Yếu tố phụ trong bố cục
Phần trên tôi đã có nói qua về quan điểm bố trí chủ đề hay yếu tố chính của bố
cục theo tỷ lệ vàng (dùng hay không dùng, áp dụng, vận dụng được hay không là do
quan điểm của mỗi người sử dụng). Nhưng ngoài chủ thể ra các chủ đề phụ cũng
không kém phàn quan trọng, nó là yếu tố quyết định để so sánh, để hỗ trợ tôn nên vẻ
đẹp của chủ thể. Như thể hiện bông hoa thắm tươi, chúng ta thường chụp với cành, lá
hay nhưng vật trang trí kèm theo... nhưng thứ đó được coi như yếu tố phụ (thực ra để
rạch ròi nhiều nhà nhiếp ảnh còn phân chia thành hai loại: yếu tố phụ và bối cảnh).
Các yếu tố phụ này được chi làm 04 loại:
(1) Tiền cảnh
(2) Hậu cảnh
(3) Bầu trời
(4) Đường chân trời
1. Tiền cảnh:
Tiền cảnh trong bức ảnh thể hiện sự gần gủi, tính phàm tục: Một cành hoa bé
khi chụp phong cảnh, một khóm khoai trước chú vịt... Đôi khi ta phải dùng tiền cảnh
để che bớt những vật phụ khác trông không đẹp trong bức ảnh.
Kỹ tthuật để "xử lý tiền cảnh" là:
- Tiến lại gần hay chúc máy, ngửa máy để lấy nhiều hay ít tiền cảnh.
- Dùng ống kính góc rộng làm tăng tiền cảnh hay ống kính tele làm giảm tiền
cảnh.
- Dùng tiền cảnh để gióng khung hình cho ảnh. Chẳng thế mà các bạn có thể
thấy rất nhiều ảnh dùng vòm cổng, ngưỡng cửa, cửa sổ các nhánh cây.. để gióng khu
cho ảnh.
- Tạo sự tương phản giữu xa và gần thông qua đậm và nhạt, thường tiền cảnh
tối hậu cảnh sáng...
2. Hậu cảnh
Thực ra nếu đã xác định rõ chủ thể thì tất cả cái khác trong bức ảnh được gọi lại
"hậu cảnh". Phân biệt chỉ mang tính tương đối. Ví dụ nếu chụp chân dung thì người đó
là chủ đề chính, cây cối, nhà cửa ... phía sau là hậu cảnh. Điều tối kỵ theo quy tắc
truyền thống là không được phép để chúng hoà trộn lẫn nhau, dẫn đến tình trạng cái
tượng đằng sau như ngồi lên đầu người, cái cây đằng sau như mọc từ đầu người, cái
bảng hiệu quảng cáo như xắp rơi xuống đầu người...
Kỹ tthuật để "xử lý hậu cảnh" là:
Chiếu sáng là cách hữu hiệu khi chụp dàn dựng, bất cứ thứ gì nếu được chiếu
sáng đều sẽ nhạt hơn trong vùng tối. Néu không phải lợi dụng các nguồn sáng chiếu
qua khe cửa, lỗ thủng... (vì vậy càm la bàn để biết hướng ánh sáng sẽ chẳng bao giừo
thừa cả). Chụp phong cảnh nhiều khi phải đợi mây làm xậm hậu cảnh để làm nổi bật
chủ đề chính...
Canh nét cạn cũng rát phổ biến để "cắt đuôi" hậu cảnh ra khỏi chủ thể, đây
chính là cách sử dụng sự tương phản giữu mờ và tỏ. Canh nét cạn bằng cách:
- Tiến gân chủ đề
- Để khẩu độ nhỏ (1; 1.4; 2; 2.8...)
- Dùng ống tele...
(Cái này tôi đã trình bày trong DOF và sẽ nói lại trong mục "Nhìn theo con mắt
của máy ảnh"
Lia máy (panning) cũng là cách tạo tương phản giữa tỏ và mờ. Lia máy là cách
chụp các chủ đề đang chuyển động với vận tốc tương đối ổn định. Người càm máy di
chuyển máy theo sự di chuyển của chủ đề và bấm chụp. Lúc đó, chủ đề sẽ rõ nét trên
một hậu cảnh mờ nhoè nhằm tạo ấn tượng di chuyển của chủ đề (cái này tôi cũng được
xin phép trình bày trong mục Làm chủ tốc độ trong "Nhìn theo con mắt của máy ảnh")