Ứng dụng bộ xét nghiệm sssperm để đánh giá mức độ đứt gãy dna tinh trùng ở nam giới vô sinh

Bộ GIÁO DỰC VẢ ĐÀO TẠO

BỘ Y TÉ

TRƯỜNG DẠI HỌC Y HÀ NỘI

NGLYÈN HOÀI THƯƠNG

ỨNG DỤNG Bộ XÉT NGHIỆM SSSPERM

ĐẾ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỌ l)ÚT GÂY DNA TINII TRỪNG
Ờ NAM GIÓI VỎ SINH
Ngành đào lạo : Bác sỳ Y khoa
Mà ngành

: 52720101

KHÓA LUẬN TÓT NGHIỆP BÁC SỲ V KHOA

KHÓA 2015 2021

Nguời huứng dan khoa học;
TS.BS. Vũ Th| Huven

Há Nội- 2021

«s> ■>


ùn CẤM ƠN
vói long bicl

sâu sẳc nhát. em xin gưi lời cám ơn chân ihành lởi TS.VÙ

Thi Huyền, giang viên Bộ mõn Y smh học • Di huyền. trương Đại học Y Há
Nội đà hướng dẫn tận lính, quan lâm và giúp đừ em ương quá trinh nghiên cũu
vả học tập đè em hoãn thành khỏa luận náy. Em xin cam ơn PGS.TS. Nguyền

Thi Trang, giang viên Bộ món Y sinh học • Di Truyền, trướng Dại Học Y Há
Nội, người đà khơi gợi ỹ lương, động viên vả hồ tro em PI nhiêu trong suốt quá

unit em thục hiện nghiên cưu.

Em xin cám ơn các thầy cỏ. các aiđi chị kr thuật viên, các anh chị nội tni
troog Bộ mơn Y sinh học • Dí truyền, trường Dại học Y Hà Nội dà giúp đờ và

chi bao tận tinh trong suốt q trình em thục hiên khóa luận.
Em xin uãn họng cam ơn Ban giam hiệu. Phong đào tạo. Thư viện trương

Đại học Y Hà NỘI dâ giúp dở vả tao điều kiộn cho em hoán thảnh hiận vãn này.
Lời cuối cùng, em xin cam

gia đỉnh và bạn bé đã ln ờ bén canh ung

hộ. khích lệ và lã chồ dựa vừng chắc cho em không chi trong thơi gian thục hiên

luận vàn mã còn trong cá qua li mh học tập và làm việc.
Xin chân thánh cám ơn.

Hã Nội. ngáy 261 báng 5 nám 2021

Sinh vi én

Nguyen I loài Thương


LỞI CAM ĐOAN

Tơi la Ngun Hồi Thinnig $inh xiên khoa 2015 - 2021, chuyên ngành

Bác sỳ Đa khoa. Trưởng Đại hục Y Hả Nội xin cam đoan:
1. Dây là luận vàn do ban ĩ hàn tòi trực tiếp thưc hiện dưới $ự hướng dần
cua TS.BS. Vù lhị Huyền. giang viên bộ môn Y Sinh học - Di truyciL
Truông Đụi học Y Ha Nội.

2. Cóng trinh nảy khơng trùng lập với bất kỳ nghiên cửu nào khác dà đưục

cõng bố tại việt Nam.

3. Các sỗ liệu và thõng Ún trong nghiên cứu là hoan toàn chitth xác. trung
thực và khách quan, đà dược xác nhận vã chắp nhận cua co so noi
nghiên cứu cho phép lầy sổ liệu.

Tói xin hỗn tồi chịu trách nhiệm trưóc pháp luật vế nhùng cam kết nãy.

Hà Nội. ngà) 26 iháng 5 nừm 202l
Xác nhân giang viên hướng dân

Ngưiri viíí cam doan

TS.BS. Vũ ThỊ Huyền

Nguyen Hồi Thưimg


MỤC LỤC
DẬT VẦN DÊ....
3

( hương 1- TÒNG QUAN...............

1.1. Tỏng quan VC dirt gày DNA tinh trúng............... -......... —................... 3

1.2. Dậc diêm cầu true. chức nâng tinh trúng và sinh lý quả trinh sinh tinh. 3
1.3. Nguyên nhãn đứt gày DNAtinh trúng............................... ......................7
1.4. Cơ chc dirt gày DMA tmh trung................. ......... ........... ——................... 9

1.5. Anh hương cua đửt gây DNA tinh trùng đền kha nâng sinh san cua nam
giới vá hiệu quá cua các kỳ thuật hở ượ sinh san................. —................. 13

1.6. Các phưtmg pháp xác đinh múc độ đưt gày DNA rinh núng trên the

1.7. Tông quan ve bộ xét nghiộm Halosperm va bộ xét nghiộm SSSperm. 16
Chương 2- DOI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cữu.... ................... 20
2.1. Thời gian vảdịađicm nghiên cứu.................................. —................. 20
2.2. DÔI tượng nghiên cứu.......................................... ...........
2.3. Phương pháp nghiên cứu................ „.......................

20

........................ 20

*.4■ ^Juy trinh nghicn cưu M.*■•■<•...**■*.....*■ ■••■•••••• B

2ỉ

2.5. Các bước tiến hãnh nghiên cứu....................................... ........................ 22

2.6. Phán tích vã xứ lý sơ 1 iộu ................................................

24

2.7. Đạo dữc Y học trong nghiên cửu....................................

24

Chương 3- KÉT QƯA NGHIÊN' cửứ...........................................

25


3.1. Xác định mức dộ đửt gay DNA tinh trùng băng bộ xét nghiệm

ss sperm

• •••••

3.2. $0 sảnh kẻt quã dãnh giá mữc độ đứt gày DMA tinh trung bàng bộ xét
nghiệm SSSperm và bộ xét nghiệm Ilalosperm dạt chuân IVD...................33

Chuung 4- BÀN LUẬN.... .............

-................

4.1. Xác định mức dộ dứt gãy DNA tình trùng bảng bộ xét nghiệm

ss Sperm................

-........................... —.................... 43

4.2. So sánh kết quà dành giá mức độ đứt gày DNA tinh trúng băng bộ xét
nghiêm sssperm vá bộ xét nghiệm Halospcrm dạt chuán IVD...................45

Chuông 5- KÉT LUẬN........ .... .....................

.50

5.1. Xấc dinh mức dộ dửt gầy DNA tinh trũng bàng bộ xét nghiệm
ss Sperm
5.2. So sánh kct qua danh giả mức độ đirt gây DNA tinh tnmg bằng bộ xét

nghiệm SSSpetm va bộ xét nghiệm I lalospcnn dụt chuân IVD................... 50
Chuông 6- KlÉNNGHị...................... -.............................. _......... —................. 51

TAI LIỆU THAM KHAO.................

52

PHỤLỤC 1- DANH SÁCH DOI TƯỢNG THAM GIA NGHIÊN cứư..........57

PHỤ Lực 2- HÓ SO NGHIÊN cứư............

PHỤ Lực 3- BANG PHÀN PHÔI CHUAN STUDENT

64


DANHMỤCCHỮ’VI ÉT tát
ATP

Adenosine triphosphat

ART

Assisted reproductive technology

DNA

Deoxyribonucleic adde

DF1

DNA fragmentation index

HPR

Histone protamine ratio

ILT

Inưauterine insemination

LVF

In vitro fertilization

ICS!

Inưacyĩopiasmic sperm injection

OS

Oxidative stress

ROS

Reactive oxygen species

SC$A

Sperm chromatin structure assay

SCD

Sperm dnomatin dispersion test

TB

Toluidine blue

TUX EL

Terminal deoxynucleotidvl transferase mediated

dUTP nick end labeling assay
TAC

Total antioxidant capacity

WHO

World Heath Organization

TWM*M«K>

*4:


DẢNII MỤC IIÌNII vfi
Hĩnh 1.1. Cấu trúc linh trùng người............... ..................... _......................
Hình 12. Cẩu trúc phẩn đâu tinh trong.......................................... ............
Hình 13. Quả trinh sinh tinh................................................-......................
Hình 1.4. Nguyên nhân đút gà}' DNA tinh trùng........................................
Hình 1.5. Mị hình đẽ xuất nguỏn gốc in VÌVỘ vã in vitro.................. ........ • •

Hình 16. Cầu tróc DNA tinh trơng theo Ward L. (1997).................. ........
Hình 1.7. Nguồn gồc và tie động cùa sụ mất càn bâng oxy hóa...............
Hinh 15. Bộ xét nghiệm Halosperm.................................. ............ .............

Hình IP. Bộ xét nghiệm sssperm........... „........................ .......................
Hình 2.1. Sơ đơ các bước tiền hanh nghiên cưu.........................................

Hình 22. Hinh anh tinh trung co quằn halo và khơng co quẩng halo [38]
Hình 3 .1. Hình ãnh tiêu ban cua bộ xét nghiệm SSSperm................ ........

..25

Hình 32. Hình ánh tiêu ban cua bộ xét nghiệm Halos perm....... ....

..25

Hình 33. Tiêu ban lãm bâng bộ.xẽt nghiệm Halosperm..........................

..27

Hĩnh 3.4. Tiêu ban lãm báng bộxẽt nghiêm SSSperm...............................

..27

Hình 3.5. Bleu đồ tỳ lộ giữa %DFI theo SSSpermHalosperm so vôi điỉởng cân

bang----------- --------------------------------------------- ------------------------- -------- -------- ..39
Hĩnh 3Ố. Biếu đỗ Bland Altman thế hiên lương họp cùa 2 phương pháp dơ.. ..41


DÀNH mục báng biếu

Bang l.l. So sánh ưu và nhược diêm cua một $ồ kỹ thuật thõng dụng trong đánh
giã dưt gày DNA tinh trùng. .............................................. . ......... ........................ 15

Bang 12. So sánh thành phần cua kit Halosperm vá kỉt sssperm....................... 19
Bang 3,1. Chất lượng tiêu bân lảm bằng bộ kit sssperm và bộ kir Halosperm

được quan sat true tièp • ■••■••••■■■I M


Bang 3.2. Kd qua múc độ đứt gày DNA linh trùng xác đinh bằng bộ xét nghiệm
ssspenn..... ............... ........................................................... ..........

28

Bang 3.3. Kèt qua mức dộ dứt gây DNA linh trùng xác dịnh bang bọ xét nghiệm
Halosperm
Bang 3.4. Bang kicm dinh hô sỗ tuông quan giữa 2 phương pháp—................ 40

Bang 3 5. Bàng kiểm định T - lest của chênh lệch giữa 2 phương pháp............. 40

TWM*M«K> «“ *4:


I NG DỤNG Bộ XÉT NGHIỆM SSSPERM ĐỀ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỌ
ĐÚT GÃY DNA TINH TRÙNG Ở NAM GIĨI VỊ SINH
TÓM TÁT:
Dirt gây DNA linh trũng được biết đền la một nong nhùng nguyên nhãn

hãng đầu gày vỏ sinh nam. Phương pháp xét nghiệm dưi gày DNA ònh trúng

pha bion nhất ờ nưỏc ta hiện nay lã sứ dụng bộ kit HaloSperm. tuy nhiên gia

thành xét nghiệm kha cao nẽũ số lượng bênh nỉian sư dmg xét nghiêm còn it.
Dê kliàc phục hạn chê đờ. liộn nay ớ Việt Nam đà phai triển thành cõng bộ kn

SSSpenn su dụng nhùng hóa chẩĩ pba chế đơn giãn với giá thánh re hơn. Nghiên
cúu nảy nhầm mục đích ứng dụng bộ kit SSSpcrm xác định mữc độ dứt gảy

DNA tinh tiung. từ đó so sanh kềt qua với bộ kit HaloSpcrro dạt chuãn IVD.
Nghiên cữu được thục hicn ữẽn 100 mầu tinh dich cua bôih nhản nam giới dưực

chẩn đoản vô sinh đen làm xet nghiệm tại Trung lâm Tư vẩn Di truyền. Bênh
viện Dai hiK Y Hả Nội và có mặt độ tinh trùng > I tnệu. ml. các mẩu tinh d|ch
đưực xu ly song song bang bộ kit SSSperni va HaloSperra. Kct qua thu dược cho

thấy’, hai phương pháp cô sư lương đương manh ơ thư nghiệm Pearson, khác bià
giừa 2 phương pháp khơng cỏ ỷ nghía thống kê ở ki cm dtnh T - test; sai số giữa

2 bộ xét nghõộm lả hỗn tồn ngảu nhiên ở biểu đồ Bland Altman. Kct qua kháng
định bộ xét nghiệm $$ sperm cô kha nàng thay thẻ bộ xét nghiêm Halosperm vá

ứng đung ròng rài trong diinh giá mức dộ đứt gày DNA tinh tiling,

Từ khóa: Dứt gày DNA tinh trúng. DFĨ. hỗ tTỰ sinh san. SSSperm.

TW«s>

*4:


1

dạt ván dê
Vò sinh hiện nay là một vần đe phô biên với ty lệ gia lâng ờ mức báo động

và đưọc xà hội ngây câng quan tâm. Trong đó. vô sinh nam chiếm tý lệ khá cao

nhưng vần chưa được coi trọng dùng mức do vẩn đề định kiền xà hội [1]. Theo
WHO (2010). cảc cập vợ chổng ở dộ mối sinh de cỏ khoang s -10% bị vỏ sinh

trong du có 35% nguyên nhân do vợ và 30% do chỏng [2j. o Viet Nam. theo

một nghiên ciru trẽn toan quồc do Bênh viên Phụ san Trung Ương vã Trường
Dại học Y Hã Nội tiến hãnh với 14.396 cập vợ chóng trong độ mơi sinh đe dạ
di (11 cho 8 vùng sinh thải cho thấy rỹ lộ vô sinh ở VĨỘI Nam đang ờ múc 7.7%;
trong dớ vô sinh nam chiếm 25 - 40% do nừ lả 40 - 55% [3]. Nhin chung, theo
cac tac gia ơ Viet Nam vả tiên the giói đều thấy Iiguyèn nhàn võ sinh do nam

giới chiêm tỹ lê gần bằng nữ giới. Vói cãc số liêu nêu trẽn, rở ráng võ sinh noi

chung vả vỏ sinh nam giời nôi riêng dang trơ thành một vấn đề dáng lo ngợi cùa
y học Việt Nam và trên toan the giới.
Hiên nay. xét nghiêm thường quy và phô biên được chi dinh dê đánh giá võ

sinh ỡ nam giới lá xét nghiệm linh d|ch đò. Dãy lá xét nghiêm cân thiết, không
quá phứr tạp cùng như khơng lấn kém. có thế cho bier các chi số như mật độ. tý

lệ sồng, tỳ lệ di động, hĩnh thái cua tinh trúng. Tuy nhiên, hiên nay có nhiều
Irưóng lìợp ngay ca khi kết qua tinh dịch đồ bính thường nhưng vần bi vô sinh

(4Ị. Một trong nhưng nguyên nhãn nói trên do đứt gây DNA cua tinh trùng (5J.
Dứt gày DNA tinh trung lả một trong những Tồi loụn vật chất di tniyền anh

hường tới kha nâng sinh sân Người la ước tinh óng. khoang 25% bệnh nhàn

nam vồ sinh có chi sồ đút gày DMA tinh trùng (DFI) cao [6]. Nam giới với kct

qua xe: nghiêm U1111 dịch đỗ cho tinh tiung co kha núng di đòng kem thường có
DFI cao. DFI câng cao thi kha nâng có con sau khi sư dụng các phương pháp hỗ


trợ sinh san cảng thấp [7Ị. Do đỏ việc xảc định DFI cô vai trô rắt quan trọng vi

chi phế cho cãc phương pháp hả trơ sinh san là tương đỗi cao.

Có rẳt nhiều phương phap đành giã mức độ đữt gầy DNA tinh tiling đã
dưực xảy dưng và công bổ. phô biền nhẩt hiện nay là phương pháp đánh giá sụ
phàn tán chắt nhiêm sấc tinh tiúng (SCD) do Fernandez và cộng sự cõng bổ nám

2003 [8]. Đây lá mọt phương pháp đơn gian, dề thực hicác phương pháp khác vả hiệu qua cao. góp phân chân đốn và theo dơi đicu trị

vơ sinh. Níộc dũ dà khảng dinh được s ai ưị cúa mình trong chăn đốn vơ sinh
nam. nhưng xét nghiêm đánh giá đứt gày DNA tinh trừng mơi chi xuẩt hiện tai

một sơ tnmg tâm hỗ trợ sinh san vã bộnh viện lớn ớ Việt Nam với chi plu còn
tương dối cao do phai nhập ngoại hỗn tốn nén sổ lượng bệnh nhãn đồng ỹ lãm
xét nghiộm vàn cỏn hạn chề. Hiện nay ở Việt Nam đà phái triền thành cịng bộ

kít SSSperm đánh giá mức độ đứt gây DMA Tinh trùng sir dụng nhừng hỏa chát
pha chề dơn gián, giúp hụ giá thảnh xét nghiệm. Bô kit di được nghiệm thu và

chung minh dụt tièu chuàn cua mót bộ xét nghiệm đinh lưựng với độ chi 1111 xac.
độ nhụy và dợ dộc lúộu cao lương đương với bộ xét nghiệm thương mụi dạt

chn ỊVD. Dê góp phẩn dưa XƠI nghiệm dứt gày DNA tinh trúng đen gần hơn

với bênh nhàn và được sư dựng phò biền tren lãm sang, chúng tòi tiến hanh
nghiên cữu "ừng dụng bộ xét ũghiõn sssperm dê đanh giá mức độ đứt gày

DNA rĩnh inìng ờ nam giới vô sinh" với 2 mục tiêu chinh sau:
?. Xác định mức «/<> dirt gày D.X.A tính trừng bang bộ xét nghiệm
SSSptrm.

2. So ĩánh kềt quư dành giả /nữc độ đút gãy D.VA tinh trũng bung bộ xét
nghiệm SSSperm rà bộ xét nghiệm Haloxperm dụt chuẩn /ID.

«“ *4:


3

Chưo-ng 1

TONG QIAN

1.1. Tông quan VC đứt gảẠ DNA tinh (rùng
Dirt gày DNA tinh trùng (.hay phân nianh DNA tinh trung) lả sự tôn thương

một hoặc hai mạch cua phân tư DNA. đây là sự tách rời hoặc phá vỏ các sụi

DNA thánh từng mâu nho. có thẻ xảy ra vởi ca DNA ưong nhản vã DN A cua ty

thể tinh trũng. Dirt gây DNA tinh trùng cùng giồng như với các tê bao khác, đó
lã sự tích tụ dãn dan anh hương dơ cảc tác nhãn bên trong cùng như bên ngoai cơ

thề. Tuy nliiêĩỊ DNA linh trùng có cơ chế lự sữa chừa kẽm vã do đỏ dirt gày

DNA tinh trung cõ anh hương lởn tới chất lượng tinh trũng [9], [10].
Dưt gày DNA rinh trưng cỏ thê xịy ra ỡ bàt cư giai dean não cua qua trinh
sinh tinh. Dãy la nguyên nhãn dàn tới giam kha năng thụ tinh hoặc thai kẽm phaĩ

triền, lâng nguy cơ sây thai, thai chết lưu. giám ty lộ thánh còng cua càc biện
phap hỗ trợ sinh san và lãng nguy cơ mắc cac dị tật bãm sinh khac [11].

1.2. Dặc diem cau trúc, chức nâng linh trúng và sinh lý qua trinh sinh tinh
1.2. J. Dặc iĩiữm cấu ữúc ló chúc rtáng tinh thing

Hình 1.1. Cấu irúc tinh irủng người


4

Phần íĩấu cùa rinh ỉrùng. bao gồm nhân vả mũ acrosomc. Nhản tế hảo đàm
nhặn chức nàng di truyền. cõ chứa DNA vá cãc phân tư protein hạt nhãn. Trong

nlãn. các phàn tư protein được chia ilianli hai vùng; một vung giau protamine

tập trang cục bộ ớ trung tâm vã vùng giàu histone khu trú ở ngoụi vi. Phẩn lởn
các chuồi DNA dược quấn chật quanh các phản tư protamine (trung binh khoang

SOkb DNA 1 protamine), tao nên một càu true chật chè vã co tồ chức cao. Các
liên kết cheo và nội phân tứ giũa cac phân tu protamine giup ơn đinh nhàn tinh

ìring vả bào vệ bộ gen lchòi các tảc nhản gảy bệnh [ 12J. <) 2-3 trước ngoải cua
phan đảu là mũ acrosomc dưqc hinh thành chú yếu từ các bộ máy Golgi. Mũ

acrosome chứa nhiều enzym thuy phân dõng vai trò quan trọng trong việc ly giai

mãng trũng. giúp tinh trông xãn nhập váo trưng trong quá trinh thụ tinh.

Hĩnh 1.2. cầu tróc phần đẩu tinh trúng
A^ĩí'*:.- ẨrrĩanâZr.: anà Jar.* Libnan, >ZW6j, Sperr: DX.i damage: diiàoaỉ significance w
era ứ/aíiixcâ renon, CM.ư ỉ ?i fSj C9ỉ-ỹữ0

Phấn ắuôi cua rinh rrmig- cấu tnic gồm 3 thành phẩn chinh: (l) khung
xương trung tâm dưực tạo thanh từ 11 vi ống. dược g« chung la soi trục. (2) lơp

màng tẻ bảo mong phu quanh sụi trục. (3) tập hụp các ty thé xếp vong quanh sụã
trac ớ phần dầu cua đuôi (hay gọi lả thân tinh trũng). Tinh trùng c kha nõng vn

-w .ã* CN ôG


5

động nhỡ vảo chun đóng cua đi đo sự trượt theo chiêu dái một cách nhịp

nhang cua ồng irưởc - ổng sau sợi true vả nàng lượng ATP do ty thê san xuất.

ỉ. 2 2. Sinh týqnà trinh sinh tinh
ơ nguôi. quá trinh sinh tinh diên ra liên tục tử lúc bải dầu dụy thí cho dền

tận cuỗi dời. Quá trinh sinh tinh chia thành bồn giai đoan: tinh nguyên bão. tinh
bão. tinh tư va (inh trùng trương thành. Đây lá một qua trinh phúc tập. các tể bao

sinh tinh đêu ư trong giai do an tâng sinh mạnh nên de b| anh hương bin các tác

nhãn gảy bộnh bên trong và ngồi cơ thê. đó chính lá cơ sẻ cho những biên dôi

ve cáu trúc và chức nảng của ánh trùng.

I. 22.J. Giai đoạn tiìiỉì nguyên báo
Các tề bao mam nguyên thuy di chuyên vào tinh hoan và trơ thành cac tinh

nguyên bào. Các tế bào Senoli tiểt ra nhiều chất bao quanh rinh nguyên bào. tạo

mỏi trương giúp chủng sinh trường và biột hóa. Tinh nguyên bào phân chia vá

biợ hõa thảnh tinh bào I cô bộ nhiễm sãc thê lường bội 2n-4ộ.
J. 22.2. Giai đoan tinh bào
< ỉ giai đoạn này. tinh bao I trai qua giảm phan lần 1 t^o 2 tinh bào n có bộ

nhiêm sắc thè lá n=23. Các nhiêm sãc thê giới ti'nh X và Y cùng phân ly cho hai
tinh bao. Tinh bào n vừa được tạo ra sc ticn hành giam phán lần 2 de thanh tinh
tữ(tiầx únh trùng) cõ bộ nhiẻm sac thê đơn bội.

J.223. Giai đoạn tinh tư

Cỏ hai loại tinh tư dược tao thãrih sau quá trinh giám phản 2: tinh tư mang
nhĩ cm si c the X va tinh tư mang nhiễm sắc thê Y. Tinh tv khơng phàn chia ma
trai qua qua trinh biệt hóa. được đ^c trung ben cac hiện tượng:

Bell hũui bộ gen: đê dam bao sư hoạt động cua toản bộ gen sau này.


6

Air# gội chiiĩ nhiễm Site ỉtnh ỉriaig: Nhiêm $ẳc thè nên gọn lại. thuận lợi

cho qua tành đi chuyên vã đảm bx> an toan cho các nhiêm sác the. Trong qua
trinh náy. 85% histone cua nhãn đưực tỉiay thế bằng protamine, đây lã chất giup

sấp xếp hũ cãc chuỗi DNA ở nhân gợn hơn đê thu nhỏ kích thước nhân; 15%
histone vàn gấn với DNA làm càu tróc này dược nén chật hơn [13Ị.
Biền đói \'ề hififi tiỉâi. gồm các quá trinh: tao tui cực dâu. tạo mù cực dàu.

tao đoan cô vá dây hục. loai bo bào luơng.
Kẽ: thủc quà trinh biệt hóa này. tinh trùng dược hi till thành với hình dọng và
cáu trúc độc thủ ớ mức độ biệt hóa cao. Các thành phằn khơng cẩn thiét sè bị loậ
bo trong qua trinh biẽt hóa và đuơc cãc tế bão Sertoli thục bao.

Hĩnh 1.3. Quá trinh sinh tinh
Xguồn: Mềĩca'. Physiology: RfprồĩiCĩĩ\f and Honr.onal Ftmcr.ens of ỉhe Mate (and
Funcnor. ỡf:'r.đ Pmgaỉ Gìandi. Figure 80’ỉ

«s> ■>


7

1.22.4 CM đoạn tình trừng trường ĩhành

Tinh trung chưa trương thánh kháng có kha nảng thụ tinh. Tinh trũng sê
trương thảnh trong klu di chuyên Ư máo tinh (khoang 20 ngay), cùng vôi sự biến
đôi về hứih illai. sinh lý. sinh hỏa vả chuyên hóa. Kin di chuyên trong đường

sinh due nử. chức nâng cua tinh tràng sẻ được hoat hóa. Thịi gian san xuất tinh

triug khac nhau tùy thuộc vao tửng ca the. nhưng trung bính mai khoang 64 - 72

ngày dê tinh trùng hoan thanh một cliu kỳ hoãn chinh tứ bước sinh linh đèn khỉ
tinh trùng trương thảnh

sần sàng dê xuất tinh I14 Ị.

1.3. Nguyen nhân đứt gây DNA rinh trùng
Cõ hai nhóm nguyên nhan chinh tham gia váo qua tnnh sinh bệnh hục cua
dứt gày DNA tinh tiling: nội sinh va ngoại sinh. Hai nhóm nguyên nhãn này có

tâc dộng và anh hương lản nhau trong cơ chề bệnh sinh.

1.3J. yội Sinh
DÚI gây ĐNA tinh trùng cô liên quan đên các rỗi loạn trong hoạt động chà

tể bào theo chương trinh (Apopto&is). bai thương trong quá trinh trướng thành
cua tinh tràng. kết qua là tựo ra linh trũng chát lượng kẽm. cấu tiuc nhiêm sầc

thể kẽm do bất thường tỳ lệ protamine lãm cho DNA của tinh trũng de bị tòn
thương khi gặp các tác nhãn ngoại sinh. Bẽn cạnh đỏ. lảc động cua cac chất oxy

hóa trong cư thê cũng góp phẩn vào tảng sự nhụy cam DNA tinh trùng trước hiên
lượng phân mãnh.

1.32. .Xgởạỉ sinh

CÓ những bảng chưng chi ra ty lệ phân mánh trong tinh trũng xuất tinh cao
hơn tinh trúng tư tinh hoan, cho thắy các yếu tố ben ngoài cõ ỹ nghía hơn trong

cơ chề bậili sinh của dirt gày DXA tinh trùng. Sự mất cân bẳng oxy hỏa (OS) dã
đưực xâc đinh lã một nguyên nhản ngoại sinh quan trong cua đứt gày DNA tinh


8

long. Các ycu tố ngoại sinh thướng gộp cồ thẻ gãy ra phản manh DNA tinh
trùng thõng qua OS được chia lãm 2 nhóm chinh.

Tài nhãn liên quan đển kỉi sổng và mòi irườngxă hội: một số lác nhãn đà
đưực nghiên cửu và chửng minh lả: hut thuốc lả [ 15], lạm đụng ntọu [16]. hỏa xụ

trị trong điểu tn ung thư [12]. bóa chất độc hại trong mồi trướng [17], cãc hành
vi lum tâng thân nhiệt tinh hoan [18], thưa cán beo phi [19] vã chè độ dinh
dưỡng không hựp lý [20].

Hĩnh 1.4. Nguyên nhân dứt gày DNA tinh trung
Nguẩn: Cleveland Chide Centerfor Medical Art & Pnaĩữgrđọìty, 2017
Tức nhãn liên quan den cãc bênh tỷ hệ ĩhống: mờt số bộnh lý cõ liên quan

đen gia tảng sự hi nil thành các gốc oxy hõa tự do như: ung thư (vớ d: ung th

-w .ã* M ôG


9

hạch, ung thư tinh hoàn) [1&Ị. đãi tháo during (21]. các bênh lý nhỉẻm trung và
viêm đương sinh dục [ 12]. giàn tính mạch thừng tinh [22].

1.4. C ơ che dứt gày DNA tỉnh irủng
(í cẩp độ tể bảo. tẩt ca những tãc nhân gảy ra sự phàn manh DNA tinh núng
lảc dóng thơng qua 4 cơ chè chinh, xuất hiện riêng lé hoảc phơi hơp với nhau.
{

T Wihain

: •

]

[ OwAtriahUahtW. I



XJhtinh

; - ã--------- đ

o-------------------------

t
r-t ằtt ã ã ã f f
------------ ---------- .

ôãôãããããã MJC (Anbing Q. IB**
2
Q.

đ-

ItlQKH

oeâ-

(>ã

ri MlttHtrHt

0-

IBAtUvMAtt.^u*
tmh ôpopteih
ã -a*

Hinh 1.5. Mụ hỡnh xu nguồn góc in vivo và in vitro
cua dứt gàyDNA tinh trừng

AfLrole ofapopt osu, onmawtxyana oxìàatne itreu. MoĩSỉề 2i:ĩW ỉ 22
Vai trò vả mối quan hệ giừa cảc cơ chồ gảy ra 5ự phản mánh DMA tinh
trũng đả dược nghiên cứu vã chi ra ràng: Quá trinh úi tô hưp kháng hỗn chinh,

bắt thương trong qua trinh đong gói nhiêm sấc thê vả rối loạn quá trinh chết theo
chuông trinh xây ra trong linh hoán là cơ che chinh tạo ra sự dửt gày DNA trong
cãc tinh nũngxuất tinh chết, nhùng TC bào này dà chã nên khơng cịn chịu bi anh

TWM*M«K> «“ *4:

10

hường bời các yếu tó oxy hóa từ mói trường. Mặt khác, mat Cân bâng oxy hóa lá
VCU tố khới đầu và địng vai trơ quan trọng nhất trong phân mãnh DNA tinh

ìrmg sau kin xuất tinh, do sự tác độiỉg trục tiếp lén cấu true Sei chức nùng cua
linh triing lù giai doạn tinh trinig di chuyển trong đưòng sinh dục nam cho đền

khi xuất tinh góp phằn giai thích sư hiện diện cua các chuồi DNA bị đirr gày
trong tinh trung xuất tinh con sõng [23].

1.4J. Qua trinh tái tở hợp khàng hơan chinh khi hình thanh tinh trung
Chắt nhiễm sác chứa nong hụt nhân tinh trùng con ngi nói riêng vả dộng
vật có vú nói chung lả một cẩu trúc cực kỳ nho gọn và ôn đmh. DNA tinh trũng

phai duọc tô chức một cách đác biẽt. khác biệt dáng kẽ so với cac te bao soma.
dê dat dược trạng thai ngưng tụ nảy. Tác gia Ward L. (1997) dã dê nghi một mó

hình DXA tinh trũng trong đõ cầu ink ĐN/\ tinh tnìng ban dầu bị phả vờ. các
protein histon sè dượcthay thề bàng pTOiamin [24],

Hĩnh 1.6. Cầu tróc DNA tinh trúng theo Ward L. (1997).

y&'K tt'ara' H'S.. Barron c VQ Mortimer Ữ fi997f. Caw.ozome organisation in

mammalian sperm nucleic Gsretic: of Hunan Male bfiralay. 2Ữ5 -221.

TWM*M«K> «“ *4:

lỉ

Do đó, trong quả trinh trướng ibanlì. sự phá vị cấu trúc DNA tinh tiling là
hoan toán cằn thict. tuy nhiên có thê xay ra các sai sõt trong qyã trinh nã}’. Thòng

thưởng, qua trinh kiêm tra vả sưa chùa DNA tinh truig klnõng cho phep qua trinh
phàn bào xay ra cho đến khi các sai SỎI này dưục sửa chùa hoậc loụĩ bo hỗn

tồn, nêu thiếu sót trong quả trinh kiêm tra hoặc sưa chừa cỏ thê gày ra đứt gày
DNA tinh trũng sau này. Co chè nay thường xay ra ớ thin kỹ ũẽn tinh tiung vá

lãm tinh trũng dê tòn thương hơn trong quá trinh V ân chuyên sau tinh hoan.
1.42. But thưởng irong quâ trình đỏng gỏi chi nhiễm sắc cũa linh trùng

Trong khi sinh tinh, sự chun đói 85% protein histone thành protamine
đơng vai trị trong q trinh tháo xoắn • dóng xoan nhiễm sẳc thơ. tạo cơ sơ cho

qua trinh biệt hóa cưa tinh tư. Protamine lã protein quan trọng trong sự dong goi

DNA rinh trùng. Tỷ lộ giữa histone và protamine (HPRI được coi lá một tác nhân
anh hường đến sự trướng thánh cua tinh trừng. Khi HPR thấp, tý lệ protamine
trong Tinh trùng cao. cô thề lièn quan dén hoot dộng quá mức cua enzym

topoisomerase (thay histonbàng protamine), dần đến ling phán manh DNA tinh

irùng. Khi IIPR cao vượt mức. thiết hụt protamine bào vệ DXA tinh tning khơi
các gốc tụ do dàn den DNA de bị tơn thương hơn [25].

1.43. RÍÙ lơạn quá trình chếttiươ chưưng trình trong sân xuất tinh trùng

Trong quá tnnh san sinh linh trùng. CƯ chế chét tề bào theo chương trinh
xây ra bính thng giúp chụn lọc các lề bão mầm. ngân chân sự phát triển quá
mửc và loại bỏ cô chọn lọc các tinh trâng bất thưởng, dược diêu chinh bời tê bào
Senoli. Cô 50 - 60% tẽ bão bã! thường được loại bô theo cơ chẽ này. Ban dâu.
các tề bao mầm bất thướng dược nhận biết, danh dấu vã sau đõ bị thực báo bơi tế

bào Sertoli


12

Sakkas và các dồng nghicp cho rang một số tinh trùng tơn thương DNA đá

thốt khơi q trình chọn lọc cua Apoptosis. Hậu quã lá tạo ra tinh tiling có
DNA bất thường trong tinh dịch nguôi bệnh [26Ị.
1.4.4. Tác dộng cũa mất càn bưng đxy hóa
Bat thương trương
thảnh tinh trùng

trũng
GiSn tinh nMCh thưng

Hút thuổ<

Hĩnh 1.7. Nguồn gồc vá tảc động cùa sự mẩt cân bảng oxy hóa

Nguần: Cleveland Clime Centerfor Medical Art á- Pnotogropiiy. 2017
OS la sự mat cản bâng giữa sụ hình thành các gổc oxy hoa tụ do (ROS) và

en chẻ kháng OXV hoa cùa cơ thi- (TAG). ROS ờ uổng độ sinh lý là cần thiết cho
sự tâng sinh, biệt hỏa vã dam bao chức nâng bính thường cua tinh tnìng. Trong

tinh dich cua dàn ơng binh thường. nòng độ ROS được Idem Sỡãt hợp lý bơi các
CƯ chê chống oxy hóa. ROS tâng cao có thê do nhiều nguyên nhãn khac nhau, la

nguy cư gáy ánh huởng đền chức nâng và sự tồn tại cua tẻ bão. Tất ca cảc thánh
phân cua tế bào đều có thê chỊU anh hương cùa OS. trong đỏ lipid là thành phần

nhạy cam nhàt. Các te bào tinh tiling rất de bị anh hương bơi ROS do tơn tại mịn

TWM*M«K> «“ *4:


13

lượng lớn add béo băo hòa ờ mãng Tẻ bào vả té báo chít cua chung. Khi ROS cõ
nồng độ cao vượt quá kha nâng tning hòa cũa các chất chỏng OKy hóa có thê thúc

đẩy qua trinh peroxy hoa lipid. gãy tổn thương máng tề bão. Hậu quá la gãy ra sự
mất ATP nội bào một cách nhanh chõng dàn đến tòn thương sọỉ trục, giâm kha
nâng di dộng của tinh trùng, gây dứt gầy các chuỗi dơn vâ chuồi kép DNA. qua

dớ làm giam chốt liụnig tinh trung (27].
1.5. Anh hương cua dirt gày D\ A tinh trùng den kha nảng sinh san cua nam
giới

I1ỈỘU qua cùa các kỹ thuật hơ trựlinh san

- mA iìên qtii giữa dỉin găy D.V.4 tinh trùng vời kha nàng sinh san cua
nam giời
Nhiều nghiên cưu dà chững minh được sụ anh hương cua đui gãy DNA tinh
inmg đến việc mang thai tự nhiên.
Dê đánh giả mức độ dirt gây DNA tinh trùng, người ta sư dung chi sổ DFI

lâm ihõng sổ chuàn. Có 3 mức độ dữt gây DNA tinh trùng:
• DFĨ < 15%lả tỹ lệ đứt gãy DNA linh tròng tháp.
- DFI15 - 30%: ty lệdủt gây DNA linh trùng trung binh.
- DFI > 30%: tỷ lộ dủr gày DNA tinh trùng cao.

Zim đã bao cảo rằng, dựa trẽn xét nghiệm danh giả nhiễm 5ẩc thê tinh trung
(SCSA). DFI cao khiến việc thu thai tự nhiên hơ nên kho khản (2SỊ.

Utsuno 11 (2013) dà chi ra đứt gày DN’A tinh trúng lã một trong những
nguyên nhản dản đen chát lượng phôi kém vả sây thai nr nhiên [29]. Khi DNA
tinh trúng dứt gầy tại các vi tri chưa gen lien quan đen khã nàng sinh san hay sư
phat triển. lam tó cua phôi thi ty lê co con rất thắp.

- Mui liên quan giữa ilúl gay DNA tỉnh trùng và hiệu quã cùa cảc kỳ

thuật hồ trự sinh sán

«“ *4:


14

Đirt gày DNA tinh trùng co anh hương den sự thảnh công cũa các kỳ thuãt
hồ trợ sinh san (ART). Việc lựa Chơn tinh trũng có DNA *0! dứt gây khi sư dụng

ART cỏ thê dần đền nhùng kết qua không mong muốn. Châng hạn như ty lệ

tliánh công klri mang thai thấp hơn. IV lệ sáy thai cao hon. bất thưởng nhiễm sầc
thê si các bất thường di truyền khác [30].

Nam gioi với DFI < 30?» cỏ khá nàng cớ thai lự nhiên hoộc băng phương
phap IUI. Đưt gày DNA tinh trũng có ánh hương đến kết qua cua kỹ thuật IUI, ty

lộ mang thai thành công bàng kỹ thuật IƯĨ gân như khơng có khi SCSA phát

hiện chi số DFI > 30%. Do đó. những trường hụp DFI > 309'0 nên chi định

IVFTCSI [31).
Dứt gày DNA tinh trùng cũng cờ anh hutmg lèn sự thành cõng cua kỹ thuật

TVF. Một nghiên cứu cùa Choi vồ cộng sự chửng minh được mỗi liên quan giừa
DF1 vả ty lệ say thai trong các chu kỳ IVF [32].
Gần dây. nghiên cứu cua Botges và cộng sự (2019) thực lúýti đánh giẳ anh

hương cua đứt gày DMA tinh tiling đèn kâ qua điều tti ICSI Ư nhóm bênh nhàn
vỏ sinh nam: nglrièn cứu cho thầy l)F I cao ( DFI >30%) có lien quan đen sự phat

triên phôi kẽm. tý’ lệ làm tô thấp hơn và tỳ- lệ sây thai cao hơn trong các chu kỳ

ICSI[33J.
Nhu vậy. DFI cõ giá tri cao dư đoin vô sinh nam cùng như ty lẽ thaiứi cóng
cua các phương pháp hổ ượ sinh san.

1.6. Các phương pháp xác định mức (lộ dứt gây D\A rinh trũng trên thế

giới

Cung với sự quan tâm ngay cang tâng vẻ mói quan bệ giữa đữt gày DMA

tinh ttủng vả khá nâng sinh san ớ nam giỏi, những kỹ thuật sinh học phân tư vá

xét nghiệm đứt gày DNA tinh tnìng ngày càng dưực nghiên cim vả phát triên.


15

Hiện tại. có 8 phương pháp đảnh giã mức độ đứt gay DNA tình trúng đà dược sư
dụng trẽn lãm sàng, được phàn thanh 2 loại: đánh giá true tiep và đánh giá giãn

tiếp [34]. Trong đo được su dung phô biển hơn cu là: khao sãi sụ phán tán nhiẻtn

sấc chất cùa tinh trùng (SCDX phương pháp khảo sát cầu irủc chromatin tính
trÍEig (SCSA), phương pháp đánh dâu đứt gày DNA bang các dlìTP được xúc

tãc bơi enzyme terminal deo.xynucleotidyl transferase (TUXE1Ạ phương pháp
điên di tè bào đơn (COMET). Háu hêt câc phương pháp này đêu cõ hiêu qua cao
trong việc đảnh giá tính lồn vẹn cưa

DNa tinh tiling.

Bang 1.1. So sânh ưu và nhược diem cua một số kỳ thuât tbóng, dụng trong đánh
giá dưt gây DNA tinh trung.

Phương

1 11 dióui

Nhược diêm

phap

SCD.
Halo test

SCSA

FXm gian, dề thực hiện với bộ kit

Đánh giã giàn liếp qua sự biến

thương mại có sản; Quy trinh thiết

tinh; Quan sát chu quan bảng

bi dơn gian; Chi phỉ tháp hơn các

kinh hiên vi; Bộ kít phai nhập

kỳ thuật khac.

khấu với chi phi cao.

Dành giá nhanh sổ lượng lớn tinh

Đánh giã gián uềpqua sụ biến

trúng: cỏ quy trinh chu.in hóa và

tinh: Yêu cẩu thiết bị dắt tiền

ngưỡng gia til chuân de tham khao;

và kỳ thuãt viên có tay nghè

Co thê thực hièn trẽn màu tươi

cao; Phương pháp dộc quyền

hoậc đơng lạnh.

khơng được sư dụng thương

mụi hóa rộng rài

TWM*M«K> «“ *4:


16

Xét nghiêm trực ti cp: Có the thực

Yêu cầu ữáết bị kỹ thuật hiện

hiện trèn mau tươi hoặc dóng lạnh:

đại: Mắt nhiêu thời gian;

Co thê thực hiện được trêi nhiều

Không đanh giá được tinh

linh trùng; Phải hiên đưục ca dứt

1 rùng chưa iruởng thành;

gày DNA đơn vã kỏp: Bộ xét

Không cỏ ngưỡng dánh giá cổ

nghiêm thương mại sân cỡ

định.

Net nghiêm trực tiếp: Co thê thực

Mất nhiều thời gian: Yêu cầu

hiẽn được trên nhiều tinh nung;

màu tươi; Yêu câu kỳ thuật

Plát hiện dược ca dưt gày DNA

viên có kinh nghiệm: Chưa có

đơn và kcp

quy trinh chuàn lióa

TUNEL

COMET

Trong số các phương pháp trên, phương phap SCD được sư dụng pho biên
nhai ờ Việt Nam bới các ini điàn cua nó phú họp vói kha nâng lai chính, trang
thiết bị kỳ thuật cịn hạn chề lụi cãc bịnh viện ơ nước la hiện nay.

1.7. Tỏng quan về bộ xct Iighiịni Halospcrm vi bộ xét nghiện] SSSpcrm

I. ~.ĩ. Bộ Xft nghiệm Halosperm
Hiện nay ơ Việt Nam. \iẽc xét nghiệm đanh gia đui găy DNA tinh hung
thưởng sư dụng bộ kit Halosperm cua hàng Halotech (Tây Ban Nha), hoại động

dựa trai nguyên lý SCD. Bộ xét nghiệm này dược ưng dung phô biến rộng rài ơ
nhiêu bênh viện, trung tâm hồ nơ sinh san như. Bênh viện Đai học Y Ha Nội.

Bênh viện Phụ san Trung ương. Bệnh VI en Phụ san Hả Nội,-. nhằm đáp img nhu
cảu ngây càng lón trong chân đồn vỏ sinh nam. các inrớng hợp cập vợ chồng cỏ

tiền sư say thai thai lưu nhicu lần. sáng lọc sửc khoe sinh san nam giời, kiềm tra
Irưỡc khi thục hiện hổ hạ sinh san.... Bộ xét nghiệm sư dụng lam kinh và thạch

«“ *4: