Tài liệu Dây quấn máy điện xoay chiều pdf

1
Âải Hc  Nàơng - Trỉåìng Âải hc Bạch Khoa
Khoa Âiãûn - Nhọm Chun män Âiãûn Cäng Nghiãûp
Giạo trçnh MẠY ÂIÃÛN 1
Biãn soản: Bi Táún Låüi




Chỉång 9
DÁY QÚN MẠY ÂIÃÛN XOAY CHIÃƯU


9.1. KHẠI NIÃÛM CHUNG
Dáy qún ca mạy âiãûn quay âỉåüc bäú trê åí hai bãn khe håí trãn li thẹp ca
pháưn ténh hồûc ca pháưn quay. Nọ l bäü pháûn chênh âãø thỉûc hiãûn sỉû biãún âäøi nàng
lỉåüng cå âiãûn trong mạy. Mäüt cạch täøng quạt cọ thãø chia dáy qún mạy âiãûn quay
ra lm hai loải : dáy qún pháưn cm (dáy qún kêch tỉì ); dáy qún pháưn ỉïng.
Dáy qún pháưn cm cọ nhiãûm vủ sinh ra tỉì trỉåìng åí khe håí lục khäng ti. Tỉì
trỉåìng ny trong cạc mạy âiãûn quay thỉåìng cọ cỉûc tênh thay âäøi (hinh 9.1 v 9.2),
nghéa l bäú trê cỉûc N v S xen k nhau.

Dáy qún pháưn ỉïng cọ nhiãûm vủ cm ỉïng âỉåüc mäüt sââ nháút âënh khi cọ

chuøn âäüng tỉång âäúi trong tỉì trỉåìng khe håí v tảo ra stâ cáưn thiãút cho sỉû biãún
âäøi nàng lỉåüng cå âiãûn. R rng ràòng nãúu tỉì trỉåìng khe håí cọ cỉûc tênh thay âäøi thç
sââ cm ỉïng l sââ xoay chiãưu.
N
N
S
S
Stato
r
Rotor
S N SN
Hçnh 9.1
Dáy qún kêch tỉì qún táûp trung ca mạy âiãûn âäưng bäü

2

Nãúu cạc cỉûc tỉì N v S xen k nhau quanh khe håí, dáy qún pháưn ỉïng âỉåüc
hçnh thnh tỉì täø håüp cạc
bäúi dáy (pháưn tỉí) våïi
nhau. Mäùi bäúi dáy ca
dáy qún xãúp (hçnh
9.3a) hồûc dáy qún
sọng (hçnh 9.3b) gäưm
cọ N vng dáy. Cạc
pháưn ab, cd âỉåüc âàût
trong rnh ca li thẹp
gi l cạc cảnh tạc
dủng, cn ad, bc nàòm
ngoi rnh gi l pháưn
âáưu näúi.

u cáưu ca dáy qún:
N S
Hçnh 9.2
Dáy qún kêch tỉì qún ri ca mạy âiãûn âäưng bäü
N
S
Stator
Rotor
y
b
a
c
d

(a)
y
b
a
c
d
(b)
Hçnh 9.3
. Bäúi dáy. a) Dáy qún xãúp; b) Dáy qún sọng
• Âäúi våïi dáy kêch tỉì thç tảo ra tỉì trỉåìng hçnh sin åí khe håí, cn dáy qún
pháưn ỉïng âm bo cọ sââ v dng âiãûn tỉång ỉïng våïi cäng sút âiãûn tỉì
ca mạy.
• Kãút cáúu dáy qún phi âån gin.
• Êt täún ngun váût liãûu.
• Bãư vãư cå, âiãûn, nhiãût, họa.
• Làõp rạp v sỉía chỉỵa dãù dng.

3
9.1.1. Caùc õaỷi lổồỹng dỷc trổng cuớa dỏy quỏỳn maùy õióỷn xoay chióửu
1. Bổồùc cổỷc:
Bổồùc cổỷc laỡ khoaớng caùch giổợa hai cổỷc tổỡ lión tióỳt nhau.

p2
Z
=
/sọỳ raợnh/.
Trong õoù, Z laỡ sọỳ raợnh, 2p sọỳ cổỷc tổỡ.
2. Bổồùc dỏy quỏỳn y :
Bổồùc dỏy quỏỳn y
1

laỡ khoaớng caùch giổợa hai caỷnh taùc duỷng cuớa mọỹt phỏửn tổớ.

=
p2
Z
y
/sọỳ raợnh/.
Vỏỷy y
1
phaới laỡ sọỳ nguyón. Coù caùc trổồỡng hồỹp:

== y0
dỏy quỏỳn bổồùc õuớ.

>> y0
dỏy quỏỳn bổồùc daỡi.

<< y0
dỏy quỏỳn bổồùc ngừn.
Muọỳn coù sõõ caớm ổùng trong phỏửn tổớ dỏy quỏỳn lồùn nhỏỳt e
pt.max
thỗ y =
3. Bổồùc tổồng õọỳi

:
Bổồùc tổồng õọỳi laỡ tố sọỳ giổợa y vaỡ .


=
y

Trong õoù, = 1 dỏy quỏỳn bổồùc õuớ.
> 1 dỏy quỏỳn bổồùc daỡi.
< 1 dỏy quỏỳn bổồùc ngừn.
4. Sọỳ raợnh cuớa mọỹt pha dổồùi mọỹt cổỷc tổỡ :

pm
Z
q
2
=
/sọỳ raợnh/.
Trong õoù, m laỡ sọỳ pha; coỡn q coù thóứ laỡ sọỳ nguyón, cuợng coù thóứ laỡ phỏn sọỳ.
5. Goùc õọỹ õióỷn giổợa hai raợnh caỷnh nhau :

Z
.
p
p/Z
360360
==
/õọỹ õióỷn/
6. Vuỡng pha cuớa dỏy quỏỳn:
/õọỹ õióỷn/.
= q

4
9.1.2. Phỏn loaỷi dỏy quỏỳn maùy õióỷn xoay chióửu:
1. Phỏn theo sọỳ lồùp trong raợnh:
+ Dỏy quỏỳn mọỹt

lồùp : Hỗnh 9.4 laỡ dỏy quỏỳn
mọỹt lồùp, trong mọỹt raợnh chố
õỷt mọỹt caỷnh taùc duỷng. Nhổ
vỏy sọỳ phỏửn tổớ cuớa dỏy
quỏỳn :
Hỗnh 9.4
Dỏy quỏỳn mọỹt lồùp

2
Z
S =

trong õoù S laỡ sọỳ phỏửn tổớ; Z
laỡ sọỳ raợnh.

+ Dỏy quỏỳn hai
lồùp: Hỗnh 9.5 laỡ dỏy quỏỳn
hai lồùp, mọỹt raợnh õỷt hai
caỷnh taùc duỷng cuớa hai phỏửn
tổớ khaùc nhau. Nhổ vỏy sọỳ
phỏửn tổớ :
Hỗnh 9.5
Dỏy quỏỳn hai lồùp

ZS =
2. Phỏn theo sọỳ pha.
Dỏy quỏỳn
mọỹt pha.

Dỏy quỏỳn hai pha.

Dỏy quỏỳn ba pha.

3. Phỏn theo bổồùc dỏy quỏỳn.
Dỏy quỏỳn bổồùc õuớ.

Dỏy quỏỳn bổồùc daỡi.

Dỏy quỏỳn bổồùc ngừn.

4. Phỏn theo caùch nọỳi caùc phỏửn tổớ.
Dỏy quỏỳn xóỳp.

Dỏy quỏỳn soùng.

5. Phỏn theo hỗnh daỷng phỏửn tổớ dỏy quỏỳn.
Dỏy quỏỳn õọửng khuọn.

Dỏy quỏỳn õọửng tỏm.

Dỏy quỏỳn phỏn taùn ...


5
Âãø hiãøu r cạch näúi cạc pháưn tỉí dáy qún ta dng så âäư khai triãøn. Så âäư khai
triãøn l så âäư nháûn âỉåüc bàòng cạch càõt pháưn ỉïng bàòng mäüt âỉåìng thàóng song song
våïi trủc mạy räưi tri nọ ra trãn mäüt màût phàóng.
9.2. DÁY QÚN BA PHA CỌ q L SÄÚ NGUN.
9.2.1. Dáy qún mäüt låïp:
Xẹt så âäư khai triãøn dáy qún mäüt låïp ca mạy âiãûn xoay chiãưu cọ säú liãûu sau:

Z = 24; 2p = 4; m =3.
•
V hçnh sao sââ ca cạc rnh v pháưn tỉí:
+ Tênh cạc âải lỉåüng âàûc trỉng ca dáy qún:

0
00
30
24
360.2
Z
360p
===α
(âäü âiãûn)

2
2.3.2
24
mp2
Z
q ===


6
4
24
p2
Z
===τ

6y =τ=

(âäü âiãûn)
00
602.30q. ==α=γ













(a) (b)
+ Ta tháúy:
Cảnh tạc dủng thỉï 1÷12 hçnh thnh hçnh sao sââ, cạc tia lãûch pha nhau 30
0
, åí
âäi cỉûc tỉì thỉï nháút (hçnh 9.6a).
Cảnh tạc dủng thỉï 13÷24 hçnh thnh hçnh sao sââ, åí âäi cỉûc tỉì thỉï hai, do cọ
vë trê giäúng nhau trong tỉì trỉåìng, nãn hon ton trng våïi hçnh sao ca âäi cỉûc tỉì
thỉï nháút.
Hçnh 9.6
Hçnh sao sââ rnh (a) v pháưn tỉí (b)