Kien thuc co ban mon Vat Li

<span class='text_page_counter'>(1)</span>yKiÕn thøc c¬ b¶n vËt lÝ Líp 6. Ch¬ng 1: C¬ häc - Đo độ dài: + Đơn vị đo độ dài hợp pháp của Việt Nam là mét (m). + Khi dïng thøc ®o cÇn biÕt GH§ vµ §CNN cña thíc. + TiÕn hµnh ®o theo 3 bíc:  Ước lợng độ dài cần đo  Chọn dụng cụ đo: xác định GHĐ và ĐCNN phù hợp  Đo độ dài: đo 3 lần rồi tính trung bình. + Cách đo độ dài:  Ước lợng độ dài cần đo để chọn thớc đo thích hợp  Đặt thớc và mắt nhìn đúng cách.  Đọc, ghi kết quả đo đúng quy định + Để đo những khoảng cách rất lớn trong vũ trụ ngời ta không dùng đơn vị mét hoặc kilômét, mà dùng đơn vị năm ánh sáng. 1năm ánh sáng xấp xỉ 9461 tỉ kilômét. - §o thÓ tÝch chÊt láng: + TiÕn hµnh ®o:  Ước lợng thể tích của nớc ( lít) để chọn bình đo phù hợp.  Đo thể tích của nớc bằng bình chia độ - §o thÓ tÝch vËt r¾n kh«ng thÊm níc: - Khèi lîng - §o khèi lîng: + Mọi vật đều có khối lợng. Khối lợng sữa trong hộp, khối lợng bột giặt trong túi… Khối lợng của một vật chỉ hợp chất tạo thành vật đó + §¬n vÞ khèi lîng lµ kil«gam (kg) + Ngời ta dùng cân để đo khối lợng - Lùc – hai lùc c©n b»ng : + T¸c dông ®Èy, kÐo cña vËt nµy lªn vËt kia gäi lµ lùc. + Nêú chỉ có hai lực tác dụng vào cùng một vật mà vật vẫn đứng yên thì hai lực đó là hai lực cân bằng. Hai lực cân bằng là hai lực cùng phơng, ngợc chiều và cùng độ lớn. + Lực tác dụng lên một vật có thể làm biến đổi chuyển động của vật đó hoặc làm nã biÕn d¹ng. - Träng lùc - §¬n vÞ lùc : + Träng lùc lµ lùc hót cña Tr¸i §Êt. + Trọng lực có phơng thẳng đứng và chiều từ trên xuống. + Trọng lợng là cờng độ của trọng lực. Trọng lợng của một vật thay đổi theo vị trí của nó trên Trái Đất, nhng thay đổi rất ít: _ 9,78 khi ở xích đạo _ 9,83 khi ở địa cực. + §¬n vÞ lùc lµ niut¬n (N). Träng lîng cña qu¶ c©n 100g lµ 1N. - Lực đàn hồi: + Lò xo là một vật đàn hồi. Sau khi nén hoặc kéo dãn nó một cách vừa phải, nếu bu«ng ra, th× chiÒu dµi cña nã sÏ trë l¹i b»ng chiÒu dµi tù nhiªn. + Khi lò xo bị nén hoặc kéo dãn, thì nó sẽ tác dụng lực đàn hồi lên các vật tiếp xóc ( hoÆc g¾n) víi hai ®Çu cña nã. + Độ biến dạng của lò xo càng lớn thì lực đàn hồi càng lớn. - Lùc kÕ – PhÐp ®o träng lîng vµ khèi lîng: + Lực kế dùng để đo lực. + HÖ thøc gi÷a träng lîng vµ khèi lîng cña cïng mét vËt : P = 10m, trong đó: P là trọng lợng (N) m lµ khèi lîng (kg).

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - Khèi lîng riªng – Träng lîng riªng : + Khối lợng riêng của một chất đợc xác định bằng khối lợng của một đơn vị thể tích ( 1m3 ) chất đó : D = m V + §¬n vÞ khèi lîng riªng lµ kil«gam trªn mÐt khèi ( kg/ m3). + Trọng lợng riêng của một chất đợc xác địng bằng trọng lợng của một đơn vị thể tích (1m3) chất đó : d = P V + C«ng thøc tÝnh träng lîng riªng theo khèi lîng riªng: d = 10D. - Máy cơ đơn giản : + Khi kéo vật lên theo phơng thẳng đứng cần phải dùng lực có cờng độ ít nhất b»ng träng lîng cña vËt. + Các máy cơ đơn giản thờng gặp là: mặt phẳng nghiêng, đòn bẩy, ròng rọc. - MÆt ph¼ng nghiªng : + Dïng mÆt ph¼ng nghiªng cã thÓ kÐo (®Èy) vËt lªn víi lùc nhá h¬n träng lîng cña vËt. + Mặt phẳng càng nghiêng ít thì lực cần để kéo vật trên mặt phẳng đó càng nhỏ. - §ßn bÈy: + Mỗi đòn bẩy đều có: O1 O O2  §iÓm tùa lµ O  §iÓm t¸c dông cña lùc F1 lµ O1  §iÓm t¸c dông cña lùc F2 lµ O2. + Khi OO2 > OO1 th× F2 < F1. F1 F2 - Rßng räc: + Ròng rọc cố định giúp làm thay đổi hớng của lực kéo so với khi kéo trực tiếp. + Ròng rọc động giúp làm lực kéo vật lên nhỏ hơn trọng lợng của vật. Ch¬ng 2: NhiÖt häc - Sù në ra v× nhiÖt cña chÊt r¾n: + ChÊt r¾n në ra khi nãng lªn, co l¹i khi l¹nh ®i. + C¸c chÊt r¾n kh¸c nhau në vµ nhiÖt kh¸c nhau. - Sù në v× nhiÖt cña chÊt láng: + ChÊt láng në ra khi nãng lªn, co l¹i khi l¹nh ®i. + C¸c chÊt láng kh¸c nhau në v× nhiÖt kh¸c nhau. - Sù në v× nhiÖt cña chÊt khÝ: + ChÊt khÝ në ra khi nãng lªn, co l¹i khi l¹nh ®i. + C¸c chÊt khÝ kh¸c nhau në v× nhiÑt kh¸c nhau. + ChÊt khÝ në v× nhiÖt nhiÒu h¬n chÊt láng, chÊt láng në v× nhiÖt nhiÒu h¬n chÊt r¾n. - Mét sè øng dông cña sù në v× nhiÖt: + Sù co d·n v× nhiÖt khi bÞ ng¨n c¶n cã thÓ g©y ra nh÷ng lùc rÊt lín. + Băng kép khi bị đốt nóng hoặc làm lạnh đều cong lại. Ngời ta ứng dụng tính chất này của băng kép vào việc đóng – ngắt tự động m¹ch ®iÖn. - NhiÖt kÕ – NhiÖt giai: + Để đo nhiệt độ, ngời ta dùng nhiệt kế. + Nhiệt kế thờng dùng hoạt động dựa trên hiện tợng dãn nở vì nhiệt của các chất. + Cã nhiÒu lo¹i nhiÖt kÕ kh¸c nhau nh : nhiÖt kÕ rîu, nhiÖt kÕ thuû ng©n, nhiÖt kÕ y tÕ… + Trong nhiệt giai Xenxiut, nhiệt độ của nớc đá đang tan là O0C, của hơi nớc đang sôi là 1000C. Trong nhiệt giai Farenhai, nhiệt độ của nớc đang tan là 320F, cña h¬i níc ®ang s«i lµ 212o F..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Sự nóng chảy và đông đặc: + Sù chuyÓn tõ thÓ r¾n sang thÓ láng gäi lµ sù nãng ch¶y. Sù chuyÓn tõ thÓ láng sang thể rắn gọi là sự đông đặc. + Phần lớn các chất nóng chảy ( hay đông đặc) ở một nhiệt độ nhất định. Nhiệt độ đó gọi là nhiệt độ nóng chảy. Nhiệt độ nóng chảy của các chất khác nhau thì kh¸c nhau. +Trong thời gian nóng chảy (hay đông đặc) nhiệt độ của vật không thay đổi. - Sù bay h¬i vµ sù ngng tô: + Sù chuyÓn tõ thÓ láng sang thÓ h¬i gäi lµ sù bay h¬i + Tốc độ bay hơi của một vật phụ thuộc vào nhiệt độ, gió và diện tích mặt thoáng cña chÊt láng. + Sù chuyÓn tõ thÓ h¬i sang thÓ láng gäi lµ sù ngng tô. - Sù s«i: + Mỗi chất lỏng sôi ở một nhiệt độ nhất định. Nhiệt độ đó gọi là nhiệt độ sôi. + Trong suốt thời gian sôi, nhiệt độ của chất lỏng không thay đổi. + Nhiệt độ sôi của chất lỏng còn phụ thuộc vào áp suất trên mặt thoáng. áp suất trên mặt càng lớn thì nhiệt độ sôi của chất lỏng càng cao. Do đó, trong nồi áp suất, nhiệt độ sôi của nớc cao hơn 1000C.. Líp 7 Ch¬ng 1: Quang häc. - NhËn biÕt ¸nh s¸ng – Nguån s¸ng vµ vËt s¸ng: + Ta nhận biết đợc ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta + Ta nh×n thÊy mét vËt khi cã ¸nh s¸ng tõ vËt truyÒn vµo m¾t ta + Nguån s¸ng lµ vËt tù ph¸t ra ¸nh s¸ng. VËt s¸ng gåm nguån s¸ng vµ nh÷ng vËt h¾t l¹i ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã. - Sù truyÒn ¸nh s¸ng: + Định luật truyền thẳng của ánh sáng: Trong môi trờng trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền theo đờng thẳng. + Đờng truyền của ánh sáng đợc biểu diễn bằng một đờng thẳng có hớng gọi là tia s¸ng. - ứng dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng: + Bóng tối nằm ở sau vật cản, không nhận đợc ánh sáng từ vật sáng truyền tới + Bóng nửa tối nằm ở phía sau vật cản, nhận đợc ánh sáng từ một phần của nguån s¸ng truyÒn tíi + Nhật thực toàn phần( hay một phần) quan sát đợc ở chỗ có bóng tối(hay bóng nửa tối) của Mặt Trăng trên Trái đất + Nguyệt thực xảy ra khi Mặt Trăng Bị Trái Đất che khuất không đợc Mặt Trời chiÕu s¸ng. - §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng: + Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và đờng pháp tuyến của gơng tại ®iÓm tíi + Gãc ph¶n x¹ b»ng gãc tíi - ¶nh cña mét vËt t¹o bëi g¬ng ph¼ng: + ảnh ảo tạo bởi gơng phẳng không hứng đợc trên màn chắn và lớn bằng vật + Khoảng cách từ một điểm của một vật đến gơng phẳng bằng khoảng cách từ ảnh của điểm đó đến gơng + Các tia sáng từ điểm sáng S tới gơng phẳng cho tia phản xạ có đờng kéo dài đi qua ¶nh ¶o S’. - G¬ng cÇu låi: + ¶nh ¶o cña mét vËt t¹o bëi g¬ng cÇu låi nhá h¬n vËt.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> + Vïng nh×n thÊy cña g¬ng cÇu låi réng h¬n vïng nh×n thÊy cña g¬ng ph¼ng cã cïng kÝch thíc - G¬ng cÇu lâm + ¶nh ¶o t¹o bëi g¬ng cÇu lâm lín h¬n vËt + Gơng cầu lõm có tác dụng biến đổi một chùm tia tới song song thành một chùm tia phản xạ hội tụ vào một điểm ngợc lại, biến đổi một chùm tia tới phân kì thÝch hîp thµnh mét chïm tia ph¶n x¹ song song.. Ch¬ng 2: ¢m häc - Nguån ©m : + Các vật phát ra âm đều dao động - §é cao cña ©m: + Số dao động trong một giây gọi là tần số. Đơn vị tần số là héc (Hz) + Âm phát ra càng cao (càng bổng) khi tần số dao động càng lớn. + Âm phát ra càng nhỏ (càng trầm) khi tần số dao động càng nhỏ. - §é to cña ©m: + Biên độ dao động càng lớn, âm càng to. + Độ to của âm đợc đo bằng đơn vị đêxiben (dB). - M«i trêng truyÒn ©m: + Chất rắn, lỏng, khí là những môi trờng có thể truyền đợc âm. + Chân không không thể truyền đợc âm. + VËn tèc truyÒn ©m trong chÊt r¾n lín h¬n trong chÊt láng, trong chÊt láng lín h¬n trong chÊt khÝ. - Ph¶n x¹ ©m – TiÕng vang: + Âm gặp mặt chắn đều bị phản xạ nhiều hay ít. Tiếng vang là âm phản xạ nghe đợc cách âm trực tiếp ít nhất là 1/15 giây. + C¸c vËt mÒm, cã bÒ mÆt gå ghÒ ph¶n x¹ ©m kÐm. C¸c vËt cøng,cã bÒ mÆt nh½n, ph¶n x¹ ©m tèt (hÊp thô ©m kÐm). - Chèng « nhiÔm tiÕng ån : + Ô nhiễm tiếng ồn xảy ra khi tiếng ồn to, kéo dài, gây ảnh hởng xấu đến sức khoẻ và hoạt động bình thờng của con ngời. + Để chống ô nhiễm tiếng ồn cần làm giảm độ to của tiếng ồn phát ra, ngăn chặn đờng truyền âm, làm cho âm truyền theo hớng khác. + Những vật liệu đợc dùng để làm giảm tiếng ồn truyền đến tai gọi là những vật liÖu c¸ch ©m.. Ch¬ng 3: §iÖn häc. - Sù nhiÔm ®iÖn do cä x¸t: + Cã thÓ lµm nhiÔm ®iÖn nhiÒu vËt b»ng c¸ch cä x¸t. + VËt bÞ nhiÔm ®iÖn( vËt mang ®iÖn tÝch) cã kh¶ n¨ng hót c¸c vËt kh¸c. - Hai lo¹i ®iÖn tÝch: + Cã hai lo¹i ®iÖn tÝch lµ ®iÖn tÝch d¬ng vµ ®iÖn tÝch ©m. C¸c vËt nhiÔm ®iÖn cïng lo¹i th× ®Èy nhau, kh¸c lo¹i th× hót nhau. + Nguyªn tö gåm h¹t nh©n mang ®iÖn tÝch d¬ng vµ c¸c ªlectr«n mang ®iÖn tÝch âm chuyển động quanh hạt nhân. + Mét vËt nhiÔm ®iÖn ©m nÕu nhËn thªm ªlectr«n, nhiÔm ®iÖn d¬ng nÕu mÊt bít ªlectr«n. - Dßng ®iÖn – nguån ®iÖn: + Dßng ®iÖn lµ dßng ®iÖn tÝch dÞch chuyÓn cã híng. + Mỗi nguồn điện đều có hai cực. Dòng điện chạy trong mạch điện kín bao gồm các thiết bị điện đợc nối liền với hai cực của nguồn điện bằng dây điện. - ChÊt dÉn ®iÖn vµ chÊt c¸ch ®iÖn dßng ®iÖn trong kim lo¹i:.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> -. -. -. -. -. -. -. + ChÊt dÉn ®iÖn lµ chÊt cho dßng ®iÖn ®i qua. ChÊt c¸ch ®iÖn lµ chÊt kh«ng cho dßng ®iÖn ®i qua. + Dßng ®iÖn trong kim lo¹i lµ dßng c¸c ªlectr«n dÞch chuyÓn cã híng. Sơ đồ mạch điện- chiều dòng điện: + Mạch điện đợc miêu tả bằng sơ đồ và từ sơ đồ mạch điện có thể lắp mạch điện t¬ng øng. + ChiÒu dßng ®iÖn lµ chiÒu tõ cùc d¬ng qua d©y dÉn vµ c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tíi cùc ©m cña nguån ®iÖn. T¸c dông nhiÖt vµ t¸c dông ph¸t s¸ng cña dßng ®iÖn: + Dòng điện đi qua mọi vật dẫn thông thờng, đều làm cho vật nóng lên. Nếu vật dẫn nóng lên tới nhiệt độ cao thì vật phát sáng. + Dòng điện có thể làm sáng bóng đèn bút thử điện và đèn điôt phát quang mặc dù các đèn này cha nóng tới nhiệt độ cao. T¸c dông tõ, t¸c dông ho¸ häc vµ t¸c dông sinh lÝ cña dßng ®iÖn: + Dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ v× nã cã thÓ lµm quay kim nam ch©m. + Dßng ®iÖn cã t¸c dông ho¸ häc, ch¼ng h¹n khi cho dßng ®iÖn ®i qua dung dich muối đồng thì nó tách đồng ra khỏi dung dịch, tạo thành lớp đồng bám trên thỏi than nèi víi cùc ©m. + Dòng điện có tác dụng sinh lí khi đi qua cơ thể ngời và các động vật. Cờng độ dòng điện: + Dòng điện càng mạnh thì cờng độ dòng điện càng lớn. + Đo cờng độ dòng điện bằng ampe kế. + Đơn vị đo cờng độ dòng điện là ampe (A). HiÖu ®iÖn thÕ: + Nguån ®iÖn t¹o ra gi÷a hai cùc cña nã mét hiÖu ®iÖn thÕ. + Đơn vị đo hiệu điện thế là vôn (V). Hiệu điện thế đợc đo bằng vôn kế. + Sè v«n ghi trªn mçi nguån ®iÖn lµ gi¸ trÞ cña hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai cùc cña nã khi cha m¾c vµo m¹ch. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu dông cô dïng ®iÖn: + Trong mạch điện kín, hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn tạo ra dòng điện chạy qua bóng đèn đó. + Đối với một bóng đèn nhất định, hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn càng lớn thì dòng điện chạy qua bóng đèn có cờng độ càng lớn. + Số vôn ghi trên mỗi dụng cụ điện cho biết hiệu điện thế định mức để dụng cụ đó hoạt động bình thờng. Cờng độ dòng điện và hiệu điện thế trong đoạn mạch nối tiếp: + Trong đoạn mạch nối tiếp, dòng điện có cờng độ bằng nhau tại các vị trí khác nhau cña m¹ch: I1 = I2 + Đối với đoạn mạch gồm hai đèn mắc nối tiếp, hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch bằng tổng các hiệu điện thế trên mỗi đèn: U1 = U2 + U3. - Cờng độ dòng điện và hiệu điện thế trong đoạn mạch song song: + Trong đoạn mạch song song, cờng độ dòng điện mạch chính bằng tổng các cờng độ dòng điện mạch rẽ. + Hiệu điện thế giữa hai đầu các đèn mắc song song là bằng nhau và bằng hiệu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®iÓm nèi chung. - An toµn khi sö dông ®iÖn: +Cơ thể ngời là một vật dẫn điện. Dòng điện với cờng độ 70mA trở lên đi qua cơ thÓ ngêi hoÆc lµm viÖc víi hiÖu ®iÖn thÕ 40V trë lªn lµ nguy hiÓm víi c¬ thÓ ngêi. + Cầu chì tự động ngắt mạch khi dòng điện có cờng độ tăng quá mức, đặc biệt là khi ®o¶n m¹ch..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Líp 8. Ch¬ng 1: C¬ häc - Chuyển động cơ học: + Sự thay đổi vị trí của một vật theo thời gian so với vật khác gọi là chuyển động c¬ häc. +Chuyển động và đứng yên có tính tơng đối tuỳ thuộc vào vật đợc chọn làm mốc. Ngêi ta thêng chän nh÷ng vËt g¾n víi Tr¸i §Êt lµm vËt mèc. + Các dạng chuyển động cơ học thờng gặp là chuyển động thẳng và chuyển động cong. - VËn tèc: + Độ lớn của vận tốc cho biết mức độ nhanh hay chậm của chuyển động và xác định bằng độ dài quãng đờng đi đợc trong một đơn vị thời gian. + C«ng thøc tÝnh vËn tèc: s v= , trong đó: s là độ dài quãng đờng đi đợc, t t là thời gian để đi hết quãng đờng đó. + Đơn vị vận tốc phụ thuộc vào đơn vị độ dài và đơn vị thời gian. Đơn vị hợp ph¸p cña vËn tèc lµ m/s vµ km/h. - Chuyển động đều – Chuyển động không đều: + Chuyển động đều là chuyển dộng mà vận tốc có độ lớn không thay đổi theo thêi gian. + Chuyển động không đều là chuyển động mà vận tốc có độ lớn không thay đổi theo thêi gian. + Vận tốc trung bình của một chuyển động không đều trên một quãng đờng đợc tÝnh b»ng cc«ng thøc Vtb = s , trong đó : s là quãng đờng đi đợc t t là thời gian để đi hết quãng đờng đó. - BiÓu diÔn lùc : + Lực là một đại lợng vectơ đợc biểu diễn bằng một mũi tên có:  Gốc là điểm đặt của lực  Ph¬ng, chiÒu trïng víi ph¬ng, chiÒu cña lùc.  Độ dài biểu thị cờng độ của lực theo tỉ xích cho trớc. - Sù c©n b»ng lùc – qu¸n tÝnh: + Hai lực cân bằng là hai lực cùng đặt lên một vật, có cờng độ bằng nhau, phơng nằm trên cùng một đờng thẳng, chiều ngợc nhau. + Dới tác dụng của các lực cân bằng, một vật đang đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên ; đang chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều. Chuyển động này đợc gọi là chuyển động theo quán tính. - Lùc ma s¸t: + Lùc ma s¸t trît sinh ra khi mét vËt trît trªn bÒ mÆt cña vËt kh¸c. + Lùc ma s¸t l¨n sinh ra khi mét vËt l¨n trªn bÒ mÆt cña vËt kh¸c. + Lùc ma s¸t nghØ gi÷ cho vËt kh«ng trît khi vËt bÞ t¸c dông cña vËt kh¸c + Lùc ma s¸t cã thÓ cã h¹i hoÆc cã Ých. - ¸p suÊt : + ¸p lùc lµ lùc Ðp cã ph¬ng vu«ng gãc víi mÆt bÞ Ðp. + áp suất đợc tính bằng công thức : p = F , trong đó: F là áp lực ( N) S S lµ dioÖn tÝch bÞ Ðp (m2) + §¬n vÞ cña ¸p suÊt lµ Paxcan (Pa) : 1Pa = 1N/ m2 . - ¸p suÊt chÊt láng – B×nh th«ng nhau:.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> + Chất lỏng gây áp suất theo mọi phơng lên đáy bình, thành bình và các vật ở trong lßng chÊt láng. + Công thức tính áp suất chất lỏng : p = d .h, trong đó hlà độ sâu tính từ điểm tÝnh ¸p suÊt tíi mÆt tho¸ng chÊt láng, d lµ träng lîng riªng cña chÊt láng. + Trong bình thông nhau chứa cùng một chất lỏng đứng yên, các mặt thoàng của chất lỏng ở các nhánh khác nhau đều ở cùng một độ cao. - ¸p suÊt khÝ quyÓn : + Trái Đất và mọi vật trên Trái Đất đều chịu của áp suất khí quyển theo mọi phơng. + áp suất khí quyển bằng áp suất của cột thuỷ ngân trong ống Tô-ri-xe-li, do đó ngời ta dùng mmHg làm đơn vị đo áp suất khí quyển. - Lùc ®Èy ¸c-si-mÐt: + Mọi vật nhúng vào chất lỏng bị chất lỏng đẩy thẳng đứng từ dới lên với lực có độ lớn bằng trọng lợng của phần chất lỏng bị vật chiếm chỗ. Lực này gọi là lực ®Èy ¸c-si-mÐt. + C«ng thøc tÝnh lùc ®Èy ¸c-si-mÐt: FA = d.V, trong đó: d là trọng lợng riêng của chất lỏng, V lµ thÓ tÝch phÇn chÊt láng bÞ vËt chiÕm chç. - Sù næi : + Nhóng mét vËt vµo chÊt láng th×:  VËt ch×m xuèng khi lùc ®Èy ¸c-si-met nhá h¬n träng lîng P : FA < P  VËt næi lªn khi khi lùc ®Èy ¸c-si-met lín h¬n träng lîng P : FA > P  VËt l¬ löng trong chÊt láng khi : FA = P + Khi vật nổi trên mặt chất lỏng thì Lực đẩy ác-si-met : FA = d.V. Trong đó, V là thÓ tÝch cña phÇn vËt ch×m trong chÊt láng,( kh«ng ph¶i lµ thÓ tÝch cu¶ vËt ), d lµ träng lîng riªng cña chÊt láng. - C«ng c¬ häc: + Thuật ngữ công cơ học chỉ đợc dùng trong trờng hợp có lực tác dụng vào vật lµm vËt chuyÓn dêi. + C«ng c¬ häc phô thuécn vµo hai yÕu tè:  Lùc t¸c dông vµo vËt  Quãng đờng vật dịch chuyển + Công thức tính công cơ học khi lực F làm vật dịch chuyển một quãng đờng s theo ph¬ng cña lùc: A = F.s §¬n vÞ c«ng lµ jun, kÝ hiÖu lµ J. 1J = 1N. m = 1Nm - §Þnh luËt vÒ c«ng : + Không một máy cơ đơn giản nào cho ta lợi về công. Đợc lợi bao nhiêu lần về lực thì thiệt bấy nhiêu lần về đờng đi và ngợc lại. + Trong thực tế, ở máy cơ đơn giản nào cũng có ma sát. Vì vậy, công mà ta phải tốn ( A2) để nâng vật lên bao giờ cũng lớn hơn công (A1) dùng để nâng vật khi không có ma sát, đó là vì phải tốn một phần công để thắng ma sát.  A2 lµ c«ng toµn phÇn: gåm c«ng cã Ých vµ c«ng hao phÝ._A = F.s  A1 là công có ích: công kéo vật lên theo phơng thẳng đứng_ A = P.h  Công hao phí là công phải bỏ ra để thắng lực ma sát _ A = Fma sát .s TØ sè. A1 A2. gäi lµ hiÖu suÊt cña m¸y, kÝ hiÖu lµ H: H=. -. A1 . 100% A2. C«ng suÊt: + Công suất đợc xác định bằng công thực hiện đợc trong một đơn vị thời gian.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> + Công thức tính công suất P = A , trong đó: A là công thực hiện đợc, t là t thời gian thực biện công đó. + §¬n vÞ c«ng suÊt lµ oat, kÝ hiÖu lµ W.  1W = 1 J/ s (jun trªn gi©y)  1kW (kil«oat) = 1 000W  1MW( mªgaoat) = 1 000 000W - C¬ n¨ng: + Khi vËt cã kh¶ n¨ng sing ra c«ng, ta nãi vËt cã c¬ n¨ng. + Cơ năng của vật phụ thuộc vào độ cao của vật so với mặt đất, hoặc so với một vị trí khác đợc chọn làm mốcđể tính độ cao, gọi là thế năng hấp dẫn. Vật có khối lîng cµng lín vµ ë cµng cao th× thÕ n¨ng hÊp dÉn cµng lín. + Cơ năng của vật phụ thuộc vào độ biến dạng của vật gọi là thế năng đàn hồi. + Cơ năng của vật do chuyển động mà có gọi là động năng. Vật có khối lợng càng lớn và chuyển động càng nhanh thì động năng càng lớn. + §éng n¨ng vµ thÕ n¨ng lµ hai d¹ng cña c¬ n¨ng. Cơ năng của một vật bằng tổng thế năng và động năng của nó. - Sù chuyÓn ho¸ vµ b¶o toµn c¬ n¨ng: + §éng n¨ng cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh thÕ n¨ng, ngîc l¹i thÕ n¨ng cã thÓ chuyÓn hoá thành động năng. + Trong quá trình cơ học, động năng và thế năng có thể chuyển hoá lẫn nhau, nhng cơ năng đợc bảo toàn. Chú ý: Khi mô tả các thí nghiệm: quả bóng rơi và con lắc dao động chúng ta đã bỏ qua ma sát. Thực ra, do có ma sát nên quả bóng sau khi cạm đất không thể nảy trở lại độ cao ban đầu, cũng nh con lắc sau khi đã đợc thả ra ở vị trí A không thể quay lại ở đúng vị trí này. Điều đó có nghĩa là, nếu kể đến ma sát, thì cơ năng của vật không bảo toàn. một phần cơ năng đã chuyển hoá thành một dạng năng lợng khác. Ch¬ng 2: NhiÖt häc - Các chất đợc cấu tạo nh thế nào ? + Nguyªn tö vµ ph©n tö lµ c¸c h¹t riªng biÖt cÊu t¹o nªn vËt. Nguyªn tö lµ h¹t chÊt nhá nhÊt, cßn ph©n tö lµ mét nhãm c¸c nguyªn tö kÕt hîp l¹i + Các chất đợc cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử và phân tử. + Gi÷a c¸c nguyªn tö, ph©n tö cã kho¶ng c¸ch. - Nguyên tử, phân tử chuyển động hay đứng yên? + Các nguyên tử, phân tử chuyển động không ngừng. + Nhiệt độ của vật càng cao thì các nguyên tử, phân tử cấu tạo nên vật chuyển động càng nhanh. + Đổ nhẹ nớc vào một bình đựng dung dịch muối đồng sunfat màu xanh. Vì nớc nhÑ h¬n nªn næi ë trªn t¹o thµnh mét mÆt ph©n c¸ch gi÷a hai chÊt láng. Sau mét thêi gian, mÆt ph©n c¸ch nµy mê dÇn råi mÊt h¼n. Trong b×nh chØ cßn mét chÊt lỏng đồng nhất màu xanh nhạt. Nớc và đồng sunfat đã hoà lẫn vào nhau. HiÖn tîng nµy gäi lµ hiÖn tîng khuÕch t¸n. - NhiÖt n¨ng: + Nhiệt năng của một vật là tổng động năng của các phân tử cấu tạo nên vật. + Nhiệt độ của vật càng cao thì các phân tử cấu tạo nên vật chuyển động càng nhanh nªn nhiÖt n¨ng cña vËt cµng lín. + Nhiệt năng của một vật có thể biến đổi bằng hai cách: Thực hiện công hoặc truyÒn nhiÖt. Ví dụ minh hoạ về hai cách làm thay đổi nhiệt năng của một miếng đồng:  Thực hiện công: Khi thực hiện công lên miếng đồng, miếng đồng có thể nãng lªn, nhiÖt n¨ng cña nã t¨ng..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Truyền nhiệt: Cho miếng đồng tiếp xúc với những vật có nhiệt độ cao hơn nó, khi đó miếng đồng sẽ nóng lên, nhiệt năng của nó tăng, còn vật có nhiệt độ cao hơn thì lạnh đi, nhiệt độ của nó giảm. Vật có nhiệt độ cao đã truyền cho miếng đồng một phần nhiệt năng của nó. Cách làm thay đổi nhiệt năng mà không thực hiện công gọi là truyền nhiệt. Lu ý: Nhiệt độ bao giờ cũng truyền từ vật có nhiệt độ cao hơn sang vật có nhiệt độ thÊp h¬n. + Nhiệt lợng là phần nhiệt năng mà vật nhận thêm đợc hay mất bớt đi trong quá tr×nh truyÒn nhiÖt. §¬n vÞ cña nhiÖt n¨ng vµ nhiÖt lîng lµ jun (J). KÝ hiÖu: Q. - DÉn nhiÖt: + NhiÖt n¨ng cã thÓ truyÒn tõ phÇn nµy sang phÇn kh¸c cña mét vËt, tõ vËt nµy sang vËt kh¸c b»ng h×nh thøc truyÒn nhiÖt. + ChÊt r¾n dÉn nhiÖt tèt. Trong chÊt r¾n, kim lo¹i dÉn nhiÖt tèt nhÊt. + ChÊt láng vµ chÊt khÝ dÉn nhiÖt kÐm. - §èi lu – Bøc x¹ nhiÖt: + Đối lu là sự truyền nhiệt bằng các dòng chất lỏng hoặc chất khí, đó là hình thøc truyÓn nhiÖt chñ yÕu cña chÊt láng vµ chÊt khÝ. + Bøc x¹ nhiÖt lµ sù truyÒn nhiÖt b»ng c¸c tia nhiÖt ®i th¼ng. Bøc x¹ nhiÖt cã thÓ x¶y ra ë m«i trêng ch©n kh«ng. - C«ng thøc tÝnh nhiÖt lîng: + Nhiệt lợng vật cần thu vào để nóng lên phụ thuộc khối lợng, độ tăng nhiệt độ cña vËt vµ nhiÖt dung riªng cña chÊt lµm vËt. + C«ng thøc tÝnh nhiÖt lîng : Q = m.c. Δt Qthu = m.c.( t2 – t1) Qto¶ = m.c.( t1 – t2) Trong đó: Q là nhiệt lợng( J ) m lµ khèi lîng cña vËt( kg ) c lµ nhiÖt dung riªng cña vËt ( J/ kg. K) Δt là độ tăng nhiệt độ ( 0C hoặc K) t1 là nhiệt độ ban đầu t2 là nhiệt độ cuối cùng Kh¸i niÖm: NhiÖt dung riªng cña mét chÊt cho biÕt nhiÖt lîng cÇn truyÒn cho 1kg chất đó để tăng thêm 10C hoặc 1 kaven( K) - Ph¬ng tr×nh c©n b»ng nhiÖt: +Khi cã hai vËt truyÒn nhiÖt cho nhau th× :  Nhiệt truyền từ vật có nhiệt độ cao hơn sang vật có nhiệt độ thấp hơncho tới khi hai vật có nhiệt độ bằng nhau.  NhiÖt lîng vËt nµy to¶ ra b»ng nhiÖt lîng vËt kia thu vµo + Ph¬ng tr×nh c©n b»ng nhiÖt: Qto¶ ra = Qthu vµo. Lu ý: *C«ng thøc: Q1 = Q2 ⇒ m1.c1.(t1 – t) = m2.c2.(t – t2) Trong đó: Q1 là Qtoả ; Q2 là Qthu t1, t2 là nhiệt độ ban đầu của hai vật t là nhiệt độ cân bằng * Trong trờng hợp có ba vật cùng tham gia thì vật có nhiệt độ cao nhất sẽ là vËt to¶ nhiÖt, hai vËt cßn l¹i thu nhiÖt. Qto¶ = Qthu1 + Qthu2. - N¨ng suÊt to¶ nhiÖt cña nhiªn liÖu: + Đại lợng cho biết nhiệt lợng toả ra khi 1kg nhiên liệu bị đốt cháy hoàn toàn gọi lµ n¨ng suÊt to¶ nhiÖt cña nhiªn liÖu. + §¬n vÞ: J/kg ; kÝ hiÖu: q. + Công thức tính nhiệt lợng toả ra khi nhiên liệu bị đốt cháy hoàn toàn: Q = q.m ⇒ q = Q ; m = Q . m. q.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Lu ý:. Trong đó: Q là nhiệt lợng toả ra (J) q lµ n¨ng suÊt to¶ nhiÖt cña nhiªn liÖu ( J/kg) m là khối lợng của nhiên liệu bị đốt cháy hoàn toàn (kg). Qcã Ých = Qthu1 + Qthu2 + … + Qthun = Aci = P.t Qtoµn phÇn = Qci = Aci = q.m H H - Sù b¶o toµn n¨ng lîng trong c¸c hiÖn tîng c¬ vµ nhiÖt: + C¬ n¨ng, nhiÖt n¨ng cã thÓ truyÒn tõ vËt nµy sang vËt kh¸c, tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c. + §Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng lîng: N¨ng lîng kh«ng tù sinh ra còng kh«ng tù mÊt ®i ; nã chØ truyÒn tõ vËt nµy sang vËt kh¸c, tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c. - §éng c¬ nhiÖt: + Động cơ nhiệt là động cơ trong đó một phần năng lợng của nhiên liệu bị đốt cháy đợc chuyển hoá thành cơ năng. + Hiệu suất của động cơ nhiệt: H = A Q. kh¸nh huyÒn.

<span class='text_page_counter'>(11)</span>

<span class='text_page_counter'>(12)</span>