CẤU TẠO TẾ BÀO VI KHUẨN
Nội dung
• Các cấu trúc bên ngồi tế bào vi khuẩn
• Lớp vỏ tế bào tế bào vi khuẩn
• Các cấu trúc bên trong tế bào
Cấu trúc bên ngồi
• Tiên mao
• Khuẩn mao và khuẩn
mao giới tính
• Bao nhầy
(Glycocalyx)
Tiên mao
• Tiên mao hay lơng roi (flagellum)
– Được cấu tạo bởi các đơn vị protein, flagelin.
– Quyết định khả năng và phương thức di động của tế
bào (chemotaxis)
– Gồm các loại:
• Đơn mao – Tiên mao ở một cực.
• Chùm mao – Có một chùm tiên mao ở cực.
• Song chùm mao – Có hai chùm tiên mao ở 2 cực.
• Chu mao – Có nhiều tiên mao ở khắp quanh tế
bào.
Cấu trúc của tiên mao
Bao
hình
móc
Thể
gốc
Trụ
nhỏ
Sợi tiên mao
Màng
ngồi TB
Các
đĩa
Thành tế
bào
Màng TB
Tiên mao VK G+ và G-
Tiên mao VK G-
Tiên mao VK G+
Hóa động học
Thu
hút
Xua
đuổi
Chiều tăng nồng độ
Nhào
Chuyển
lộn
động
Proteus
vulgaris di
chuyển trên
đĩa thạch
SỰ HÌNH THÀNH SỢI TIÊN MAO
Tiên mao chu chất của xoắn khuẩn
• Xoắn khuẩn có
tiên mao gắn với
màng tế bào,
quấn quanh tế
bào theo chiều
dọc.
Vỏ
ngoài
Thành
tế bào
Tiên
mao
Khuẩn mao
• Giúp VK bám vào giá thể
Khuẩn mao giới tính
Khuẩn
mao giới
tính
• Khuẩn mao giới tính được dùng để chuyển vật
chất di truyền (DNA) từ thể cho sang thể nhận.
Bao nhầy
• Là lớp polysaccharide, polypeptide bao
quanh tế bào (EPS)
• Được tổng hợp bên trong tế bào và tiết
ra ngoài.
Bao nhầy
Vai trò của bao nhầy
Lớp vỏ của tế bào
• Thành tế bào
– Phân loại
– Hình dáng
• Màng tế bào
Thành tế bào (Cell wall)
Chức năng
1. Duy trình hình dáng và kích thước của tế bào
2. Tham gia vào quá trình phân cắt tế bào
3. Hỗ trợ sự chuyển động của tiên mao
4. Giúp tế bào đề kháng với áp suất thẩm thấu
5. Cản trở sự thâm nhập của một số phân tử lớn
6. Liên quan đến tính kháng nguyên, tính gây
bệnh, tính mẫn cảm với thể thực khuẩn
Thành phần tế bào vi khuẩn
Gram dương
Thành phần
Gram âm
Tỷ lệ % đối với khối lượng
khô của thành tế bào
Peptidoglycan
30-95
5-20
Acid teicoic
(Teichoic acid)
Cao
0
Lipid
Hầu như khơng có
20
Protein
Khơng có hoặc có
ít
Cao
Peptidoglycan (PG)
Là polymer xốp, bền vững
chứa:
– N-acetylglucosamine (NAG)
– N-acetylmuramic acid (NAM)
– Tetrapeptid
Peptidoglycan (PG)
Chuỗi glycan
Liên kết ngang bằng chuỗi peptid
Peptidoglycan (PG)
Thành tế bào Gram dương
• Gồm nhiều lớp peptidoglycan
• Teichoic acid
– Điều khiển quá trình di chuyển của ion dương
– Bảo vệ thành tế bào khỏi bị phá vỡ
– Kháng nguyên chuyên dụng của tế bào.