thổi
phồng. Nǎm ngoái, WorldCom công bố lợi nhuận 1,4 tỷ USD và quý
I/2002 là 130 triệu USD. Rõ ràng, các con số này nếu có tính khoản
chi phí trên sẽ là hoàn toàn sai lầm.

Trên thực tế, việc các công ty nhầm lẫn các khoản chi phí là không

hiếm. Nǎm 1971 ở Anh, Rolls-Royce danh tiếng cũng đã nhầm chi
phí liên quan đến phát triển động cơ máy bay mới với các chi phí
vốn. Tuy nhiên, những vấn đề như ở Rolls-Royce bị xem là hình thức
"không đủ nǎng lực" điển hình ở Anh. Còn motíp kiểu WorldCom
mang màu sắc hiện đại.

Mọi lỗi lầm hiện nay đang đổ dồn vào giám đốc tài chính Scott
Sullivan, người đã bị sa thải hôm 25/6 vừa rồi. Tuy nhiên, ngày 26/6
Uỷ ban Ngoại hối và Chứng khoán Mỹ (SEC) mới buộc tội
WorldCom gian lận.

Có một người mà chắc chắn SEC sẽ muốn nói chuyện là ông Ebbers,
một người đàn ông luôn trong trang phục của một cao bồi với đôi
ủng và chiếc mũ hoang dã. Cựu tổng giám đốc này hiện vẫn còn nợ
WorldCom hơn 400 triệu USD, số tiền được ông vay để đặt cược vào
các cổ phiếu của WorldCom. Khoản vay này thực tế đã được ông
Ebbers chuyển sang tài sản cá nhân, bao gồm một công ty bán thuyền
thể thao, một trang trại đậu nành và gần 27 triệu cổ phiếu của
WorldCom.

Hiện nay, toàn bộ ban lãnh đạo WorldCom đều đang nắm giữ rất
nhiều cổ phiếu của công ty này. 12 giám đốc và nhà điều hành có tên
trong vǎn bản mới đây của công ty hiện đang nắm giữ gần 50 triệu cổ
phiếu của WorldCom. Các giám đốc ngoài công ty cũng nắm giữ
nhiều cổ phiếu: Max Bobbitt, một nhà tư vấn viễn thông, người đang
nắm giữ chức chủ tịch kiểm toán của WorldCom, cũng nắm gần nửa
triệu cổ phiếu.

Với người kế nhiệm, ngài Sidgmore, chiến thuật bây giờ sẽ phải
khác. Công ty hiện đang hi vọng có thể đàm phán vay được 5 tỷ USD

từ ngân hàng. Số tiền này một phần sẽ dùng để trả khoản nợ 2,65 tỷ
USD tiền nợ không thể trả của WorldCom. Tuy nhiên, với tình hình
hiện nay thì việc đàm phán có vẻ bế tắc.

Với WorldCom, có 2 lựa chọn đang được nhắc tới: thanh lý tài sản
của công ty hoặc cơ cấu lại tổ chức. Tuy nhiên, Nancy Kaplan, một
ty vấn trong lĩnh vực viễn thông, cho rằng, mọi nỗ lực để cơ cấu lại
WorldCom sẽ thất bại. Sức mạnh của WorldCom hiện nay là kinh
doanh trong lĩnh vực bán dữ liệu và các dịch vụ viễn thông khác cho
khách hàng là các công ty. Đây là một lĩnh vực kinh doanh có nhiều
triển vọng tǎng trưởng và lợi nhuận cao. Tuy nhiên, WorldCom cũng
có nhiều điểm yếu. Đó là các bộ phận đang cung cấp dịch vụ điện
thoại đường dài và viễn thông di động. Điều này khiến cho
WorldCom khó có khả nǎng thu hẹp quy mô.

Ông Kaplan cho rằng, điều có khả nǎng xảy ra nhất là các hãng cạnh
tranh với WorldCom sẽ mua lại các tài sản của công ty này với giá
thấp. Trong các tài sản có giá trị hiện nay của WorldCom phải kể đến
hàng nghìn dặm cáp quang "đường trục" chạy giữa các thành phố.
WorldCom cũng có nhiều nỗ lực trong việc nâng cấp các đoạn cáp
đầu cuối dưới lòng các thành phố, cho phép các doanh nghiệp kết nối
với mạng bǎng rộng. Cả mạng cáp quang và mạng đầu cuối của
WorldCom hiện đều đang có vấn đề. Đứng đầu trong danh sách các
đối thủ có thể mua các mạng này có thể là AT&T. Tuy nhiên, hiện
tại, rất khó mà AT&T có thể bỏ nhiều tiền ra cho bất kỳ thứ gì.

Trên thực tế, vụ việc của WorldCom đã ảnh hưởng xấu tới ngành
công nghiệp viễn thông. Các nhà đầu tư lo ngại, khiến cho cổ phiếu
của các công ty trong ngành viễn thông đi xuống rất mạnh trong tuần
qua. Theo đánh giá của các chuyên gia, hiện nay chỉ có 2 điều có thể

làm cho ổn định ngành. Một là, tình trạng thừa nǎng lực sản xuất cáp
quang biến thành tình trạng thiếu cung về cáp quang. Và hai là,
WorldCom, AT&T và các công ty viễn thông khác ở Mỹ đang phục
vụ khách hàng doanh nghiệp bị kéo vào cùng với Baby Bells, một
hãng cung cấp dịch vụ điện thoại nội vùng (tách ra từ AT&T nǎm
1984). Một sự sáp nhập kiểu này tất nhiên sẽ không dễ dàng và đơn
giản chút nào.

Thực sự WorldCom đã làm gì?

Trong cả nǎm 2001 và quý I nǎm 2002, WorldCom đã tính 3,8 tỷ
USD vào các khoản đầu tư vốn mặc dù số tiền này được sử dụng vào
các chi phí hàng ngày. Hai khoản này rõ ràng là khác biệt vì các
khoản đầu tư vốn được đối xử khác với các chi phí về mục đích kế
toán. Đầu tư vốn là số tiền được sử dụng để mua các tài sản lâu dài,
chẳng hạn như với WorldCom là cáp quang hay các thiết bị chuyển
mạch dùng để định hướng các cuộc điện thoại. Vì vậy, chi phí này sẽ
được rải đều ra trong vài nǎm.

Ví dụ, nếu WorldCom chi 10 triệu USD mua thiết bị chuyển mạch và
dự kiến sử dụng các thiết bị này trong 10 nǎm, công ty sẽ ghi sổ kế
toán các khoản chi phí trị giá 1 triệu USD trong 10 nǎm. Ngược lại,
nếu WorldCom bỏ 10 triệu USD đầu tư thuê chỗ vǎn phòng, họ sẽ
phải tính vào sổ kế toán toàn bộ 10 triệu này là chi phí bỏ ra trong kỳ
kế toán đó. WorldCom đã cho rằng, khoản 3,8 tỷ USD là chi phí vốn
(đầu tư vốn). Các khoản này liên quan đến "các chi phí đường
truyền", khoản phí mà WorldCom phải trả cho các công ty viễn
thông khác để có thể truy nhập vào các hệ thống mạng của các công
ty này.

Ảnh hưởng tới lợi nhuận?

Việc tính các khoản chi phí thường xuyên thành các khoản đầu tư
vốn sẽ làm tǎng lợi nhuận vì các khoản chi phí lẽ ra được tính trong 1
quý sẽ bị trải ra trong nhiều nǎm. Trước đây, WorldCom công bố lợi
nhuận trước thuế là 1,4 tỷ USD nǎm 2001 và 172 triệu USD quý
I/2002. Còn bây giờ, công ty đã công bố thua lỗ trong cả khoảng thời
gian đó. WorldCom đã khiến cho các nhà đầu tư thấy mình đang hoạt
động và sinh lời rất tốt nhưng thực ra lại không phải vậy.

Ảnh hưởng tới luồng tiền?

Thuật ngữ "luồng tiền" (cash flow) được sử dụng khác nhau cho các
mục đích khác nhau. Tuy nhiên, những gì mà WorldCom đã làm là
ảnh hưởng tới lượng tiền mặt tạo ra từ hoạt động kinh doanh, một
khoản thường được xem xét kỹ lưỡng trong các báo cáo tài chính.
Trước đây, WorldCom đã công bố, các hoạt động kinh doanh nǎm
2001 của công ty tạo ra 7,7 tỷ USD tiền mặt. Nhưng giờ đây, công ty
cho biết, số tiền mặt thực tế tạo ra là 4,6 tỷ USD.

Tuy nhiên, tổng luồng tiền của WorldCom sẽ không bị ảnh hưởng
bởi những sai sót trong sổ sách vì việc công bố lại của WorldCom
cũng sẽ làm giảm lượng tiền sử dụng trong các hoạt động đầu tư. Các
hoạt động này có tính đến đầu tư vốn. Như vậy, 2 sự thay đổi sẽ triệt
tiêu nhau. Tuy nhiên, điều này lại ảnh hưởng đến một cách đo lường
luồng tiền khác, cách mà người ta gọi là EBITDA.

EBITDA là gì?

EBITDA là viết tắt của thu nhập (Earning) trước (Before) khi trả lãi

(Interest), thuế (Taxes), khấu hao (Depreciation) và các khoản trả
dần (Amortization). Các nhà đầu tư coi đây là phong vũ biểu tốt về
tình trạng của công ty hơn cả thước đo lượng tiền mặt từ hoạt động
kinh doanh. Đấy chính là điểm mà "cuộc chơi" của WorldCom gây
ảnh hưởng lớn. Nǎm 2001, số liệu EBITDA mà WorldCom công bố
là 10,5 tỷ USD. Con số đó theo tính toán giờ đây sẽ là 6,3 tỷ USD.
Tơnưg tự như vậy, EBITDA của WorldCom quý I/2002 theo công bố
là 2,1 tỷ USD giờ đây sẽ chỉ là 1,4 tỷ USD.

Hay nói một cách khác, WorldCom thực chất không "lành mạnh"
như các nhà đầu tư và các ngân hàng đã nghĩ.

Theo Diễn đàn kinh doanh