GIÁO TRÌNH MÔĐUN: CHẾ TẠO PHÔI HÀN. Trình độ: Cao đẳng nghề hàn

TẬP ĐOÀN DỆT MAY VIỆT NAM
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ KINH TẾ KỸ THUẬT VINATEX

============♣
♣♣============

GIÁO TRÌNH
MƠ-ĐUN: CHẾ TẠO PHƠI HÀN
MÃ SỐ: MĐ13
Trình độ: Cao đẳng nghề hàn

\

Tµi liƯu l−u hµnh néi bé
Nam Định, năm 2010


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
Môc lôc
Tên đề mục……………………………………………………….….... Số trang
LỜI NĨI ĐẦU ...................................................................................................................... 5
GIỚI THIỆU MƠ ĐUN CHẾ TẠO PHƠI HÀN .................................................................... 6
1.Vị trí, ý nghĩa, vai trị của mơđun ................................................................................ 6
2. Mục tiêu thực hiện mơđun.......................................................................................... 6
3.Nội dung chính của mơ đun......................................................................................... 6
4. Các hình thức học tập chính trong mơ đun.................................................................. 6
5. u cầu về đánh giá hồn thành mơ đun .................................................................... 7
BÀI 1: CẮT PHƠI BẰNG MÁY CẮT ĐĨA THẲNG ........................................................... 9
1.1. Phơi liệu, vật liệu chế tạo phôi hàn............................................................................... 9
1.1.1. Dụng cụ- Thiết bị ................................................................................................. 9
1.1.2. Nguyên vật liệu: ................................................................................................... 9

1.2. Cấu tạo và nguyên lý làm việc của các loại máy cắt lưỡi thẳng. ................................... 9
1.2.1. Máy cắt đột liên hợp cơ khí .................................................................................. 9
1.2.2. Sử dụng máy cắt đột liên hợp thuỷ lực kiểu Q35Y- 16........................................ 13
1.2.3. Thực hành sử dụng ............................................................................................. 16
1.2.4. Bảo dưỡng và vận hành an toàn .......................................................................... 17
1.2.5. Thực hành an toàn lao động................................................................................ 18
1.3. Yêu cầu đánh giá kết quả học tập ............................................................................... 18
1.4. Ghi nhớ: .................................................................................................................... 18
1.5. Câu hỏi ...................................................................................................................... 19
BÀI 2: CẮT PHÔI BẰNG MÁY CẮT LƯỠI ĐĨA .............................................................. 20
2.1. Điều kiện thực hiện mô đun ....................................................................................... 20
2.2. Sử dụng máy cắt đá................................................................................................... 20
2.2.1. Sơ đồ nguyên lý cấu tạo ..................................................................................... 20
2.2.2. ChuNn bị............................................................................................................. 21
2.2.3. Thao tác ............................................................................................................. 21
2.2.4. Lắp đá cắt........................................................................................................... 22
2.2.5. Chạy thử ............................................................................................................ 22
2.2.6. Lắp vật cắt......................................................................................................... 22
2.2.7. Phương pháp cắt ................................................................................................. 23
2.2.8.Tháo vật cắt......................................................................................................... 23
2.3. Thực hành bảo quản, sửa chữa, bàn giao ca................................................................ 23
2.4. Thực hành an toàn lao động: ...................................................................................... 23
2.5. Yêu cầu đánh giá kết quả học tập ............................................................................... 24
2.6. Ghi nhớ: .................................................................................................................... 24
BÀI 3: CẮT PHÔI BẰNG NGỌN LỬA ƠXY KHÍ CHÁY ................................................. 25
3.1. Điều kiện thực hiện mơđun ................................................................................... 25
3.2. Thiết bị cắt khí ...................................................................................................... 26

Trang 2

Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
3.2.2. Nắp an toàn : ...................................................................................................... 30
3.2.3. Van giảm áp: ..................................................................................................... 30
3.3.Thực chất và đặc điểm, điều kiện của kim loại cắt được bằng oxy - gas .................. 35
3.4. Chế độ cắt khí ....................................................................................................... 37
3.6. Thực hành sử dụng thiết bị cắt ............................................................................... 41
3.7. Yêu cầu đánh giá kết quả học tập .......................................................................... 44
3.8. Ghi nhớ: ................................................................................................................ 44
BÀI 4: CẮT PHÔI BẰNG PLASMA .................................................................................. 46
4.1. Điều kiện thực hiện mô đun................................................................................... 46
4.2. Thực chất của phương pháp cắt kim loại bằng Plasma ........................................... 46
4.3. Cấu tạo, nguyên lý làm việc của thiết bị cắt Plasma ............................................... 48
4.5. Kỹ thuật cắt hồ quang plasma khí nén ................................................................... 50
4.7. Thực hành bảo quản, sửa chữa, bàn giao ca ........................................................... 53
4.8. Thực hành an toàn lao động................................................................................... 53
BÀI 5:CẮT PHÔI TRÊN MÁY BÁN TỰ ĐỘNG ............................................................... 54
5.1. Điều kiện thực hiện mô đun: ................................................................................. 54
5.2. Cấu tạo, nguyên lý làm việc của máy cắt khí bán tự động ...................................... 54
5.3. Vận hành máy cắt khí bán tự động ........................................................................ 56
5.4. Chế độ cắt khí ....................................................................................................... 57
5.5. Thực hành cắt kim loại bằng máy cắt bán tự động ................................................. 57
5.6. Thực hành bảo quản, sửa chữa, bàn giao ca: .......................................................... 58
BÀI 6: KHOAN KIM LOẠI ................................................................................................ 59
6.1. Khái niệm,đặc điểm và khả năng công nghệ .......................................................... 59
6.2. Các dạng máy khoan ............................................................................................. 60
6.3. Thao tác khoan ...................................................................................................... 62
6.4. Mài mũi khoan ...................................................................................................... 66
6.6. Ghi chú ................................................................................................................. 69
BÀI 7: MÀI KIM LOẠI ...................................................................................................... 70

7.1. Cấu tạo, nguyên lý làm việc của các loại máy máy mài ......................................... 70
7.2. Dụng cụ mài.......................................................................................................... 73
7.3. Kiểm tra an toàn trước khi mài .............................................................................. 73
7.4. Kỹ thuật mài đục ................................................................................................... 73
7.5. Vận hành sử dụng máy mài ................................................................................... 75
BÀI 8: GẬP UỐN KIM LOẠI ............................................................................................. 81
8.1. Quá trình biến dạng kim loại khi gập uốn. ............................................................. 81
8.2. Các loại dụng cụ dùng để gập uốn kim loại ........................................................... 82
8.3. Vận dụng, sử dụng các loại máy gập uốn kim loại ................................................. 84
8.4. Khai triển vạch dấu ............................................................................................... 87
8.5. Kỹ thuật gập uốn kim loại tấm và các loại kim loại định hình ................................ 92
8.6. Những sai hỏng thường gặp khi uốn nắn ............................................................... 99
BÀI 9: GHÉP KIM LOẠI TẤM BẰNG MỐI MÓC VIỀN MÉP KIM LOẠI .................... 100

Trang 3


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
9.1.Các kiểu mối móc để nối liền kim loại tấm ........................................................... 100
9.2.Các loại dụng cụ, thiết bị ghép mối móc viền mép ................................................ 100
9.3.Khai triển, tính tốn phơi ghép. ............................................................................ 104
9.4.Kỹ thuật ghép mối móc, viền mép. ....................................................................... 112
9.5 . Bài tập ứng dụng ................................................................................................ 117
9.5.5. Ghép mối 2 ..................................................................................................... 120
9.5.6.Kiểm tra. ........................................................................................................... 120
9.6. Dạng sai hỏng, nguyên nhân và cách phòng ngừa. ............................................... 121
9.7.Bài tập ứng dụng .................................................................................................. 121
BÀI 10: GÒ BIẾN DẠNG ................................................................................................. 122
10.1.Quá trình biến dạng của kim loại tấm khi gò....................................................... 122
10.2.Dụng cụ thiết bị gò chun, thúc kim loại .............................................................. 122

10.3.Khai triển vạch dấu phôi..................................................................................... 123
10.4. Kỹ thuật gò chun, gò thúc.................................................................................. 124
10.5. Phân biệt gò chun và gị thúc ............................................................................. 133
10.6. Ủ và sử lý bằng hố chất. .................................................................................. 133
10.7. Tóm lại.............................................................................................................. 134
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 135

Trang 4


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
LỜI NÓI ĐẦU
Giáo trình này phản ánh nội dung của một mơ đun cho người bắt đầu học nghề
người học bắt đầu làm quen với các thiết bị máy móc của ngành cơ khí. Mơ đun
này tạo ra kỹ năng cho người học sử dụng các thiết bị máy móc phục vụ cơng
tác chế tạo phơi cho q trình hàn. Thơng qua việc sử dụng máy móc thiết bị và
việc tính tốn khai triển phơi trước khi gia cơng hàn người học có khả năng tư
dung trong công đoạn chuNn bị phôi cho ngun cơng hàn.
Cuốn sách "Giáo trình chế tạo phơi hàn" do các tập thể giáo viên khoa cơ khí
trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex với sự hỗ trợ của các chuyên
gia hàn Viện hàn AWS Hoa Kỳ, dựa trên kinh nghiệm thực tiễn và các tài liệu
tham khảo của các cơ sở đào tạo nghề trong và ngồi nước. Giáo trình đề cập tới
các kiến thức cơ bản về cơng nghệ cắt khí, cơng nghệ mài cơng nghệ khoan và
việc khai triển tính tốn phơi.
Trong q trình biên soạn cuốn giáo trình tác giả đã có nhiều cố gắng song
khơng thể tránh được sai xót nhất định. Mong được sự đóng góp ý kiến của các
nhà chuyên môn, các bạn đồng nghiệp và các bạn đọc để cuốn giáo trình ngày
càng hồn thiện hơn.
Mọi ý kiến đóng góp xin gửi về địa chỉ: Khoa Cơ khí - Địa chỉ Mail;
- Trường Cao Đẳng Nghề Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex

Số 6 Hoàng Diệu - Thành phố Nam Định.
Xin chân thành cảm ơn!
Nam Định, tháng 3 năm 2011
Chủ biên

Bùi Minh Thành

Trang 5


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
GIỚI THIỆU MÔ ĐUN CHẾ TẠO PHƠI HÀN
1.Vị trí, ý nghĩa, vai trị ca mụun
Chế tạo phôi hàn là một trong những mô đun của chơng trình đào tạo nghề
Hàn trình độ lành nghề. Đây là khối kiến thức và kỹ năng về công đoạn chuẩn bị
phôi liệu phục vụ cho việc sản xuất chế tạo các sản phẩm của nghề hàn, bắt buộc
đối với tất cả mọi ngời thợ hàn. Thiếu nó ngời thợ hàn sẽ không có những kiến
thức và kỹ năng cơ bản trong việc chuẩn bị phôi liệu của nghề nghiệp, sẽ gặp
khó khăn trong quá trình thực hiện công việc của nghề hàn cũng nh sự đảm bảo
an toàn và sức khỏe của ngời thợ.
2. Mc tiờu thc hiện mơđun
Nhằm trang bị cho người học có đủ khả năng làm việc tại các cơ sở sản xuất,
để thực hiện các công việc cắt phôi trên các loại máy cắt lưỡi thẳng, máy cắt
đĩa. Cắt khí cho các phơi liệu thơng dụng, có u cầu kỹ thuật cao. Trên cơ sở
có đầy đủ kỹ năng sử dụng các loại thiết bị như máy cắt khí, máy cắt Plasma,
máy mài, đồng thời biết khai triển và tính tốn khai triển các chi tiết dạng ống
trụ, ống côn, ghép mối kim loại tấm thành thạo, đảm bảo an toàn, vệ sinh cơng
nghiệp.
3.Nội dung chính của mơ đun
STT

Tên các bài trong mơ đun
Số giờ
1
Cắt phôi bằng mắy cắt lưỡi thẳng.
20
2
Cắt phôi bằng máy cắt lưỡi đĩa.
10
3
Cắt phơi bằng ngọn lửa Ơxy- khí cháy.
20
4
Cắt phơi bằng Plasma.
10
Cắt phơi trên máy cắt khí bán tự động (máy cắt con
5
10
rùa).
6
Khoan kim loại.
10
7
Mài kim loại.
10
8
Gập uốn kim loại.
20
9
Ghép kim loại bằng mối móc viền mép kim loại.
20

10
Gò biến dạng (gò chun, gò thúc kim loại).
30
Tổng cộng:
160
4. Các hình thức học tập chính trong mơ đun
+Hình thức 1: Học trên lớp:
- Các phương pháp chế tạo phôi hàn
Trang 6


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
- Cấu tạo và nguyên lý làm việc của các loại thiết bị dụng cụ chế tạo phôi hàn
- Kỹ thuật khai triển phơi.
- Quy trình cơng nghệ chế tạo phơi hàn.
+ Hình thức 2: Tự học tập nghiên cứu các tài liệu về cấu tạo nguyên lý làm việc
của các loại dụng cụ, thiết bị cắt kim loại như dụng cụ cắt kim loại bằng tay,
máy cắt kim loại cơ khí, thiết bị cắt kim loại bằng nhiệt, máy khoan, máy mài,
máy gập uốn kim loại.
+ Hình thức 3: Xem trình diễn mẫu
- Cắt kim loại bằng các loại dụng cụ cầm tay (kéo, đục)
- Vận hành sử dụng các máy cắt lưỡi thẳng, máy cắt đĩa, các loại dụng cụ, thiết
bị cắt khí, cắt bằng tia plasma, máy cắt khí bán tự động, máy mài, máy khoan,
máy gập uốn kim loại.
- Kỹ thuật cắt kim loại bằng máy cắt lưỡi thẳng, máy cắt đĩa, cắt khí, cắt bằng tia
plasma, kỹ thuật mài khoan, gị gập uốn nắn kim loại.
+ Hình thức 4: Thực hành tại xưởng
- Thực hành tính tốn khai triển phơi có hình dáng kích thước khác nhau
- Vận hành sử dụng các loại dụng cụ thiết bị cắt, khoan mài, gập uốn kim loại
- Cắt kim loại bằng các loại dụng cụ cầm tay, bằng máy cắt, thiết bị cắt, khoan,

mài, gị, gập uốn nắn kim loại.
+ Hình thức 5:
- Thực hành tại các xưởng sản xuất, các cơ sở sản xuất khi có điều kiện.
5. Yêu cầu về đánh giá hồn thành mơ đun
a)Về kiến thức:
Được đánh giá qua bài kiểm tra viết, kiểm tra vấn đáp đạt các yêu cầu sau:
- Liệt kê đầy đủ các loại vật liệu chế tạo phôi hàn.
- Mô tả đúng thực chất và đặc điểm của từng phương pháp chế tạo phơi hàn.
- Trình bày rõ cấu tạo và ngun lý làm việc của các loại dụng cụ thiết bị chế tạo
phơi hàn.
- Khai triển, tính tốn phơi hàn chính xác, đúng hình dáng.
- Giải thích đúng ngun tắc an tồn, phịng chống cháy nổ và vệ sinh phân
xưởng.
b) Về kỹ năng:
Được đánh giá bằng kiểm tra trực tiếp thao tác trên máy, qua quá trình thực
hiện, qua chất lượng bài tập, qua tổ chức nơi làm việc đạt các yêu cầu sau:
- Phân biệt đúng các loại vật liệu chế tạo phôi.
Trang 7


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
- Vận hành, sử dụng các loại thiết bị dụng cụ chế tạo phơi hàn thành thạo đúng
quy trình.
- Gá phơi hàn chắc chắn đúng nguyên tắc.
- Cắt phôi dạng tấm, dạng thanh, dạng ống, dạng khối trên thiết bị dụng cụ cơ,
nhiệt thơng dụng. Vết cắt ít ba-via, nhẵn, đúng kích thước bản vẽ
- Gập, uốn các phơi ống, phơi thanh, hình trụ, hình nón, hình hộp, thép định hình
trên các thiết bị - dụng cụ thông dụng đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật.
- Tổ chức nơi làm việc hợp lý khoa học, an toàn.
c) Về thái độ:

Được đánh giá bằng phương pháp quan sát có bảng kiểm, đạt các yêu cầu:
- Đảm bảo thời gian học tập.
- Có ý thức tự giác, có tính kỷ luật cao, có tinh thần tập thể, có tránh nhiệm với
cơng việc.
- CNn thận, tỷ mỉ, chính xác, tiết kiệm nguyên vật liệu.

Trang 8


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
BÀI 1: CẮT PHÔI BẰNG MÁY CẮT ĐĨA THẲNG
Mã bài: MĐ13-1
Mục tiêu của bài:
Sau khi học xong bài này người học sẽ có khả năng:
- Trình bày cấu tạo và nguyên lý làm việc của máy cắt lưỡi thẳng, máy cắt
tấm, máy cắt đột liên hợp, các loại dụng cụ cầm tay, kéo cắt tôn, đục.
- Vận hành máy cắt kim loại tấm, máy cắt đột liên hợp, dụng cụ cắt cầm tay
(kéo, đục) thành thạo đảm bảo an tồn.
- Tính tốn khai triển phơi đảm bảo đúng hình dáng chi tiết, đúng kích thước
bản vẽ đạt hiệu suất sử dụng cao.
- Cắt kim loại tấm đúng kích thước bản vẽ, ít biến dạng, ít ba via.
- Nắn thẳng phơi sau khi cắt đảm bảo yêu cầu kỹ thuật ít biến dạng bề mặt kim
loại.
- Thực hiện tốt cơng tác an tồn lao động và vệ sinh phân xưởng.
1.1. Phôi liệu, vật liệu chế tạo phôi hàn
1.1.1. Dụng cụ- Thiết bị
a. Dụng cụ cầm tay:
- Kìm, tuốc nơ vít, clê, mỏ lết, hộp dụng cụ vạn năng
b. Thiết bị:
- Máy cắt đột liên hợp cơ khí

- Máy cắt đột liên hợp thuỷ lực kiểu Q35Y- 16
1.1.2. Nguyên vật liệu:
- Thép tấm, thép hình
- Dầu bôi trơn, mỡ công nghiệp, giẻ lau
1.2. Cấu tạo và nguyên lý làm việc của các loại máy cắt lưỡi thẳng.
1.2.1. Máy cắt đột liên hợp cơ khí
1. Sơ đồ nguyên lý cấu tạo:
Bao gồm: Động cơ điện; Pu li; Bánh đà; Bộ bánh răng; Đĩa tay quay (Cam);
Biên; Con trượt; Lưỡi cắt trên, Lưỡi cắt dưới.
(Ngoài ra máy còn bộ phận đột đối diện với bộ phận cắt trên thân máy, cơ cấu
chặn phôi, thân máy, che chắn an toàn, cơ cấu điều khiển, ....)
* Cấu tạo của lưỡi cắt: (Hình vẽ)

Trang 9


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
Lưỡi cắt của máy cắt đột liên hợp được chế tạo bằng thép đặc biệt hoặc
thép cácbon tốt, chiều dày lưỡi cắt E lớn hơn chiều dày vật liệu δ max là 5 mm,
chiều rộng lưỡi cắt bằng 5-8 lần δ max.
Góc β = 800 nếu là thép các bon
Góc β = 750 nếu là thép hợp kim
Góc tạo bởi hai lưỡi cắt = 5 0- 100

Hình 1-1: Hình dạng chung của máy cắt đột liên hợp


L

E

Hình 1-2: Cấu tạo của lỡi c¾t
2. Cơng dụng:
Máy cắt đột liên hợp dùng để cắt, đột thép tấm, thép dẹt và thép góc. Ngồi ra
người ta sử dụng phần đột của máy để uốn thép tấm, thép dẹt theo yêu cầu của
người thiết kế. Tuỳ thuộc vào các yêu cầu khách hàng mà người sử dụng máy có
thể chế tạo các đồ gá để sản xuất hàng loạt trên máy.
Trang 10


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
3. Phân loại:Máy cắt đột liên hợp bao gồm hai loại chính.
a) Máy cắt đột liên hợp cơ khí
b) Máy cắt đột liên hợp thuỷ lực
4. Phạm vi sử dụng:
Máy cắt đột liên hợp cơ khí có các chức năng cơ bản sau: Đột, cắt thép
tấm bản hẹp và thép hình. thiết bị này được sử dụng rộng rãi trong sản xuất cơ
khí hàng khơng, đóng tàu, năng lượng, luyện kim, chế tạo cơ khí, kết cấu thép,
giao thơng đường sắt.
5. Ngun lý làm việc:
Cung cấp cho máy một nguồn điện 380V cho động cơ điện làm việc
truyền chuyển động qua pu li đai truyền đến cặp bánh răng ăn khớp cặp bánh
răng ăn khớp hoạt động làm đĩa tay quay quay. Nhờ thanh biên và con trượt đNy
lưỡi cắt đi xuống thực hiện hành trình cắt. Khi thực hiện cắt lưỡi dao tiếp xúc
dần với vật liệu lực cắt không đồng thời trên tồn bộ chiều dài phơi nên lực cắt

giảm có thể cắt được vật liệu dày hơn. Hành trình đột tương tự thanh biên và
con trượt đNy lưỡi cắt đi xuống đồng thời cũng đNy đầu đột đi xuống để thực
hiện hành trình đột.
* Chú ý: Để khơng ảnh hưởng đến công suất của máy người ta không cắt và t
cựng mt lỳc.
6. Thực hành sử dụng:
TT

1

Nội dung các
bớc công việc

Kiểm tra
máy trớc
khi sử dụng.

Hình vẽ minh họa

Hớng dẫn sử dụng

- Quan sát kiểm tra tình
trạng máy, lau chùi thân
máy, kiểm tra lỡi cắt,
khe hở Z, đầu đột, kiểm
tra nắp che của các bộ
phận truyền động, độ
căng đai, cơ cấu chặn
phôi, bôi trơn các bộ
phận cần thiết.

- Cho máy chạy không
tải: nghe tiếng máy chạy
chuẩn đoán h hỏng và
xử lý nÕu cã.
Trang 11


Trng CN Kinh t - K thut Vinatex

2

3

4

5

Đa phôi vào vị trí cắt
hoặc đột sao cho vạch
dấu trùng với cạnh lỡi
kéo hoặc đầu ruồi trùng
với tâm lỗ. Vặn tay quay
cho bộ phận kẹp chặt đi
xuống kẹp chặt phôi.

Định vị kẹp
chặt phôi
hoặc khuôn
đột

- Cung cấp cho máy một
nguồn điện 380V bằng
cách đóng cầu dao điện.

Cho máy
chạy và tắt
máy

- ở trên máy có công tắc
nút ấn, để cho máy chạy
thông thờng ta ấn nút
(màu xanh hoặc nút màu
đen). Nếu muốn tắt máy
ta ấn nút (màu đỏ)
- ấn cần điều khiển
xuống khi lỡi cắt phôi
xong và thực hiện hành
trình đi lên. Nếu cắt hoặc
đột liên tục ta vẫn giữ
nguyên lực ấn trên cần,
nếu cắt không liên tục thì
khi lỡi cắt hoặc đột đi
lên thì ta nhả tay ra khỏi
cần điều khiển.

Tác dụng lực
thực hiện
hành trình
cắt

Lắp cữ khi
cắt, đột hàng
loạt

Cữ

- Điều chỉnh nới bu lông
h m di chuyển vấu định
vị theo kích thớc cần
thiết của phôi, Vặn chặt
bu lông định vị cữ.

7. Thc hnh bảo quản, sửa chữa, bàn giao ca:
- Kiểm tra tình trạng làm việc của các bộ phận máy, thu dọn phế liệu
Trang 12


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
- Xiết chặt vít, bu lơng bị nới lỏng.
- Lau chùi dầu mỡ
- Mài sửa lưỡi cắt
- Điều chỉnh khe hở Ζ
- Bàn giao ca
8. Thực hành an toàn lao động:
- Quần áo bảo hộ lao động, giày, mũ gọn gàng đúng quy định.
- Phối hợp nhịp nhàng khi tác nghiệp hai người.
- Nguồn điện cung cấp cho máy đúng, đủ điện áp.
- Đầu đột phải được điều chỉnh phù hợp sao cho khe hở vừa đủ để cắt, đột và
tháo phôi.
- Không đột các vật liệu có chiều dày lớn hơn đường kính đột, vì sẽ gây qúa

tải cho đầu đột và làm hỏng đầu đột.
- Không cắt những vật liệu đã biến cứng và vượt quá chiều dầy cho phép.
- Vận hành máy trong phạm vi công suất cho phép, phải dựa trên độ bền kéo
45 KG/ mm2.
- Trong quá trình cắt phải chặn phôi và điều chỉnh khe hở Z phù hợp.
- Duy trì khu vực lưỡi cắt ln sạch, khơng được dính bụi bNn.
- Ln duy trì các mép cắt của lưỡi cắt sắc, do đó có thể đạt được các bề mặt
cắt nhẵn.
- Không để phoi bám xung quanh khu vực đột để tránh làm hỏng chày và cối
đột.
- Không được đưa tay vào vùng nguy hiểm.
1.2.2. Sử dụng máy cắt đột liên hợp thuỷ lực kiểu Q35Y- 16
1. Sơ đồ nguyên lý cấu tạo, công dụng và phạm vi sử dụng
` a) Hình dạng chung của máy

H×nh 1-3: Hình dạng chung của máy đột liên hợp Q35Y -16
Trang 13


Trng CN Kinh t - K thut Vinatex
b) Cấu tạo:
Máy bao gồm khung máy, bệ máy, bơm dầu, đầu cắt, cơ cấu chấp hành, thiết bị
kẹp chặt phôi, hệ thống bôi trơn.
Khung máy là kết cấu hàn và ghép bu lông, đợc chế tạo từ hai tấm thép cán
với các bu lông có độ bền kéo cao, tạo thành một kết cấu vững và ổn định. Động
cơ và thiết bị điện lắp trên băng máy đợc hàn bởi các tấm thép và thép góc.
Nguồn đợc cấp tới các xi lanh cắt và đột qua van điện tử và một bơm trụ trợt,
đợc dẫn động bởi động cơ điện có công suất 4 kw.
c) Công dụng:
Máy cắt đột liên hợp thuỷ lực dùng để cắt, đột thép tấm, thép dẹt, cắt góc, cắt

r nh và thép hình. Ngoài ra ngời ta sử dụng phần đột của máy để uốn thép tấm,
thép dẹt theo yêu cầu của ngời thiết kế. Tuỳ thuộc vào các yêu cầu khách hàng
mà ngời sử dụng máy có thể chế tạo các đồ gá để sản xuất hàng loạt trên máy.
d) Phạm vi sử dụng:
Máy cắt đột liên hợp thuỷ lực có các chức năng cơ bản sau: Đột, cắt thép tấm
bản hẹp, cắt góc, cắt r nh và thép hình. thiết bị này đợc sử dụng rộng r i trong
sản suất cơ khí hàng không, đóng tàu, năng lợng, luyện kim, chế tạo cơ khí, kết
cấu thép, giao thông đờng sắt.
2. Cỏc thụng s k thut cơ bản:
Bảng 1-1: Thông số kỹ thuật cơ bản của mỏy Q35Y-16
TT
Tên
Thông số
Ghi
chú

1

Cắt:
- Thép dẹt
- Thép vuông
- Thép tròn
- Thép góc

Rộng x Dày mm
mm
mm
mm

400x4

28x28

150x16

30
120x120 x12

Đột:

2

3

- áp lực đột max
- Hành trình đột max
- Chiều sâu họng
- Khả năng đột max
- Đờng kính x chiều

Tấn
mm
mm

60
70
240

mm
mm

26 x 16
100 x 3




Cắt rÃnh:
Trang 14


Trng CN Kinh t - K thut Vinatex
- 900
Sâu dày
0
- 45
Sâu dày
- ống
- Tấm

4

Uốn:
- Hành trình đơn
- Động cơ
- Trọng l−ỵng
- KÝch th−íc

65 x 8
65 x 8

∆

mm
φ 60
D x R x dµy x sè r nh
70x6x2x2

∆

Dµi x dµy

mm
mm

mm
kw
kg
mm

∆
mm

∆

300 x 3
4
1300
1490 x 690 x

1490
* Chú ý:
+ là các yêu cầu của khách hàng
+ Độ bền kéo 45 KG/ mm2
3. Các tính năng kỹ thuật
a. Trạm gia cơng đột
Với các dụng cụ tuỳ chọn, nhiều thao tác đột có thể được thực hiện, như các
dạng lỗ rãnh khác nhau, tấm uốn, cắt rãnh ống.
Tính tốn áp lực đột: Áp lực đột = Diện tích đột x độ bền kéo x 0.0098
Trong đó: Diện tích đột = Chu vi đột x chiều dày vật liệu;
Độ bền kéo = 45KG/ mm2 ;
0,0098 = Hằng số, để quy đổi KG/ mm2 thành KN.
Ví dụ: Tính áp lực đột khi đột lỗ có đường kính φ20 mm trên thép tấm có δ = 10
mm, có độ bền kéo = 45 KG/ mm2
Giải: Theo cơng thức ta có:
Áp lực đột = 20x3,14x10 x 45x 0,0098 = 277 KN = 27,7 tấn
b) Trạm gia công cắt góc
Các lưỡi cắt góc có hai mặt và bốn mép cắt. Để giảm biến dạng cho các lưỡi cắt
di động với các mép của góc lượn lớn được dùng để cắt góc lớn và với các mép
của góc lượn nhỏ, khi các mép của lưỡi cắt được dùng bị cùn thì phải xoay mép
cắt khác để gia cơng.
c) Trạm cắt tiết diện
Trong các thiết bị cắt tiết diện, máy được lắp nhiều lưỡi cắt khác nhau để cắt
thép trịn, vng, chữ U, dầm , chữ T. Các lưỡi cắt được kẹp chặt bằng cơ cấu
cơ khí đơn giản, đễ thay thế.
Trang 15


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex

d) Trạm cắt thép dẹt
- Cắt thanh thép dẹt và các mặt bích. Trước khi cắt ở trạm cắt góc thì có thể
được thực hiện gia công ở trạm này.
e) Trạm cắt rãnh
Tuỳ thuộc vào yêu cầu công việc mà các dụng cụ cắt rãnh khác nhau như đột
vng góc và chữ V được lắp trên trạm này.
4. Hệ thống thuỷ lực
-Hệ thống sử dụng 10 bơm trụ trượt kiểu YCY14- 1B, được gắn với động cơ 4
KW, 2 van từ bốn cửa 3 vị trí, 1 van từ bốn cửa hai vị trí và van giảm áp được
lắp trên thùng chứa dầu, áp suất làm việc được đặt là 260 Kg/ cm2. Trong trường
hợp xảy ra quá tải đối với hệ thống thuỷ lực thì dầu sẽ chảy ngược về thùng qua
van giảm áp, cho đến khi hết q tải.
5. Bơi trơn
-Tr−íc khi khởi động máy thì cần phải khởi động bơm dầu, đợc lắp trên tấm
trái của khung máy, dầu sẽ chảy vào từng điểm bôi trơn 8 lần làm việc tối thiểu
cần bôi trơn 4 giờ khi máy làm việc.
6. Hệ thống điện
- Nhấn (xoay ngợc chiều kim đồng hồ) nút Stop SB1 để cấp nguồn, đèn nguồn
HL sáng. Nhấn nút SB2, công tắc KM đóng, mạch đi vào làm việc, động cơ thuỷ
lực M hoạt động theo chiều đ chỉ định, bơm dầu khởi phát. Nhất nút Stop SB1,
công tắc KM ngắt, do đó máy ngừng hoạt động.
1.2.3. Thc hnh s dng
TT

1

Nội dung các
bớc công việc

Kiểm tra máy

trớc khi sử
dụng

Hình vẽ minh họa

Hớng dẫn sử dụng

- Quan sát kiểm tra tình
trạng máy nh kiểm tra mức
dầu thủy lực trong bình dầu,
kiểm tra lỡi cắt, khe hở Z,
đầu đột, khởi động bơm dầu
trớc khi khởi động máy, cơ
cấu chặn phôi.
- Cho máy chạy không tải:
nghe tiếng máy chạy chẩn
đoán h háng vµ xư lý nÕu
cã.
Trang 16


Trng CN Kinh t - K thut Vinatex

2

Định vị kẹp
chặt phôi hoặc
khuôn đột

- Đa phôi vào vị trí cắt hoặc

đột sao cho vạch dấu trùng
với cạnh lỡi kéo hoặc đầu
ruồi trùng với tâm lỗ. Vặn
tay quay cho bộ phận kẹp
chặt đi xuống kẹp chặt phôi.

- Cung cấp cho máy một
nguồn điện 380V bằng cách
đóng cầu dao điện.
3

4

Cho máy chạy
và tắt máy

Tác dụng lực
thực hiện hành
trình cắt

- ở trên máy có công tắc nút
ấn, để cho máy chạy thông
thờng ta ấn nút (màu xanh
hoặc nút màu đen). Nếu
muốn tắt máy ta ấn nút (màu
đỏ)

- Nhấn pê đan điều khiển
xuống hệ thống thủy lực làm
việc đẩy lỡi cắt đi xuống

thực hiện hành trình cắt. khi
nhả pê đan điều khiển lỡi
cắt đi lên thực hiện hành
trình khứ hồi

1.2.4. Bo dng v vn hnh an toàn
Trước khi khởi động máy, cần phải kiểm tra mức dầu thuỷ lực trong bình dầu,
các lưỡi cắt và chày đột ở điều kiện làm việc đúng. Vận hành bơm bôi trơn để
bôi trơn từng bộ phận.
Kiểm tra chuyển động của máy xem có êm khơng khi chạy khơng tải, nếu có
hiện tượng khơng bình thường, phải ngừng máy để kiểm tra và xử lý.
Trang 17


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
Dầu thuỷ lực nên được thay thường xuyên, sau 2500 giờ làm việc. Trước khi
thay dầu, toàn bộ hệ thống thuỷ lực phải được làm sạch hoàn toàn, dầu được
tiếp vào phải được lọc sạch, và quá trình thay dầu phải phù hợp với tiêu chuNn
về độ sạch của chất lỏng thuỷ lực ZBJ62001- 86 đối với máy gia công kim loại.
1.2.5. Thực hành an toàn lao động
- Quần áo bảo hộ lao động giày mũ gọn gàng đúng quy định.
- Phối hợp nhịp nhàng khi tác nghiệp hai ngừời.
- Nguồn điện cung cấp cho máy đúng, đủ điện áp.
- Bổ xung đủ dầu cho đầu đột sẽ kéo dài tuổi thọ của đầu đột và khuôn đột, đồng
thời cũng làm giảm lực ộp.
- Đầu đột phải đợc điều chỉnh phù hợp sao cho khe hở vừa đủ để cắt, đột và tháo
phôi.
- Không đột các vật liệu có chiều dày lớn hơn đờng kính đột, vì sẽ gây quà tải
cho đầu đột và làm hỏng đầu đột.
- Không cắt những vật liệu đ biến cứng và vợt quá cho phép.

- Vận hành máy trong phạm vi công suất cho phép, tất cả phải dựa trên độ bề kéo
45 kg/ mm2
- Trong quá trình cắt nhất thiết phải chặn phôi và điều chỉnh khe hở Z phù hợp.
- Duy trì khu vực lỡi cắt luôn sạch, không đợc dính bụi và vẩy cán.
- Luôn duy trì các mép cắt của lỡi cắt sắc, do đó có thể đạt đợc các bề mặt cắt
nhẵn.
- Không để phoi bám xung quanh khu vực đột để tránh làm hỏng chày và cối đột.
- Trong quá trình làm việc của máy, thiết bị bảo vệ trên từng trạm phải đợc đặt
cố định và không đợc phép cho tay vào thiết bị bảo vệ.
1.3. Yờu cu ỏnh giá kết quả học tập
-Trình bày đầy đủ cấu tạo và ngun lý làm việc của bình sinh khí Axêtylen,
mỏ hàn khí, van giảm áp, ống dẫn khí.
-Lắp được mỏ hàn, ống dẫn khí, van giảm áp chai ơxy, bình sinh khí Axêtylen,
bình chứa ga đảm bảo độ kín, thực hiện các thao tác lắp ráp trên thiết bị hàn khí
chính xác theo yêu cầu kỹ thuật đảm bảo an toàn ở mức độ chuNn xác
1.4. Ghi nhớ:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
Trang 18


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
1.5. Câu hỏi
Câu 1: Trình bày cấu tạo và vẽ hình lưỡi cắt thẳng?

Câu 2: Nêu công dụng của máy cắt đột liên hợp?
Câu 3: Trình bày các bước cơng việc thực hành cắt kim loại tấm trên máy cắt
đột liên hợp?
Câu 4: Trình bày các nội dung thực hành an tồn lao động khi thực hiện cắt
phôi tấm trên máy cắt đột liên hợp?
Câu 5: Nêu các tính năng kỹ thuật của máy đột liên hợp Q35Y -16

Trang 19


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
BÀI 2: CẮT PHÔI BẰNG MÁY CẮT LƯỠI ĐĨA
Mã bài: MĐ13-2
Mục tiêu của bài:Sau khi học xong bài này người học sẽ có khả năng:
- Trình bày đúng cấu tạo và nguyên lý làm việc của máy cắt đĩa (lưỡi cắt bằng đá
và bằng thép hợp kim).
- Vận hành, sử dụng máy như: Đóng mở máy, gá kẹp phơi, điều chỉnh bước tiến
dao, thay lưỡi cắt thành thạo.
- Khai triển phơi đúng hình dáng, đúng kích thước bản vẽ.
- Cắt phơi đúng đường vạch dấu, đảm bảo phẳng ít ba via.
- Thực hiện tốt cơng tác an tồn lao động và vệ sinh phân xưởng.
2.1. Điều kiện thực hiện mô đun
1. Dụng cụ- Thiết bị
a. Dụng cụ cầm tay
- Kìm, tuốc nơ vít, clê, mỏ lết, hộp dụng cụ vạn năng
b. Thiết bị
- Máy cắt tay, máy cắt đá 350
- Máy mài hai đá
2. Nguyên vật liệu
- Đá mài, vật mài, chổi than

- Mỡ cơng nghiệp, giẻ lau
3. Học liệu
- Giáo trình chế tạo phôi hàn
- Tài liệu tham khảo
- Máy chiếu đa năng, máy chiếu vật thể
- Máy vi tính
4. Các nguồn lực khác
- Xưởng thực hành, nguồn điện 3 pha
- Tủ đựng dụng cụ
- Trang bị BHLĐ.
2.2. Sử dụng máy cắt đá
2.2.1. Sơ đồ nguyên lý cấu tạo

Trang 20


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
[

H×nh 2-1: CÊu tạo các bộ phận của máy cắt cao tốc
2.2.2. Chu n bị
- Vạch dấu kích thước trên phơi cần cắt.
- Kiểm tra độ vng góc giữa đá cắt và ê tơ.

Hình 2-2: Cách điều chỉnh độ vng góc giữa lưỡi cắt và ê tô
2.2.3. Thao tác
- Tháo lắp bảo vệ.
- Dùng cờ lê tháo mũ ốc, lấy vành giữ đá ra ngồi.
- Tháo đá cắt.

Hình 2-3: Cách tháo lắp đá
Trang 21


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
2.2.4. Lắp đá cắt
- Kiểm tra đá mài.
- Đặt đá cắt vào trục quay.
- Lắp vành giữ đá và vặn chặt mũ ốc bằng cờ lê
- Đậy nắp bảo vệ.
Chú ý: Không vặn mũ ốc quá chặt hoặc chưa đủ chặt, lắp đá không đồng tâm.
2.2.5. Chạy thử
- Nối ổ cắm với nguồn điện.
- Bật công tắc.
- Cho máy chạy không khoảng 3 phút, kiểm tra độ an tồn của máy.

Hình 2- 4: Kiểm tra độ an toàn của máy
2.2.6. Lắp vật cắt
- Xiết vừa phải vật cắt trong ê tô.
- Hạ thấp đá cho chạm nhẹ vào vật.
- Điều chỉnh vị trí cắt.
Chú ý: Điều chỉnh vạch dấu trùng với mép ngoài của đá.
- Xiết chặt vật cắt một cách cNn thận sao cho vật cắt ở vị trí nằm ngang.

Hình 2-5: Cách điều chỉnh vị trí cắt
Trang 22


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
2.2.7. Phương pháp cắt

Hình 2-6 : Vị trí dứng cắt và phương pháp cắt
- Đeo kính bảo hộ.
- Đứng tránh hướng quay của đá.
- Bật công tắc.
- Hạ thấp tay cầm và bắt đầu cắt một cách từ từ.
- Không tác dụng lực cắt quá mạnh lên đá khi cắt.
- Khi mạch cắt gần đứt, giảm bớt tốc độ cắt.
2.2.8.Tháo vật cắt
- Sau khi cắt đứt, nâng tay cầm đưa đá về vị trí ban đầu.
- Tắt cơng tắc.
- Khi đá đã dừng hẳn, tháo vật cắt ra khỏi ê tô.
2.3. Thực hành bảo quản, sửa chữa, bàn giao ca
- Kiểm tra tình trạng làm việc của các bộ phận máy sau ca thực tập.
- Xiết chặt vít, bu lơng, tay cầm bị nới lỏng.
- Lau chùi vệ sinh máy, kiểm tra vú mỡ, khe hở bệ tỳ.
- Bàn giao ca.
2.4. Thực hành an toàn lao động:
- Quần áo bảo hộ lao động, giày, mũ gọn gàng đúng quy định.
- Khi thao tác mài, cắt nhất thiết phải có kính bảo hộ lao động.
- Nguồn điện cung cấp cho máy đúng, đủ điện áp.
- Cầm vật mài bằng hai tay, không được mài hai người một bên đá.
- Khi mài đứng nghiêng về một bên đá tránh sự cố vỡ đá.
- Vận hành máy trong phạm vi công suất, lực tác dụng cho phép
Trang 23


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
- Hướng phần phơi về phía khơng có người
2.5. u cầu đánh giá kết quả học tập

-Trình bày đầy đủ cấu tạo và nguyên lý làm việc máy cắt đá
-Thực hành tháo lắp máy cắt đá chính xác an tồn đúng kỹ thuật
2.6. Ghi nhớ:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

Trang 24


Trường CĐN Kinh tế - Kỹ thuật Vinatex
BÀI 3: CẮT PHƠI BẰNG NGỌN LỬA ƠXY KHÍ CHÁY
Mã bài: MĐ13-3
Mơc tiªu cđa bµi:
- Liệt kê đầy đủ các loại dụng cụ, thit b ct khớ.
- Trỡnh by đợc cu to v nguyên lý làm việc của mỏ cắt, van giảm áp, b×nh
sinh khí axêtylen, bình dập lửa tạt lại, ống dẫn khí.
- Lắp r¸p thiết bị, dụng cụ cắt khí đảm bảo an toàn, đúng tiêu chuNn kỹ thuật.
- Vận hành sử dụng thành thạo thiết bị, dụng cụ cắt khí.
- Khai triển, tính tốn phơi đúng hình dáng và kích thước của chi tiết.
- Chọn chế độ cắt: bao gồm chiều cao cắt, công suất ngọn lửa, tốc độ cắt, góc
nghiêng mỏ cắt hợp lý.
- Gá kẹp phơi chắc chắn, phẳng, đảm bảo thoát xỉ tốt.
- Cắt kim loại tấm, kim loại định hình đúng kích thước bản vẽ, ít ba via, không

cháy cạnh, mặt cắt phẳng.
- Chỉnh sửa phôi đạt hình dáng, kích thước theo u cầu kỹ thuật.
- Thực hiện tốt cơng tác an tồn, phịng chống cháy nổ và vệ sinh phân xưởng
3.1. Điều kiện thực hiện mơđun
1. Dụng cụ- Thiết bị
a. Dụng cụ cầm tay:
- Kìm, tuốc nơ vít, clê, mỏ lết, hộp dụng cụ vạn năng, bật lửa.
b. Thiết bị:
- Van giảm áp đơn cấp, ống dẫn khí, chai khí ơxy, bình gas
- Bộ mỏ cắt
2. Nguyên vật liệu
- Thép tấm, thép hình
3. Học liệu
- Giáo trình kỹ thuật hàn khí.
- Tài liệu tham khảo
- Máy chiếu đa năng, máy chiếu vật thể
- Máy tính
4. Cỏc ngun lc khỏc
- Xởng thực hành.
- Tủ đựng dụng cụ, trang bị BHLĐ.

Trang 25