hoi trong co thanh

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Tiết 74-75: Đọc văn: HỒI TRỐNG CỔ THÀNH

<i> Ngày soạn:25/2/2009 ( Trích hồi 28 - Tam quốc diễn nghĩa ) ( La Quán Trung)</i>

A. Mục tiêu bài học: Giúp HS:
I. Kiến thức

<b>-</b> Hiểu được tính cách bộc trực, nóng nảy, ngay thẳng - một biểu hiện của lòng trung nghĩa ở Trương
Phi cũng như tình cảm cao đẹp keo sơn gắn bó của ba anh em Lưu – Quan – Trương kếy nghĩa vườn đào
thề cùng nhau giúp nhà Hán.

<b>-</b> Hiểu được nghệ thuật kể chuyện đặc sắc, cảm nhận được ý vị chiến trận của Tam Quốc qua một đoạn
trích hay và tiêu biểu bậc nhất: âm vang hồi trống Cổ Thành.

II. Kĩ năng

<b>-</b> Hiểu được bối cảnh xã hội Trung Quốc qua một cuốn tiểu thuyết
<b>-</b> Biết cách phân tích tác phẩm theo thể loại tiểu thuyết lịch sử
<b> III. Thái độ</b>

<b>-</b> Biết trân trọng những phẩm chất tốt đẹp của những người anh hùng trong lịch sử..
<b> B. Phương tiện thực hiện</b>

<b>1.</b> <b>Giáo viên</b>

<b>-</b> Soạn giáo án, powerpoint, những câu hỏi thảo luận cho học sinh trong tiết dạy

<b>-</b> Chuẩn bị bản đồ Tam quốc (phóng to từ SGK tr.75), tranh minh hoạ (Trương Phi múa xà mâu, phóng
ngựa chạy lại đâm Quan Cơng; Trương Phi khóc lạy Vân Trường.

<b>2.</b> <b>Học sinh</b>

<b>-</b> Soạn bài trước ở nhà theo những câu hỏi trong SGK

<b>-</b> Tìm hiểu thêm những vấn đề có liên quan đến tác phẩm lớn “Tam Quốc Diễn Nghĩa” của La Quán
Trung.

<b>-</b> Chuẩn bị trước những câu hỏi khó để thảo luận trước lớp.
<b>C. Cách thức tiến hành</b>

<b>-</b> Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo hình thức nêu vấn đề, gợi tìm, thảo luận, trả lời câu hỏi, thực
hành.

<b>-</b> Kết hợp việc cho học sinh sử dụng phiếu học tập, xem bảng phụ và trả lời các bài tập trong sách giáo
khoa.

<b> D.Tiến trình dạy học:</b>
1. Ổn định lớp

2. Kiểm tra bài cũ. (5’)

- Hãy nêu những phẩm chất cao quý của Ngô Tử Văn?
- Cho biết ngụ ý phê phán và chủ đề của truyện?

3. Nội dung bài học
● Giới thiệu bài mới.

Trên đời, đã có ai rơi vào cảnh tình ngay lí gian, khơng biết thanh minh như thế nào để tỏ được tấm lịng
của mình; đã có ai trong hoàn cảnh ngặt nghèo thúc bác đã phải lấy máu mình, mạng mình, lấy cái sống và
cái chết để làm tin...? mỗi lần đọc Tam Quốc Diễn Nghĩa hẳn phải giở đến hồi thứ 28 để thêm một lần nghe

vang âm Hồi trống Cổ Thành.

<i>- Vì sự an tồn của hai chị dâu (vợ của Lưu Bị - anh kết nghĩa), Quan Vũ đành chấp nhận hàng Tào Tháo.</i>
Được Tào Tháo đối xử cực hậu, dùng mọi cách mua chuộc, nhưng vừa biết tin tức của Lưu Bị, Quan Công
đã lập tức treo ấn gói vàng, hộ tống hai chị, vượt năm cửa quan, chém sáu tướng Tào, quyết chí tìm anh.
Đến Cổ Thành- cửa quan thứ sáu, biết viên tướng trấn thành là Trương Phi - người em kết nghĩa, Quan
Công mừng rỡ vô cùng…Ngờ đâu!

TG <b>Hoạt động của giáo viên</b> <b>Hoạt</b>
<b>động</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>của học</b>
<b>sinh</b>
<i><b>Hoạt động 1: Tìm hiểu chung</b></i>

<i><b>1. Tác giả:</b></i>

+ GV: Gọi HS đọc tiểu dẫn.

- Thao tác 1: Em hãy cho biết đôi
nét về tác giả La Quán Trung?
+GV củng cố: La Qn Trung mơ
ước tiểu thuyết hố tồn bộ lịch
sử Trung Quốc nên ông đã sáng
tác tất cả khoảng 17 tiểu thuyết
và đa số tác phẩm của ông đã bị
thất truyền.

<b>2. Tác phẩm</b>

- Hs đọc
tiểu dẫn
- Nghe
và trả lời
câu hỏi
của Gv

<b>I. Tìm hiểu chung</b>
<b>1. Tác giả:</b>

- La Quán Trung (1330-1400?) tên La
Bản, hiệu là Hồ Hải tản nhân, người
vùng Thái Nguyên, tỉnh Sơn Tây cũ,
ông lớn lên vào cuối thời Nguyên đầu
thời Minh.

- Tính cơ độc, lẻ loi, thích ngao du
đây đó.

- Ơng chun sưu tầm và biên soạn dã
sử, một số tác phẩm tiêu biểu: Tuỳ
Đường lưỡng triều chí truyện, Tân
Đường, Bình u truyện, ...Tác phẩm
nổi tiếng nhất của ông là Tam Quốc
Diễn Nghĩa

- Ở Việt Nam, tác phẩm của ông được
truyền tụng từ lâu, phổ bíên nhất là
bản dịch của Phan Kế Bính, hiệu đính
Bùi Kỉ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<i> - Thao tác 2:</i>

+ GV: Phần giới thiệu chung về
tác phẩm, SGK trình bày những
nội dung gì ? Tóm tắt những nội
dung đó.

- Thời gian sáng tác.

- Tóm tắt tác phẩm, giá trị tác
phẩm.

- Ảnh hưởng của tác phẩm với
văn học thế giới và Việt Nam.
<b> + GV Thuyết giảng thêm : Thế</b>
lớn trong thiên hạ cứ hợp rồi lại
tan, tan rồi lại hợp.Cuối đời nhà
Chu, bảy nước tranh giành xâu xé
lẫn nhau rồi lại hợp về nhà Tần,
thế lớn lại tan, Hán - Sở tranh
hùng, nhà Hán triều chính đổ nát,
lịng người náo loạn,giặc cướp
nổi lên như ong => Xuất hiện ba
tập đoàn phong kiến quân phiệt,
cát cứ phân tranh, chịu sự chi
phối của tư tưởng “Ủng Lưu phản
Tào”của tác giả.

<b> + GV: Giá trị của tác phẩm ?</b>

- Trả lời
câu hỏi

- HS
nghe
giảng và
ghi bài

Học sinh
trả lời

- Tác phẩm ra đời vào đầu đời Minh
(1368-1644) là một tác phẩm đồ sộ
gồm 120 hồi với hơn 400 nhân vật, có
sự kết hợp giữa “bảy thực ba hư”.
<i>a. Thể loại: Tiểu thuyết chương hồi</i>
Là loại tiểu thuyết có cấu tạo nhiều
hồi, trong mỗi hồi lại có nhiều chương
và tronmg mỗi chương lại có cấu trúc
như sau: Ở đầu mỗi hồi, tác giả
thương nhắc đến các câu như hãy
khoan nói về…mà hãy nói về…hay là
hãy gác chuyện ấy mà nói đến…và ở
cuối mỗi hồi, tác giả ln tạo sự hồi
hộp bằng cách đưa ra câu nói: ai
muốn xem chi tiết xem hồi sau sẽ rõ.
<i>b. Nguồn gốc và quá trình hình thành</i>
<i>tác phẩm</i>

- Tác giả dựa vào lịch sử, các truyện
kể dân gian, kịch dân gian để sáng tạo
tiểu thuyết lịch sử hùng vĩ gồm 240
hồi.

- Đến thời Thanh, Mao Tôn Cương
nhuận sắc, chỉnh lí viết lời bình
….thành 120 hồi và lưu truyền đến
tận ngày nay.

<i>c. Giá trị tác phẩm</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>3. Đoạn trích “Hồi trống Cổ</b>
<i><b>Thành”: </b></i>

- Thao tác 3: Đọc SGK.

+ GV: Hướng dẫn học sinh đọc
sáng tạo (Chú ý giọng điệu Quan
Công từ tốn, bình tĩnh, giọng điệu
Trương Phi hấp tấp, nóng nảy).
+ GV đọc mẫu, gọi HS đọc tiếp.
+ GV giải thích từ khó (Khi HS
chưa hiểu)

+ GV cho HS xem phim tham
khảo.

<i>-Thao tác 4:</i>

<i>+ GV: Em hãy cho biết nội dung</i>
của đoạn trích Hồi 28 ?

<b>-Thao tác 5:</b>

+ GV: Em hãy giải thích ý nghĩa
nhan đề “Hồi trống Cổ Thành” ?
<b>+ Củng cố: Hoạt động 1.</b>

<b>( Bằng các câu hỏi trắc nghiệm</b>
khách quan ở Giáo án
Powerpoint)

- HS đọc
tác phẩm

- HS xem
phim
trong
vòng 5
phút và
trả lời
câu hỏi

- Giải
thích
nhan đề

<i><b>3. Đoạn trích</b></i>

- Xuất xứ: thuộc nửa sau hồi 28, trước
đó ba anh em Lưu- Quan- Trương náu
mình dưới tướng Tào.

Đoạn trích thực chất mang tiêu đề: “
Chém Sài Dương anh em hoà giải.
Hồi tróng Cổ Thành tơi chúa đồn
viên”

<i>- Nội dung:</i>

Sau khi ba anh em thất tán ở Từ Châu
mỗi người mỗi ngả, Trương Phi chạy
về núi Mang Đăng, tập hợp quân sĩ và
qua huyện Tể Thánh vay lương thực,
quan huyện không cho vay, Trương
Phi cướp ấn tín, đuổi quan huyện đi.
Thời gian này Quan Vũ cùng hai chị
dâu nương nhờ đất Tào. Nghe tin Lưu
Bị đang ở Hà Bắc, Quan Vũ bỏ Tào
Tháo đưa hai chị dâu qua 5 ải chém 6
tướng Tào ngăn trở, về tới Cổ Thành
gặp Trương Phi. Đoạn trích này bắt
đầu từ đó.

c. Nhan đề :

- Gợi khơng khí chiến trận: Mâu thuẫn
giữa Quan Cơng- Trương Phi và mâu
thuẫn giữa Quan Công- Sái Dương.

- Hồi trống còn là điều kiện phán xét
lòng trung thành hay phản bội của
Quan Công, phải chém được đầu Sái
Dương, tướng giỏi của Tào Tháo. Hồi
trống Cổ Thành khác trống trận thơng
thường, nó là biểu tượng của lòng
trung nghĩa, thẳng thắn, mạnh mẽ và
lòng dũng cảm phi

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>+ Định hướng Đọc- hiểu:</b>
-Thao tác 6:

+ GV: Để đọc-hiểu, theo các em
đoạn trích này chúng ta nên bổ
ngang (chia đoạn) hay bổ dọc?
+ GV Nhận xét và định hướng:
+ GV: Nếu bổ dọc, chúng ta theo
dõi sự phát triển tính cách nhân
vật Trương Phi trong quan hệ đối
sánh với Quan Công, kết hợp
bình giảng các chi tiết nghệ thuật
rồi tổng kết.

- Nếu bổ ngang, ta thấy kịch tính
đoạn trích cao trào khi “Trương
Phi trỏ tay đằng xa…” ta cũng
chọn các chi tiết nghệ thuật để
bình giảng, rồi tổng kết.

=>Ta nên bổ dọc để hiểu được ý

nghĩa của hồi trống: Ca ngợi tình
nghĩa vườn đào của ba anh em, ca
ngợi cuộc đoàn tụ giữa các anh
hùng và theo dõi tính cách nhân
vật Trương Phi, Quan Cơng,...

<b>II. Đọc hiểu văn bản</b>
<i><b>1. Đọc và tìm bố cục</b></i>

Có thể chia 2 đoạn: theo bố cục hoặc
theo các giai đoạn phát triển của kịch
tính.

Có thể chia thành hai đoạn:

- Đ1: từ đầu đến “quân mã chứ”:
Thuật lại việc Quan Công gặp lại
Trương Phi và việc trương Phi nghi
ngờ Quan Công đến giết mình.

- Đ2: cịn lại : Quan Cơng chém
tướng Tào, giải mối hiềm nghi, anh
em đồn tụ.

<i><b>Hoạt động 2: Đọc- hiểu:</b></i>

Gv: Tình huống trong truyện có
gì độc đáo?

Gv: Ngay từ đầu tác phẩm,

- Hs trả
lời

HS lắng

<b>2. Tình huống truyện : căng thẳng,</b>
khác thường ( bình thường anh em kết
nghĩa gặp nhau thì phải vui mừng
khơn xiết, tay bắt mặt mừng nhưng ở
đây Trương Phi lại địi giết anh kết
nghĩa của mình) -> Tạo sự hấp dẫn:
cuộc gặp gỡ diễn ra như một màn kịch
đầy kịch tính

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Trương Phi được tác giả miêu tả,
hiện lên với những nét tính cách
gì?

Hành động chỉ mặt đọc tên Quan
Công là “thằng bội nghĩa” gợi
cho em suy nghĩ gi?

<i><b>GV: Hành động thách đấu Quan</b></i>
Cơng có dụng ý gì?

Qua đoạn trích, em có nhận xét gì
về nhân vật này? Đây là kiểu
nhân vật chính diện hay phản
diện?

<i><b>GV: Ngay từ đầu Quan Công đã</b></i>
hiện lên là một con người như thế
nào?

Thái độ khi gặp anh là gì?

nghe và
trả lời
câu hỏi
HS trả
lời

HS trả
lời

HS khái
quát
những
nét tính
cách của
nhân vật

- Hs suy
nghĩ và
trả lời

<i>a. Nhân vật trương Phi</i>

- Giới thiệu : Là người có tính cách

nóng nảy, đã từng làm nhiều việc thể
hiện lịng trung nghĩa nhưng cũng vơ
cùng nóng nảy như: giết Đổng Trác
kiêu ngạo dám coi khinh anh em Lưu
Huyền Đức…

- Trong cuôc gặp mặt với Quan Công:
+ Hành động: nhanh nhẹn, khác
thường “mặc áo giáp, tay cầm mác
xông lên”

+ Thái độ, lời nói: thơ bạo, tức giận,
chỉ mặt đọc tên “Mày là thằng bội
nghĩa”

-> Những hành động của Trương Phi
thể hiện sự nóng nảy đã thể hiện rõ
động cơ trong hành động là ln phải
có sự phân minh, kiên quyết đấu tranh
chống lại kẻ bội nghĩa dù đó có là anh
em kết nghĩa.

- Trước lời thanh minh của các nhân
vật khác:

+ Với Quan công: Không tin

+ Với hai chị dâu: tin hơn nhưng vẫn
nghĩ rằng hai chị bị lừa

+ Với Tơn Càn: Khơng tin “mày nói
láo”

-> Trương Phi phủ nhận tất cả, cương
quyết một lòng chỉ tin vào những điều
mắt thấy tai nghe-> Nhìn sự việc
phiến diện, khơng bao qt hết được
các tình huống sẽ xảy ra (nhược
điểm).

- Thách đấu quan Công:

+ Thách đấu: trong ba hồi trống phải
chém giết tướng Tào.

+ Hành động: Thẳng tay đánh trống->
Gợi sự nơn nóng muốn tìm ra ngay sự
thật

+ Suy nghĩ: rất tinh tế và cẩn thận,
chưa tin ngay mà sau khi bắt được tên
lính kể lại thì mới tin.

- Sự thật dược sáng tỏ: phục thiện,
nhận ra sai lầm, khóc lóc -> Giọt nước
mắt ân hận và cảm dộng của người
anh hùng tuyệt chí.

* Tiểu kết:

-Tính cách hai mặt:

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Tại sao chỉ trong một hồi trống
mà Quan Công đã chém được đầu
tên tướng giặc?

Qua những hành động của Quan
Cơng, em có nhận xét gì về nhân
vật này?

+ GV: Sống phải có thiện đức,
nghĩa khí, nhất lại là những anh
hùng hào kiệt muốn làm việc lớn.
Em hãy cho biết vì lý do gì mà họ
kết nghĩa làm anh em?

+ GV: Lý tưởng, trách nhiệm
chung đó, cụ thể là gì?

Gv hỏi: Ngồi việc ca ngợi tình
nghĩa vườn đào , hồi trống cịn có
ý nghĩa gì nổi bật nữa?

- Gv nhận xét và chốt lại vấn đề

GV: Em có nhận xét gì về tình
huống của truyện? Cách dẫn dắt
truyện có gì độc đáo?

- GV hỏi: Tác giả đã dựng lên

một màn kịch sinh động và hấp

-HS bàn
luận theo
nhóm và
trả lời

HS tổng
kết

HS suy
nghĩ về ý
nghĩa
của hồi
trống cổ
thành
Ghi ý
kiến của
GV vào
trong vở

mãng và có phần hơi đơn giản.

+ Nhưng trong suy nghĩ cũng rất tinh
tế và chín chắn.

-> Là một con người trung nghĩa
<i>b. Nhân vật Quan Công</i>

- Ngoại hình: đựơc miêu tả rất ấn

tượng thể hiện là con người trung
nghĩa

- Tài giỏi: vượt qua 5 ải khó khăn của
quân Tào, nhưng ải thứ 6 là ải khó
khăn nhất, gian truân nhất, nhưng
Quan Công cũng đã vượt qua “ải tinh
thần ấy” bằng hành động của mình.
- Thái độ:

+ Vui mừng khi gặp lại anh

+ Ngạc nhiên vì bị anh bất ngờ ra định
giết

+ Biết là mình bị oan, chấp nhận vượt
qua thử thách, chém đầu tướng giặc
để minh oan.

- Hành động:

Hết một hồi trống đã chém xong đầu
tên tướng giặc-> Tài năng phi thường
của người anh hùng.

* Quan Công chém dầu tên tướng giặc
một cách nhanh chóng là vì: nóng
lịng muốn giải oan cho mình, muốn
chứng minh lịng trung nghĩa của
mình với Trương Phi, thể hiện đwocj

tài năng xuất chúng (điều này cịn
chứng minh ở đoạn trước đó khi chém
tướng Hoa Hùng của Đổng Trác).
<b>* Tiểu kết:</b>

Quan Cơng đóng vai trò phụ cốt để
soi chiếu làm nổi bật cho Trương Phi.
Tuy vậy, bằng một vài chi tiết đã khắc
hoạ được một hình ảnh Quan Vân
Trường trung dũng, giàu khí nghĩa,
như một người thần chỉ trong nháy
mắt đã chém rơi đầu tướng Tào. Đặc
biệt là tấm lịng son sắc vì lí tưởng
của ơng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

dẫn. Em hãy chứng minh điều đó
qua các chi tiết trong đoạn trích
này?

- Gv nhận xét và chốt lại vấn đề

HS trả
lời câu
hỏi

- Tình nghĩa cao đẹp của ba anh em
Lưu Bị, Quan Công, Trương Phi, vua
tôi cũng là anh em, không phân biệt
đẳng cấp.

- Kết nghĩa vì lý tưởng, trách nhiệm
chung của đấng hào kiệt- anh hùng:
+Trên báo đáp quốc gia.

+Dưới giúp yên bá tánh.

=>Liên kết tạo sức mạnh hợp nhất,
chống giặc “Khăn vàng” tàn khốc,
khôi phục nhà Hán.

=>Liên kết tạo sức mạnh hợp nhất,
chống các lãnh chúa, quan lại thối nát,
…

<i>b. Hồi trống ca ngợi cuộc đoàn tụ</i>
<i>giữa các anh hùng:</i>

- Tác phẩm được ra đời vào vào cuộc
đấu tranh chống Mông – Nguyên khôi
phục nhà Hán. Con người và sự vật ở
đây vượt trội so với hiện thực, suy
nghĩ và hành động của ọ cũng siêu
Việt

- Cái ngờ của Trương Phi là cái ngờ
hào kiệt, cái oan của Trương Phi cũng
là cái oan đặc biệt, cách minh oan của
Quan công cũng rất anh hùng, minh
oan bằng tài nghệ khí phách. Cuộc hội
ngộ khơng có rượu, có hoa chỉ có một

hồi trống cổ thành vang lên.

<i><b>5. Màn kịch sinh động:</b></i>

<i><b>- Mâu thuẫn được dẫn dắt nhanh, phát</b></i>
triển vững chắc và giải quyết đột ngột
tạo nên sức hấp dẫn.

- Cái khéo của tác giả là dẫn dắt mâu
thuẫn đến cái khó giải quyết hầu như
bế tắc rồi đột nhiên lại loé lên con
đường giải quyết bất ngờ

- Đoạn văn giàu kịch tính, đậm đà
khơng khí chiến trận và khí phách anh
hùng

- Lối kể chuyện giản dị, khơng tơ vẽ
bình phẩm

<i><b>Hoạt động 3: Tổng kết, củng cố</b></i>
<i><b>và giao bài tập về nhà</b></i>

Gv củng cố lại kiến thức bài học

Dặn dò học sinh bài tập cần HS ghi

<b>II. Tổng kết</b>
<i>1. Nghệ thuật</i>

- Lời kể ngắn gọn, theo mạch thời
gian, giàu kịch tính và khơng khí trận
mạc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

chuẩn bị lại kiến
thức
chính
vào vở

- Ghi bài
tập cần
chuẩn bị
về nhà

<i>2. Nội dung:</i>

Đoạn trích tập trung ca ngợi những
con người trung nghĩa, dù cách biểu
hiện tấm lòng và phẩm chất khác nhau
nhưng điều được khẳng định ca ngợi.
Cùng với nghệ thuật đặc sắc, đoạn
trích góp phần tạo nên sự bất hủ cho
tác phẩm “Tam quốc diễn nghĩa”.
<i>3. Bài học nhân sinh:</i>

- Phải sống thẳng thắn, trung thực
- Sống phải có chí lớn, sống vì nghĩa
- Khơng nên nóng nảy, nhìn sự vật
bằng cách chứng kiến “tai nghe mắt
thấy” mà phải sáng suốt, nhìn sự vật ở

nhiều góc độ.

- Trong cuộc sống, tình nghĩa con
người, anh em, bạn bè bao giờ cũng là
những giá trị cao đẹp nhất nên phải
biết trân trọng và giữ gìn.

<b>4. Củng cố</b>
<b>5. Dặn dị </b>

</div>

<!--links-->