Tài liệu Thuật nói chuyện hằng ngày phần 22 pdf

Thuật Nói Chuyện Hằng Ngày Hoàng Xuân Việt
Phần 022
Đừng Hấp Tấp
Lại một thứ người gây ác cảm trong câu chuyện nữa:
Người hấp tấp. Thiệt ra tật hấp tấp tự nó không làm kẻ khác
oán ghét bao nhiêu, vì phần đông, người ta ít trầm tĩnh, và
chúng ta có thể vừa mang tật hấp tấp vừa nói chuyện duyên
dáng. Chúng tôi có một giáo sư, tánh tình vụt chạc, nhưng
được học sinh mến như cha mẹ, vì ông nói chuyện đắc nhân
tâm. Song trường hợp của giáo sư là họa hiếm. Thông thường,
tật hấp tấp làm cho người ta phán đoán sai lầm, nói không cẩn
thận, cử tri bất nhã, giọng nói không êm tai. Bạn thuật cho
người hấp tấp nghe một chuyện gì đó. Đến lúc có liên quan
đến họ, nếu cần đính chính hay thêm ý kiến, họ cướp lời bạn
ngay, và họ không cho bạn nói hết ý.
Họ cắt nghĩa, phân tách, đính chính, phê bình...làm bạn
"cụt hứng". Ai đó thưa méc với họ một sai lầm của kẻ dưới
quyền. Họ nóng đầu lên, chụp lời kẻ ấy và kịch liệt phản đối
kẻ nói. Họ không cần nghe hết lời đâm thọc. Họ không cần
nghĩ coi kẻ dưới nói đúng sai, không cần biết người đòn xóc
có ác tâm không không cần thời gian để kiểm tra hư thực. Họ
kết luận người đó là đồ hư đốn, đồ ngụy loạn phải trừng phạt,
khai trừ.
Có nhiều trường hợp, người bàn chuyện với họ trình bày ý
kiến của mình không gọn, hay khó hiểu, họ không chịu khó
hỏi lại cho kỹ, không cố gắng tìm coi người ta muốn nói gì, họ
phán đoán liền. Nghe ít câu, họ tiếp lời để trả lời tiếp. Có khi
buồn cười, là họ trả lời một chút, rồi không rõ ý kẻ nghe, nên
phải hỏi thêm, rồi giựt lời thuyết tiếp. Trong khi bàn chuyện,
họ cảm thấy người ta có vẻ đổi giọng, gương mặt buồn cau có
sao đó, có khi hoàn toàn vô ý thức và không ác tâm, họ tưởng

mình bị phản đối, nên gây với người ta. Nghe một lời chỉ trích
vu vơ, họ cho là ai cũng ác ý với mình, nên oán ghét và tìm
phương thế trả đũa.
Người hấp tấp, chẳng những có cái hại, là phán đoán sai
lầm, mà còn ăn nói bất cẩn nữa. Họ không kỹ lưỡng lựa lý lẽ,
không chọn lời thanh nhã tinh xác để phô diễn tâm tưởng của
mình. Vừa nghe điều chướng tai, họ nói càn ra bất cứ ý tưởng
nào xảy đến trong đầu họ. Họ dùng tiếng nói vụng về, có khi
thô lỗ để biểu lộ sự hằn học của mình.
Trong khi ăn nói như vậy, họ hay có những cử chỉ kì dị
như trợn mắt, nghinh mặt, hất cằm rùn vai...
Họ gieo ở đầu óc kẻ nghe cảm tưởng gì? Bạn am hiểu.
Người nghe, dù dễ tánh cũng cảm thấy họ, sao xốp quá, trống
trải quá, nông cạn quá, không có chút gì thận trọng.
Trong một Phần của quyển này, chúng tôi bàn cùng bạn
riêng về thái độ trầm tĩnh của mình. Tuy công việc có tính chất
tiêu cực, nhưng vẫn giúp bạn gây uy tín. Phải chịu rằng, tự
nhiên ai cũng có tính nóng ít nhiều. Song chuyện đâu còn có
đó. Lôi cái tôi của mình ra, bắt người ta nghe là phạm một
trọng tội đối với thuật nói chuyện. Hằn học tấn công người ta,
hay đã kích kẻ vắng mặt, lại phạm trọng tội nữa. Nói, là để cố
ý cho người ta nghe, người ta phục lí. Họ đang nói bị chận lại
thì dễ gì họ chú tâm nghe ta. Ta dùng ác tâm đập người ta.
Vậy ai kính trọng điều ta trình bày?
Cái hay nhất là để cho người ta nói cho thỏa mãn, rồi nếu
cần, ta trả lời, nếu không thì bạn bỏ qua. Trước khi trả lời: cần
suy nghĩ chu đáo, lựa lí có năng lực chinh phục, chọn lời thanh
nhã, cương quyết mà đường mật, điệu bộ ôn hòa, tỏ ra mình là
kẻ tự chủ điềm đạm. Riêng những điều kẻ khác thuật lại, bạn
hãy nghe bằng lổ tai của Socrate. Họ đâm thọc lỗi lầm của ai,

bạn hãy hỏi đầy đủ, để bạn biết thâm ý của họ hư thực thế nào.
Coi chừng những kẻ thù vặt, những đứa tiểu tâm, những tên
nịnh hót muốn lập công, tìm ân huệ, và những kẻ đòn xóc vì
nhẹ dạ. Thứ người liều mạng ấy, trong nhà chùa, tu viện cũng
có, đừng tin họ mà "mất linh hồn". Chúng tôi biết, có nhiều
người có tài đức thực sự, vì bị hiểu lầm và cuối cùng bị bạc đãi
chỉ vì lũ người rắn hổ ấy.
Còn thái độ của bạn đối với người hấp tấp? Định luật vàng
của phép xử thế, là đừng thô bỉ với ai, kể cả những người đáng
thương hại nhất. Bạn đừng làm họ mất mặt bằng cách nói ngay
rằng, họ nóng tính hay giận bậy, thiếu khôn ngoan. Nói thẳng
là một đức tính. Song để dùng trong trường hợp khác, chớ
đừng áp dụng với người hấp tấp. Có thể họ to tiếng tấn công
bạn. Họ nói như sóng cồn à? Mặc kệ họ. Bạn cứ nghe. Khi họ
nói đã rồi, bạn hãy nói rõ điều bạn muốn nói. Và trầm tĩnh
cũng họ, tìm cách giải quyết. Thái độ khoan dung và hòa hoãn
của bạn, chúng tôi tin chắc, sẽ làm đẹp lòng người hấp tấp.
Thế là bạn có thêm một người bạn nữa.
[ Phần Trước ] [ Phần Kế ]