Tài liệu “Se duyên” với quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân doc

“Se duyên” với quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân
Có rất nhiều khái niệm về đầu tư doanh nghiệp tư nhân, nhưng có lẽ đơn giản và
dễ hiểu nhất thì đầu tư doanh nghiệp tư nhân là việc đầu tư vốn vào các doanh
nghiệp tư nhân chưa niêm yết và có tính thanh khoản thấp.
Lựa chọn nguồn vốn đầu tư cho dự án
Khi có kế hoạch mở rộng năng lực sản xuất để đáp ứng nhu cầu khách hàng,
doanh nghiệp có nhiều lựa chọn nguồn vốn đầu tư cho dự án. Dễ nhất là sử dụng
nguồn vốn từ lợi nhuận để lại. Qua vài năm kinh doanh có lãi, doanh nghiệp tích
lũy được một khoản vốn để tái đầu tư trong tương lai. Đặc điểm của nguồn vốn
này là sẵn có, không phải kêu gọi đầu tư thêm từ bên ngoài, nhưng đây là nguồn
vốn có giới hạn và việc sử dụng chúng để tái đầu tư có thể ảnh hưởng đến khả
năng trả cổ tức trong tương lai.
Nguồn vốn thứ hai doanh nghiệp có thể tiếp cận là ngân hàng và các tổ chức tín
dụng. Tuy nhiên vào thời điểm này, với chính sách thắt chặt tăng trưởng tín dụng
dưới 30% và lãi suất cho vay trung và dài hạn từ các ngân hàng thương mại cổ
phần ngoài quốc doanh lên đến 19%/năm, thậm chí là 21%/năm đã tạo không ít
khó khăn cho khối doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nỗ lực tìm kiếm nguồn vốn đầu
tư. Song song đó là việc các ngân hàng đã thận trọng hơn trong việc thẩm định
tính khả thi của dự án cho vay vì nguy sơ suy thoái kinh tế của Mỹ dẫn đến nguy
cơ suy thoái kinh tế toàn cầu là khá cao.
Trong bối cảnh hiện nay, một nguồn vốn khác mà doanh nghiệp có thể tìm đến là
các quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân (Private Equity Fund).
Để tiếp cận thành công nguồn vốn này, các doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị chu
đáo với một tinh thần làm việc nghiêm túc. Ta có thể ví von sự hợp tác giữa doanh
nghiệp và quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân như một cuộc hôn nhân và hai bên cần
tìm hiểu kỹ về nhau trước khi quyết định “se duyên”. Thời gian tìm hiểu kéo dài từ
4-6 tháng.
Quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân
Quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân mới xuất hiện ở thị trường Việt Nam vài năm
gần đây, đặc biệt là sau khi Luật Doanh nghiệp ra đời năm 2005. Có rất nhiều khái
niệm về đầu tư doanh nghiệp tư nhân, nhưng có lẽ đơn giản và dễ hiểu nhất thì đầu

tư doanh nghiệp tư nhân là việc đầu tư vốn vào các doanh nghiệp tư nhân chưa
niêm yết và có tính thanh khoản thấp.
Các quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân ở thị trường Việt Nam có thể kể đến là
Aureos Capital, Mekong Capital, BankInvest hay Indochina Capital. Chiến lược
đầu tư của họ tương đối giống nhau: đầu tư vốn cổ phần để trở thành cổ đông
chiến lược, thời gian đầu tư tối đa 5-7 năm và khoản đầu tư cho một doanh nghiệp
từ 2-7 triệu đô la Mỹ.
Ngoài việc cung cấp vốn cổ phần, quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân còn cam kết
hỗ trợ doanh nghiệp hoạch định chiến lược kinh doanh, mở rộng thị trường xuất
khẩu (đối với quỹ toàn cầu - global fund), cải thiện hệ thống kế toán tài chính…
Đây là những điểm khác biệt chính giữa quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân với các
quỹ đầu tư khác.
Làm việc với quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân
Các quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân thường bắt đầu quy trình đầu tư của mình
bằng cách thẩm định sơ bộ xem doanh nghiệp đó có tiềm năng tăng trưởng hay
không, có phù hợp với tiêu chí và danh mục đầu tư của họ hay không. Vì quỹ đầu
tư doanh nghiệp tư nhân không phải là quỹ đầu tư mạo hiểm (venture capital fund)
nên họ chỉ mong muốn đầu tư vào doanh nghiệp đã được thành lập và hoạt động
được ít nhất khoảng bốn năm, có một lượng khách hàng nhất định và có kết quả
kinh doanh khả quan trong vài năm gần đây.
Họ ít khi đầu tư vào doanh nghiệp mới thành lập, trong giai đoạn đầu hoạt động
hoặc đang có nguy cơ phá sản vì như thế sẽ gặp rủi ro khá cao. Vì vậy, nếu doanh
nghiệp bạn nằm trong ba nhóm vừa nêu, khả năng tiếp cận các quỹ đầu tư doanh
nghiệp tư nhân sẽ rất thấp.
Trong trường hợp doanh nghiệp bạn được quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân để mắt
tới, bạn cũng đừng nên vội mừng vì con đường trước mắt nhiều chông gai, thử
thách và rất cần sự kiên nhẫn của cả hai bên.
Buổi gặp mặt đầu tiên giữa doanh nghiệp và quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân luôn
rất quan trọng, giống như lần đầu tiên hai bên “ra mắt” nhau. Để tạo được ấn
tượng, doanh nghiệp cần chuẩn bị các báo cáo tài chính (được kiểm toán càng tốt)

hoặc báo cáo tài chính nội bộ của hai năm gần nhất, bản kế hoạch kinh doanh của
năm hiện tại và kế hoạch kinh doanh của năm năm sau đó, mô hình công ty, sơ đồ
tổ chức kèm với bản tóm tắt trình độ chuyên môn và kinh nghiệm làm việc của
ban quản lý…
Trong suốt cuộc gặp này, có thể bạn được yêu cầu trả lời những câu hỏi như cần
thêm vốn đầu tư để làm gì, những lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp/sản phẩm
của bạn là gì, mức tăng trưởng bình quân trong ngành là bao nhiêu và các yếu tố
để tạo nên mức tăng trưởng này, bạn đang gặp phải những mối đe dọa nào từ sản
phẩm thay thế hoặc từ đối thủ cạnh tranh hay các rào cản để gia nhập thị trường là
gì?… Những câu hỏi như vậy sẽ giúp quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân đánh giá
sự hiểu biết và kinh nghiệm của bạn về ngành và lĩnh vực mà bạn đang kinh
doanh.
Nếu có thể, tất cả mối quan tâm của quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân nên được
viết ra trong bản chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Không phải doanh
nghiệp Việt Nam nào cũng có thể chuẩn bị tốt công việc này, do đó việc sử dụng
dịch vụ tư vấn bên ngoài vào lúc này là rất cần thiết.
Sau lần gặp đầu tiên ấy, quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân sẽ thu thập thêm thông
tin từ phía doanh nghiệp và từ những nguồn khác nhau để phục vụ cho việc định
giá doanh nghiệp. Vì vậy, chất lượng thông tin mà doanh nghiệp đã cung cấp sẵn
cho quỹ phần nào quyết định thời gian định giá doanh nghiệp.
Có đề nghị cho rằng doanh nghiệp cũng nên tiến hành định giá doanh nghiệp mình
theo giá thị trường (market capitalization) lúc định giá là bao nhiêu để có cơ sở khi
đàm phán về giá với quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân. Nếu không có kinh nghiệm
làm việc này, doanh nghiệp có thể nhờ chuyên viên phân tích đầu tư độc lập hoặc
một tổ chức định giá chuyên nghiệp giúp đỡ.
Sau khi hai bên đã thỏa thuận xong giá cả và những điều khoản chính liệt kê trong
bản điều khoản đầu tư (term sheet), phía quỹ đầu tư sẽ tiến hành thẩm định toàn
diện doanh nghiệp trước khi quyết định đầu tư. Thẩm định toàn diện doanh nghiệp
thể hiện ở những khía cạnh về pháp lý, thương mại và kế toán-tài chính.
Lúc này, doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ về việc thành lập doanh nghiệp,

về góp vốn và cơ cấu sở hữu, các hợp đồng thương mại chính, các hợp đồng vay
lớn, báo cáo tài chính phục vụ cho kiểm toán… Thời gian để thực hiện thẩm định
toàn diện doanh nghiệp thường kéo dài 1-2 tháng. Doanh nghiệp nên cùng với quỹ
chọn các công ty cung cấp dịch vụ này. Doanh nghiệp cũng nên thỏa thuận trước
với quỹ đầu tư về việc ai sẽ chịu chi phí cho các dịch vụ này, kể cả trong trường
hợp vì một lý do nào đó hai bên không đến được với nhau.
Thỏa thuận ký kết hợp đồng đầu tư là bước cuối cùng để hai bên chính thức “se
duyên”. Đây là giai đoạn tốn thời gian nhiều nhất để thương thảo tất cả các điều
khoản chi tiết của hợp đồng đầu tư. Doanh nghiệp cần phải đọc thật kỹ và đảm bảo
mình hiểu hết các điều khoản trước khi đặt bút ký. Doanh ngiệp có thể yêu cầu
quỹ đầu tư giải thích cặn kẽ nội dung của từng điều khoản. Nếu vẫn không đủ tự
tin để làm việc này, doanh nghiệp nên nhờ luật sư tham vấn.
Quá trình từ khi gặp mặt lần đầu đến khi ký kết hợp đồng đầu tư chính thức là sự
nỗ lực và công sức của cả một tập thể. Các doanh nghiệp cũng cần lưu ý rằng một
khi quỹ đầu tư doanh nghiệp tư nhân quyết định đầu tư, điều đó có nghĩa rằng
khoản đầu tư này không đơn thuần là đầu tư vào doanh nghiệp mà còn là đầu tư
vào ông chủ và đội ngũ quản lý.
Chính vì vậy, khi làm việc với quỹ đầu tư, ông chủ và đội ngũ quản lý doanh
nghiệp cần chứng tỏ sự tin tưởng vào tương lai của công ty, sự hiểu biết, năng lực
và kinh nghiệm chuyên môn của mình. Lời khuyên cuối cùng dành cho doanh
nghiệp là phải biết kiên nhẫn một khi quyết định chọn quỹ đầu tư doanh nghiệp tư
nhân làm đối tác chiến lược nhằm nâng cao hình ảnh, uy tín và giá trị doanh
nghiệp.