M T S PH
NG PHÁP D H C M THU T
PHÁT HU T NH T CH C C H C T P CHO H C SINH TI U H C
Ng
cC
ng
Khoa Giáo d c Ti u h c và M m non
Email:
Ngày nh n bài: 23/2/2021
Ngày PB ánh giá: 09/4/2021
Ngày duy t ng: 16/4/2021
T M T T Ph ng pháp d y h c theo h ng phát huy tính tích c c h c t p c a h c sinh là vi c t o
s ch
ng, sáng t o, c l p trong h c t p. D y h c theo ph ng pháp này là l y h c sinh làm trung
t m c a quá tr nh, ch kh ng ph i là phát huy tính tích c c c a giáo vi n. Vi c v n d ng các ph ng
pháp d y h c tích c c là góp ph n kh c ph c m t s v n
ang t n t i trong d y h c M thu t ti u
h c, t o
c kh ng khí h ng thú cho h c sinh, kh i ngu n c m h ng, t duy sáng t o và s y u thích
c a h c sinh i v i m n M thu t.
khóa: Ph
ng pháp d y h c m thu t
Ti u h c, tính tích c c trong h c t p.
SOME FINE ARTS TEACHING METHODS
PROMOTE POSITIVE LEARNING FOR PRIMAR PUPILS
ABSTRACT Teaching method in the direction of promoting pupils learning positivity means creating
pupils initiative, creativity and independence in learning. Teaching in this method is to make the pupils
the center of the process, rather than promoting the teacher s positivity. Applying active teaching
methods will help to overcome some existing problems in teaching Fine Arts in primary schools, create
an exciting atmosphere for pupils, inspire students to think creatively and to love Fine Arts.
Keywords: Fine art teaching methods in primary, positivity in learning.
1. M
U
Trong các tr ng Ti u h c (TH), m
thu t (MT) là m n h c chính th c trong
ch ng tr nh và k ho ch d y h c c a các
nhà tr ng. M n h c này c l p và b nh
ng v i các m n h c khác. Nó chi m v
trí khá quan tr ng trong ho t ng d y h c
tr ng TH. MT giúp cho h c sinh (HS)
n ng cao th hi u th m m , y là m t trong
nh ng y u t c n thi t giúp các em h nh
thành và phát tri n m t nh n cách toàn
di n tr thành nh ng con ng i c a th i
i m i. Th ng qua ó, n ng l c quan sát,
kh n ng t duy h nh t ng, tính sáng t o
TR
NG
I H C H I PH NG
c a các em
c phát tri n. Các em HS TH
bi t c m nh n cái p và h n th n a là t o
ra cái p kh ng ch cho b n th n mà còn
cho m i ng i.
2. N I DUNG
2. 1. M c t u à a trò c a m n M thu t
tr ng T u h c
211 M ct u
Trang b cho HS TH nh ng ki n th c
MT c b n, giúp các em có
c n ng l c
th m m và n ng l c th c hành MT, chú
tr ng h ng d n HS hoàn thành y u c u
c b n c a m n h c, ng th i phát tri n
b i d ng nh ng n ng khi u c bi t h n.
HS có kh n ng t hồn thi n nh ng tác
ph m h i h a theo ch
, sáng t o v i các
ch t li u.
c a cu c s ng, th ng qua các tác ph m các
em s c m nh n
c nh ng giá tr v n i
dung, bi t ph n bi t th nào là p - x u
i u n n làm và u kh ng n n làm,
Qua y, HS s
c giáo d c o c m t
cách t nhi n kh ng g ng ép,
3.
V Ki n th c: M n h c MT TH là
m n h c giúp HS ti p c n v i cái p, làm
quen v i cái p, c m nh n chúng qua m i
tr ng thi n nhi n và cu c s ng h ng ngày.
Th ng qua ó HS n m v ng ki n th c, các
b c th c hành bài v theo ch
và ph n
m n c th .
213
b c
V K n ng: Giúp HS phát tri n kh
n ng quan sát, t duy, và óc sáng t o, k
n ng thuy t tr nh,... HS v n d ng ki n th c
vào h c t p và th c ti n. Th ng qua các
s n ph m MT HS có k n ng thuy t tr nh,
n u c m nh n qua ng n ng nói, rèn s t
tin khi ng tr c ám ng.
V Thái : Giáo d c cho HS truy n
th ng y u n c. giáo vi n (GV) b i d ng
cho HS ni m y u thích m n h c, giúp cho
các em có th c t t trong h c t p, bi t b o
v m i tr ng qua nh ng hành ng nh ,
ng th i sáng t o h n trong cu c s ng.
212
a trị
M n MT có vai trị giúp HS ti p xúc
làm quen v i cái p trong thi n nhi n,
trong cu c s ng, v n d ng chúng vào h c
t p và sinh ho t. Góp ph n t o n n nh ng
t m h n p trong x h i,... Ngoài ra, m n
h c còn r t nhi u vai trò khác nh : Cung
c p ki n th c MT c b n cho HS TH giúp
các em hoàn thành t t m n h c Giáo d c
th m m cho HS TH Giúp cho hi u th nào
là cái p, t ó có nh ng hành vi nh n
th c h ng n cái p, áp d ng ki n th c
MT vào th c ti n Giáo d c o c: Giúp
cho HS TH nh n th c
c nh ng giá tr
c
m t m s nh lí c a h c s nh
uh c
* HS l p 1 và 2
Trong quá tr nh phát tri n c a tr em
hi n i, các nhà t m lí coi th i i m 6 tu i
là b c ngo t quan tr ng c a tr em.
tu i m u giáo l n tr ang ti n vào b c
ngo t ó v i s bi n i c a ho t ng ch
o. Ho t ng vui ch i v n gi v trí ch
o trong su t th i k h c m u giáo, nh ng
vào cu i tu i này ho t ng vui ch i kh ng
còn gi nguy n d ng hồn ch nh c a nó,
nh ng y u t c a ho t ng h c t p b t u
n y sinh ti n t i gi v trí ch
o sau
giai o n b c ngo t 6 tu i, khi tr b c
vào l p 1.
tu i này, trí nh tr c quan, h nh
t ng v n cịn óng vai trị u th . Nh ng
c m giác tri giác v h nh t ng b n ngoài
là ngu n g c m i và thú v lu n g n v i trí
t ng t ng d i d ng các h nh nh tr c
quan c th . Kh n ng quan sát b n ngoài
ch a hoàn thi n, nh n nh n i t ng b n
ngoài m t cách thi u chính xác. HS l p
1, các em bi t s d ng màu s c c b n,
ch a ph n bi t
c rõ m nh t. Sang l p
2 các em
d n bi t v
m nh t, quan
sát v t m u v t th c, tuy nhi n nét v
ch a c áo và ch a gi ng m u. Các em
h nh thành d n kh n ng li t k h nh nh
trong ti t h c. T ó, càng l n, nét v và
óc quan sát, trí t ng t ng càng n ng d n
l n. a s HS TH thích m n M thu t, i
khi c ng chán n n khi kh ng
c th y c
T P CH KHOA H C, S 47, tháng 7 n m 2021
tuy n d ng, hay g p khó kh n trong h c
t p. Cho n n, GV n m c i m t m lí HS
TH th m i h ng d n các em th c hành,
l i cu n và s y u thích m n h c m t cách
t giác
c.
* HS l p 3, 4, 5
Giai o n này, có m t s ít HS n i tr i
b ng n ng l c b n th n mà kh ng c n s
h ng d n c a th y. ó là nh ng em có
n ng khi u th t s , các em này th ng
tu i l p 3, 4, 5 tr l n. Trong giai o n
này khi v tranh b c c
c làm rõ h n
nh các em
có ki n th c t l p tr c
c ng v i s t ng t ng c a cá nh n các
em thích v gi ng s th c h n. Lúc này s
nh n bi t v th gi i xung quanh, c ng v i
nh ng kinh nghi m phong phú h n làm
cho tr t tin h n 6 .
Ng i GV ph i n m v ng t m lí c a
HS TH
h ng d n d y v m i có k t
qu t t h n. GV và HS c n s k t h p nh p
nhàng giúp HS n m v ng ki n th c, k
n ng, l p h c s h ng thú sinh ng h n
cho các bu i h c.
2.2. D h c à d
T uh c
221
h c M thu t
tr
ng
h c
D y h c là m t quá tr nh g m toàn b
các thao tác có t ch c và có nh h ng
giúp ng i h c t ng b c có n ng l c t duy
và n ng l c hành ng v i m c ích chi m
l nh các giá tr tinh th n, các hi u bi t, các k
n ng, các giá tr v n hóa mà nh n lo i
t
c tr n c s ó có kh n ng gi i quy t
c các bài toán th c t
t ra trong toàn b
cu c s ng c a m i ng i h c.
D y và h c
y
c xem xét gi a
ho t ng c a ng i d y và ng i h c.
Ho t ng d y h c c a GV là m t ph n
TR
NG
I H C H I PH NG
c a ho t ng s ph m. N u tr c y
ng i th y óng vai trị trung t m trong
q tr nh d y và h c, ch
ng t vi c
chu n b n i dung gi ng d y, ph ng pháp
truy n th , n nh ng l i ch d n, nh ng
c u h i,... HS th
ng ti p nh n nh ng
ki n th c c a th y truy n t. Tuy nhi n,
n nay quan ni m này
kh ng còn ph
h p. Th i i ngày nay c n quan ni m d y
và h c là ho t ng t ng tác có tính c
th nh m hu ng t i m c ti u h nh thành và
phát tri n ph m ch t, n ng l c c ng nh k
n ng c a ng i h c. Do ó, GV chú tr ng
vào vi c l n k ho ch cho ho t ng d y
h c th t y
và c th , th gi h c s
càng t hi u qu tích c c.
222
h c M thu t
tr
ng
uh c
D y và h c MT tr ng TH giúp HS
b c u nh n th c th gi i xung quanh bi t
t n tr ng cái p và t o ra cái p th ng qua
ó giáo d c lòng y u n c, nh n ái, ch m
ch , trung th c, trách nhi m. MT là m n
h c b t bu c trong ch ng tr nh giáo d c
b c TH ng th i k t h p v i các m n h c
khác, h ng cho HS phát tri n ph m ch t
và ti m n ng c a m i h c sinh. D y và h c
MT TH kh ng nh m ào t o h a s hay
ng i làm ngh thu t mà nh m giáo d c th
hi u th m m cho HS. Ch y u t o i u ki n
cho HS ti p xúc làm quen và th ng th c
cái p, t o ra cái p v n d ng cái p vào
trong cu c s ng h ng ngày.
2.3. D h c phát hu tính tích c c h c
t p c a HS trong m n M thu t t u h c
b c TH hi n nay, i m i ph ng
pháp d y h c (PPDH) là v n d ng các
PPDH theo h ng phát huy các y u t
tích c c. Khai thác nh ng u i m c a các
PPDH truy n th ng và các PPDH hi n i
nh m t ng c ng tính tích c c c a HS trong
h c t p, t ó GV t o i u ki n t i u HS
suy ngh , t m tòi, sáng t o nhi u h n.
Trong d y h c nói chung và trong d y
h c MT nói ri ng, phát huy tích c c cho
HS là m t nhu c u b c thi t. B i MT là
m t m n h c giàu tính cá nh n, sáng t o
n n khi HS tích c c hóa q tr nh h c t p
c a b n th n th hi u qu bài h c m i
c
n ng cao nh mong mu n. Ng c l i, n u
HS kh ng tích c c, ch
ng và h ng say
trong h c t p th GV có tr nh
cao bao
nhi u c ng khó mang l i hi u qu nh
m c ti u t ra. Có nhi u ph ng pháp,
h nh th c t ch c ho t ng giúp GV có
th phát huy tính tích c c cho HS. Tuy
nhi n, s d ng ph ng pháp nào
mang
l i hi u qu ịi h i GV ph i có s
ut
t m tịi, có s k t h p nhu n nhuy n gi a
các ph ng pháp d y h c khác nhau, gi a
truy n th ng và hi n i ph h p v i c
th m n h c, v i th c ti n, v i c i m
t m sinh lí HS m i là c n thi t.
2 3 1 M t s ph ng pháp d
thu t tru n th ng
h c M
Ph ng pháp tr c quan
Ph ng pháp tr c quan là ph ng pháp
mà GV s d ng d ng d y h c v i t cách
là ph ng ti n ch a ng n i dung c a bài
h c. V v y, GV c n chu n b t t
d ng
d y h c nh m làm ch n i dung bài h c. T
ó, nh h ng các ho t ng h c t p c a
h c sinh theo m c ti u
ra c a bài h c.
Th ng qua ph ng pháp tr c quan s
giúp cho HS th y ngay, th y rõ, th y c th
t ó hi u nhanh, nh l u và tr c ti p
t o h ng thú cho HS.
Ph ng pháp v n áp, g i m
Ph ng pháp v n áp, g i m là h i,
áp và tr l i. GV t c u h i
khích l ,
g i m HS tr l i. HS d ng nh ng ki n th c
bi t, h c tr l i nh m rút ra nh ng
k t lu n, nh ng tri th c m i. Ph ng pháp
này t o i u ki n cho HS b c l nh ng hi u
bi t v bài v , suy ngh t m tòi cách gi i
quy t và n ng cao ch t l ng bài v b ng
kh n ng c a m nh. Ph ng pháp v n áp,
g i m kh ng ng c l p, ri ng l mà nó
lu n
c s d ng k t h p v i các ph ng
pháp khác trong quá tr nh d y h c.
phát huy tính tích c c, ch
ng
h c t p c a HS, GV c n chu n b k h
th ng c u h i, t nh hu ng s ph m
HS
kh ng b
ng mà h ng thú khi tham gia
th o lu n và tr l i c u h i, l nh h i ki n
th c qua trao i v i b n, v i GV.
Ph ng pháp luy n t p
Luy n t p là
c ng c ki n th c, k
n ng c a HS
ti p thu
c trong quá
tr nh h c t p. M c ti u c a m n MT TH
là giáo d c th m m cho HS th ng qua các
ho t ng th c hành. B i v y, trong m n
MT ho t ng luy n t p
c coi là ho t
ng ch y u, th ng xuy n kh ng ch là
c ng c ki n th c, k n ng mà trong quá
tr nh luy n t p HS có th t m ra nhi u i m
m i làm cho cách nh n, cách c m nh n và
cách th hi n m i m và sáng t o h n 4 .
Trong khi v , HS có th luy n t p quan
sát, nh n xét t duy h nh t ng và cách
ti n hành bài v ,
kh ng ng ng n ng
cao n ng l c t m tòi, sáng t o c a b n th n.
2 3 2 M t s ph
hu tính tích c c
ng pháp d
h c phát
Ph ng pháp d y h c tích c c hay
ph ng pháp giáo d c ch
ng là nh ng
cách g i
ch nh ng ph ng pháp, k
thu t d y h c khác nhau làm cho gi h c
sinh ng, h p d n, ng i h c
c làm
vi c,
c sáng t o. i v i ng i GV, khi
áp d ng các ph ng pháp, k thu t d y h c
T P CH KHOA H C, S 47, tháng 7 n m 2021
tích c c th m i gi d y - h c tr n n sinh
ng và h p d n h n. Khi GV áp d ng d y
h c b ng k thu t d y h c tích c c, ng i
h c th y h
c h c ch kh ng b h c.
Ng i h c
c chia s nh ng ki n th c
và kinh nghi m c a m nh, ng th i v i
vi c b sung nh ng ki n th c, kinh nghi m
kh ng ch t ng i th y mà cịn t chính
các b n trong l p.
D y và h c MT theo h ng phát huy
tính tích c c c a HS có th áp d ng các
ph ng pháp sau:
Ph
ng pháp óng vai
óng vai là ph ng pháp t ch c cho
HS th c hành m t s cách ng x nào ó
trong m t t nh hu ng gi nh.
Ph ng pháp óng vai có nh ng u
i m sau:
- HS
c rèn luy n th c hành nh ng
k n ng ng x và bày t thái trong m i
tr ng an toàn tr c khi th c hành trong
th c ti n.
- G y h ng thú và chú cho HS.
- T o i u ki n làm n y sinh óc sáng
t o c a HS.
- Khích l s thay i thái , hành vi
c a HS theo chu n m c hành vi o c.
- Có th th y ngay tác ng và hi u qu
c a l i nói ho c vi c làm qua các vai di n.
Ph
ng pháp trò ch i
S d ng trò ch i trong d y h c h nh
thành ki n th c, k n ng m i ho c c ng
c ki n th c, k n ng
h c. Trong th c
t d y h c, GV th ng t ch c trò ch i
h c t p c ng c ki n th c, k n ng. Tuy
nhi n, vi c t ch c cho HS ch i các trò
ch i h nh thành ki n th c m i là r t c n
t o ra h ng thú h c t p cho HS ngay t
khi b t u bài h c m i.
TR
NG
I H C H I PH NG
Cách t ch c
Có r t nhi u h nh th c t ch c trò ch i
trong d y h c, c ng có nhi u th i i m
trong gi h c
GV t ch c trò ch i sao
cho t hi u qu t i a nh t.
i v i h nh
th c này GV s t ch c vào u ho c cu i
gi h c b i ph n m
u bài h c là ph n
có tính ch t kh i ng t duy t o kh ng
khí vui h ng kh i cho gi h c.
B t u m t ho t ng vui có li n quan
n ch
h c t p c a gi h c ho c k
m t c u chuy n d n d t HS vào n i dung
theo ki u n u v n . Hay a HS m t t nh
hu ng nh có li n quan n ch
bài h c.
Nh ng l u khi x y d ng trò ch i trong
d y h c: Ph h p v i i t ng
mb o
v m t th i gian Trò ch i ph i g n v i ch
bài h c H nh th c ch i ph i a d ng,
phong phú v m t n i dung,
Ph
ng pháp h p tác trong nhóm nh
D y h c h p tác trong nhóm nh là m t
h nh th c x h i c a d y h c, trong ó HS
c am tl ph c
c chia thành các nhóm
nh trong kho ng th i gian gi i h n, m i
nhóm t l c hồn thành các nhi m v h c
t p tr n c s ph n c ng và h p tác làm
vi c. K t qu làm vi c c a nhóm sau ó
c tr nh bày và ánh giá tr c toàn l p.
Ph ng pháp này là h nh th c gi ng d y
t HS vào m i tr ng h c t p tích c c, trong
ó HS
c t ch c thành nhóm m t cách
thích h p. M t trong nh ng l do chính
s d ng ph ng pháp này là nh m khuy n
khích HS trao i và bi t cách làm vi c h p
tác (v v y còn g i là ph ng pháp d y h c
h p tác theo nhóm hay th o lu n nhóm).
T
huy
ch
th c c
ch c HS h c t p theo nhóm s phát
c tính tích c c, t giác, kh n ng
ng, sáng t o trong ho t ng nh n
a HS.
i v i b c TH, vi c rèn cho HS các k
n ng h c h p tác nhóm là h t s c c n thi t,
t o i u ki n
HS có nhi u c h i giao
l u, h c h i l n nhau, giúp
l n nhau,
góp ph n vào vi c giáo d c toàn di n nh n
cách cho HS.
M t s cách th c t ch c d y h c c a
an M ch.
B giáo d c và ào t o a ph ng
pháp d y h c MT theo ph ng pháp c a
an M ch vào gi ng d y t i m t s tr ng
TH tr n toàn qu c t n m h c 2014 - 2015.
Trong d y h c MT theo ph ng pháp an
M ch tính tích c c c a HS
c phát huy
th ng qua 7 quy tr nh. Nh ng quy tr nh này
u h ng t i m c ti u l y HS làm trung
t m kích thích s t ng tác, t duy sáng t o
và phát tri n nh n th c. T ó, các em có
th h nh thành và phát tri n 3 n ng l c c t
lõi là: Sáng t o MT và qua ó bi u t b n
th n (suy ngh , t nh c m, mong mu n,...)
Hi u, c m nh n và ph n ánh
c h nh nh
c a s n ph m/ tác ph m MT (ph n tích,
ánh giá
c s n ph m/ tác ph m) Giao
ti p/ trao i, ti p nh n t ng và ngh a
th ng qua s n ph m/ tác ph m MT.
C ng lúc v i vi c phát tri n nh ng n ng
l c nói tr n, HS c ng có th phát tri n các
giác quan, các k n ng s ng, kinh nghi m
và kh n ng gi i quy t v n , các n ng l c
h p tác, n ng l c t h c và t ánh giá 2 .
Cách th c hi n
GV c n l p k ho ch bài d y cho 1 ch
: Gia nh, Nhà tr ng, Thi n nhi n,
Trong m i ch
, GV th c hi n d y t 2
n 5 ti t
c tích h p m t s bài h c có
n i dung li n quan v i nhau.
Nh ng ch
này
th ng qua 7 quy tr nh:
c th c hi n
- V c ng nhau và sáng t o các c u
chuy n: V kí ho dáng (ng i/ v t).
- V bi u c m: V theo m u (ch n
dung/ v t th ).
- Trang trí và V tranh qua m nh c:
V trang trí (Làm b a sách, b u thi p, gi y
m i,...).
- X y d ng c t truy n: H nh nh các
nh n v t
c xé, c t dán, t o h nh 3D
t o m t ch
có c t truy n.
- T o h nh 3D ti p c n theo ch
: Các
h nh kh i
c t o ra t v t t m
c, d y
thép, t n n, gi y b i,... và
ck tn i
v i nhau trong m t kh ng gian nh t nh.
- i u kh c kh ng gian: Các nh
các v t d ng t m
phát tri n theo ch
Ngh thu t t o h nh
nv t
c t o h nh t
c và c u chuy n
c
.
- T o h nh con r i và ngh thu t bi u
di n: T o h nh các con r i và t o ra m t
bu i tr nh di n n tu ng.
GV là ng i thi t k sáng t o và linh
ho t các ho t ng d y h c, v h chính là
ng i i u khi n cách th c h c t p. GV l a
ch n và bao quát
c toàn b ho t ng
tr n l p d a tr n nh ng ki n th c n n t ng
c ng nh nh ng g phát sinh trong quá
tr nh d y - h c. GV c n ph i có s sáng
t o, linh ho t và c bi t ch
ng h n
trong vi c l a ch n n i dung d y h c ph
h p v i t ng ph ng pháp, k thu t d y
h c.
ng th i thi t k nhi m v , c u h i
cho v n d ng các k thu t d y h c ó c n
a d ng và c th h n, t ó t o cho vi c
k t h p ph ng pháp, ph ng ti n và k
thu t d y h c m t cách nh p nhàng và phát
huy
c t i a u i m c a các ph ng
pháp, ph ng ti n d y.
3. K T LU N
T P CH KHOA H C, S 47, tháng 7 n m 2021
Qua quá tr nh v n d ng, ti p nh n
th ng tin ph n h i t phía h c sinh cho
th y, các ph ng pháp d y h c
th c
s t o
c kh ng khí h c t p tích c c,
HS ch
ng, tích c c m nh d n, t tin
h n trong th c hi n các nhi m v h c t p,
theo ó
thúc y phát tri n nh n th c
và các n ng l c cá nh n các l a tu i.
Th ng qua ho t ng giáo d c này, ng i
GV d y MT
t o d ng
c các em
HS m t n ng l c th m m v cái p, bi t
khám phá và sáng t o ngh thu t làm giàu
th m v n tri th c. T ó, các em bi t v n
d ng các giá tr ngh thu t vào trong h c
t p và cu c s ng.
Tuy nhi n,
vi c v n d ng các
ph ng pháp và k thu t d y h c tích
c c m t cách nhu n nhuy n và hi u qu
h n, b n th n t i th y c n ph i có s
sáng t o, linh ho t và c bi t ch
ng
h n trong vi c l a ch n n i dung d y
TR
NG
I H C H I PH NG
h c ph h p v i t ng ph
thu t d y h c.
ng pháp, k
TÀI LI U THAM KH O
1. Tr n Bá Hoành (2010),
pháp d y h c, ch
i m i ph
ng
ng tr nh và sách giáo khoa, Nxb
i h c S ph m Hà N i.
2. Hu nh V n S n (2016), Phát tri n n ng l c
d y h c tích h p - ph n hóa cho giáo vi n các c p
h c ph th ng, Nxb
i h c S ph m Thành ph
H Chí Minh.
3. Nguy n Qu c To n, Hoàng Kim Ti n (2007),
Giáo tr nh ph
ng pháp d y h c M thu t,Nxb
i
h c S ph m, Hà N i.
4. Nguy n Qu c To n (2008), Giáo tr nh
ph ong pháp d y - h c M thu t, Nxb
ih cS
ph m, Hà N i.
5.
H ng Trà (2015), D y h c tích h p phát
tri n n ng l c h c sinh, Nxb
6. Nguy n Th
i h c s ph m, Hà N i.
nh Tuy t (1998), T m l h c
tr em, Nxb Giáo d c, Hà N i.