Nghiên cứu một số đặc điểm bệnh lý của bệnh viêm vú ở bò sữa trên đàn bò thuộc các vùng phụ cận hà nội

bộ giáo dục và đào tạo
Trờng Đại học Nông nghiệp I
-----------------------------------------------------------------

Phan nguyễn sơn

nghiên cứu một số đặc điểm bệnh lí
của bệnh viêm vú ở bò sữa
trên đàn bò thuộc các vùng phụ cận hà nội

Chuyên ngành : Thú y
M số : 60.62.50

Luận văn thạc sĩ nông nghiệp
Ngời hớng dẫn khoa học: TS. phạm ngọc thạch

Hà Nội - 2006

123doc s hu m■t kho th■ vi■n kh■ng l■ v■i h■n 2.000.000 tài li■u ■ t■t c■ l■nh v■c: tài chính tín d■ng, cơng ngh■ thơng tin, ngo■i ng■,...Khách hàng có th■ d■ dàng tra c■u tài li■u m■t cách chính xác, nhanh chóng.
Nhi■u event thú v■, event ki■m ti■n thi■t th■c. 123doc luôn luôn t■o c■ h■i gia t■ng thu nh■p online cho t■t c■ các thành viên c■a website.
Sau h■n m■t n■m ra ■■i, 123doc ■ã t■ng b■■c kh■ng ■■nh v■ trí c■a mình trong l■nh v■c tài li■u và kinh doanh online. Tính ■■n th■i ■i■m tháng 5/2014; 123doc v■■t m■c 100.000 l■■t truy c■p m■i ngày, s■ h■u 2.000.000 thành viên ■■ng ký, l■t vào top 200 các website ph■ bi■n nh■t t■i Vi■t Nam, t■ l■ tìm ki■m thu■c top 3 Google. Nh■n ■■■c danh hi■u do c■ng ■■ng bình ch■n là website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
Xu■t phát t■ ý t■■ng t■o c■ng ■■ng ki■m ti■n online b■ng tài li■u hi■u qu■ nh■t, uy tín cao nh■t. Mong mu■n mang l■i cho c■ng ■■ng xã h■i m■t ngu■n tài nguyên tri th■c quý báu, phong phú, ■a d■ng, giàu giá tr■ ■■ng th■i mong mu■n t■o ■i■u ki■n cho cho các users có thêm thu nh■p. Chính vì v■y 123doc.net ra ■■i nh■m ■áp ■ng nhu c■u chia s■ tài li■u ch■t l■■ng và ki■m ti■n online.
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.net! Chúng tôi cung c■p D■ch V■ (nh■ ■■■c mô t■ d■■i ■ây) cho b■n, tùy thu■c vào các “■i■u Kho■n Th■a Thu■n v■ S■ D■ng D■ch V■” sau ■ây (sau ■ây ■■■c g■i t■t T■i t■ng th■i ■i■m, chúng tơi có th■ c■p nh■t ■KTTSDDV theo quy■t ...
Sau khi nh■n xác nh■n t■ ■■ng h■ th■ng s■ chuy■n sang ph■n thông tin xác minh tài kho■n email b■n ■ã ■■ng ký v■i 123doc.netLink xác th■c s■ ■■■c g■i v■ ■■a ch■ email b■n ■ã ■■ng ky, b■n vui lòng ■■ng nh■p email c■a mình và click vào link 123doc ■ã g■i
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.
123doc cam k■t s■ mang l■i nh■ng quy■n l■i t■t nh■t cho ng■■i dùng. Khi khách hàng tr■ thành thành viên c■a 123doc và n■p ti■n vào tài kho■n c■a 123doc, b■n s■ ■■■c h■■ng nh■ng quy■n l■i sau n■p ti■n trên website
Luôn h■■ng t■i là website d■n ■■u chia s■ và mua bán tài li■u hàng ■■u Vi■t Nam. Tác phong chuyên nghi■p, hoàn h■o, ■■ cao tính trách nhi■m ■■i v■i t■ng ng■■i dùng. M■c tiêu hàng ■■u c■a 123doc.net tr■ thành th■ vi■n tài li■u online l■n nh■t Vi■t Nam, cung c■p nh■ng tài li■u ■■c khơng th■ tìm th■y trên th■ tr■■ng ngo■i tr■ 123doc.net.

Mang l■i tr■ nghi■m m■i m■ cho ng■■i dùng, công ngh■ hi■n th■ hi■n ■■i, b■n online không khác gì so v■i b■n g■c. B■n có th■ phóng to, thu nh■ tùy ý.
123doc s■ h■u m■t kho th■ vi■n kh■ng l■ v■i h■n 2.000.000 tài li■u ■ t■t c■ l■nh v■c: tài chính tín d■ng, cơng ngh■ thơng tin, ngo■i ng■,...Khách hàng có th■ d■ dàng tra c■u tài li■u m■t cách chính xác, nhanh chóng.
Nhi■u event thú v■, event ki■m ti■n thi■t th■c. 123doc luôn luôn t■o c■ h■i gia t■ng thu nh■p online cho t■t c■ các thành viên c■a website.
Sau h■n m■t n■m ra ■■i, 123doc ■ã t■ng b■■c kh■ng ■■nh v■ trí c■a mình trong l■nh v■c tài li■u và kinh doanh online. Tính ■■n th■i ■i■m tháng 5/2014; 123doc v■■t m■c 100.000 l■■t truy c■p m■i ngày, s■ h■u 2.000.000 thành viên ■■ng ký, l■t vào top 200 các website ph■ bi■n nh■t t■i Vi■t Nam, t■ l■ tìm ki■m thu■c top 3 Google. Nh■n ■■■c danh hi■u do c■ng ■■ng bình ch■n là website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
Xu■t phát t■ ý t■■ng t■o c■ng ■■ng ki■m ti■n online b■ng tài li■u hi■u qu■ nh■t, uy tín cao nh■t. Mong mu■n mang l■i cho c■ng ■■ng xã h■i m■t ngu■n tài nguyên tri th■c quý báu, phong phú, ■a d■ng, giàu giá tr■ ■■ng th■i mong mu■n t■o ■i■u ki■n cho cho các users có thêm thu nh■p. Chính vì v■y 123doc.net ra ■■i nh■m ■áp ■ng nhu c■u chia s■ tài li■u ch■t l■■ng và ki■m ti■n online.
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.net! Chúng tôi cung c■p D■ch V■ (nh■ ■■■c mô t■ d■■i ■ây) cho b■n, tùy thu■c vào các “■i■u Kho■n Th■a Thu■n v■ S■ D■ng D■ch V■” sau ■ây (sau ■ây ■■■c g■i t■t T■i t■ng th■i ■i■m, chúng tơi có th■ c■p nh■t ■KTTSDDV theo quy■t ...
Sau khi nh■n xác nh■n t■ ■■ng h■ th■ng s■ chuy■n sang ph■n thông tin xác minh tài kho■n email b■n ■ã ■■ng ký v■i 123doc.netLink xác th■c s■ ■■■c g■i v■ ■■a ch■ email b■n ■ã ■■ng ky, b■n vui lịng ■■ng nh■p email c■a mình và click vào link 123doc ■ã g■i
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.
123doc cam k■t s■ mang l■i nh■ng quy■n l■i t■t nh■t cho ng■■i dùng. Khi khách hàng tr■ thành thành viên c■a 123doc và n■p ti■n vào tài kho■n c■a 123doc, b■n s■ ■■■c h■■ng nh■ng quy■n l■i sau n■p ti■n trên website
Luôn h■■ng t■i là website d■n ■■u chia s■ và mua bán tài li■u hàng ■■u Vi■t Nam. Tác phong chun nghi■p, hồn h■o, ■■ cao tính trách nhi■m ■■i v■i t■ng ng■■i dùng. M■c tiêu hàng ■■u c■a 123doc.net tr■ thành th■ vi■n tài li■u online l■n nh■t Vi■t Nam, cung c■p nh■ng tài li■u ■■c khơng th■ tìm th■y trên th■ tr■■ng ngo■i tr■ 123doc.net.
Mang l■i tr■ nghi■m m■i m■ cho ng■■i dùng, công ngh■ hi■n th■ hi■n ■■i, b■n online khơng khác gì so v■i b■n g■c. B■n có th■ phóng to, thu nh■ tùy ý.
123doc s■ h■u m■t kho th■ vi■n kh■ng l■ v■i h■n 2.000.000 tài li■u ■ t■t c■ l■nh v■c: tài chính tín d■ng, cơng ngh■ thơng tin, ngo■i ng■,...Khách hàng có th■ d■ dàng tra c■u tài li■u m■t cách chính xác, nhanh chóng.
Nhi■u event thú v■, event ki■m ti■n thi■t th■c. 123doc luôn luôn t■o c■ h■i gia t■ng thu nh■p online cho t■t c■ các thành viên c■a website.
Sau h■n m■t n■m ra ■■i, 123doc ■ã t■ng b■■c kh■ng ■■nh v■ trí c■a mình trong l■nh v■c tài li■u và kinh doanh online. Tính ■■n th■i ■i■m tháng 5/2014; 123doc v■■t m■c 100.000 l■■t truy c■p m■i ngày, s■ h■u 2.000.000 thành viên ■■ng ký, l■t vào top 200 các website ph■ bi■n nh■t t■i Vi■t Nam, t■ l■ tìm ki■m thu■c top 3 Google. Nh■n ■■■c danh hi■u do c■ng ■■ng bình ch■n là website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
Xu■t phát t■ ý t■■ng t■o c■ng ■■ng ki■m ti■n online b■ng tài li■u hi■u qu■ nh■t, uy tín cao nh■t. Mong mu■n mang l■i cho c■ng ■■ng xã h■i m■t ngu■n tài nguyên tri th■c quý báu, phong phú, ■a d■ng, giàu giá tr■ ■■ng th■i mong mu■n t■o ■i■u ki■n cho cho các users có thêm thu nh■p. Chính vì v■y 123doc.net ra ■■i nh■m ■áp ■ng nhu c■u chia s■ tài li■u ch■t l■■ng và ki■m ti■n online.
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.net! Chúng tôi cung c■p D■ch V■ (nh■ ■■■c mô t■ d■■i ■ây) cho b■n, tùy thu■c vào các “■i■u Kho■n Th■a Thu■n v■ S■ D■ng D■ch V■” sau ■ây (sau ■ây ■■■c g■i t■t T■i t■ng th■i ■i■m, chúng tơi có th■ c■p nh■t ■KTTSDDV theo quy■t ...
Sau khi nh■n xác nh■n t■ ■■ng h■ th■ng s■ chuy■n sang ph■n thông tin xác minh tài kho■n email b■n ■ã ■■ng ký v■i 123doc.netLink xác th■c s■ ■■■c g■i v■ ■■a ch■ email b■n ■ã ■■ng ky, b■n vui lịng ■■ng nh■p email c■a mình và click vào link 123doc ■ã g■i
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.
123doc cam k■t s■ mang l■i nh■ng quy■n l■i t■t nh■t cho ng■■i dùng. Khi khách hàng tr■ thành thành viên c■a 123doc và n■p ti■n vào tài kho■n c■a 123doc, b■n s■ ■■■c h■■ng nh■ng quy■n l■i sau n■p ti■n trên website
Luôn h■■ng t■i là website d■n ■■u chia s■ và mua bán tài li■u hàng ■■u Vi■t Nam. Tác phong chun nghi■p, hồn h■o, ■■ cao tính trách nhi■m ■■i v■i t■ng ng■■i dùng. M■c tiêu hàng ■■u c■a 123doc.net tr■ thành th■ vi■n tài li■u online l■n nh■t Vi■t Nam, cung c■p nh■ng tài li■u ■■c khơng th■ tìm th■y trên th■ tr■■ng ngo■i tr■ 123doc.net.
Mang l■i tr■ nghi■m m■i m■ cho ng■■i dùng, công ngh■ hi■n th■ hi■n ■■i, b■n online khơng khác gì so v■i b■n g■c. B■n có th■ phóng to, thu nh■ tùy ý.
123doc s■ h■u m■t kho th■ vi■n kh■ng l■ v■i h■n 2.000.000 tài li■u ■ t■t c■ l■nh v■c: tài chính tín d■ng, cơng ngh■ thơng tin, ngo■i ng■,...Khách hàng có th■ d■ dàng tra c■u tài li■u m■t cách chính xác, nhanh chóng.

Nhi■u event thú v■, event ki■m ti■n thi■t th■c. 123doc luôn luôn t■o c■ h■i gia t■ng thu nh■p online cho t■t c■ các thành viên c■a website.
Sau h■n m■t n■m ra ■■i, 123doc ■ã t■ng b■■c kh■ng ■■nh v■ trí c■a mình trong l■nh v■c tài li■u và kinh doanh online. Tính ■■n th■i ■i■m tháng 5/2014; 123doc v■■t m■c 100.000 l■■t truy c■p m■i ngày, s■ h■u 2.000.000 thành viên ■■ng ký, l■t vào top 200 các website ph■ bi■n nh■t t■i Vi■t Nam, t■ l■ tìm ki■m thu■c top 3 Google. Nh■n ■■■c danh hi■u do c■ng ■■ng bình ch■n là website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
Xu■t phát t■ ý t■■ng t■o c■ng ■■ng ki■m ti■n online b■ng tài li■u hi■u qu■ nh■t, uy tín cao nh■t. Mong mu■n mang l■i cho c■ng ■■ng xã h■i m■t ngu■n tài nguyên tri th■c quý báu, phong phú, ■a d■ng, giàu giá tr■ ■■ng th■i mong mu■n t■o ■i■u ki■n cho cho các users có thêm thu nh■p. Chính vì v■y 123doc.net ra ■■i nh■m ■áp ■ng nhu c■u chia s■ tài li■u ch■t l■■ng và ki■m ti■n online.
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.net! Chúng tôi cung c■p D■ch V■ (nh■ ■■■c mô t■ d■■i ■ây) cho b■n, tùy thu■c vào các “■i■u Kho■n Th■a Thu■n v■ S■ D■ng D■ch V■” sau ■ây (sau ■ây ■■■c g■i t■t T■i t■ng th■i ■i■m, chúng tôi có th■ c■p nh■t ■KTTSDDV theo quy■t ...
Sau khi nh■n xác nh■n t■ ■■ng h■ th■ng s■ chuy■n sang ph■n thông tin xác minh tài kho■n email b■n ■ã ■■ng ký v■i 123doc.netLink xác th■c s■ ■■■c g■i v■ ■■a ch■ email b■n ■ã ■■ng ky, b■n vui lòng ■■ng nh■p email c■a mình và click vào link 123doc ■ã g■i
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.
123doc cam k■t s■ mang l■i nh■ng quy■n l■i t■t nh■t cho ng■■i dùng. Khi khách hàng tr■ thành thành viên c■a 123doc và n■p ti■n vào tài kho■n c■a 123doc, b■n s■ ■■■c h■■ng nh■ng quy■n l■i sau n■p ti■n trên website
Luôn h■■ng t■i là website d■n ■■u chia s■ và mua bán tài li■u hàng ■■u Vi■t Nam. Tác phong chuyên nghi■p, hoàn h■o, ■■ cao tính trách nhi■m ■■i v■i t■ng ng■■i dùng. M■c tiêu hàng ■■u c■a 123doc.net tr■ thành th■ vi■n tài li■u online l■n nh■t Vi■t Nam, cung c■p nh■ng tài li■u ■■c khơng th■ tìm th■y trên th■ tr■■ng ngo■i tr■ 123doc.net.
Mang l■i tr■ nghi■m m■i m■ cho ng■■i dùng, công ngh■ hi■n th■ hi■n ■■i, b■n online khơng khác gì so v■i b■n g■c. B■n có th■ phóng to, thu nh■ tùy ý.
123doc s■ h■u m■t kho th■ vi■n kh■ng l■ v■i h■n 2.000.000 tài li■u ■ t■t c■ l■nh v■c: tài chính tín d■ng, cơng ngh■ thơng tin, ngo■i ng■,...Khách hàng có th■ d■ dàng tra c■u tài li■u m■t cách chính xác, nhanh chóng.
Nhi■u event thú v■, event ki■m ti■n thi■t th■c. 123doc luôn luôn t■o c■ h■i gia t■ng thu nh■p online cho t■t c■ các thành viên c■a website.
Sau h■n m■t n■m ra ■■i, 123doc ■ã t■ng b■■c kh■ng ■■nh v■ trí c■a mình trong l■nh v■c tài li■u và kinh doanh online. Tính ■■n th■i ■i■m tháng 5/2014; 123doc v■■t m■c 100.000 l■■t truy c■p m■i ngày, s■ h■u 2.000.000 thành viên ■■ng ký, l■t vào top 200 các website ph■ bi■n nh■t t■i Vi■t Nam, t■ l■ tìm ki■m thu■c top 3 Google. Nh■n ■■■c danh hi■u do c■ng ■■ng bình ch■n là website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
Xu■t phát t■ ý t■■ng t■o c■ng ■■ng ki■m ti■n online b■ng tài li■u hi■u qu■ nh■t, uy tín cao nh■t. Mong mu■n mang l■i cho c■ng ■■ng xã h■i m■t ngu■n tài nguyên tri th■c quý báu, phong phú, ■a d■ng, giàu giá tr■ ■■ng th■i mong mu■n t■o ■i■u ki■n cho cho các users có thêm thu nh■p. Chính vì v■y 123doc.net ra ■■i nh■m ■áp ■ng nhu c■u chia s■ tài li■u ch■t l■■ng và ki■m ti■n online.
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.net! Chúng tôi cung c■p D■ch V■ (nh■ ■■■c mô t■ d■■i ■ây) cho b■n, tùy thu■c vào các “■i■u Kho■n Th■a Thu■n v■ S■ D■ng D■ch V■” sau ■ây (sau ■ây ■■■c g■i t■t T■i t■ng th■i ■i■m, chúng tơi có th■ c■p nh■t ■KTTSDDV theo quy■t ...
Sau khi nh■n xác nh■n t■ ■■ng h■ th■ng s■ chuy■n sang ph■n thông tin xác minh tài kho■n email b■n ■ã ■■ng ký v■i 123doc.netLink xác th■c s■ ■■■c g■i v■ ■■a ch■ email b■n ■ã ■■ng ky, b■n vui lòng ■■ng nh■p email c■a mình và click vào link 123doc ■ã g■i
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.
123doc cam k■t s■ mang l■i nh■ng quy■n l■i t■t nh■t cho ng■■i dùng. Khi khách hàng tr■ thành thành viên c■a 123doc và n■p ti■n vào tài kho■n c■a 123doc, b■n s■ ■■■c h■■ng nh■ng quy■n l■i sau n■p ti■n trên website
Luôn h■■ng t■i là website d■n ■■u chia s■ và mua bán tài li■u hàng ■■u Vi■t Nam. Tác phong chuyên nghi■p, hoàn h■o, ■■ cao tính trách nhi■m ■■i v■i t■ng ng■■i dùng. M■c tiêu hàng ■■u c■a 123doc.net tr■ thành th■ vi■n tài li■u online l■n nh■t Vi■t Nam, cung c■p nh■ng tài li■u ■■c khơng th■ tìm th■y trên th■ tr■■ng ngo■i tr■ 123doc.net.
Mang l■i tr■ nghi■m m■i m■ cho ng■■i dùng, công ngh■ hi■n th■ hi■n ■■i, b■n online khơng khác gì so v■i b■n g■c. B■n có th■ phóng to, thu nh■ tùy ý.
123doc s■ h■u m■t kho th■ vi■n kh■ng l■ v■i h■n 2.000.000 tài li■u ■ t■t c■ l■nh v■c: tài chính tín d■ng, cơng ngh■ thơng tin, ngo■i ng■,...Khách hàng có th■ d■ dàng tra c■u tài li■u m■t cách chính xác, nhanh chóng.
Nhi■u event thú v■, event ki■m ti■n thi■t th■c. 123doc luôn luôn t■o c■ h■i gia t■ng thu nh■p online cho t■t c■ các thành viên c■a website.
Sau h■n m■t n■m ra ■■i, 123doc ■ã t■ng b■■c kh■ng ■■nh v■ trí c■a mình trong l■nh v■c tài li■u và kinh doanh online. Tính ■■n th■i ■i■m tháng 5/2014; 123doc v■■t m■c 100.000 l■■t truy c■p m■i ngày, s■ h■u 2.000.000 thành viên ■■ng ký, l■t vào top 200 các website ph■ bi■n nh■t t■i Vi■t Nam, t■ l■ tìm ki■m thu■c top 3 Google. Nh■n ■■■c danh hi■u do c■ng ■■ng bình ch■n là website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.

Xu■t phát t■ ý t■■ng t■o c■ng ■■ng ki■m ti■n online b■ng tài li■u hi■u qu■ nh■t, uy tín cao nh■t. Mong mu■n mang l■i cho c■ng ■■ng xã h■i m■t ngu■n tài nguyên tri th■c quý báu, phong phú, ■a d■ng, giàu giá tr■ ■■ng th■i mong mu■n t■o ■i■u ki■n cho cho các users có thêm thu nh■p. Chính vì v■y 123doc.net ra ■■i nh■m ■áp ■ng nhu c■u chia s■ tài li■u ch■t l■■ng và ki■m ti■n online.
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.net! Chúng tôi cung c■p D■ch V■ (nh■ ■■■c mô t■ d■■i ■ây) cho b■n, tùy thu■c vào các “■i■u Kho■n Th■a Thu■n v■ S■ D■ng D■ch V■” sau ■ây (sau ■ây ■■■c g■i t■t T■i t■ng th■i ■i■m, chúng tơi có th■ c■p nh■t ■KTTSDDV theo quy■t ...
Sau khi nh■n xác nh■n t■ ■■ng h■ th■ng s■ chuy■n sang ph■n thông tin xác minh tài kho■n email b■n ■ã ■■ng ký v■i 123doc.netLink xác th■c s■ ■■■c g■i v■ ■■a ch■ email b■n ■ã ■■ng ky, b■n vui lịng ■■ng nh■p email c■a mình và click vào link 123doc ■ã g■i
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.
123doc cam k■t s■ mang l■i nh■ng quy■n l■i t■t nh■t cho ng■■i dùng. Khi khách hàng tr■ thành thành viên c■a 123doc và n■p ti■n vào tài kho■n c■a 123doc, b■n s■ ■■■c h■■ng nh■ng quy■n l■i sau n■p ti■n trên website
Luôn h■■ng t■i là website d■n ■■u chia s■ và mua bán tài li■u hàng ■■u Vi■t Nam. Tác phong chun nghi■p, hồn h■o, ■■ cao tính trách nhi■m ■■i v■i t■ng ng■■i dùng. M■c tiêu hàng ■■u c■a 123doc.net tr■ thành th■ vi■n tài li■u online l■n nh■t Vi■t Nam, cung c■p nh■ng tài li■u ■■c không th■ tìm th■y trên th■ tr■■ng ngo■i tr■ 123doc.net.
Mang l■i tr■ nghi■m m■i m■ cho ng■■i dùng, công ngh■ hi■n th■ hi■n ■■i, b■n online khơng khác gì so v■i b■n g■c. B■n có th■ phóng to, thu nh■ tùy ý.
123doc s■ h■u m■t kho th■ vi■n kh■ng l■ v■i h■n 2.000.000 tài li■u ■ t■t c■ l■nh v■c: tài chính tín d■ng, cơng ngh■ thơng tin, ngo■i ng■,...Khách hàng có th■ d■ dàng tra c■u tài li■u m■t cách chính xác, nhanh chóng.
Nhi■u event thú v■, event ki■m ti■n thi■t th■c. 123doc luôn luôn t■o c■ h■i gia t■ng thu nh■p online cho t■t c■ các thành viên c■a website.
Sau h■n m■t n■m ra ■■i, 123doc ■ã t■ng b■■c kh■ng ■■nh v■ trí c■a mình trong l■nh v■c tài li■u và kinh doanh online. Tính ■■n th■i ■i■m tháng 5/2014; 123doc v■■t m■c 100.000 l■■t truy c■p m■i ngày, s■ h■u 2.000.000 thành viên ■■ng ký, l■t vào top 200 các website ph■ bi■n nh■t t■i Vi■t Nam, t■ l■ tìm ki■m thu■c top 3 Google. Nh■n ■■■c danh hi■u do c■ng ■■ng bình ch■n là website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
u■t phát t■ ý t■■ng t■o c■ng ■■ng ki■m ti■n online b■ng tài li■u hi■u qu■ nh■t, uy tín cao nh■t. Mong mu■n mang l■i cho c■ng ■■ng xã h■i m■t ngu■n tài nguyên tri th■c quý báu, phong phú, ■a d■ng, giàu giá tr■ ■■ng th■i mong mu■n t■o ■i■u ki■n cho cho các users có thêm thu nh■p. Chính vì v■y 123doc.net ra ■■i nh■m ■áp ■ng nhu c■u chia s■ tài li■u ch■t l■■ng và ki■m ti■n online.
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.net! Chúng tôi cung c■p D■ch V■ (nh■ ■■■c mô t■ d■■i ■ây) cho b■n, tùy thu■c vào các “■i■u Kho■n Th■a Thu■n v■ S■ D■ng D■ch V■” sau ■ây (sau ■ây ■■■c g■i t■t T■i t■ng th■i ■i■m, chúng tơi có th■ c■p nh■t ■KTTSDDV theo quy■t ...
Sau khi nh■n xác nh■n t■ ■■ng h■ th■ng s■ chuy■n sang ph■n thông tin xác minh tài kho■n email b■n ■ã ■■ng ký v■i 123doc.netLink xác th■c s■ ■■■c g■i v■ ■■a ch■ email b■n ■ã ■■ng ky, b■n vui lòng ■■ng nh■p email c■a mình và click vào link 123doc ■ã g■i
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.
123doc cam k■t s■ mang l■i nh■ng quy■n l■i t■t nh■t cho ng■■i dùng. Khi khách hàng tr■ thành thành viên c■a 123doc và n■p ti■n vào tài kho■n c■a 123doc, b■n s■ ■■■c h■■ng nh■ng quy■n l■i sau n■p ti■n trên website
Luôn h■■ng t■i là website d■n ■■u chia s■ và mua bán tài li■u hàng ■■u Vi■t Nam. Tác phong chuyên nghi■p, hồn h■o, ■■ cao tính trách nhi■m ■■i v■i t■ng ng■■i dùng. M■c tiêu hàng ■■u c■a 123doc.net tr■ thành th■ vi■n tài li■u online l■n nh■t Vi■t Nam, cung c■p nh■ng tài li■u ■■c khơng th■ tìm th■y trên th■ tr■■ng ngo■i tr■ 123doc.net.
Mang l■i tr■ nghi■m m■i m■ cho ng■■i dùng, công ngh■ hi■n th■ hi■n ■■i, b■n online khơng khác gì so v■i b■n g■c. B■n có th■ phóng to, thu nh■ tùy ý.
123doc s■ h■u m■t kho th■ vi■n kh■ng l■ v■i h■n 2.000.000 tài li■u ■ t■t c■ l■nh v■c: tài chính tín d■ng, cơng ngh■ thơng tin, ngo■i ng■,...Khách hàng có th■ d■ dàng tra c■u tài li■u m■t cách chính xác, nhanh chóng.
Nhi■u event thú v■, event ki■m ti■n thi■t th■c. 123doc luôn luôn t■o c■ h■i gia t■ng thu nh■p online cho t■t c■ các thành viên c■a website.
Sau h■n m■t n■m ra ■■i, 123doc ■ã t■ng b■■c kh■ng ■■nh v■ trí c■a mình trong l■nh v■c tài li■u và kinh doanh online. Tính ■■n th■i ■i■m tháng 5/2014; 123doc v■■t m■c 100.000 l■■t truy c■p m■i ngày, s■ h■u 2.000.000 thành viên ■■ng ký, l■t vào top 200 các website ph■ bi■n nh■t t■i Vi■t Nam, t■ l■ tìm ki■m thu■c top 3 Google. Nh■n ■■■c danh hi■u do c■ng ■■ng bình ch■n là website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
Xu■t phát t■ ý t■■ng t■o c■ng ■■ng ki■m ti■n online b■ng tài li■u hi■u qu■ nh■t, uy tín cao nh■t. Mong mu■n mang l■i cho c■ng ■■ng xã h■i m■t ngu■n tài nguyên tri th■c quý báu, phong phú, ■a d■ng, giàu giá tr■ ■■ng th■i mong mu■n t■o ■i■u ki■n cho cho các users có thêm thu nh■p. Chính vì v■y 123doc.net ra ■■i nh■m ■áp ■ng nhu c■u chia s■ tài li■u ch■t l■■ng và ki■m ti■n online.
Th■a thu■n s■ d■ng 1.

CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.net! Chúng tôi cung c■p D■ch V■ (nh■ ■■■c mô t■ d■■i ■ây) cho b■n, tùy thu■c vào các “■i■u Kho■n Th■a Thu■n v■ S■ D■ng D■ch V■” sau ■ây (sau ■ây ■■■c g■i t■t T■i t■ng th■i ■i■m, chúng tơi có th■ c■p nh■t ■KTTSDDV theo quy■t ...
Sau khi nh■n xác nh■n t■ ■■ng h■ th■ng s■ chuy■n sang ph■n thông tin xác minh tài kho■n email b■n ■ã ■■ng ký v■i 123doc.netLink xác th■c s■ ■■■c g■i v■ ■■a ch■ email b■n ■ã ■■ng ky, b■n vui lòng ■■ng nh■p email c■a mình và click vào link 123doc ■ã g■i
Th■a thu■n s■ d■ng 1.
CH■P NH■N CÁC ■I■U KHO■N TH■A THU■N
Chào m■ng b■n ■■n v■i 123doc.
123doc cam k■t s■ mang l■i nh■ng quy■n l■i t■t nh■t cho ng■■i dùng. Khi khách hàng tr■ thành thành viên c■a 123doc và n■p ti■n vào tài kho■n c■a 123doc, b■n s■ ■■■c h■■ng nh■ng quy■n l■i sau n■p ti■n trên website
Luôn h■■ng t■i là website d■n ■■u chia s■ và mua bán tài li■u hàng ■■u Vi■t Nam. Tác phong chuyên nghi■p, hoàn h■o, ■■ cao tính trách nhi■m ■■i v■i t■ng ng■■i dùng. M■c tiêu hàng ■■u c■a 123doc.net tr■ thành th■ vi■n tài li■u online l■n nh■t Vi■t Nam, cung c■p nh■ng tài li■u ■■c khơng th■ tìm th■y trên th■ tr■■ng ngo■i tr■ 123doc.net.
Mang l■i tr■ nghi■m m■i m■ cho ng■■i dùng, công ngh■ hi■n th■ hi■n ■■i, b■n online không khác gì so v■i b■n g■c. B■n có th■ phóng to, thu nh■ tùy ý.
123doc s■ h■u m■t kho th■ vi■n kh■ng l■ v■i h■n 2.000.000 tài li■u ■ t■t c■ l■nh v■c: tài chính tín d■ng, cơng ngh■ thơng tin, ngo■i ng■,...Khách hàng có th■ d■ dàng tra c■u tài li■u m■t cách chính xác, nhanh chóng.
Nhi■u event thú v■, event ki■m ti■n thi■t th■c. 123doc luôn luôn t■o c■ h■i gia t■ng thu nh■p online cho t■t c■ các thành viên c■a website.
Sau h■n m■t n■m ra ■■i, 123doc ■ã t■ng b■■c kh■ng ■■nh v■ trí c■a mình trong l■nh v■c tài li■u và kinh doanh online. Tính ■■n th■i ■i■m tháng 5/2014; 123doc v■■t m■c 100.000 l■■t truy c■p m■i ngày, s■ h■u 2.000.000 thành viên ■■ng ký, l■t vào top 200 các website ph■ bi■n nh■t t■i Vi■t Nam, t■ l■ tìm ki■m thu■c top 3 Google. Nh■n ■■■c danh hi■u do c■ng ■■ng bình ch■n là website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
Xu■t phát t■ ý t■■ng t■o c■ng ■■ng ki■m ti■n online b■ng tài li■u hi■u qu■ nh■t, uy tín cao nh■t. Mong mu■n mang l■i cho c■ng ■■ng xã h■i m■t ngu■n tài nguyên tri th■c quý báu, phong phú, ■a d■ng, giàu giá tr■ ■■ng th■i mong mu■n t■o ■i■u ki■n cho cho các users có thêm thu nh■p. Chính vì v■y 123doc.net ra ■■i nh■m ■áp ■ng nhu c■u chia s■ tài li■u ch■t l■■ng và ki■m ti■n online.

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 1


Lời cảm ơn
Để hoàn thành bản luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân
thành tới thầy hớng dẫn trực tiếp TS. Phạm Ngọc Thạch đà hết sức tận
tình giúp đỡ và chỉ bảo nhiệt tình, cặn kẽ cho tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu.
Xin cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của toàn thể cán bộ công nhân
viên trong Công ty Giống gia súc Hà Nội, cùng toàn thể các hộ chăn
nuôi bò sữa ở vùng phụ cận Hà Nội đà tạo điều kiện về địa điểm, thời
gian, vật chất, kỹ thuật và cả công sức, trí tuệ giúp tôi trong suốt quá
trình thực hiện đề tài.
Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ quý báu về chuyên môn của tập
thể các thầy, cô giáo trong Bộ môn Nội chẩn - Dợc - Độc chất và bộ
môn Vi sinh vËt - Trun nhiƠm - BƯnh lÝ, Khoa Chăn nuôi Thú y,

Trờng Đại học Nông nghiệp I Hà Nội.
Xin đợc bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới nhà trờng, Khoa sau
đại học, các thầy cô giáo, bạn bè và đồng nghiệp cùng ngời thân đÃ
động viên, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên
cứu và thực hiện đề tài.
Hà Nội, ngày 14 tháng 9 năm 2006

Tác giả
Phan Nguyễn Sơn

Trng i hc Nụng nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 2


Mục lục
Lời cam đoan ......................................................................................................i
Lời cảm ơn .........................................................................................................ii
Mục lục ............................................................................................................ iii
Danh mục hình, ảnh..........................................................................................iv
Danh mục bảng biểu .......................................................................................... v
1.

mở đầu ...............................................................................................1

1.1.

Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................7

1.2.

ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ..............................................8

2.

Tổng quan tài liệu và cơ sở khoa học của đề tài .......9

2.1.

Đặc điểm cấu tạo tuyến vú....................................................................9

2.2.

Chức năng sinh lí tiết sữa ....................................................................11

2.2.1. Sự sinh trởng và phát triển của tuyến vú ...........................................11
2.2.2. Điều tiết sinh sữa.................................................................................13
2.2.3. Đặc tính của sữa và quá trình sinh tổng hợp các thành phần trong sữa ..13
2.2.4. Sự thải sữa và điều tiết thải sữa ...........................................................16
2.3.

Bệnh viêm vú bò sữa (Bovine Mastitis)...............................................17

2.4.

Phòng bệnh và điều trị.........................................................................34

2.4.1. Phòng bệnh..........................................................................................34
2.4.2. Điều trị ................................................................................................36
3.

Địa điểm, đối tợng, nguyên liệu, nội dung

và phơng pháp nghiên cứu ..................................................38

3.1.

Địa điểm nghiên cứu ...........................................................................38

3.2.

Đối tợng nghiên cứu..........................................................................38

3.3.

Nguyên liệu nghiên cứu ......................................................................38

3.4.

Nội dung nghiên cứu...........................................................................38

3.5.

Phơng pháp nghiên cứu .....................................................................39

3.6.

Xử lí số liệu .........................................................................................46

Trng i hc Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 3


4.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận .....................................47

4.1.

Một số chỉ tiêu lâm sàng ở bò sữa bị viêm vú cấp ..............................47

4.2.

Biểu hiện lâm sàng ở bầu vú viêm của bò sữa bị viêm vú cấp tính ..........49

4.3.

Một số chỉ tiêu sinh lí máu..................................................................51

4.4.

Chỉ tiêu sinh hoá máu ở bò sữa bị viêm vú .........................................56

4.5.

Kết quả kiểm tra chất lợng sữa ở sữa bò bị viêm vú cấp...................59

4.5.1. Thành phần hoá học của sữa ...............................................................60
4.5.2. Kiểm tra tính chất hoá học của sữa .....................................................62
4.5.3. Thành phần sinh học ...........................................................................64
4.6.

ảnh hởng của bệnh viêm vú đến sản lợng sữa................................72

5.

kết luận .........................................................................................74
tài liệu tham kh¶o......................................................................... 77

Trường ðại học Nơng nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 4


Danh mục bảng biểu
Bảng 3.1. Nồng độ dung dịch NaCl (%)........................................................41
Bảng 3.2. Đánh giá kết quả đếm tế bào trong sữa .........................................43
Bảng 3.3. Đánh giá kết quả CMT (California Mastitis Test) ........................44
Bảng 4.1. Thân nhiệt, tần số hô hấp, tần số tim mạch ở bò sữa bị viêm vú cấp....47
Bảng 4.2. Một số biểu hiện lâm sàng ở bầu vú của bò sữa bị viêm vú cấp ...49
Bảng 4.3. Số lợng hồng cầu, hàm lợng huyết sắc tố, tỉ khối huyết cầu,
sức kháng hồng cầu ở bò sữa bị viêm vú cấp ................................52
Bảng 4.4. Số lợng bạch cầu và công thức bạch cầu ở bò bị viêm vú cấp.....54
Bảng 4.5. Các tiểu phần protein trong huyết thanh của bò bị viêm vú cấp ...56
Bảng 4.6. Độ dự trữ kiềm, hàm lợng đờng huyết trong máu bò sữa
bị viêm vú cấp................................................................................58
Bảng 4.7. Thành phần hoá học trong sữa của bò sữa bị viêm vú cấp ............61
Bảng 4.8. Kết quả kiểm tra độ axit chung của sữa bò bị viêm vú cấp...........63
Bảng 4.9. Kết quả kiểm tra tế bào trong sữa ở bò sữa bị viêm vú cấp bằng
phơng pháp dùng thuốc thử CMT (California Mastitis Test) ......65
Bảng 4.10. Kết quả đếm tế bào trong sữa ở bò sữa bị viêm vú cấp
theo phơng pháp Hopkirk ............................................................67
Bảng 4.11. Kết quả phân lập vi khuẩn ở sữa bò bị viêm vú cấp ......................69
Bảng 4.12. ảnh hởng bệnh viêm vú đến sản lợng sữa ở bò bị viêm vú cấp....72

Trng i hc Nụng nghip 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 5

Danh mục hình, ảnh
Hình 2.1. Cấu tạo sinh lí tuyến vú ...................................................................10
Hình 2.2. Các yếu tố dẫn đến viêm vú bò sữa .................................................18
Hình 2.3. Mối quan hệ của 3 yếu tố gây bệnh chính.......................................24
ảnh 3.1. Máy Lactostar ...................................................................................39
ảnh 3.2. Máy Glucometre ...............................................................................39
ảnh 4.1. Bầu vú bị viêm ..................................................................................44
ảnh 4.2. Núm vú bị viêm ................................................................................45
ảnh 4.3. Phản ứng CMT ở các mức độ khác nhau ..........................................60
ảnh 4.4. Khuẩn lạc Staphylococcus trong sữa bò bị viêm ..............................65
ảnh 4.5. Khuẩn lạc E.coli trong sữa bò bị viêm vú.........................................65

Trng i hc Nụng nghip 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 6


1. mở đầu
1.1. Tính cấp thiết của đề tài

ở nớc ta, trong những năm gần đây nghề chăn nuôi bò sữa mới đợc
phát triển, nó nhằm cung cấp một lợng lớn sữa cho nhu cầu của cuộc sống.
Sữa là loại thực phẩm có giá trị dinh dỡng cao, dễ tiêu hoá và phù hợp
với đông đảo ngời tiêu dùng. Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, sữa
đợc chế biến thành nhiều sản phẩm tiện dụng, điều này khiến cho nhu cầu về
sữa ngày càng tăng cao. Với các nớc phát triển thì sữa là một nhu cầu không
thể thiếu đợc trong sinh hoạt hàng ngày, mức tiêu thụ đ trở thành một trong
những chỉ tiêu đánh giá chất l−ỵng cc sèng cđa mét sè qc gia (James N.,
A.F. Cullor 1995) [36].
Nớc ta, hiện nay số lợng bò sữa ngày càng tăng. Năm 1996, cả nớc

có 38.000 bò sữa cho trên 30.564 tấn sữa tơi/năm (Theo số liệu thống kê Bộ
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (1996-2000, 2002) [1]). Đến năm 2005,
tổng đàn bò sữa là 100.000 con, cho 165.000 tấn sữa tơi/năm, đáp ứng trên
20% lợng sữa trong nớc và phấn đấu đến năm 2010 đáp ứng trên 40% nhu
cầu sữa tiêu dùng trong cả nớc.
Một trong những vùng chăn nuôi bò sữa phát triển mạnh ở miền Bắc
nớc ta là Hà Nội và các vùng phụ cận: Hà Tây, Hng Yên, Vĩnh Phúc,... khu
vực này tập trung đông dân c. Chăn nuôi bò sữa còn tạo công ăn việc làm,
tăng thu nhập cho ngời chăn nuôi, góp phần chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp,
cải tiến cơ cấu kinh tế nông thôn theo hớng công nghiệp hoá, hiện đại hoá
nông nghiệp, nông thôn.
Để đảm bảo sữa có chất lợng tốt, trớc tiên ngành chăn nuôi bò sữa

Trng ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 7


phải nâng cao chất lợng đàn giống, thức ăn và cách quản lí. Một trong những
vấn đề thực tế hiện nay là các trạng trại và các nông hộ chăn nuôi bò sữa là
phải đối mặt với những bệnh thờng gặp và gây ra nhiều thiệt hại về kinh tế
nh bệnh viêm vú bò sữa. Khi vú bị viêm sẽ gây ảnh hởng lớn đến số lợng
và chất lợng sữa.
Theo Smith K.L., J.S. Hogan (1993) [47] thì hiện tợng sữa hỏng phải
loại bỏ tơng đối phổ biến ở nhiều trang trại và nông hộ chăn nuôi bò sữa, đ
gây thiệt hại lớn về kinh tế, sữa bị hỏng do nhiều nguyên nhân nhng nguyên
nhân quan trọng nhất là do bò bị viêm vú.
Đ có nhiều t liệu nói về bệnh viêm vú của bò sữa, nhng những t
liệu này chủ yếu đề cập đến nguyên nhân gây viêm vú và biện pháp điều trị
bệnh, việc nghiên cứu các chỉ tiêu lâm sàng, huyết học và chất lợng sữa của
bò bị viêm vú còn ít.
Xuất phát từ những nhu cầu thực tế, với mục tiêu đa ra những kết luận

mang tính khoa học về đặc điểm bệnh lí của bệnh viêm vú bò sữa, chúng tôi
chọn đề tài nghiên cứu: Một số đặc điểm bệnh lí của bệnh viêm vú ở bò sữa
trên đàn bò thuộc các vùng phụ cận Hà Nội, làm đề tài luận văn thạc sĩ
khoa học Nông nghiệp.
1.2. ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

- Xác định sự biến đổi một số chỉ tiêu lâm sàng ở bò sữa bị viêm vú và
các triệu chứng cục bộ ở bầu vú.
- Xác định sự biến đổi một số chỉ tiêu huyết học ở bò sữa bị viêm vú.
- Xác định một số chỉ tiêu chất lợng sữa ở sữa bò bị viêm vú.
Các t liệu này là cơ sở để xây dựng và ứng dụng các biện pháp phòng
trị bệnh viêm vú ở bò sữa cho các trang trại và các hộ chăn nuôi bò sữa ở miền
Bắc nớc ta.

Trng i hc Nụng nghip 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 8


2. Tỉng quan tµi liƯu
vµ cë së khoa häc cđa đề tài
2.1. Đặc điểm cấu tạo tuyến vú

Đối với bò sữa cần quan tâm đặc biệt đến tuyến vú, vì nó có quan hệ
mật thiết đến khả năng tiết sữa và chống đỡ bệnh tật. Tuyến vú là tuyến lớn
nhất trong cơ thể con cái, chiếm 2-3% trọng lợng cơ thể.
ở bò tuyến vú đợc chia thành bốn thuỳ và có hình cong, gốc của mỗi
bầu vú thờng hơi cong lên, thành nghiêng xuống phía trên và dới để thích
ứng với các dây chằng. Tổ chức ngăn cách giữa các thuỳ vú, cũng nh với
xoang chậu đợc liên kết bằng tổ chức đặc biệt. Gồm bốn lá tổ chức, hai trong
số này rất phát triển và phần giữa là tổ chức cấu tạo nh thể hải miên, đó
chính là tuyến sữa. Những lá bên cạnh bao gồm ít tổ chức thể xốp, đợc nối

liền từ dây chằng phía dới xoang chậu đi đến thành phía dới xoang bụng,
sau đó đi ra phần bên của bẹn, chúng trải dài xuống phía dới trên bầu vú và
chia thành các lớp sau bề mặt. Các lớp bề mặt nối với da, lớp bên trong dày
hơn và nối với tuyến vú, chúng có liên hệ với hạch lâm ba lớn phía trên tuyến
vú và liên quan tới hàm lợng chất béo của tuyến vú. Bốn thuỳ đợc ngăn
cách độc lập với nhau. Do vậy, bò có thể bị viêm một ngăn trong khi các ngăn
khác vẫn tiết sữa bình thờng.
Tuyến vú đợc cấu tạo phức tạp nh hình chùm nho và có nguồn gốc từ
da. ở bò có hai đôi vú ở vùng bẹn. Tuyến vú gồm có hai phần: hệ thống bao
tuyến và hÖ thèng èng dÉn.
- HÖ thèng bao tuyÕn: bao tuyÕn do những tế bào biểu mô phân tiết tạo
thành và là nơi sản sinh ra sữa. Bao quanh bên ngoài bao tuyến là các tế bào
biểu mô, nhờ có sự co bóp nhịp nhàng của các tế bào biểu mô này mà sữa
trong các xoang bao tuyến đợc thải ra ®Ịu ®Ỉn.

Trường ðại học Nơng nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 9


- HÖ thèng èng dÉn:
HÖ thèng èng dÉn nhá ë xoang bao tuyến tập trung lại thành các ống
dẫn trung bình rồi đến các ống dẫn lớn, cuối cùng tập trung lại đổ vào bể sữa ở
đáy tuyến sữa. Bể sữa là một xoang rỗng, có thể tích tơng đối lớn nằm ở đáy
vú và thông ra ngoài ống dẫn ở đầu núm vú. ống dẫn sữa và bể sữa có những
sợi cơ trơn bao quanh, những sợi cơ này co bóp giúp cho quá trình thải sữa.

Hình 2.1. Cấu tạo sinh lí tuyến vú
ở bò, mỗi núm vú có một ống dẫn thông từ bể sữa ra ngoài. Đầu mỗi
núm vú có các sợi trơn bao bọc xếp thành vòng tròn tạo ra cho núm vú có một
cơ vòng rõ rệt, đóng vai trò thắt chặt bầu vú khi không có quá trình thải sữa.
Thành của núm vú đợc cấu tạo bởi năm lớp từ ngoài vào trong nh sau: da,

lớp sợi ngoài, lớp sợi giữa, lớp sợi trong và màng nhầy.

Trng i hc Nụng nghip 1 - Lun văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 10


Tuyến vú đợc bao bọc xung quanh bởi các mô liên kết và mô mỡ. Các
mô này đi sâu vào bên trong tạo ra các vách ngăn chia tuyến vú thành nhiều
thuỳ nhỏ. ở những thuỳ nhỏ này có nhiều sợi liên kết đàn hồi, do vậy khi sữa
đợc tích lại trong tuyến vú làm cho bầu vú căng ra.
Thần kinh cđa tun vó cã ngn gèc tõ tủ sèng và thần kinh giao
cảm. Thần kinh tuỷ sống có hai nhánh: nhánh lng (sợi truyền vào) chi phối
da và đầu vú và nhánh bụng (sợi truyền ra) chi phối các bao tuyến. Thần kinh
giao cảm đốt sống hông 2 và 4, thần kinh hai bên cột sống truyền đến và đi
vào tuyến vú cùng với thần kinh tuỷ sống. Ngoài ra, tuyến vú còn có thần kinh
cảm giác, vận động, vận mạch và phân tiết.
Động mạch đến bầu vú bắt đầu từ động mạch hông khum. Tĩnh mạch
hình thành nên một mạng tròn ở gốc của bầu vú. Hệ tĩnh mạch của tuyến vú
phát triển rất mạnh so với hệ động mạch gồm 3 đôi, nằm dới da và nổi rất rõ
trên bề mặt da bụng, thành bụng và bầu vú. Tĩnh mạch của bầu vú phát triển là
một trong các chỉ tiêu đánh giá sản lợng của con cái.
Tuyến vú có các loại thụ quan trong và thụ quan ngoài: da và đầu vú là
loại thụ quan ngoài, còn hệ thống mạch quản, bạch huyết, bao tuyến và các
sợi cơ là loại thụ quan trong. Tất cả các loại thụ quan trong và ngoài đều có
tác dụng điều hoà phản xạ tiết sữa.
2.2. Chức năng sinh lí tiết sữa

2.2.1. Sự sinh trởng và phát triển của tuyến vú
ở động vật non thì bầu vú của con đực và con cái nh nhau. Khi con cái
trởng thành do tác dụng của Oestrogen làm cho các ống dẫn phân nhánh,
tuyến vú to lên, lúc đó cha có xoang bao tuyến, mỡ và tổ chức liên kết.

Quá trình sinh trởng và phát triĨn cđa tun vó chÞu sù chi phèi cđa

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 11


một số tuyến nội tiết và chịu sự điều hoà của thần kinh trung ơng. Hoocmon
Oestrogen của buồng trứng, Progesteron của thể vàng, hoocmon của tuyến
yên nh Prolactin, Somatotropin, ACTH,... đều có tác dụng thúc đẩy, điều
hoà tuyến vú hoạt động và phát triển. Hoocmon chính điều khiển quá trình
tiết sữa là Prolactin và hormon này bị ức chế bởi Oestrogen trong thời kì gia
súc mang thai.
Giai đoạn mang thai do tác dụng của Progesteron thì tận cùng các ống
dẫn phát triển hình thành các bao tuyến. Sau đó các bao tuyến dần dần hình
thành các xoang tiết. Thể tích các ống dẫn và bao tuyến không ngừng tăng lên,
hệ thống thần kinh, mạch quản trong bầu vú cũng tăng lên rõ rệt.
Cuối thời kì mang thai, mô tiết của bao tuyến có chức năng phân tiết,
tuyến vú bắt đầu sản sinh và thải sữa.
Sau khi đẻ, lợng Oestrogen giảm kéo theo hoạt động tăng cờng của
Prolactin thúc đẩy tuyến vú tiết sữa. Các hoocmon tuyến yên: ACTH, STH
có tác dụng kích thích hoạt động phân tiết của TSH, khi đó TSH sẽ kích
thích hoạt động của tuyến giáp tăng cờng phân tiết Tyroxin đẩy mạnh quá
trình trao đổi sữa và mỡ sữa. Khi kích thích cơ quan nhạy cảm của bầu vú
nh xoa bóp bầu vú cũng có tác dụng làm tuyến vú phát triển và tăng sản
lợng sữa, gây hng phấn thần kinh tuyến vú. Tuyến sữa hoạt động không
liên tục mà theo chu kì tiết sữa. Hệ thống ống dẫn bao tuyến thu nhỏ và mất
dần ở cuối giai đoạn của quá trình thải sữa và hình thành hệ thống mới ở
chu kì tiếp theo.
Với bò có thai lần 2, chu kì tiết sữa bình quân >300 ngày. Bò sữa mang
thai từ lần thứ 6-8 thì hoạt động của tuyến vú và sản lợng sữa đạt mức cao
nhất. Tuổi bò càng lớn, sinh đẻ nhiều lần thì khả năng hoạt động tiết sữa của

tuyến vú càng giảm, sản lợng sữa giảm.

Trng i hc Nụng nghip 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 12


2.2.2. Điều tiết sinh sữa
Điều tiết sinh sữa bằng 2 phơng thức thần kinh và thể dịch.
- Thần kinh là yếu tố đóng vai trò chủ đạo, chi phối hoạt động sản sinh
sữa. Nếu làm thí nghiệm cắt tất cả các dây thần kinh đi đến tuyến vú thì sản
lợng sữa chỉ còn 30%-40% chứng tỏ 60%-70% sản lợng sữa do thần kinh
chi phối. Khi gia súc bú hoặc vắt sữa gây kích thích đầu mút các dây thần kinh
tuyến vú, hng phấn truyền về tuỷ sống đến Hypothalamus lên vá n o. Tõ vá
n o h−ng phÊn truyÒn xuèng tuỷ sống và đến trung khu giao cảm, đến bao
tuyến vú kích thích sinh sữa. Trên cơ sở đó, muốn cho bò cạn sữa ngời ta
không vắt sữa nữa.
- Thể dịch cũng đóng vai trò trọng trong quá trình tiết sữa, nếu cắt
tuyến yên đi thì sự sinh sữa ngừng. Các hoocmon tuyến yên Prolactin, TSH
(Thyroid Stimulating Hormone), SH (Somatotropin Hormone), ACTH
(Adrenocorticotropin Hormone) của tuyến yên đều tham gia tích cực vào quá
trình tiết sữa. Trong đó hoocmon Prolactin là hoocmon chính điều khiển quá
trình tiết sữa. Hoocmon này qua quá trình gia súc cái mang thai bị Oestrogen
ức chế. Sau đẻ, lợng Oestrogen giảm đi, Prolactin phát huy tác dụng thúc đẩy
tuyến vú tiết chế sữa.
2.2.3. Đặc tính của sữa và quá trình sinh tổng hợp các thành phần trong sữa
2.2.3.1. Đặc tính của sữa
Sữa là một chất lỏng màu trắng đục, độ nhớt gấp 2 lần nớc và có vị hơi
ngọt. Từ xa xa, Hypocrates đ đánh giá sữa gần nh là một thực phẩm hoàn
hảo nhất.
Sữa là một sản phẩm có giá trị dinh dỡng cao bởi vì mỗi ngày một ngời
tiêu thụ 1 lít sữa bò thì ngời đó đợc cung cấp đầy đủ các chất bÐo, Ca, P, 1/2 l−ỵng

protein, 1/3 l−ỵng vitamin nh−: A, C, B1, 1/4 lợng calo và nhiều muối khoáng (theo
tài liệu tập huấn bệnh viêm vú bò sữa và vệ sinh s÷a cđa ViƯn Thó y, (2002) [19]).

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 13


Ngày nay, khoa học đ khẳng định: sữa là một hun dÞch chÊt bÐo
trong mét dung dÞch lo ng chøa nhiều nguyên tố hoà tan dới dạng keo.
* Tính chất vật lí của sữa
- Tỉ trọng của sữa: là sự tơng quan giữa lợng vật chất khô với thể tích
của nó. Ta xác định tỉ trọng của sữa bằng tỉ trọng kế (Lactodensimetre) biểu
hiện bằng độ A. Sữa tơi của bò khoẻ mạnh có tỉ trọng là 1,027ữ1,033.
- Điểm đông băng: chỉ hàm lợng nớc trong sữa, nó biến thiên từ -0,54
đến -0,570C. Điểm sôi từ 100,16ữ100,200C.
* Tính chất hoá học của sữa: tính chất hoá học quan trọng trong sữa là
độ axit hay độ chua. Độ axit gồm: độ axit hoạt động và độ axit tổng số. Mỗi
loại có ý nghĩa nhất định trong việc đánh giá chất lợng sữa.
- Độ axit tổng số: do protein và muối photphat, cacbonic,... tạo ra đợc
sử dụng để đánh giá độ tơi của sữa. Độ axit tổng số biểu hiện bằng độ Terne
(0T): đó là số ml NaOH (hay KOH) 0,1N cần thiết để trung hoà hết 100ml sữa.
ở sữa bò tơi, độ axit tổng số thờng là 18ữ220T, ngoài ra còn có thể xác định
độ axit tổng số bằng độ Dornic (0D) hay Soclet - Henken (0SH).
- Độ axit hoạt động (pH): do sự phân li các axit vốn có trong sữa, sữa
tơi có độ pH từ 6,3ữ6,8. Phản ứng axit yếu của sữa tơi có tác dụng kìm h m
sự phát triển của vi sinh vật gây bệnh. Ngời ta có thể dùng máy đo pH hay
chỉ thị màu Brommothymol blue để đo độ axit hoạt động.
* Tính chất sinh học: sữa cũng chứa các thành phần sinh vật. Sữa có
chứa các tế bào có nguồn gốc từ máu, từ tuyến vú và các vi sinh vật. Trong sữa
thờng chứa 100.000-200.000 tế bào/1ml sữa và chứa vi sinh vật chủ yếu là
các vi sinh vật c trú trong ống núm vú.

Sữa tơi mới vắt có khả năng ức chế sự sinh trởng, phát triển của vi
sinh vật đợc gọi là pha diƯt khn cđa s÷a. Pha diƯt khn xt hiƯn ở thời
gian đầu sau khi vắt sữa và nếu làm lạnh thì pha diệt khuẩn có thể kéo dài hơn

Trng ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 14


do các men diệt khuẩn lâu bị phá huỷ. Các chÊt diƯt khn gåm: Lizozym,
opsonin, lactenin,... cã trong s÷a míi vắt, khi đun sôi đến 60ữ700C chúng bị
phá huỷ. Pha diệt khuẩn của sữa phụ thuộc vào cách thức bảo quản sữa, nhiệt
độ môi trờng bên ngoài, mức độ nhiễm khuẩn của sữa, điều kiện sức khoẻ bò
sữa, điều kiện vệ sinh nơi vắt sữa và nơi thu nhận sữa.
Khi gia súc bị bệnh viêm vú lợng tế bào và lợng vi sinh vật trong sữa
tăng lên rất nhanh có tới hàng triệu tế bào/1ml sữa.
2.2.3.2. Quá trình sinh tổng hợp các thành phần trong sữa
Đây là một quá trình sinh học phức tạp, có sự tham gia của toàn bộ cơ
thể trong đó hệ tiêu hoá tăng hoạt động 65%, hệ tuần hoàn cũng phải tăng
cờng. Để tạo 1 lít sữa cần có 400-500 lít máu tuần hoàn qua tuyến vú, trong
quá trình này một số chất (globulin, khoáng, vitamin,) trực tiếp đi vào tuyến
sữa bằng con đờng thẩm thấu, những chất còn lại đợc tuyến sữa tổng hợp từ
nguyên liệu do huyết tơng đa vào (protein, lipit,...).
Sữa là một loại thực phẩm tự nhiên có giá trị dinh dỡng cao, nó đợc
coi nh là một huyễn dịch chất béo, một dung dịch lo ng chứa nhiều nguyên
tố hoà tan dới dạng keo.
Khi phân tích thành phần của sữa tơi và huyết tơng ngời ta thấy có
những chất mà huyết tơng không có nh casein, mỡ sữa, lactoza,... Hàm
lợng một số chất cũng khác nhau: đờng sữa nhiều hơn đờng huyết 60-90
lần, mỡ sữa lớn hơn mỡ huyết 19 lần, canxi trong sữa nhiều hơn trong huyết
tơng 7 lần, nhng protein trong sữa lại ít hơn 2 lần trong huyết tơng,
vitamin ít hơn 6 lần và natri ít hơn 7 lần.

Trong sữa luôn chứa một lợng tế bào có nguồn gốc từ máu và từ tuyến
vú cho phép (khoảng 100.000-200.000 tế bào/ml sữa tơi) và vi sinh vật (chủ
yếu là vi sinh vật khu trú trong lỗ đầu núm vú). Nếu lợng tế bào và vi sinh vật
trong sữa vợt quá số lợng cho phép thì sữa không còn ở trạng thái bình
thờng nữa.

Trng i hc Nụng nghip 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 15


Theo Nguyễn Thị Minh Tâm (2004) [14] thì các thành phần của sữa
đợc tổng hợp trong lới nội chất với sự tham gia của các riboxom, những
thành phần này đợc chuyển dọc theo thể golgy qua nguyên sinh chất và
màng đỉnh tế bào biểu mô sau đó đổ vào xoang tiết dới dạng bọng túi.
Sữa gồm hai thành phần chính: Nớc chiếm 80%-90% và vật chất khô
nh protein, mỡ sữa, enzim, vitamin,...
- Protit sữa: chủ yếu là cazein (chiếm 76-86% tổng số protit trong sữa).
Cazein là loại protit chỉ có ở ttrong sữa và không có ở trong máu, đợc tổng
hợp từ axit amin của huyết tơng chuyển vào.
- Mỡ sữa: đợc tổng hợp từ axit béo mạch ngắn (4-12 cacbon) và
glixerin. Glixerin đợc tạo thành từ glucoza máu, còn nguồn axit béo lấy từ
axit béo của huyết tơng và của thức ăn.
- Đờng sữa: trong sữa có đờng lactoza. Nguyên liệu quan trọng để
tổng hợp nên đờng lactoza là glucoza của máu, còn một phần đợc tổng hợp
từ axetat và propionat, là những sản phẩm axit béo bay hơi từ dạ cỏ.
Ngoài ra trong sữa còn có các chất khÝ: O2, N2, c¸c vitamin: A, C, D, B1,
B12, B6, E, các enzym: Peroxydaza, Catalaza, Lipaza, Photphataza,...
2.2.4. Sự thải sữa và điều tiết thải sữa
2.2.4.1. Sự thải sữa
Sữa sinh ra ở bao tuyến và đợc tích vào xoang bao tuyến. Khi bú hoặc
vắt sữa làm thay đổi áp lực trong xoang và sức căng của bầu vú, sữa từ xoang

bao tuyến chảy vào ống dẫn rồi vào bể sữa. Khi áp lực trong bể sữa lớn hơn
sức căng cơ vòng đầu vú thì cơ vòng gi n ra và sữa đợc thải ra ngoài.
Trong thời gian vắt sữa hoặc bú làm cho áp lực trong bể sữa tăng lên
đến 35-40 mmHg, sau đó lại giảm 6-12 mmHg. Tăng giảm có quy luật làm
cho sữa chảy liên tục từ bao tuyến vào bể sữa và thải ra ngoài. Nếu áp lực
trong xoang bao tuyến tăng lên đến 30-50 mmHg mà sau 35 giờ không vắt
đợc sữa thì sẽ ức chế sự tạo sữa. Do đó cần vắt sữa định kì ngày 2 lÇn.

Trường ðại học Nơng nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 16


2.2.4.2. Điều tiết thải sữa
Thải sữa là một phản xạ xảy ra theo 2 pha, ứng với 2 giai đoạn tiết sữa:
- Pha thần kinh kích thích do thay đổi áp lực trong bể sữa, tích nhiều
sữa làm áp lực tăng, kích thích thần kinh truyền hng phấn vào tuỷ sống rồi
đến trung khu tiết sữa ở Hypothalamus truyền lên vỏ n o từ đó phát lệnh đến
tuỷ sống ra cơ vòng đầu vú và gây thải sữa.
- Pha thần kinh - thể dịch: kích thích do tác động tải truyền về
Hypothalamus đến tuyến yên làm cho tuyến yên tiết Oxytoxin. Oxytoxin gây
co bóp cơ trơn của ống dẫn sữa, cơ biểu mô của các tuyến sữa về đầy bể sữa
làm áp lực trong bể sữa tăng kích thích cơ vòng đầu vú gi n gây thải sữa.
2.2.4.3. Chu kì tiết sữa
Chu kì tiết sữa đợc tính từ khi gia súc cái cho sữa sau khi đẻ đến khi
cho bò cạn sữa để chuẩn bị cho lứa đẻ tiếp theo.
2.3. Bệnh viêm vú bò sữa (Bovine Mastitis)

Bệnh viêm vú bò sữa là một phản ứng viêm của tuyến vú. Chữ Mastitis
theo nghĩa từ Hy Lạp: Mastor có nghĩa là vú và Itis là viêm. Viêm là sự đáp
ứng của các mô tiết sữa trong từng núm vú đối với sự tổn thơng hoặc là sự có
mặt của vi khuẩn gây bệnh.

Bệnh viêm vú bò là một bệnh phổ biến gây thiệt hại nghiêm trọng cho
ngành chăn nuôi bò sữa, bệnh gây nên do sự tác động qua lại của nhiều u tè.
Schoeder J.W. (1997) [46] cịng cho r»ng: viªm vó là một căn bệnh rất
phức tạp mà chúng ta khó có thể kiểm soát đợc. Viêm vú là một quá trình
viêm tấy của các tuyến ở bầu vú do các loại vi sinh vật gây ra mà chủ yếu là vi
khuẩn, chúng xâm nhập chủ yếu vào bầu vú, tăng nhanh về số lợng, sản sinh
độc tố và có hại cho các tuyến bầu vú nơi chúng xâm nhập.

Trng i học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 17


Toll N. (1975) [50] cho rằng: viêm vú bò là một bệnh phức tạp gây nên
bởi sự tơng tác qua lại giữa bò, vi khuẩn và môi trờng. Viêm vú là một quá
trình biến đổi viêm của tuyến vú cùng với sự thay đổi các tính chất vật lí, hoá
học và sinh vật với đặc tính tăng tế bào tự thân, đặc biệt là tế bào bạch cầu và
những biến đổi bệnh lí bên trong mô bào tuyến vú.
Michel A., P.S. Wattux (1985) [41] đ cho thấy: viêm vú của các tuyến
vú xảy ra với hầu hết Trâu Bò cho sữa trên thế giới, nguyên nhân chủ yếu gây
nên quá trình viêm tấy ở các tuyến do vi khuẩn, có thể do vi rút.
Nh vậy, viêm vú là một quá trình bệnh phức tạp là kết quả của sự
tơng tác nhiều yếu tố:

Bò sữa

Môi
trờng

quản lí
Bệnh
viêm vú

ở bò sữa

Con
ngời

Vi khuẩn

Hình 2.2. Các yếu tố dẫn đến viêm vú bò sữa
Viêm vú là bệnh phổ biến nhất ở bò sữa, có thể xuất hiện ở tất cả các
thời gian khi bò đang cho sữa hay trong giai đoạn cạn sữa. Thông thờng bệnh
viêm vú xuất hiện vào thời gian sau khi đẻ vài ba tuần, ở những bò cao sản,
bệnh viêm vú xuất hiện nhiều hơn bò có sản lợng thấp.

Trng i học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 18


* Các thể bệnh viêm vú bò sữa
Bệnh viêm vú có đặc điểm là viêm gian kẽ, là viêm dịch lo ng của các
bể nang, các xoang và các ống dÉn cđa tun vó. Mäi gia sóc cho s÷a cã thĨ
cã dÊu hiƯu viªm vó. Viªm nhiƠm lan réng cđa một số nguyên nhân viêm vú
có thể có dấu hiệu toàn thân.
Bệnh viêm vú ở bò sữa thờng thể hiện dới nhiều hình thức, trạng thái
bệnh lí khác nhau. Tuỳ thuộc vào sức đề kháng của cơ thể, mức độ nhiễm
khuẩn và thời gian xảy ra bệnh mà những đặc điểm bệnh thể hiện ở lâm sàng
khác nhau.
Bệnh có thể ở dạng lâm sàng hoặc cận lâm sàng tuỳ thuộc vào mức độ
của quá trình viêm nhiễm.
- Nhiễm trùng chậm (Latent Infection):
Nhiễm trùng chậm đợc thể hiện khi trong sữa có mặt vi khuẩn gây
bệnh nhng số tế bào đếm đợc thì không tăng so với bình thờng.

- Viêm vú cận lâm sàng (Subclinical Mastitis:
Thể viêm này có triệu chứng thờng không rõ ràng, ta không thể phát
hiện đợc bằng mắt thờng song có thể nhận biết thông qua các xét nghiệm
định hớng nh phát hiện các vi khuẩn, các tế bào thân.
- Viêm vú lâm sàng (Clinical Mastitis):
Viêm vú lâm sàng là thể viêm đợc đặc trng bởi những biến đổi ở
tuyến vú hay ở sữa. Các trờng hợp bệnh ở thể lâm sàng có thể đợc coi là thể
á cấp tính (lâm sàng nhẹ) khi các biểu hiện biến đổi nhẹ của sữa và các núm
vú bị nhiễm nh tạo váng, lổn nhổn hoặc sữa biến màu. Các núm vú này có
thể bị sng nhẹ và nhạy cảm.
- Viêm vú cấp tính (Acute Mastitis): đó là quá trình viêm vú với những triệu
chứng thể hiện rõ nh: sng, đỏ, bầu sữa nóng và rắn, con vật đau, sữa không bình
thờng và sản lợng sữa giảm, biểu hiện toàn thân nh sốt và kém ăn.

Trng i hc Nụng nghip 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 19


- Viêm vú quá cấp tính (Peracute Mastitis): đây là thể viêm ít gặp, có
triệu chứng lâm sàng giống thể viêm vú cấp tính nhng cũng có thể kèm theo
những biểu hiện nh suy nhợc, tăng nhịp tim và tần số hô hấp, vận động
kém, chân lạnh, phản xạ mắt giảm, mất nớc và có thể bị tiêu chảy.
- Viêm vú mạn tính (Chronical Mastitis):
Với thể viêm vú mạn tính thì triệu chứng có thể bắt đầu nh thể viêm vú
lâm sàng hay thể viêm vú cận lâm sàng, nhng bệnh đợc thể hiện qua các
triệu chứng lâm sàng gián đoạn. Thờng có sự hình thành sẹo và làm biến đổi
hình dạng tuyến sữa bị viêm cùng với sự giảm lợng sữa.
- Viêm vú không đặc hiệu hay viêm vú vô trùng (Non-specific or
Aseptic mastitis):
Trạng thái viêm này đôi khi đợc xem nh viêm vú không do vi
khuẩn, dạng này xảy ra khi không phân lập đợc vi khuẩn từ sữa, không phát

hiện đợc tình trạng nhiễm trùng mặc dù bệnh có thể biểu hiện các triệu
chứng giống thể viêm vú lâm sàng hay viêm vú cận lâm sàng.
* Biểu hiện lâm sàng và biến đổi bệnh lí của bệnh viêm vú bò sữa
Trạng thái bầu vú và sữa có những biến đổi nặng hay nhẹ tuỳ thuộc vào
mức độ viêm. Do đó có thể dựa vào những biến đổi này để xác định mức độ viêm.
- Viêm vú thể thanh dịch (Mastitis Serosa):
Viêm vú thể thanh dịch là quá trình viêm nhẹ. Bệnh xuất hiện vào thời
gian từ 1-2 tuần đầu sau khi đẻ với đặc điểm phần vú bị sng và xung huyết,
sờ có cảm giác nóng. Lúc đầu con vật không đau, biến đổi của sữa không phát
hiện đợc bằng mắt thờng. Sau đó quá trình viêm lan đến bộ phận tiết sữa
làm cho sữa lo ng hơn, kiểm tra sữa thấy nhiều tế bào bạch cầu và biểu mô.
Viêm vú thể thanh dịch có thể do quá trình nuôi dỡng, chăm sóc,
phơng pháp khai thác sữa không đúng kỹ thuật làm cho các loại vi khuẩn chđ

Trường ðại học Nơng nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 20


yếu nh: Staphyloccocus, Streptococcus, E.coli, xâm nhập vào tuyến vú qua
da bầu vú tổn thơng hay qua ống dẫn sữa đầu núm vú. Bệnh cũng có thể kế
phát từ viêm nội mạc tử cung hoá mủ, sát nhau, bại liệt sau khi đẻ. Nếu chăm
sóc, nuôi dỡng tốt và điều trị kịp thời thì con vật có thể khỏi sau 5-6 ngày.
- Viêm vú thể Fibrin (Mastitis Fibrinosa):
Đây là thể viêm mà các tế bào tổ chức liên kết ở nang sữa và ống dẫn
sữa chứa nhiều fibrin và các tế bào chết đi vào sữa làm cho sữa có màu vàng.
ở thể viêm này con vật thờng có triệu chứng mệt mỏi toàn thân (mệt
mỏi, sốt cao, bỏ ăn) thậm chí ngừng tiết sữa, bầu vú viêm sng to, sê thÊy
nãng vµ cøng, khi xoa bãp con vËt cã biểu hiện đau đớn, khó chịu.
- Viêm vú thể Cata (Mastitis Cartarrhalis):
Quá trình viêm chủ yếu làm tổn thơng những tế bào biểu mô niêm mạc
ở bể sữa và tế bào tuyến ở nang sữa. Tuỳ theo tính chất viêm và vị trí viêm mà

có các biểu hiện nh: viêm cata bể sữa và ống dẫn sữa, viêm cata nang sữa.
Viêm cata bể sữa và ống dẫn sữa: thể viêm này chủ yếu do 3 loại vi
khuẩn (Staphyloccocus, Streptococcus, E.coli) gây ra khi niêm mạc ở đầu vú
không đợc khép kín hoặc do sữa tích lại nhiều trong tuyến vú và liên tục rỉ ra
ngoài. Thể viêm này thờng xuất hiƯn ë 1 hay 2 l¸ vó víi biĨu hiƯn đầu tiên
nh trạng thái xung huyết (do phù niêm mạc bể sữa và ống dẫn sữa). Sau đó
lớp màng biểu mô bể sữa và ống dẫn sữa bị thoái hoá, casein trong sữa bị đông
vón thành những hạt nhỏ màu xanh hay màu vàng bịt kín ống dẫn sữa. Thành
ống dẫn sữa giảm đàn tính, lòng ống dẫn sữa chứa đầy dịch rỉ viêm. Kiểm tra
lâm sàng (sờ, nắn) lá vú có cảm giác hơi nóng, khi vắt sữa thì những tia sữa
đầu lo ng, lẫn nhiều cục sữa đông vón, những tia sữa sau gần nh bình
thờng, sản lợng sữa giảm.
Viêm cata nang sữa: đây là thể viêm với đặc điểm là trong nang sữa
chứa rất nhiều dịch rỉ viêm. Nếu ta không điều trị kịp thời, để lâu ngµy vi

Trường ðại học Nơng nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 21


khuẩn sẽ phát triển và làm tổn thơng các nang sữa. Kiểm tra lâm sàng tuyến
vú có cảm giác nóng và cứng hơn bình thờng, khi vắt sữa sữa lẫn nhiều cục
sữa đông ngay trong những tia sữa cuối cùng.
- Viêm vú thể có mủ (Mastitis Purulenta):
Tuỳ theo mức độ và những đặc điểm bệnh lí, bệnh thờng thể hiện dới
các thể viêm sau:
Viêm vú thể cata mủ (Mastitis Catarrhalis Purulenta):
ở thể viêm này có sự xuất hiện mủ lẫn với dịch rỉ viêm trong nang sữa
và ống dẫn. Do vậy, trong sữa thờng có lẫn mủ xanh. Nguyên nhân chủ yếu
do sự xâm nhập của vi khuẩn ngoại cảnh hay sự tăng cờng về độc của các vi
khuẩn có sẵn trong bể sữa và ống dẫn sữa. Vi khuẩn loại này thờng do họ
Streptococcus (62-64%) nhng chủ yếu là Streptococcus agalactiae,

Streptococcus dysgalactiae còn họ Staphyloccocus thì ít hơn, thỉnh thoảng có
vi khuẩn gây mủ và trực khuẩn đờng ruột. Bệnh có thể lây từ những bò viêm
tử cung tích mủ, vết thơng nhiễm trùng hoá mủ cho bò sữa khoẻ mạnh. Tùy
thuộc vào mức độ của bệnh mà ngời ta chia viêm vú thể cata mủ làm 2 thể:
+ Thể cấp tính: sữa rất lo ng, vị hơi đắng, trong sữa có những cục
đông vón, mủ và máu. Từng đám nang sữa dần dần bị phân huỷ nên sản lợng
sữa giảm.
Con vật có triệu chứng toàn thân nh ủ rũ, kém ăn, sốt cao, có thể tới
41oC, nhịp thở và mạch đập nhanh hơn và mạnh hơn. Kiểm tra lâm sàng
(phơng pháp sờ, nắn) bầu vú có cảm giác nóng, thể tích bầu vú tăng do xung
huyết và phù thũng ở niêm mạc bể sữa và ống dẫn sữa.
+ Thể mạn tính: các triệu chứng thể hiện không rõ, sản lợng sữa giảm,
sữa lo ng, màu vàng nhạt, trong sữa có lẫn mủ và tổ chức bị phân giải. Khi
tuyến vú đợc điều trị khỏi sản lợng sữa khó trở lại bình thờng và có khi
bệnh lại đợc tái phát ở lứa đẻ sau.

Trng i hc Nụng nghip 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 22


Viêm vú thể apxe (Mastitis Abcesses Uberis):
Thể này thờng xuất hiƯn sau thĨ viªm cata mđ, thĨ viªm fibrin ë mức
độ nặng, thời gian lâu và các ống dẫn sữa bị tắc nghẽn. Trong tuyến vú có thể
xuất hiện một hay nhiỊu bäc apxe kÝch th−íc kh¸c nhau cã thĨ nằm sát dới
da hay ở sâu trong lá vú. Nguyên nhân chủ yếu là do nhiễm khuẩn
Streptococcus, Staphylococcus, trực khuẩn đờng ruột hoặc nhiễm trùng máu.
Quá trình viêm phát triển dẫn đến hình thành các ổ apxe. Apxe phát triển to và
rõ dần lên sau đó có thể tự vỡ, mủ thoát ra ngoài, sản lợng sữa giảm và chất
lợng sữa thay đổi nhiều.
Viêm vú thể có máu (Mastitis Haemorrhagia):
Đây là thể viêm cấp tính, thờng xuất hiện sau khi đẻ vài ba ngày, có

thể do kế phát từ viêm vú thanh dịch, viêm cata, ngoài ra còn có thể kế phát từ
một số bệnh nội khoa khác. Mặt khác viêm vú thể có máu có thể là triệu
chứng nhiễm trùng toàn thân.
Bệnh thờng gây ra tình trạng rối loạn hệ thống tuần hoàn ở các tế bào
tuyến sữa, thay đổi tính thẩm thấu thành mạch. Vì vậy, tế bào tuyến sữa bị
thấm dịch, nang sữa chứa nhiều hồng cầu. Bầu vú sng to rõ rệt, có đám màu
đỏ trên da, sữa lo ng, màu hồng hay màu đỏ. Con vật sốt cao, ủ rũ, mệt nhọc,
kém ăn hoặc bỏ ăn, nếu điều trị kịp thời có thể khỏi sau 7-10 ngày.
Viêm vú thể Plegmon (Mastitis Plegmon Uberis):
Thể viêm này thờng gây tích mủ ở dới da và những tế bào tổ chức liên
kết của lá vú, nó thờng kế phát từ những thể viêm cata, thể viêm vú có mủ.
Thể viêm này chủ yếu xuất hiện ở một lá vú, có khi ở hai lá vú, thỉnh
thoảng mới bị toàn bộ bầu vú với triệu chứng: lá vú sng, da căng phồng và
xung huyết rõ, sờ có cảm giác nóng, những tế bào dới da bị phù thũng do
viêm vú thể plegmon gây đến trạng thái viêm các hạch bạch huyết và lâm ba
quản. Khi vắt sữa đợc một lợng dịch không nhiều có màu vàng, đục và có

Trng ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 23


nhiều cặn nhỏ. Con vật sốt cao, mạch đập rối loạn, đi lại khó khăn và có thể
dẫn đến tình trạng nhiễm trùng, nhiễm độc huyết.
Khi vú bị viêm, nếu không điều trị triệt để và kịp thời thờng dẫn đến
hậu quả là các tế bào nhũ nang bị tổn thơng, cơ năng tiết sữa không phục hồi.
Do vậy, bầu vú có thể bị teo, xơ cứng và hoại tử từ đó làm cho khả năng tiết
sữa bị giảm hoặc mất hoàn toàn.
Hiện nay, ngời ta đ chính thức cho rằng bệnh viêm vú là một bệnh
nguy hại nhất của bò sữa, bệnh gây ra những tổn thất về kinh tế không nhỏ
cho ngành chăn nuôi bò sữa nhất là ë c¸c n−íc cã nỊn kinh tÕ ph¸t triĨn nh−:
Mü, Anh, óc, Canada, BØ, Hµ Lan,... Do vËy, cïng víi việc giải quyết các vấn

đề về giống, thức ăn, chuồng trại, thì cần có biện pháp tích cực để nhằm
nâng cao năng suất và sản lợng sữa.
Viêm vú ở bò sữa là bệnh do nhiều nguyên nhân gây ra, có thể là do
nhóm nguyên nhân vật lí, hoá học nhng nguyên nhân chủ yếu là do vi sinh
vật gây bệnh. Đó là kết quả cuối cùng của sự tác động qua l¹i cđa 3 u tè: vËt
chđ - vi khn và môi trờng.

Bũ sa

Vi sinh vt

Mụi trng
Hình 2.3. Mối quan hƯ cđa 3 u tè g©y bƯnh chÝnh

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 24


Tolle N. (1975) [50] cịng cho r»ng bƯnh viªm vó là một bệnh phức tạp
gây nên bởi sự tơng tác qua lại giữa bò sữa-vi khuẩn-môi trờng. Tác giả
cũng nêu ra một số nguyên nhân do rối loạn chức năng sinh lí hay chấn
thơng cục bộ, nhng nguyên nhân chính gây thiệt hại về kinh tế là do sự
nhiễm khuẩn ở bầu vú.
ã Yếu tố môi trờng không chỉ ảnh hởng đến bò sữa mà nó còn liên
quan đến các loại vi sinh vật gây bệnh. Tình trạng vệ sinh, nuôi dỡng kém sẽ
là nguyên nhân cơ bản lây nhiễm núm vú nh: vệ sinh thức ăn, khẩu phần ăn,
tình trạng vệ sinh chuồng trại, nơi thu gom sữa, tình trạng vệ sinh dụng cụ vắt
sữa, máy vắt sữa, khăn lau, công nhân vắt sữa, vận chuyển,...
Theo Tongel P. và cộng sự (1995) [51] cho rằng nhiệt độ, cũng là nguyên
nhân gây bệnh viêm vú bò. Nó có thể làm tăng hoặc bớt số lợng vi khuẩn.
Smith K.L., J.S. Hogan (1995) [48] cho rằng điều kiện vệ sinh môi

trờng là nguyên nhân cơ bản lây viêm vú nh: vòi tắm, máy vắt sữa, khăn lau
vệ sinh. Thực hiện quá trình vệ sinh chuồng trại không tốt, b i thả kém và
nuôi nhốt bò lâu ngày sẽ dẫn đến sự xuất hiện nhiều mầm bệnh trong môi
trờng gần bò sữa, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh.
Theo Fitzerald J.A. và cộng sự (1997) [29] thì ô nhiễm môi trờng, tổn
thơng bầu vú, vệ sinh dụng cụ, máy vắt sữa kém là những nguyên nhân làm
tăng tỉ lệ viêm vú ở bò sữa. Một số vi khuẩn tồn tại ngoài môi trờng, khi có
điều kiện thuận lợi sẽ xâm nhập và gây bệnh cho bò sữa. Tác giả đ chỉ ra ruồi
Hydrotaea irritans đóng vai trò quan trọng trong việc lây truyền bệnh viêm vú
vào mùa hè giữa các đàn bò sữa ở Thuỵ Điển.
Một số nghiên cứu cho rằng nhiệt độ môi tr−êng cã mèi quan hƯ víi
bƯnh viªm vó do nã có thể tác động đến cơ thể vật chủ cũng nh liên quan đến
số lợng và độc lực của vi khuÈn.

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp -------------------------------- 25