Tài liệu Giống Cây Rừng - Chương 6 doc

Chơng VI Xây dựng rừng giốngChơng VI. Xây dựng rừng giống
v vờn giống
- Đáp ứng tốt nhu cầu cung cấp nguồn vật liệu giống cho sản xuất
đại tr.
- Tạo ra nguồn vật liệu sạch, đảm bảo chất lợng, nguồn giống đợc
tuyển chọn có giá trị kinh tế cao.
- Bảo tồn, lu giữ các nguồn gen, các giống cây trồng quý hiếm, loi
có giá trị kinh tế.
Ch−¬ng VI. X©y dùng rõng gièng vμ
v−ên gièngv−ên gièng
2. RỪNG GIỐNG.(Seed stands hay Seed production areas)
2 1 Khái niệm: Rừng giống là rừng chuyên để sản xuất vật liệu giống được xây2.1. Khái niệm: Rừng giống là rừng chuyên để sản xuất vật liệu giống được xây
dựng bằng cách chuyển hoá từ rừng tự nhiên, rừng trồng hay đượctrồng mới từ
giống củaxuấtxứđã đượcxácđịnh là tốt qua khảo nghiệmhoặccủahạttrộn
ẫlẫntừ những cây mẹđã đượcchọnlọc, có áp dụng các biện pháp kỹ thuật thâm
canh và cách li với nguồnhạtphấn bên ngoài nhằmsảnxuấtgiống vớisố lượng
ổn định và chấtlượng đượccảithiện.
Nhìn chung, rừng giống có 3 thuộc tính là:
-Hạtgiống thu hái ở rừng giống có phẩmchấtditruyềntốthơnsovớihạt
thu hái xô bồthu hái xô bồ.
-Rừng giống đượcxâydựng từ rừng tự nhiên và rừng trồng có nguồngốc
địa lý rõ ràng.
ố ấ ồ ố-Rừng giống cung cấp nguồnhạtgiống đáng tin cậy.
Ch−¬ng VI. X©y dùng rõng gièng vμ
v−ên gièngv−ên gièng
2.2. Các loại rừng giống trong sản xuất.
2.2.1. Rừng giống tạm thời.
ố ầ ồ ểRừng giống tạm thời là rừng được xây dựng từ các lâm phần tự nhiên hoặc rừng trồng được tuyển chọn
nhằm thoả mãn nhu cầu hạt giống trong một thời gian nhất định.
Loại rừng này thường sử dụng cho những loài cây có diện tích trồng rừng không lớn hoặc trong thời gian
chờ đợi hoàn thành xây dựng khu rừng giống, vườn giống cố định. Rừng giống tạm thời tự nhiên cho vật liệu

giống có ưu điểmlớnlàtínhthíchứng tốtvới điềukiện hoàn cảnh địaphương Mộtsố tính trạng khác như :giống có ưu điểm lớn là tính thích ứng tốt với điều kiện hoàn cảnh địa phương. Một số tính trạng khác như :
Độ thẳng thân cây, sức đề kháng với điều kiện bất lợi,... cũng được cải thiện thông qua các biện pháp tác
động cho loại rừng này.
2.2.2. Rừng giống cố định.
Rừng giống cố định là rừng giống đượcxâydựng mớibằng cách tuyểnchọntừ rừng tự nhiên hoặctrồngRừng giống cố định là rừng giống được xây dựng mới bằng cách tuyển chọn từ rừng tự nhiên hoặc trồng
mới. Dựa vào nguồn gốc có thể chia rừng giống cố định thành hai loại.
+ Rừng giống chuyển hoá : Là rừng giống được tuyển chọn từ rừng tự nhiên hoặc rừng đủ tiêu chuẩn và
được tác động biện pháp kỹ thuật chuyển hoá như tỉa thưa di truyền, tỉa thưa lâm sinh, chăm sóc tốt,... để sản
xuất vật liệu giống trong một khoảng thờ
i gian nhất định.
+ Rừng giống trồng mới : Là rừng trồng được trồng bằng vật liệu giống có phẩm chất di truyền cao, thường
là vật liệu giống được lấy từ những cây trội trong quần thể gốc. (cây sinh dưỡng, cây từ hạt của các xuất xứ
tốt nhất đã qua khảo nghiệm của cây trội, trong các xuất xứ đó hoặc chưa qua khảo nghiệm hậu th
ế hoặc
khảo nghiệm dòng vô tính).
Ch−¬ng VI. X©y dùng rõng gièng vμ
v−ên gièngv−ên gièng
3. VƯỜN GIỐNG.(Seed orchards)
3.1. Khái niệm.3.1. Khái niệm.
Vườn giống là nơi trồng những dòng vô tính hoặc cây con từ hạt của những cây trội
đã được chọn lọc và đánh giá, được bố trí cây giống để hạn chế tới mức thấp nhất
sự thụ phấn giữa các cây cùng dòng hoặc cùng một gia đình, được cách li nhằm hạn
ế ồ ấ ố ểchế hoặc tránh những nguồn hạt phấn bên ngoài và được quản lí, chăm sóc tốt để
sản xuất nhiều hạt giống một cách ổn định, dễ thu hoạch, có phẩm chất di truyền
cao.
Cây trồng trong vườngiống có thể là cây có nguồngốctừ hạthoặc cây sinh dưỡngCây trồng trong vườn giống có thể là cây có nguồn gốc từ hạt hoặc cây sinh dưỡng,
những điều quan trọng nhất là chúng phải được lấy từ những cây trội đã được tuyển
chọn và đánh giá cẩn thận hoặc ít nhất đã được hội đồng giống của ngành Lâm
nghiệp công nhận.
Vườn giống không chỉ có mục đích cải thiện chất lượng di truyền cho những đặc

tính mong muốn của giống mà còn để sản xuất ra nhiều hạt giống thích nghi với
những điều kiện trồng riêng biệt, nhất là những chương trình trồng rừng chuyên
dụng quy mô lớnnhư trồng cây làm nguyên liệugiấy ván nhân tạodụng quy mô lớn như trồng cây làm nguyên liệu giấy, ván nhân tạo,...
Ch−¬ng VI. X©y dùng rõng gièng vμ
v−ên gièngv−ên gièng
3.2. Các loại vườn giống.
3.2.1. Vườn giống cung cấp hạt.
ố ồ ể ố ốLà vườn giống được trồng để thu hoạch vật liệu giống là hạt giống
3.2.2. Vườn giống cung cấp vật liệu sinh dưỡng.
Mục đích cung cấp nguồn vật liệu giống là vật liệu sinh dưỡng (cành, hom, mô,...).
+ Vậtliệu cung cấp hom khi mục tiêu của cải thiện giống là các cơ quan sinh dưỡng.
+ Là nguồn cung cấp cành chiết, cành ghép, mắt ghép, gốc ghép,...(vườn giống được sử dụng ở giai đoạn
thành thục sinh sản để lấy cây chiết, cành ghép). Đây là mục tiêu của công tác cải thiện giống với mục đích
rút ngắn thời kỳ thành thục sinh sản, tạo ra cây có khả năng sinh sản sớm.
3.2.3. Vườn giống nghiên cứu.( Ngân hàng dòng vô tính)
ểLà tập hợp toàn bộ các dòng vô tính của các cây ưu tú đã qua tuyển chọn (cây trội, cây ưu việt), các cây đại
diện cho sự đa dạng di truyền phong phú của loài. Mục đích chính là để kiểm tra bảo tồn các kiểu gen có giá
trị phục vụ cho công tác cải thiện giống trong thời gian lâu dài. Ngoài ra, căn cứ vào bản chất của nguồn vật
liệu đem xây dựng vườn giống, các nhà chọn giống còn phân chia thành các loài như sau :
* Vườn giống thế hệ 1:Làvườngiống đượcxâydựng từ các cây con mọctừ hạtcủanhững cây mẹ trong* Vườn giống thế hệ 1: Là vườn giống được xây dựng từ các cây con mọc từ hạt của những cây mẹ trong
rừng tự nhiên, rừng trồng, chưa qua khảo nghiệm hậu thế (các cây trội).
* Vườn giống thế hệ 1.5: Là loại vườn giống được xây dựng từ cây ghép mà cành ghép được lấy từ cây mẹ
trong vườn giống thế hệ 1, nhưng đã qua khảo nghiệm hậu thế.
*
Vườngiống thế hệ 2:Làvườngiống đượcxâydựng từ nguồnvậtliệugiống là các cá thể tốtnhất trong Vườn giống thế hệ 2: Là vườn giống được xây dựng từ nguồn vật liệu giống là các cá thể tốt nhất trong
quần thể sản xuất hoặc từ nguồn vật liệu được lấy từ vườn giống thế hệ 1 và 1.5.
Ch−¬ng VI. X©y dùng rõng gièng vμ
v−ên gièngv−ên gièng
Ch−¬ng VI. X©y dùng rõng gièng vμ
v−ên gièngv−ên gièng

4. NGUYÊN TẮC CHUNG KHI XÂY DỰNG RỪNG GIỐNG VÀ VƯỜNGIỐNG. (07 nguyên tắc)
- Địa điểm để xây dựng rừng giống và vườngiống phảinằm trong khu vực phân bố của loài hoặccóđiềukiệntự nhiên tương tự như
ở khu vực phân bố của loài có lập địa tốt phù hợp để cây giống sinh trưởng và phát triển tốt cho nhiều vật liệu giống có phẩm chấtở khu vực phân bố của loài, có lập địa tốt phù hợp để cây giống sinh trưởng và phát triển tốt, cho nhiều vật liệu giống có phẩm chất
tốt, giao thông thuậnlợi, địahìnhtương đốibằng phẳng để dễ quảnlý,chăm sóc và thu hoạch.
-Rừng giống, vườngiống phải đượcxâydựng cách li vớirừng trồng hoặcrừng tự nhiên cùng loài cây với cây trong rừng giống,
vườngiống hoặc cây có thể lai tạpvới cây trong rừng giống, vườngiống nhằm tránh hiệntượng tạp giao không kiểm soát
-Vậtliệu để xây dựng rừng giống phải đượclấytừ xuấtxứ tốtnhất đã qua khảo nghiệmhoặctừ cây trội đã đượcchọnlọc trong
rừng trồng từ các xuấtxứ tốtnhất đã đượcxácđịnh hoặc đượcchọnlọc trong rừng tự nhiên.
-Mỗirừng giống, vườngiống phảibố trí ít nhất là 20 – 25 dòng cây mẹ và đượctrồng xen kẽ nhau trên toàn bộ diện tích nhằmtạo
điềukiệnthuậnlợinhấtchothụ phấn chéo, hạnchế tớimứcthấpnhấthiệntượng giao phấngiữa các cây trong cùng một dòng. (số
lượng dòng cây mẹ phụ thuộcvàođặc điểmditruyền, cường độ kinh doanh).
Số lượng cây trội dòng vô tính trong vườn giống: Theo tiêu chuẩn ngành số 04TCN 147 2006:- Số lượng cây trội, dòng vô tính trong vườn giống: Theo tiêu chuẩn ngành số 04TCN 147 – 2006:
+Vườngiống hữu tính thế hệ 1phảicóítnhất50giađình
+Vườngiống vô tính thế hệ 1phảicóítnhất 30 dòng vô tính
-Mật độ cây trồng trong rừng giống, vườngiống đượcxácđịnh tuỳ thuộcvàođặc điểmsinhhọccủa loài cây và của cây giống cũng
nhưđiềukiệnlập địanơitrồng. Nên tạo khoảng cách phù hợptheotừng giai đoạntuổicủacâyđể tạo điềukiện cho tán cây pháttriển
đầy đủ, quang hợp đượcthuậnlợivàthụ phấntốtnhằmtạo điềukiện cho cây sai quả.(cự li cây trồng biến động từ 2m x 2m đến
10m x 10m, thường sử dụng là 4m x 4m hoặc 8m x 8m, hàng chạytheohướng Đông–Tây).
-Ápdụng biện pháp thâm canh cao cho rừng giống và vườngiống trong cả quá trình sảnxuấtlâudài.Đặcbiệtchúýápdụng những
biện pháp tác động làm tăng và ổn định khả năng cung cấpvậtliệugiống củarừng giống và vườngiống như :tạo tán, bón phân
h lý hò t ừ â bệ h h i Đối ới ừ iố h ể há ầ tá độ kị thời để â iố iht ở hát tiể tốt à ihợp lý,phòng trừ sâu bệnh hại,... Đối với rừng giống chuyển hoá cần tác động kịp thời để câygiống sinh trưởng phát triển tốt và sai
quả.