skkn van 6

<span class='text_page_counter'>(1)</span>A. ĐẶT VẤN ĐỀ I.LÍ DO CHON ĐỀ TÀI: §èi tîng häc sinh ë bËc phæ th«ng trung häc c¬ së (nãi riªng) rÊt hån nhiªn trong trắng nh vùng đất phù sa màu mỡ phì nhiêu . Giáo viên cùng toàn xã hội phải có trách nhiệm gieo trồng những hạt giống tốt để thu hoạch hoa thơm trái ngọt về cả tri thức và đạo đức. Với môn Ngữ văn thì hạt giống tốt về kiến thức văn học không chØ riªng néi dung ý nghÜa s©u s¾c tõ mçi bµi häc hay mét kh¸i niÖm TiÕng ViÖt nµo đó mà học sinh cần phải có đợc những kỹ năng quý để làm 1 bài văn một cách thành thạo. Mặt khác văn học từ lâu đã là một bộ môn khoa học xã hội hay song lại là một môn học khiến nhiều học sinh ngại học, ngại viết. Vậy đối với giáo viên giảng dạy bé m«n ng÷ v¨n líp 6 ngoµi viÖc cung cÊp néi dung bµi d¹y theo híng dÉn cña s¸ch giáo khoa, sách giáo viên, chúng tôi còn phải rất quan tâm đến phơng pháp rèn kỹ năng hành văn cho học sinh . Đặc biệt là đối tợng học sinh giỏi khối 6. II.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI. ViÖc rÌn kü n¨ng lµm v¨n miªu t¶ c¶nh nµy tríc hÕt rÊt thiÕt thùc cho phÇn lµm v¨n miªu t¶ c¶nh n»m trong c«ng t¸c häc kú II ng÷ v¨n 6 vµ mét phÇn n©ng cao chÊt lîng bé m«n cho häc sinh . §Æc biÖt viÖc rÌn kü n¨ng lµm v¨n miªu t¶ c¶nh cho häc sinh theo t«i cßn lµ viÖc th¸o gì nh÷ng víng m¾c, xo¸ ®i mÆc c¶m ng¹i häc v¨n cña một số học sinh. Từ đó xây dựng và phát triển tình yêu với môn văn học trong nhà trờng cho học sinh. Giúp các em có đợc tình yêu với những cảnh vật bình thờng nh: dòng sông, cánh đồng, mái trờng …rộng hơn là tình yêu quê hơng đất nớc trong tâm hån c¸c em häc sinh . Lý do trªn ®©y khiÕn t«i m¹nh d¹n ®a ra mét kinh nghiÖm rÌn kü n¨ng miªu t¶ c¶nh cho häc sinh giái khèi 6 nãi riªng . III. ĐỐI TƯỢNG ÁP DỤNG SÁNG KIẾN: T«i nghÜ r»ng viÖc rÌn kü n¨ng miªu t¶ c¶nh cho häc sinh giái khèi 6, tríc hÕt lµ ¸p dông cho häc sinh cã lùc häc kh¸ cña khèi. Song ngêi gi¸o viªn còng cã thÓ vËn dụng đợc kinh nghiệm này ở góc độ hẹp hơn, sơ lợc hơn cho đối tợng là học sinh lớp 6 đại trà vào những buổi phụ đạo. Tuỳ cơ ứng biến, tôi còn có thể sử dụng kinh nghiệm này một cách tỉ mỉ, kiên trì cho đối tợng là những học sinh ngại học văn, cha cã t×nh c¶m víi thÓ lo¹i v¨n miªu t¶ c¶nh. IV. NHIỆM VỤ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Từ những đối tợng đa ra ở trên, giáo viên giảng dạy môn Ngữ văn 6 sẽ phải thật linh ho¹t trong viÖc rÌn kü n¨ng cho häc sinh. Sau ®©y lµ nh÷ng nhiÖm vô cña s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy. + Giúp học sinh biết cách xác định đúng yêu cầu của đề bài để xây dựng hớng làm bµi . + Híng dÉn häc sinh c¸ch t×m ý cho bµi v¨n t¶ c¶nh . + Rèn kỹ năng diễn đạt trong văn miêu tả cảnh cho học sinh . + RÌn kü n¨ng dùng ®o¹n trong v¨n t¶ c¶nh . + LuyÖn lêi v¨n chuyÓn c¶nh, liªn kÕt ®o¹n cho bµi v¨n t¶ c¶nh. + LuyÖn viÕt më bµi vµ kÕt bµi cho bµi v¨n t¶ c¶nh. B. NỘI DUNG VÀ GIẢI PHÁP I. CƠ SỞ LÍ LUẬN V¨n häc lµ mét bé m«n nghÖ thuËt s¸ng t¹o ng«n tõ ®Çy gi¸ trÞ. Cã thÓ coi mçi mét t¸c phÈm v¨n häc lµ mét viªn ngäc trong cuéc sèng, nã bay bæng t¹o nªn những khúc nhạc làm cho cuộc sống đời thờng thêm chất thơ. Vậy làm thế nào cho học sinh mình cảm nhận đợc chất thơ của cuộc sống đời thờng cũng nh có thể sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật “ bé con” giá trị ? Tôi nghĩ đó là một việc làm mà mäi gi¸o viªn ®ang t×m c¸ch ®i nhÑ nhµng nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. Nhìn nhận vấn đề một cách cụ thể hơn chúng ta thấy: chơng trình ngữ văn lớp 6 so với chơng trình tiểu học mà các em đã làm quen và có nhiều những khái niệm trừu tợng. Riêng làm văn, đòi hỏi các em phải có cách viết già dặn hơn, sinh động hơn và đặc biệt trong văn miêu tả cảnh phải có hình ảnh sống động,thuyết phục lòng ngời. điều đó không thể đi từ lý thuyết sang thực hành ngay đợc, bởi t duy của lứa tuổi các em học sinh lớp 6 còn là t duy cụ thể, cha tiếp nhận ngay đợc những kiến thức trừu tợng. Cảm quan của các em còn thô sơ cha có nhiều tính hình ảnh, sáng tạo nghệ thuËt. II.CƠ SỞ THỰC TIỄN - Thực sự mà nói thì các em đã quá quen với việc thực hành viết văn dạng văn b¶n mÉu vµ t¸i t¹o v¨n b¶n t¬ng tù mÉu ë cÊp tiÓu häc. Cho nªn viÖc s¸ng t¹o mét văn bản nghệ thuật đối với các em học sinh lớp 6 là việc làm vô cùng khó khăn và không có hứng thú. Hơn nữa sự say mê đọc t liệu văn học của các em học sinh ( thời nay) quả là ít ỏi, hầu nh là không có bởi những thông tin hiện đại: hoạt hình, truyện.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> tranh, đặc biệt là những dịch vụ In-tơ-nét tràn lan cuốn hút lòng trẻ. Điều đó đơng nhiªn lµm nghÌo nµn vèn ng«n tõ nghÖ thuËt quý gi¸ cña v¨n häc trong mçi häc sinh. Tõ nh÷ng c¬ së trªn chóng t«i thiÕt nghÜ :qu¸ tr×nh rÌn kü n¨ng lµm v¨n miªu t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 lµ mét viÖc lµm thiÕt thùc nªn lµm vµ lµm mét c¸ch cÆn kÏ để có hiệu qủa tốt nhất. - Qua thực tế giảng dạy bộ môn ngữ văn lớp 6, đặc biệt thông qua giờ khảo sát chất lượng đầu năm về cách làm bài văn miêu tả cảnh ở lớp 6E - năm học 2013 – 2014, tôi nhận thấy kết quả như sau: TSHS 7C. Giỏi SL % 2 6. Kết quả xếp loại bài kiểm tra Khá TB Yếu SL % SL % SL % 10 30 15 46 5 15. Kém SL % 1 3. 33 - Với đối tượng hs lớp 6E, tôi nhận thấy sự tiếp thu của các em còn chưa được tốt, một số em nhận thức chậm, ngại học do vậy kết quả ban đầu cũng ít số lượng học sinh khá giỏi. III.CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN. Gi¶i ph¸p cô thÓ . 1.Trớc nhất giáo viên cần giúp học sinh biết cách xác định đúng yêu cầu của đề bài để xây dựng hớng làm bài. * VÝ dô: 1/ §Ò bµi: miªu t¶ c¶nh nh sau: “Em h·y miªu t¶ quª h¬ng em vµo mét buæi chiÒu n¾ng đẹp”. Giáo viên cho học sinh thấy: Trên đây là một đề bài dạng miêu tả cảnh tổng hợp. Vậy thế nào là cảnh tổng hợp? Giáo viên chỉ rõ cho học sinh thấy ta xác định cảnh tổng hợp nhê nh÷ng tõ ng÷ nµo. VÝ dô: §Ò yªu cÇu t¶ c¶nh tæng hîp thêng chøa nh÷ng tõ ng÷ nh: “mét miÒn quª, quª h¬ng em, c¶nh vïng quª, hoÆc c¶nh n¬i em ë..” c¶nh tæng hîp lµ nh thÕ nµo?- lµ c¶nh gåm nhiÒu c¶nh nhá, c¶nh lÎ. Nh÷ng c¶nh nhá, cña quª h¬ng hay miÒn quª thêng lµ cảnh đồng, dòng sông, con đờng làng, cây đa giếng nớc sân đình, khu vờn nhà...sau đó.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> giúp học sinh hình dung đợc cụ thể về cảnh miêu tả ở thời gian nào (mùa nào) ở không gian nào ( cảnh đó nh thế nào) ... Việc xác định đợc đúng yêu cầu của đề nh ở ví dụ trên sẽ giúp các em rất nhiều trong việc định hình đợc đối tợng miêu tả. 2.Híng dÉn c¸ch t×m ý cho bµi v¨n t¶ c¶nh. Khi học sinh đã xác định đúng yêu cầu của đề, xác định chính xác đối tợng miêu tả nhng chắc chắn cha thể định hình đợc hớng đi cho bài viết. Để giúp học sinh định hình đợc hớng đi của bài viết văn miêu tả cảnh tôi đã hớng dẫn học sinh bớc tìm ý cho bài văn tả c¶nh : - NhÊt nhÊt ph¶i theo mét tr×nh tù: T×m ý bao qu¸t kh«ng gian cña c¶nh chung sÏ t¶, sau đó cụ thể sẽ có những cảnh nào? Cảnh nh thế nào? - Bao quát không gian cảnh đợc coi là một thao tác sơ khoáng của bức tranh cảnh, rất quan trọng trong việc định hình tâm thế cũng nh nhãn thế cho ngời thởng thức bức tranh cảnh bằng ngôn từ. Vậy học sinh cần phải nắm đợc cách viết phần bao quát không gian c¶nh nh thÕ nµo ? Thùc tÕ t«i thÊy häc sinh thêng viÕt mét c¸ch céc lèc côt lñn, cã khi chỉ viết đợc một, hai câu cho phần tả bao quát. Nên dù không phải lĩnh vực tự nhiên, nhng tôi đã đa ra theo ý nh một công thức rễ nhớ cho học sinh : + Để tả bao quát cảnh, trớc hết phải có câu xác định vị trí miêu tả khái quát. Thờng là một vị trí cao hơn, xa cảnh trung tâm để có thể chụp đợc toàn cảnh miêu tả vào nhãn quan của ngời quan xát một cách tơng đối chọn vẹn. + Sau câu văn giúp ngời đọc biết đợc vị trí của ngời quan xát là những lời văn nhận xét, đánh giá khái quát đầy nghệ thuật về cảnh chung đó. Cũng không quên lu ý với học sinh rằng : Lời văn nhận xét, đánh giá khái quát đầy nghÖ thuËt lµ nh÷ng lêi v¨n sö dông linh ho¹t c¸c biÖn ph¸p tu tõ sao cho c¶nh t¶ næi lªn sống động, tự nhiên, hồn hậu, trong sáng...sát hợp với yêu cầu của đề mà phần (a) đã xác định và mang tính biểu cảm của ngời quan sát cảnh. * Mét vµi vÝ dô cô thÓ: VÝ dô: T¶ bao qu¸t c¶nh quª h¬ng em vµo mét buæi s¸ng mïa thu: “Đứng trên đầu đê, ngắm nhìn toàn cảnh làng quê, tôi nh đang đắm mình trong sắc thu vµng cña trèn quª h¬ng thanh b×nh, trï phó”. Hay mét vÝ dô kh¸c vÒ c¶nh quª h¬ng vµo s¸ng mïa xu©n : “ Đứng giữa cánh đồng giang rộng cánh tay mà cảm nhận về làng quê. Ôi ! quê hơng tôi đẹp nh một nàng tiên đang mỉm cời trớc nhân gian. Thật ấm áp, thanh bình đầy sức sèng,...”.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Nh÷ng ý cèt yÕu nhÊt cña mét dµn bµi v¨n miªu t¶ c¶nh cßn lµ cô thÓ nh÷ng c¶nh nµo? ( Nếu là đề tổng hợp thì cảnh sẽ chia thành nhiều cảnh đơn, nếu là đề tả cảnh đơn thì cảnh đơn sẽ có có những điểm nổi bật gì? Nh thế nào? ) Học sinh phần lớn thờng sa vào kiểu gặp đâu nói đó và không hề xác định đợc rằng mình đang tả cảnh có mục đích làm nổi lên diện mạo nh thế nào, có làm bật lên đợc t tởng chủ đề mà mình đã xác định đợc ở đầu bài yêu cầu không. Để khắc phục đợc tình trạng này tôi cho học sinh luyện kỹ năng xác định, lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu cña c¶nh sÏ t¶ . Ví dụ: Cảnh khu vờn vào buổi sáng mùa thu thì có những đặc điểm gì nổi bật? Đầu tiên giáo viên cho học sinh xác định chủ đề của cảnh sẽ dựng là một cảnh khu v ờn tơi tốt, đầy hoa thơm trái ngọt, rất thanh bình, dân giã mà mang đợc vẻ trù phú của chốn quê hơng yêu dấu, đặc biệt cảnh phải mang đợc dáng dấp của thời gian, không gian mà đề quy định ( có đặc trng của mùa thu). Sau đó giáo viên hớng cho học sinh tái hiện tõng h×nh ¶nh cña khu vên theo trÝ tëng tîng nhng ph¶i s¸t víi hiÖn thùc . VÝ dô: C¶nh giµn thiªn lý tríc s©n nhµ ngµo ng¹t dËy h¬ng buæi sím, h×nh ¶nh c©y cau cạnh bể nớc với những tàu lá già giang rộng, đọt lá non cao vút; hình ảnh vờn hoa đua sắc vàng thu cùng ong bớm; hình ảnh vờn rau tơi tốt cũng rất mang đặc trng mùa thu:cải sen lµm da ®ang lªn ngång ®ang træ hoa vµng rùc, nh÷ng ngän mång t¬i ®ang qu¨n mình leo lên bờ dậu để ra quả vắt mình sang thu; tiếp đó là hình ảnh hàng cây ăn quả với những hơng vị màu sắc của thu. Ví dụ: Thơm lựng chuối tiêu chứng quốc đốm vàng, nh÷ng tr¸i na më m¾t nh×n n¾ng thu, c©y hång tr¸i chÝn nh nh÷ng chÊm son trªn nÒn trêi thu... Với cách làm nh trên tôi đã cho học sinh luyện tập tìm đặc điểm cho nhiều cảnh khác nhau với những thời gian, không gian đa dạng.Các em đợc luyện tập dới hình thức: “thi nhau tìm đặc điểm”, giáo viên hệ thống và giúp các em chọn lựa những đặc điểm tiêu biểu nhất trong mỗi cảnh. Nh thế sẽ tạo đợc hứng thú của học sinh với cảnh sẽ tả. 3. Rèn kỹ năng diễn đạt cho học sinh trong văn miêu tả cảnh. Tìm đợc đặc điểm tiêu biểu của cảnh sẽ tả đã là một bớc quan trọng song cha phải là đã tả cảnh. Miêu tả cảnh là dựng lại đợc cảnh một cách sống động, chân thực, nghệ thuật. Vậy những đặc điểm vừa tìm đợc ở trên sẽ diễn đạt nh thế nào là một điều giáo viªn chóng t«i rÊt quan t©m. Thực tế là qua nhiều năm chấm bài văn miêu tả của học sinh chúng tôi thấy đáng buồn một điều là vốn ngôn từ của các em rất nghèo nàn, diễn đạt lủng củng, thờng sảy ra hiện tợng bí từ, dùng sai nghĩa từ, lặp từ, lặp ý ... nh vậy để làm bài văn của học sinh diễn đạt.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> trong s¸ng cã søc hÊp dÉn chóng t«i nghÜ r»ng kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c ngoµi viÖc trau råi ng«n tõ nghÖ thuËt cho mçi häc sinh. §Ó häc sinh tù gi¸c lµm ®iÒu nµy lµ mét viÖc làm rất khó, mà nên để học sinh tự làm sau khi giáo viên đã tạo đợc trong lòng học sinh sự yêu thích ngôn từ nghệ thuật. Dựa vào tâm lý lứa tuổi, chúng tôi đã gieo luồng yêu thích này qua việc cung cấp và phân tích một số t liệu đợc giáo viên chọn lọc kỹ càng trÝch trong c¸c t¸c phÈm cña c¸c nhµ v¨n. VÝ dô: ®o¹n trÝch miªu t¶ c¶nh trong vên díi n¾ng chiÒu sau ®©y: “ ... ChiÒu bu«ng, ¸nh mÆt trêi trë nªn vµng sËm h¬n. ¸nh chiÒu vµng tr¶i lªn cµnh l¸, mái nhà một màu vàng ong nom đẹp lạ , vờn cây nhà tôi cũng vậy. Giàn bầu mậm xanh t¬i, l¸ non mµu xanh nh¹t, l¸ giµ th× xanh thÉm. ¸nh n¾ng chiÒu chiÕu xuèng giµn bÇu, bÝ, c¸i cèt l¸ xanh ng¾t loc qua mét lît h¾t mét mµu xanh ngäc bÝch xuèng vên . Nh·n , bởi , mít và các loại cây khác nữa tất cả đều xanh um tùm, nom nh chiếc ô khổng lồ , §ã lµ mÇu xanh no n¾ng , no giã vµ no thøc nu«i c©y .Vên c©y lao xao , giã tho¶ng ®©u ®©y mïi h¬ng qu¶ chÝn , h¬ng hoa ngät lÞm ... ” Sau mçi mét vµi ®o¹n v¨n nh thÕ gi¸o viªn ph©n tÝch nh÷ng h×nh ¶nh ng«n tõ nghÖ thuật sáng giá sao cho tạo đợc hứng khởi ở học sinh , kích thích các em thích tìm , viết những lời văn hay . có lẽ rèn kỹ năng diễn đạt là một phơng pháp đòi hỏi kỳ công nhất cña thÇy trß chóng t«i , nã cÇn ph¶i mÊt mét qu¸ tr×nh cã nhiÒu bíc . Sau khi t¹o híng thó cho häc sinh qua c¸ch tiÕp xóc víi c¸c t liÖu chän läc , chóng t«i mới cho các em luyện tập diễn đạt bằng hình thức giáo viên đa ra một loạt hình ảnh , yªu cÇu häc sinh dïng lêi v¨n kÕt hîp biÖn ph¸p nghÖ thuËt so s¸nh , nh©n ho¸ , sö dông những từ láy gợi hình gợi âm để tập diễn đạt . VÝ dô : H×nh ¶nh c©y ®a -> C©y ®a xum xuª , um tïm nh chiÕc « khæng lå , høng lÊy nắng ma bảo vệ cho cái giếng làng thân quen , thấp thoáng sau tán lá đa là mái đình cổ kÝnh quª em ... - Hình ảnh không gian đồng cỏ -> Dọc theo cánh đồng là đồi cỏ may cứng nhọn trải b¹t ngµn nh mét tÊm th¶m b¹c phÕch n¾ng ma . Nh÷ng b«ng cá may rung rinh nhÑ nhµng trong giã chiÒu thu m¸t rîi nh ®ang biÓu diÔn mét ®iÖu móa mÒm m¹i nhÞp nhµng . MÊy chó chim sÎ tha thÈn trong vïng cá may réng t×m kiÕm s©u bä vµ ®©u ®©y tiÕng cuốc vọng vào tha thớt rồi tắt hẳn trong không gian đồng quê mùa thu . - Tiếng chim ngoài bãi -> Ngoài đê , ven ruộng ngô cánh bãi xanh um một màu lá mớt của ngô xen đỗ , xen cà . Lại có tiếng chim khác nó bay vút lên cao thả vào không trung nghe mát lành . Nó khoan thai , dìu dặt nh ngón tay thon thả búng vào dây đàn thập lục , nẩy ra tiếng đồng , tiếng thép lúc đầu vang to sau nhỏ dần nhỏ dần rồi tắt lịm ….

<span class='text_page_counter'>(7)</span> ở giai đoạn luyện kỹ năng diễn đạt nh thế này chúng tôi đặc biệt chú ý đến phép so sánh trong các câu văn . Có thể coi so sánh hay để tạo những nốt luyến cho những bản nhạc ngôn từ , những nét đậm của bức tranh ngôn ngữ . Chúng tôi đã hớng cho học sinh luyÖn tËp c¸ch dïng nhiÒu tõ so s¸nh kh¸c nhau sao cho thËt ®a d¹ng phong phó gîi cảm , tạo ấn tợng cho ngời đọc VÝ dô : - Dòng sông quê em dới đêm trăng mềm mại nh một áng tóc trữ tình . - Kh«ng gian quª h¬ng Y nh mét chiÕc chu«ng lín v« cïng treo suèt mïa thu . - Những lá sen già khum khum chắng khác gì những chiếc thúng con đựng đầy ắp n¾ng chiÒu thu . - Cây cối rì rào , lao xao gió nồm nam , lá cây lay động, lấp lánh tựa ngàn triệu con m¾t l¸ r¨m s¸ng trng n¾ng hÌ . - Tr¨ng vÒ khuya cø ngì lµ con thuyÒn ®ang tr«i trªn dßng s«ng Ng©n . Cách này chúng tôi cũng cho học sinh luyện trong nhiều tiết học để trở thành thao tác thuần thục , nhuần nhuyễn , đồng thời cho học sinh kết hợp về tìm đọc t liệu sao cho có những lời văn miêu tả sống động gợi cảm nhất . 4 . RÌn luyÖn kü n¨ng dùng ®o¹n v¨n miªu t¶ c¶nh . Dựng đoạn văn chính là cách sắp xếp các lời văn diễn đạt sao cho hợp lý , logic , chÆt chÏ , m¹ch l¹c. Häc sinh thêng rÊt lóng tóng kh«ng biÕt t¶ c¶nh cô thÓ lµ t¶ c¶nh g× ? T¶ nh thÕ nµo ? theo tr×nh tù tõ ®©u ? ... Chóng thêng lµm vµo kÓ lÓ , liÖt kª c¶nh một cáh tràn lan , không trội lên đợc những đặc trng của cảnh và càng không tạo đợc ấn tợng cho ngời đọc về cảnh . Vậy ngời giáo viên phải làm nh thế nào để khắc phục khó kh¨n nµy . Tríc hÕt t«i híng cho häc sinh h×nh dung mçi mét c¶nh nhá sÏ viÕt thµnh một đoạn văn trọn vẹn . Trong đoạn văn đó sẽ đi từ khái quát cụ thể . Bao giờ câu đầu đoạn cũng là câu miêu tả khái quát cảnh đó . Ví dụ khái quát cảnh dòng sông : D ới ch©n em lµ dßng s«ng hiÒn hoµ ch¶y nh mét tÊm lôa tr¶i dµi xa tÝt . Sau câu tả khái quát là một loạt câu miêu tả cụ thể theo trình tự từ gần đến xa theo tÇm m¾t . VÝ dô : mïa nµy níc s«ng lng chõng níc , níc s«ng trong xanh in bãng m©y trời sâu thẳm .Mái chèo khuấy động , lăn rung rinh cả những cây tóc tiên dới đáy . Trên mÆt s«ng ®iÓm xuyÕn những l¸ tróc vµng bÐ tÎo teo nh nh÷ng chiÕc thuyÒn tÝ hon dËp dềnh trên sóng nớc bao la . Cá nớc bơi từng đàn đen trĩu , nhô lên hụp xuống nh những ngêi b¬i Õch . Nh÷ng con sãng l¨n t¨n nh nh÷ng con r¾n vÈy vµng , vÈy b¹c ®ang n« đùa . Sóng vỗ nhẹ hai bên bờ lóc bóc nghe thật vui tai . Trời chiều , trên sông có những.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> con thuyền hối hả cập bến , chất đầy cau tơi xoài thơm từ các miền đất lạ mang về . TiÕng ngêi lao xao trong tiÕng h¹ buåm cãt kÐt bªn bê s«ng quª ... Trong qu¸ tr×nh miªu t¶ t¶ cô thÓ gi¸o viªn lu ý cho häc sinh tr×nh tù miªu t¶ cho phï hợp vơí vị trí quan sát kết hợp lời văn so sánh ,lời văn nhận xét , đánh giá và sự liên tởng tởng tợng phong phú , ý câu trớc với câu sau logic với nhau tạo độ kết về mặt nghĩa ,nh÷ng c©u ®o¹n cuèi thêng lµ nh÷ng c©u cã ý nghÜa s©u s¾c , lµm ®Ëm nÐt cho bøc tranh thiªn nhiªn nªn gi¸o viªn híng cho häc sinh biÕt dµnh nh÷ng lêi v¨n tréi h¬n vµo cuèi ®o¹n Cø theo c¸ch híng dÉn nh trªn gi¸o viªn cho häc sinh luyÖn viÕt thµnh nhiÒu ®o¹n cho nhiÒu c¶nh . 5. LuyÖn lêi v¨n chuyÓn c¶nh , liªn kÕt ®o¹n trong v¨n t¶ c¶nh Lêi v¨n chuyÓn c¶nh kh«ng nhiÒu nhng cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc liªn kÕt , liªn hoàn mạch văn , nó đánh giá trình độ khéo léo của cây bút miêu tả cảnh . Giáo viên chóng t«i sÏ “ m¸ch nhá ” cho c¸c em häc sinh nh÷ng thñ thuËt chuyÓn c¶nh sau ®©y : - Các cảnh nhỏ đợc nối tiếp nhau một cách tự nhiên theo mô típ liên cảnh ( cảnh kề gần nhau theo tầm quan sát ) VD: chỉ một lát con đờng đã dẫn ra tới đầu làng . Cây đa ... Giếng đình ... - Chuyển cảnh nhờ những hình ảnh trung gian . VD : “ Bờ đê cao to vạm vỡ . Chân đê cỏ mọc thành thảm xanh tốt . Trâu bò thung thăng gặm cỏ , vểnh đôi tai nghe tiếng sáo trở về . Âm thanh ấy lúc trầm lúc bổng , hoà nhịp với tiếng chim hoạ mi lảnh lót rắc đều xuèng mÆt s«ng . Con s«ng quª t«i n»m uèn khóc gi÷a lµng råi ch¹y dµi bÊt tËn … ” - Híng chuyÓn c¶nh theo gam mµu . VD : “ S¸ng nay ra tr«ng thÊy mµu trêi cã vµng hơn thờng khi . Màu lúa chín dới đồng vàng suộm lại . Nắng nhạt ngả màu vàng hoe . Trong vên l¾c l nh÷ng qu¶ xoan vµng lÞm . Tõng chiÕc l¸ mÝt vµng èi . Buång chuèi đốm quả chín vàng . Bụi mía vàng xọng , đốt ngầu phấn trắng ...” - ChuyÓn c¶nh b»ng c¸ch nèi ©m thanh víi kh«ng gian . VÝ dô : Nèi ©m thanh cña sù vật bên bờ sông với không gian vắng của bến sông ( lấy động làm nổi tĩnh ); “ Sóng vỗ nhÑ hai bªn bê lãc bãc nghe thËt vui tai . Trªn s«ng giê ®©y cã nh÷ng con thuyÒn hèi h¶ cập bến , chất đầy cau tơi xoài thơm từ các miền đất lạ mang về . Tiếng ngời lao xao trong tiÕng h¹ buåm cãt kÐt bªn bê s«ng quª . ChiÒu dÇn bu«ng , bÕn s«ng trë vÒ v¾ng lặng . Những con đò nằm im đợi khách qua sông … ” - ChuyÓn c¶nh b»ng c¸ch liªn tëng theo sù quan s¸t qua c¸c gi¸c quan kh¸c nhau : ThÝnh gi¸c , thÞ gi¸c , khøu gi¸c , vÞ gi¸c vµ b»ng c¶ c¶m gi¸c n÷a . VD: Vên c©y lao xao , giã tho¶ng ®©u ®©y mïi h¬ng qu¶ chÝn , h¬ng hoa th¬m ngät lÞm . TiÕng chim lÝu.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> lo nh ®em h¬ng th¬m Êy bay cao , cao m·i . Tu hó kªu trong n¾ng chiÒu cho rÆng v¶i ven sông chín đỏ , cho cái chua bay đi , miền ngọt còn lại . Hẹn một bến sông quê từng thuyÒn tr¸I ngät ra vµo .S«ng quª t«i … Phơng pháp này giáo viên cho học sinh tập viết kết hợp với học tập t liệu để có nhiều cách chuyển cuốn hút ngời đọc . 6. Gi¸o viªn híng cho häc sinh luyÖn c¸ch më bµi vµ kÕt bµi văn miªu t¶ . - Giáo viên đa ra một số cách mở để học sinh luyện theo : C¸ch më bµi hay thßng lµ gi¸n tiÕp : Cã thÓ giíi thiÖu c¶nh b»ng lêi mêi gäi du kh¸ch để giới thiệu cảnh và bộc lộ cảm xúc của ngời viết một cách khái quát . Có thể dẫn dắt từ lời thơ , bài hát về cảnh sẽ tả để giới thiệu cảnh. Hoặc có thể bộc lộ cảm xúc hồi tởng về cảnh để mà giới thiệu ... Dù là cách mở bài nào giáo viên cũng lu ý cho học sinh đủ ý cần nêu trong mở bài . - Kết bài không những đủ ý chốt của bài viết mà nên tạo độ lắng cho nốt trầm xao xuyến vang vọng trong tâm hồn ngời đọc điều này phụ thuộc vào trình độ diễn đạt của häc sinh , nªn gi¸o viªn híng c¸c em trau dåi t liÖu v¨n häc . VD: Mét kÕt bµi : ChiÒu thu- quª h¬ng ¬i! Hån t«i nh ho¸ thµnh tiÕng s¸o tróc n©ng trên môi chú bé mục đồng và hình nh thu đang dạo lên khúc nhạc đồng quê ;những tiÕng lao sao rÊt nhÑ, rÊt ªm . ChiÒu nay qu¶ lµ mét buæi chiÒu s©u l¾ng d×u dÞu , nã sÏ in ®Ëm m·i trong ký øc tuæi th¬ t«i. IV.HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI. * Quá trình thực hiện kinh nghiệm của tôi qua nhiều năm bồi dỡng đội tuyển văn 6 hoàn toàn đợc áp dụng 6 kỹ năng cơ bản nh vừa nêu ở trên đã mang lại hiệu quả đáng kể , chí ít là đã phá bỏ đợc mặc cảm của học sinh với môn văn trừu tợng là môn ngại viết, ngại nghĩ . Đã có một số em sáng tạo đợc những tác phẩm “bé con”giá trị của m×nh trªn c¸c b¸o têng hµng n¨m. Sau ®©y t«i xin ®a ra mét vµi con sè thùc tÕ vµ kÕt qu¶ cô thÓ cña häc sinh giái văn lớp 6, sau khi đợc cung cấp các kỹ năng cơ bản về phơng pháp miêu tả cảnh trên một bài viết hoàn chỉnh đã chấm một cách khách quan : *Đối với cả khối: + Học sinh đạt điểm giỏi ( 9-10) là 34% + Học sinh đạt điểm khá là 51 % + Số học sinh còn lại hầu nh các em viết đạt yêu cầu của bài viết văn miêu tả cảnh đại trµ ..

<span class='text_page_counter'>(10)</span> *Đối với lớp 6E:. Lớp. TSHS. 6E. 33. Giỏi TS 4. % 12. Khá TS 18. % 55. TB TS 8. % 24. Yếu TS 3. % 9. C. KẾT LUẬN VẠ KHUYẾN NGHỊ I.KẾT LUẬN : Niềm vui của mỗi giáo viên ngữ văn đứng lớp đâu chỉ là chất lợng tính bằng con số của mỗi năm , mà chính là những ánh mắt long lanh vì đã hiểu bài , những bàn tay tự viết ra đợc những lời văn óng ánh , những nụ cời thiện cảm với môn văn từ phía học sinh .Để đạt đợc những điều vô cùng quí giá đó mỗi giáo viên chúng tôi đâu chỉ có say mª nhiÖt t×nh víi c«ng t¸c gi¶ng dËy mµ cßn ph¶i t×m tßi híng ®i hiÖu qu¶ nhÊt . II. KHUYẾN NGHỊ : Từ những kinh nghiệm nhỏ bé trên của tôi, tôi xin mạnh dạn đa ra một vài đề xuất sau : - Khi thùc hiÖn s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy vÒ phÝa gi¸o viªn ph¶i thùc sù kiªn tr× , mẫu mực trong cách dùng từ , kiên trì trong việc kiểm tra , đánh giá, sửa chỉnh các phần viÕt luyÖn kü n¨ng cña c¸c em. MÆt kh¸c gi¸o viªn còng ph¶i kiªn tr× su tÇm , chän läc t liệu giá trị để cung cấp cho các em đồng thời tìm cách hớng các em cách vận dụng sáng tạo những t liệu để biến thành cách diễn đạt riêng của bản thân mỗi học sinh. - VÒ phÝa häc sinh ph¶i nhiÖt t×nh , tù gi¸c trau dåi vèn tõ, ng«n tõ nghÖ thuËt b»ng c¶ tr¸i tim. Ph¶i quan s¸t tinh tÕ nh÷ng c¶nh vËt thiªn nhiªn thêng nhËt , ph¶i tëng tîng phong phú và cần phải nhập tâm vào cảnh vật để có đợc những cảm xúc chân thực với c¶nh vËt thiªn nhiªn khi miªu t¶ . §Ó båi dìng t×nh yªu v¨n cho häc sinh nãi chung , lµm giµu vèn ng«n ng÷ miªu t¶ cho c¸c em häc sinh khèi 6 nãi riªng chóng t«i cßn cã nh÷ng mong muèn : - Tríc hÕt gi¸o viªn ng÷ v¨n trong cïng khèi ph¶i su tÇm t liÖu miªu t¶ thµnh nh÷ng cuốn t liệu quí để lu giữ trong tủ sách nhà trờng .Nhà trờng cũng cung cấp thêm những tài liệu về văn miêu tả cho học sinh THCS để làm giàu cho tủ sách . Học sinh cũng tự.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> giác su tầm những đoạn văn , bài văn miêu tả có giá trị , phô to 2 bản , giữ 1 bản để học , 1 b¶n nép tñ s¸ch nhµ trêng . - Sau đó nhà trờng thờng xuyên tổ chức phong trào “ thi đua đọc t liệu từ tủ sách nhà trờng ” . Hoạt động này sẽ cho điểm xếp loại cho cá nhân và lớp . Trên đây chỉ là một vài kinh nghiệm nhỏ bé của riêng tôi . Rất mong sự đóng góp chỉ bảo của lãnh đạo chuyên môn và các thầy cô đồng nghiệp để sáng kiến kinh nghiệm của tôi đợc hoàn thiện hơn, có hiệu quả hơn trong những năm dạy sau . Xin ch©n thµnh c¶m ¬n !. T¸c gi¶ s¸ng kiÕn kinh nghiÖm TrÇn ThÞ Hương Lan.

<span class='text_page_counter'>(12)</span>