Chuyện chức phán sự đền tản viên

GVHD: Trần Thị Thu Hương
Người soạn: Trần Thị Thu Hằng


I. TIỂU DẪN
1. Tác giả

- Sống vào khoảng thế kỉ XVI.
- Người xã Đỗ Tùng, huyện Trường Tân (nay thuộc huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương).
- Ông xuất thân trong gia đình khoa bảng, từng đi thi và đã ra làm quan, nhưng khơng bao
lâu thì từ quan lui về ở ẩn.
- Tác phẩm nổi tiếng: Truyền kì mạn lục.


I. TIỂU DẪN
2. Tác phẩm
a. Thể loại Truyền kì: là một thể văn xuôi tự sự thời trung đại phản ánh hiện thực qua những yếu tố kì lạ,
hoang đường.
- Đặc trưng:
Nội dung

Nghệ thuật:

Giàu giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và

+ Dựa trên cơ sở truyền thống tự sự dân gian, khai thác các

đậm chất nhân văn.

mơ típ nhân vật, cốt truyện, thậm chí cả lối kể dân gian.
+ Lấy yếu tố kì ảo làm phương thức thể hiện nội dung.

+ Nhân vật thường được xây dựng đơn giản, tính cách nhân
vật được thể hiện qua hành động, ngơn ngữ, nội tâm nhân vật
thường ít có xung đột, mâu thuẫn.


I. TIỂU DẪN
2. Tác phẩm
b. Truyền kì mạn lục

-

Ra đời vào nửa đầu thế kỉ XVI.

- Là tác phẩm viết bằng chữ Hán, gồm 20 truyện.

Click icon to add picture


I. TIỂU DẪN
2. Tác phẩm
b. Truyền kì mạn lục

- Giá trị nội dung:
+ Là tiếng nói phê phán hiện thực xã hội phong kiến Việt Nam thế
kỷ XVI.
+ Cảm thông, bênh vực những con người nhỏ bé với số phận bi
thảm, đặc biệt là người phụ nữ với khát vọng hạnh phúc lứa đôi.
+ Thể hiện tinh thần dân tộc, niềm tự hào về nhân tài, văn hóa
nước Việt, đề cao đạo đức nhân hậu, thủy chung.
+ Khẳng định quan điểm sống “lánh đục về trong” của lớp trí thức

ẩn dật đương thời.


I. TIỂU DẪN
2. Tác phẩm
b. Truyền kì mạn lục
- Giá trị nghệ thuật:
+ Sử dụng các yếu tố hoang đường kì ảo.
+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật: nhân vật có diện mạo và tính
cách riêng; có dáng dấp “con người cảm nghĩ” bên cạnh “con
người hành động”.

Truyền kì mạn lục vừa có giá trị hiện thực vừa có giá
trị nhân đạo. Đây là Thiên cổ tùy bút được dịch ra
nhiều thứ tiếng.


I. TIỂU DẪN
2. Tác phẩm
c. Văn bản Chuyện chức phán sự ở đền Tản Viên
- Là một trong hai mươi truyện được rút ra từ tập Truyền kì mạn
lục.
- Bố cục: gồm 4 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến không cần gì cả: Giới thiệu nhân vật Tử Văn
và hành động đốt đền.
+ Phần 2: Tiếp đến khó lịng thốt nạn: Tử Văn gặp tên Bách hộ họ
Thôi và Thổ thần.
+ Phần 3: Tiếp đến không bệnh mà mất: Tử Văn gặp Diêm Vương,
được minh oan và tiến cử làm chức phán sự đền Tản Viên.
+ Phần 4: Còn lại: Cuộc gặp gỡ tình cờ giữa quan phán sự với

người quen cũ và lời bình của tác giả.


I. TIỂU DẪN
2. Tác phẩm
c. Văn bản Chuyện chức phán sự ở đền Tản Viên
- Tóm tắt:
Gợi ý:
- Văn bản có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính?
Ai là nhân vật trung tâm?
- Mối quan hệ giữa các nhân vật như thế nào? Nếu khơng
tốt đẹp thì giữa các nhân vật xảy ra mâu thuẫn hay sự
việc gì?
- Trước sự việc đó, các nhân vật có hành động gì?
- Sự việc đó được giải quyết như thế nào?

Hãy sơ đồ hóa mối quan hệ
giữa các nhân vật. Từ đó tóm
tắt nội dung văn bản.


- Tóm tắt:

Đốt đền

Giúp đỡ

Hồn ma giặc

Ngơ Tử Văn

Thổ thần

Vạ
c

ht

rầ

nt

ội
á

c

Kiện xuống âm phủ

Diêm Vương

Được minh oan
Làm quan phán sử


II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Nhân vật Ngô Tử Văn
a. Hồn cảnh xuất thân
- Tên chữ: Ngơ Tử Văn
- Tên tục: Soạn

- Quê: huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang.
- Tính tình: khảng khái, nóng nảy.
- Phẩm chất: cương trực, dũng cảm, trọng cơng lí.

- Giới thiệu nhân vật trực tiếp, ngắn gọn, cụ thể; đặc biệt là giới thiệu tính cách và phẩm chất bằng
những từ ngữ khen gợi và khẳng định.
- Giới thiệu theo kiểu truyền thống => định hướng rõ cho sự tiếp nhận câu chuyện của người đọc.


1. Nhân vật Ngô Tử Văn
b. Hành động đốt đền

- Lí do: vì tức giận trước việc hưng u tác qi
Vì sao Tử Văn lại có
trong dân gian của viên Bách hộ họ Thôi.
hành động đốt đền?
=> Đốt đền trừ hại cho dân.

- Quá trình thực hiện: tắm gội sạch sẽ, khấn, châm lửa
đốt đền
=> Cẩn trọng, công khai, quyết liệt, tôn trọng thần
linh.

Hành động đốt đền

Click icon to add picture


1. Nhân vật Ngô Tử Văn
b. Hành động đốt đền

-Ý
nghĩa
củađốt
hành
động đốt đền:
Hành
động
đền
+ Thể
sự khảng
củahiện
Tử Văn
có ý khái, chính trực, dũng cảm, vì dân trừ
bạo của
kẻ sĩ.
nghĩa
gì?
+ Thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ qua việc diệt trừ hồn
ma của tên giặc xâm lược.

- Hậu quả:
+ Tử Văn bị sốt nóng sốt rét.
+ Bị hồn ma tướng giặc đến mắng và đe dạo kiện Tử Văn
ở âm phủ.


1. Nhân vật Ngô Tử Văn
c. Ngô Tử Văn – Cuộc gặp gỡ với Bách hộ họ Thôi

Cuộc gặp gỡ giữa Tử Văn và hồn
ma giặc diễn ra khi nào? Diễn ra

- Hình ảnh hồn ma giặc:

ở đâu?

+ T ự xưng là cư sĩ.
+ Diện mạo: khôi ngô, cao lớn, đầu

Bản chất thực: xảo trá, tham

đội mũ trụ.

lam và hung ác.

+ Lời nói: tỏ vẻ hiểu biết.

Hình ảnh hồn ma tên giặc hiện
lên như thế nào? Hồn ma tên giặc
đã có những hành động và lời nói

+ Mục đích của cuộc gặp gỡ: địi làm trả lại ngơi đền như cũ.
=> Trách mắng, đe dọa

gì?


1. Nhân vật Ngô Tử Văn
c. Ngô Tử Văn – Cuộc gặp gỡ với Bách hộ họ Thôi

- Thái độ của Tử Văn:
+ mặc kệ
+ vẫn cứ ngồi ngất ngưởng tự nhiên

- Khơng sợ
- Tin vào việc mình làm là điểu chính nghĩa
- Sẵn sàng đối đầu với kẻ ác

Tử Văn có thái độ và hành
động gì? Thái độ và hành động
đó thể hiện điều gì?


1. Nhân vật Ngô Tử Văn
d. Ngô Tử Văn – Cuộc gặp gỡ với Thổ thần
Cuộc gặp gỡ với Thổ thần

-

diễn ra ở đâu? Khi nào?

Hình ảnh Thổ thần:

+ Là
một
ơng
già,
áo vải mũ đen, phong
Hình
ảnh

của
Thổ
thần
độ nhàn
nhã,
hiện
lên như
thếthủng
nào? thỉnh.
+ Là nạn nhân => Cảm kích

- Ngơ Tử Văn:
+ Ngạc nhiên
+ Hỏi rõ sự tình

- Mục đích của cuộc gặp gỡ:
+ Giúp Tử Văn thấy rõ bản chất giả mạo, xảo trá cùng những hành động oai tác quái của hồn
ma tên tướng giặc.

Cuộc gặp gỡ này có mục
+ Mong muốn Tử Văn quyết tâm và bày cách giúp Tử Văn đối phó với tên tướng giặc.
đích gì?


1. Nhân vật Ngô Tử Văn
d. Ngô Tử Văn – Cuộc gặp gỡ với Thổ thần
Cuộc gặp gỡ này có ý

* Ý nghĩa của cuộc gặp gỡ:

nghĩa gì?

- Tạo ra sự phát triển logic cho câu chuyện.
- Thể hiện mong muốn diệt trừ tận gốc thế lực xâm lược tàn ác, làm sáng tỏ nỗi
oan khuất và phục hồi danh vị cho Thổ thần nước Việt của Tử Văn.


1. Nhân vật Ngô Tử Văn
e. Ngô Tử Văn – Vụ xử kiện ở Diêm Vương
- Nguyên nhân hồn ma tên tướng giặc kiện Tử Văn
vì tội đốt đền.
- Tình cảnh của Tử Văn:
+ Bị 2 tên quỷ sứ bắt đi, bị trói bằng thừng lớn,
gơng dài.
+ Đường đi: âm u, rùng rợn

- Tinh thần, thái độ của Tử Văn:
+ Điềm nhiên, khơng hề khiếp sợ.
+ Kêu oan, địi phán xét cơng khai, minh bạch.

=> Tính cách ngay thẳng, cương trực.


1. Nhân vật Ngơ Tử Văn
Q trình xử kiện dưới âm phủ

e. Ngô Tử Văn – Vụ xử kiện ở Diêm Vương

diễn ra như thế nào? Mỗi nhân
vật có hành động, thái độ và lời

nói như thế nào?

Lần

Hồn ma

Diêm Vương

Tử Văn

1

 

 

 

2

 

 

 

3

 

 

 


1. Nhân vật Ngô Tử Văn
e. Ngô Tử Văn – Vụ xử kiện ở Diêm Vương
- Quá trình sử kiện:
Lần

1

Hồn ma

Diêm Vương

Tử Văn

- Tên Bách hộ họ Thôi: giả hiệu, xảo trá,

Khúm núm kêu oan, Quát mắng Tử Văn,

Điềm nhiên, không run

ra vẻ đáng thương, nhún nhường, ngoan

tỏ vẻ đáng thương,

bênh vực hồn ma.

sợ, cứng cỏi minh oan.

cố trước tội của mình.

Cử người đến đền Tản

Đề nghị Diêm Vương

nhún nhường.

Đổi giọng nhân
nghĩa, rộng lượng.

Viên lấy chứng cứ.

2

đến đền Tản Viên để
xác minh.

- Tử Văn:
+ Tự tin, giãi bày sự thật
+ Lời lẽ cứng cỏi, không chịu nhún
nhường.
+ Sẵn sàng chịu tội nếu nói càn.

3

Bị nhốt vào ngục

Trừng phạt hồn ma, ban Được minh oan và ban

Cửu U.

thưởng cho Tử Văn.

thưởng.


1. Nhân vật Ngô Tử Văn
e. Ngô Tử Văn – Vụ xử kiện ở Diêm Vương

Việc xử kiện có ý nghĩa gì?
* Ý nghĩa của việc xử kiện dưới âm phủ:

- Khát vọng công lý của nhân dân.
- Đẩy câu chuyện đến cao trào.
- khuyên răn con người sống lương thiện và sống đúng đắn.


1. Nhân vật Ngô Tử Văn
f. Tử Văn nhậm chức quan phán xử

Quan
- Quanphán
phánxử
xửlàlà chức quan coi việc xử án ngày xưa.
chức
quan
gì? thực hiện cơng lý.

=>
Chức
quan

- Tử Văn nhận chức phán xử bởi chàng là người chính trực, Tại sao Tử Văn được
dũng cảm, trọng lẽ phải. Chàng muốn thực thi cơng lí, diệt trừ
nhậm chức phán xử?
gian ác.

* Ý nghĩa của việc nhậm chức:

Việc nhậm chức của Tử

+ Là phần thưởng xứng đáng cho người có cơng.
+ Khích lệ mọi người dũng cảm đấu tranh chống lại cái ác, bảo
vệ cơng lý.

Văn có ý nghĩa gì?


1. Nhân vật Ngơ Tử Văn

* Lời bình của tác giả:

Ca ngợi kẻ sĩ: phải cứng cỏi, cương trực, có dũng khí; phải chống lại cái
xấu, cái ác để bảo vệ công lý.
=> Sẽ nhận được phần thưởng xứng đáng.


2. Ngụ ý phê phán

- Hồn ma tên tướng giặc xâm lược với bản chất gian xảo, tham lam hung ác, đáng bị
vạch mặt trừng trị.
- Thánh thần, quan lại ở cõi âm vì tham tiền đã tiếp tay cho kẻ ác, kẻ xấu, gây nên
bao nỗi khổ cho người dân lương thiện.

Đây cũng là hình chiếu cho những bất công trong xã hội đương thời:
quan lại tham nhũng, vua xa dân, người tốt chịu bất công, oan trái.


3. Nghệ thuật

- Kết cấu truyện giàu kịch tính với những tình tiết lơi cuốn.
- Cách dẫn dắt truyện logic, khéo léo; cách kể, tả sinh động, hấp dẫn.
- Các yếu tố kì ảo.

Yếu tố thần kì

Ý nghĩa

 

 

 

 

Hãy tìm, liệt kê các yếu tố
thần kì có trong văn bản và

 

 

 

 

cho biết ý nghĩa của chúng là
gì?


3. Nghệ thuật
Yếu tố thần kì

Ý nghĩa
Giống như hiện thực xã hội phong kiến bấy giờ luôn chèn ép nhân dân.

Hồn ma tướng giặc

Thổ thần

Thể hiện mong muốn của nhân dân, muốn diệt trừ cái ác.

- Khát vọng cơng lí chưa được thực hiện trong cuộc sống trần thế xưa.
- Khuyên răn con người sống đúng đắn.
Diêm Vương

Tử Văn chết đi sống lại

Tử Văn chắp tay thi lễ với người quen khi
đã làm quan phán xử

Phần thưởng dành cho người có cơng, chính trực, dũng cảm.

Sự thiêng liêng, gần gũi trong tình người, tình đời.