Phân tích giá trị văn chương của Bình Ngô đại cáo

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Phân tích giá trị văn chương của Bình Ngơ đại cáo </b>

<b>Ngữ văn 10</b>

Tác phẩm "Bình Ngơ đại cáo" được Nguyễn Trãi viết vào mùa xuân năm 1428, thay
lời của vua Lê Lợi tuyên cáo về chiến thắng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, khẳng
định chủ quyền độc lập của nước Đại Việt. Bài cáo của Nguyễn Trãi mang đậm giá
trị văn chương, không chỉ là tác phẩm văn học có hình tượng sinh động mà cịn là
văn kiện chính trị quan trọng, chính vì thế, bài cáo được coi là bản Tuyên ngôn độc
lập thứ hai của Việt Nam (sau bài "Nam quốc sơn hà" của Lý Thường Kiệt).

Giá trị văn chương của "Bình Ngơ đại cáo" trước hết là một văn kiện lịch sử, một
văn bản chính trị. Nguyễn Trãi đã theo lệnh của vua Lê Lợi soạn thảo và công bố
vào mùa xuân năm 1428, bài cáo đã tuyên bố cho toàn thể nhân dân biết về sự
nghiệp đánh đuổi giặc Minh của nghĩa quân Lam Sơn đã đại thắng, đất nước đã sạch
bóng quân thù, một kỉ nguyên mới độc lập và tự do đang mở ra cho giang sơn, xã
tắc. "Bình Ngơ đại cáo" là văn bản được đánh giá cao về hệ thống lập luận chặt chẽ,
lí lẽ sắc bén, dẫn chứng xác thực, thể hiện sâu sắc và sinh động vấn đề có ý nghĩa
trọng đại của quốc gia, dân tộc. Bài cáo có một trình tự logic lớn trong toàn bài và
sự thứ lớp trong lập luận của từng phần, tiêu biểu cho tầm khái quát của văn bản này
chính là đoạn văn đầu, khi tác giả Nguyễn Trãi đưa ra định nghĩa về một quốc gia
phong kiến, những yếu tố xác định chủ quyền độc lập của một quốc gia phong kiến
mà Nguyễn Trãi nêu ra được coi như một bước tiến dài của lịch sử, một cống hiến
to lớn và có ý nghĩa đối với thế giới, xứng đáng để thế hệ sau thán phục và tự hào:

"Như nước Đại Việt ta từ trước,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu.

Núi sông bờ cõi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác..."

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

"Bình Ngơ đại cáo" của Nguyễn Trãi còn ghi đậm giá trị văn chương ở sự sáng tạo
hình tượng và hình ảnh trong tác phẩm, chính nhờ yếu tố này mà chủ nghĩa yêu

nước, tinh thần nhân văn sâu sắc trong văn bản có sức lay động mạnh mẽ, sự trường
tồn bất diệt theo thời gian và trong lòng người. Phải thừa nhận rằng, Nguyễn Trãi đã
diễn tả tư tưởng bài cáo bằng những hình tượng rất sinh động, khó có thể phân định
đâu là từ sách vở và đâu là sáng tạo riêng. Nói về sức mạnh của nghĩa quân, tác giả
không dùng số lượng để đong đếm mà dựng lên hình ảnh:

"Gươm mài đá, đá núi cũng mịn,
Voi uống nước, nước sơng phải cạn."

Tuy văn bản này là do Nguyễn Trãi thừa lệnh của vua Lê Lợi nhưng có thể thấy
trong tâm thế của ơng mang theo những mục đích lớn, thứ nhất là soạn thảo ra một
văn bản hành chính và thứ hai là sáng tạo nên một cơng trình văn chương. Điều này
được bộc lộ rõ ở chỗ Nguyễn Trãi sử dụng rất nhiều thủ pháp nghệ thuật, tu từ, chất
liệu văn chương khác nhau và tạo nên tính nhạc điệu cho ngơn từ. Thể loại văn biền
ngẫu có những điểm thuận lợi lại có những điểm khó khăn đối với các tác giả xưa,
trong một khuôn khổ chung nhưng từng đoạn trong bài văn lại mang thần thái, cá
tính riêng. Khi tun ngơn thì lời lẽ súc tích, cơ đọng, giọng văn đanh thép, chắc
nịch, khi diễn tả tội ác của kẻ thù thì sử dụng thủ pháp trùng điệp như muốn lột tả
hết sự độc ác, man rợ, trời không dung đất không tha:

"Độc ác thay, trúc Nam Sơn không ghi hết tội,
Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa sạch mùi!"

"Bình Ngơ đại cáo" với những giá trị văn chương tiêu biểu như trên đã khẳng định
đây không chỉ là tác phẩm văn học hành chính quan trọng đối với lịch sử nước nhà
mà cịn có ý nghĩa to lớn đối với tiến trình phát triển nền văn học Việt Nam. Giá trị
của bài cáo cũng đã khẳng định Nguyễn Trãi xứng đáng là một nhà văn chính luận
kiệt xuất của dân tộc, đặc biệt trong văn bản này có sự tương xứng giữa văn chính
luận và văn chương thẩm mỹ mà hiếm có tác giả nào ở thời đại Nguyễn Trãi làm
được.

</div>

<!--links-->