Sự di truyền của
các gene lạp thể
Trong sự thụ phấn của thực vật bậc
cao, một tế bào trứng có kích thước lớn
có nhiều tế bào chất phối hợp với
nhân của hạt phấn không có tế bào
chất ở chung quanh. Do đó hợp tử nhận
được phần lớn tế bào chất của tế bào
trứng. Nếu hai bố mẹ có thành phần
nguyên liệu di truyền trong tế bào chất
khác nhau thì thế hệ con sẽ nhận được
nhiều nguyên liệu di truyền trong tế bào
chất của mẹ. Do đó sẽ xảy ra sự di
truyền theo thế hệ mẹ.
Hiện tượng di truyền lá đốm được phát
hiện rất sớm ở Mirabilis jalapa
(Correns, 1908), ở Pelargonium
zonale (E.Bauner, 1909). Các cây
có lá đốm có thể có nguyên cành với lá
trắng không có chlorophylle.
Thể khảm đốm lá
Thí nghiệm: Tạp giao giữa cây
Mirabilis jalapa có những cành khảm
trắng xanh theo các phép lai như sau:
- Thụ phấn cho hoa trên cành lá trắng
bằng hạt phấn của hoa trên cành lá
xanh lục, cho thế hệ con những cây
giống cá thể mẹ có lá trắng không có
chlorophylle. Các cây này chết vì không
có khả năng quang hợp
- Tạp giao hoa trên cành lá xanh lục
bằng hạt phấn của hoa trên cành lá
trắng, tất cả thế hệ con có lá màu xanh
lục bình thường.
- Nếu thụ phấn các hoa của cành lá
đốm bởi phấn hoa của cây xanh lục thì
ở đời con có các cá thể lá trắng, lá đốm
và lá xanh lục.
- Nếu thụ phấn cho hoa của cành lá
xanh lục với phấn hoa cây lá đốm thì ở
đời con gồm toàn cá thể lá xanh lục.
* Giải thích: Trong trường hợp này
người ta thấy những chất cơ sở hình
thành lạp thể có ở trong tế bào trứng sẽ
hình thành tiền lạp thể, sau đó hình
thành lục lạp. Hạt phấn không có chất
cơ sở để hình thành lạp thể nên hạt
phấn không thể truyền lục lạp được. Sự
khác nhau giữa con cái và bố mẹ về
một hoặc nhiều tính trạng khi tạp giao
thuận nghịch chứng tỏ có sự tham gia
của nguyên liệu di truyền ở trong tế bào
chất. Sự di truyền theo hệ mẹ quy định
sự thể hiện tính trạng phụ thuộc vào cá
thể mẹ.
Sư di truyền các gene lạp thể
Ở thực vật Pelargonium zonale có
trường hợp di truyền theo dòng cha.
Nếu hoa của cây lá đốm được thụ phấn
của cây lá xanh lục thì 30% cây lai có lá
đốm, 70% lá xanh lục. Khi lai hoán đổi
cha mẹ thì 70% cây lai lá đốm và 30%
lá xanh lục.