Tài liệu Chấn thương sọ não (Phần 1) docx

Chấn thương sọ não
(Phần 1)

Chấn thương sọ não là gì ?
Sọ não là một hộp xương được cấu tạo từ nhiều xương, bên trong có chứa chất
não(chất não bao gồm mô não, mạch máu, dịch não tuỷ ). Ngay dưới lớp xương sọ là
màng cứng, một lớp mỏng sát bề mặt não là màng mềm.
Giữa màng nhện và màng mềm tạo nên khoang dưới nhện, khoang này có chứa
dịch não tuỷ. Chức năng của dịch não tuỷ là bảo vệ não, có vai trò như dịch đệm và
dinh dưỡng cho não. Kích thước hộp sọ khác nhau ở trẻ em và người lớn.
Ở trẻ nhủ nhi các khớp hàn sọ chưa đóng kín tạo nên những thóp ở phía trước
(dân gian gọi là mỏ ác ) rất mềm, sờ tay cảm giác mạch máu đập bên dưới. Phía sau là
thóp sau. Thóp trước đóng chậm hơn thóp sau. Thóp trước thường đóng kín lại sau 12-
18 tháng, còn thóp sau đóng sớm hơn, vào khoảng tháng thứ 3 sau sinh.
Bất cứ lực tác động trực tiếp hay gián tiếp nào làm tổn thương xương sọ
và/hoặc mô não bên trong đều được xem là chấn thương sọ não.
Chấn thương đầu là gì ?
Chấn thương đầu cũng là cách nói khác của chấn thương sọ não, nhưng hàm ý
mức độ chấn thương nhẹ hơn, thường không có tổn thương sọ và mô não bên trong mà
chỉ có bị bên ngoài da như: sưng bầm ở da đầu, rách da đầu chảy máu. Trong chấn
thương đầu thường người bệnh tỉnh táo. Tuy nhiên, trong chấn thương đầu có thể diễn
biến nặng lên, lúc này lại gọi là chấn thương sọ não
Nguyên nhân nào gây ra chấn thương sọ não ?
•
Các nguyên nhân thường gặp của chấn thương sọ não là :
•
Tai nạn giao thông: đây là nguyên nhân hàng đầu gây chết người
do chấn thương sọ não. Theo Ủy ban
•
An toàn Giao thông Quốc Gia Việt Nam, mỗi năm có khoảng
13.000 người chết vì tai nạn giao thông ( trung bình mỗi ngày có khoảng 35

người chết ), trong đó đa phần là do chấn thương sọ não. Tai nạn do xe gắn máy
gây ra chiếm đa số, kế đến là xe ô tô.
•
Do té cao: sập dàn giáo( gặp trong tai nạn lao động), té do leo cây,
nhảy hoặc té lầu.
•
Do trợt té : thường gặp khi sàn nhà trơn trượt, té ngữa đập đầu
xuống đất. Do đó, bạn cần phải lưu ý khi đi lại lúc sàn nhà còn chưa khô ! Hãy
cảnh giác !
•
Do ấu đả : đánh bằng tay ( võ sĩ quyền anh ), đánh bằng hung khí
như :búa, gậy gộc, cục đá.
•
Do vật nặng rơi trúng đầu hoặc đánh vào đầu :gặp trong trường
hợp bị trái dừa( hay bất cứ vật gì khác ) rơi trúng vào đầu, thợ đào giếng bị
thùng đất vét giếng rơi vào đầu. Hoặc ở những người công nhân làm ngoài công
trường bị máng cạp của xáng múc đánh vào đầu...
Chấn thương có chảy máu và không chảy máu thì cái nào nặng hơn ?
Ðể đánh giá độ nặng của chấn thương sọ não không thể dựa vào chảy máu
nhiều hay ít, mà tuỳ thuộc vào việc tri giác bệnh nhân có tỉnh táo và có tổn thương mô
não bên trong hay không và các chấn thương phối hợp khác( nếu có). Vì có những
trường hợp sau tai nạn, mặc dù bề ngoài chảy máu rất nhiều ở đầu nhưng chỉ bị rách da
đầu đơn thuần, thì không nguy hiểm. Ngược lại, có những trường hợp sau chấn
thương, nạn nhân không thấy có chút máu nào chảy ra ở đầu cả, bề ngoài có vẽ " sạch
sẽ" nhưng kỳ thực lại rất nặng. Biểu hiện là sau khi tai nạn người bệnh mê man, khi
chụp CT Scan Bác sĩ phát hiện có tổn thương ở hộp sọ và/ hoặc ở não .
Vì vậy, chúng ta không thể dựa vào lượng máu chảy ở đầu nhiều hay ít để đánh
giá tình trạng nặng hay nhẹ của bệnh. Ðể trả lời câu hỏi này, bác sĩ khám người bệnh
cẩn thận đánh giá tri giác, theo dõi người bệnh, chụp CT Scan mới quyết định được.
Chấn thương sọ não biểu hiện như thế nào ?

Triệu chứng của chấn thương sọ não rất thay đổi từ nhẹ đến nặng, sau tai nạn
người bệnh thường bất tỉnh và không nhớ những gì đã xảy ra trước đó. Các triệu chứng
có thể là: quên, đau đầu dữ dội, nôn ói, nói không chính xác hoặc nói những câu không
liên quan, lừ đừ, ngủ gà (tức người bệnh nhắm mắt ngủ, lay gọi thì người bệnh mở
mắt, xong lại nhắm thiếp đi), vật vã, kích động la hét .
Chấn thương sọ não có thể biểu hiện triệu chứng lập tức ngay sau tai nạn. Ngoài
triệu chứng chảy máu, sưng ở đầu, thường bất tỉnh lâu hay mau tuỳ theo mức độ tổn
thương ở não. Ðặc biệt lưu ý, sau khi chấn thương mà có chất dịch trắng trong chảy ra
ở lổ tai, mũi chứng tỏ là chấn thương sọ não làm tổn thương, thoát dịch não tuỷ ra
ngoài ( đây là một chất dịch giúp bảo vệ và nuôi dưỡng mô não ). Triệu chứng nặng
khác của chấn thương sọ não là : người bệnh hôn mê, chảy máu mũi, miệng, máu lổ
tai, sưng bầm hai hốc mắt ( giống như đeo kính râm).
Ngoài ra, chấn thương sọ não cũng có thể không biểu hiện triệu chứng ngay lập
tức mà phải mất hàng tháng sau tai nạn mới biểu hiện. Ðó gọi các triệu chứng chấn
thương sọ não muộn. Thường sau khi chấn thương người bệnh không có triệu chứng gì
cả, thậm chí triệu chứng rất nhẹ và không đáng kể, người bệnh không quan tâm, bỏ
qua không đi khám bệnh. Trong trường hợp này nếu đi khám bác sĩ cũng không thấy
bất thường gì ( kể cả chụp CT Scan cũng không thấy tổn thương). Sau tai nạn vài tuần
cho đến hàng tháng người bệnh bắt đầu xuất hiện triệu chứng đau đầu ngày càng tăng,
uống thuốc giảm đau cũng không đỡ. Có người than yếu, đi lại không vững, nhìn mờ,
tê nữa người, hay quên, nói ngọng hoặc lên cơn co giật. Ðó là những lý do khiến người
bệnh đến bệnh viện. Lúc này bác sĩ khám bệnh và cho chụp CTScan não phát hiện ra
trong não người bệnh có tụ máu.( gọi là máu tụ mãn tính hoặc bán cấp tuỳ theo thời
điểm xuất hiện) . Trong trường hợp đó, bác sĩ sẽ bàn bạc với người bệnh ( hoặc thân
nhân người bệnh ) và giải thích với họ cách giải quyết vấn đề là mỗ để lấy khối máu tụ
trong não. Sau khi mỗ vài ngày, người bệnh sẽ cảm thấy khoẻ hơn.
Triệu chứng của chấn thương sọ não
Chấn thương sọ não có thể gây ra bất kỳ rối loạn chức năng nào của não như:
ngủ gà, mất tập trung, thờ ơ, suy giảm trí nhớ, trầm cảm, kích động, mất sáng suốt, đa
cảm, rối loạn giấc ngủ, giảm khoái cảm (tình dục), vụng về và chậm hiểu. Việc phân

loại tổn thương não thật sự với những tác động của đau đầu migraine, đau nhức mình
mẩy, thuốc, trầm cảm, nỗi ám ảnh kinh doanh thua lỗ, tình trạng công việc, mất địa vị
trong xã hội, trong gia đình và những tranh chấp luật pháp đều rất khó khăn.
Có thể đo lường được mức độ của mất chức năng thần kinh thông qua kiểm tra
về thần kinh-tâm thần. Các nhà chuyên khoa về thần kinh-tâm thần học dùng phương
pháp trên để khu trú sự mất chức năng về một vùng chuyên biệt của não. Một ví dụ là
thuỳ trán đóng vai trò thiết yếu trong các vấn đề về nhu cầu, tình cảm, tính cách, khả
năng nhận thức, các hành vi giao tiếp, khả năng chú ý, lo xa và ức chế các hành vi
không phù hợp. Khả năng lập kế hoạch cũng như thực hiện các kế hoạch đó được gọi
là chức năng hoạch định. Tổn thương thuỳ trán thường đi kèm với tổn thương hành
khứu nằm dưới nó. Bệnh nhân có thể có biểu hiện giảm hoặc thay đổi khả năng khứu