Bài giảng kinh tế chính trị HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ: HAI PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ

1. Giá trị thặng dư là một bộ
1. Giá
trị của
thặng
dưmới dơi ra
phận
giá trị
ngồi
giá trị sức lao động
là gì?
cơng
nhân
làm th tạo
2. Emdo
hãy
viết
cơng
ra và bị nhà tư bản chiếm
thức tính tỷ
suất
khơng.
giá
trị thặng
dư?
2. Cơng
thức tính
tỷ suất giá
trị thặng dư:
m’ = m/v x 100%
Hoặc: m’ = t’/t x 100%

Chương 2: HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ

2.2.4. HAI PHƯƠNG PHÁP
SẢN XUẤT GIÁ TRỊ THẶNG
DƯ VÀ GIÁ TRỊ THẶNG DƯ
SIÊU NGẠCH


Phương pháp sản
xuất giá trị thặng
dư tuyệt đối

Phương pháp sản
xuất giá trị thặng
dư tương đối


Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư
tuyệt đối
Giá trị thặng dư tuyệt đối là giá trị
thặng dư được tạo ra do kéo dài thời
gian lao động vượt quá thời gian lao
động tất yếu, trong khi năng suất lao
động xã hội, giá trị sức lao động và
thời gian lao động tất yếu không
thay đổi


Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư

tuyệt đối
Ví dụ:





Ngày lao động = 8 giờ

Thời gian lao động tất yếu = 4 giờ (không đổi)
Thời gian lao động thặng dư = 4 giờ
4
===> m’ = ------ x 100% = 100%
4

V

4h

m
Thời gian LĐTD

Thời gian LĐCT

8h

m’= 100%
10h

m’ =

150%
5


Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư
tuyệt đối

HẠN
CHẾ

Giới hạn của ngày tự
nhiên là 24 h

Giới hạn sinh lý của người
cơng nhân

Phong trào đấu tranh địi giảm giờ làm


Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư
tương đối
độ dài của ngày
lao động, cường
độ lao động vẫn
như cũ

rút ngắn thời
gian lao
động tất yếu
tăng thời

gian lao
động thặng
dư lên

Giá trị thặng
dư tương đối
nâng cao
năng suất
lao động xã
hội


Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư
tương đối
Ví dụ:



Ngày lao động = 8 giờ (không đổi)

Thời gian lao động tất yếu = 4 giờ
Thời gian lao động thặng dư = 4 giờ




4
===> m’ =
V

3h

V

Thời gian LĐCT

4h

m

x 100% = 100%
4

Thời gian LĐTD

m

8h

8h

m’ = 100%

m’ = 167%
8


Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư
tương đối

TGLĐTY

TGLĐTD

Không đổi (8
giờ)

===>Phải giảm TGLĐTY để kéo dài tương ứng TGLĐTD
Giảm giá trị sức lao
động

Giảm giá trị TLSH

Tăng năng suất LĐ XH
trong ngành SX TLSH

Tăng NS LĐXH trong
ngành SX TLSX

Tăng NSLĐ Xã hội
9


Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư
tương đối
Quá trình
nâng cao
trình độ
bóc lột
giá trị

thặng dư
tương đối
của chủ
nghĩa tư
bản

Đại cơng nghiệp
cơ khí

Cơng trường
thủ cơng

Hợp tác giản đơn


Giá trị thặng dư siêu ngạch

Năng
suất
lao
động

Năng
suất lao
động cá
biệt
Năng
suất lao
động xã
hội

Tăng

Tăng

Giá trị thặng dư
siêu ngạch

Giá trị
cá biệt
< giá trị
xã hội

Giá trị
thặng dư
tương đối


Giá trị thặng dư siêu ngạch

Cạnh tranh giữa
các nhà tư bản

Buộc nhà tư bản
phải áp dụng
phương pháp sản
xuất tốt nhất

Giá trị thặng dư siêu ngạch là hiện tượng
tạm thời trong từng xí nghiệp, nhưng là hiện

tượng thường xuyên trong xã hội


Giá trị thặng dư siêu ngạch
“Giá trị thặng dư siêu ngạch là hình
thức biến tướng của giá trị thặng dư
tương đối” (C. Mác)
GTTD tương đối





Do tăng NSLĐ xã hội
Toàn bộ các nhà tư
bản thu
Biểu hiện quan hệ
công nhân – tư bản

GTTD siêu ngạch




Do tăng NSLĐ cá biệt
Nhà tư bản cá biệt thu
Biểu hiện quan hệ giữa
công nhân – tư bản;
giữa tư bản – tư bản

Giá trị thặng dư siêu ngạch

GTTD
siêu
ngạch

GTTD
siêu
ngạch

Giá trị thặng dư siêu ngạch là khát vọng và động lực
mạnh nhất thúc đẩy các nhà tư bản cải tiến kỹ thuật,
hợp lý hóa sản xuất, tăng năng suất lao động, làm cho
năng suất lao động xã hội tăng lên nhanh chóng


Phân tích hai phương pháp sản xuất giá trị
thặng dư? Giá trị thặng dư siêu ngạch có
phải là trường hợp đặc biệt của giá trị
thặng dư tương đối? Tại sao?