Tài liệu Giáo trình vật lý kiến trúc_ Phần 1 doc

Giaùo trỗnh VT LYẽ KIN TRUẽC
Nguyóựn ỗnh Huỏỳn = 4 = HBKN

Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 5 = ÂHBKÂN





I
II

I

-
--
- CẠC PHỈÅNG THỈÏC TRUƯN NHIÃÛT CÅ BN
CẠC PHỈÅNG THỈÏC TRUƯN NHIÃÛT CÅ BN CẠC PHỈÅNG THỈÏC TRUƯN NHIÃÛT CÅ BN
CẠC PHỈÅNG THỈÏC TRUƯN NHIÃÛT CÅ BN


Khi cọ 2 âiãøm khạc nhau trong mäi trỉåìng cọ nhiãût âäü khạc nhau s phạt sinh ra hiãûn
tỉåüng truưn nhiãût, nhiãût s âi tỉì âiãøm cọ nhiãût âäü cao âãún nåi cọ nhiãût âäü tháúp.
• Càn cỉï vo âàûc âiãøm váût l ca quạ trçnh truưn nhiãût s cọ 3 phỉång thỉïc truưn
nhiãût nhỉ sau:
- Truưn nhiãût bàòng dáùn nhiãût.
- Truưn nhiãût bàòng âäúi lỉu.
- Truưn nhiãût bàòng bỉïc xả.
• Càn cỉï vo tçnh hçnh biãún thiãn theo thåìi gian ca quạ trçnh truưn nhiãût m cọ
truưn nhiãût äøn âënh v truưn nhiãût khäng äøn âënh.
- Truưn nhiãût äøn âënh l truưn nhiãût trong âiãưu kiãûn nhiãût âäü mäi trỉåìng v
nhiãût âäü kãút cáúu khäng âäøi theo thåìi gian. Trãn thỉûc tãú ráút êt gàûp vç nhiãût âäü thỉåìng thay âäøi
theo tỉìng giåì trong ngy, nọ cọ thãø âụng cho trỉåìng håüp ma âäng. Nhỉng âãø âån gin trong
tênh toạn thç trong 1 säú trỉåìng håüp ngỉåìi ta cng coi nọ l äøn âënh.
- Truưn nhiãût khäng äøn âënh l truưn nhiãût trong âiãưu kiãûn nhiãût âäü mäi
trỉåìng v kãút cáúu thay âäøi theo thåìi gian. Quạ trçnh ny hay gàûp trong thỉûc tãú, nhỉng viãûc
tênh toạn ráút khọ khàn, nãúu tênh toạn täút thç kãút cáúu s âỉåüc xỉí l täút hån, trạnh âỉåüc nhỉỵng
nh hỉåíng xáúu do tạc âäüng biãún thiãn ca âiãưu kiãûn tỉû nhiãn.
Sỉû phán bäú nhiãût âäü trong mäüt kãút cáúu, mäüt gian phng hay mäüt mäi trỉåìng váût cháút
no âọ thç âỉåüc gi l trỉåìng nhiãût. Trỉåìng nhiãût cọ thãø l 3 chiãưu (nãúu nhiãût âäü biãún thiãn
theo c 3 chiãưu trong khäng gian), hai chiãưu hay 1 chiãưu (trỉåìng nhiãût ca tỉåìng v mại
thỉåìng l 1 chiãưu).

Nhiãût âäü phán bäú trong váût thãø cọ thãø hçnh thnh nãn nhỉỵng trỉåìng håüp sau:
- Âỉåìng âàóng nhiãût : l nhỉỵng âỉåìng chỉïa cạc âiãøm cọ cng nhiãût âäü.
- Màût âàóng nhiãût : L nhỉỵng bãư màût chỉïa cạc âiãøm cọ cng nhiãût âäü.
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 6 = ÂHBKÂN
- Gradien nhiãût âäü: l sỉû biãún thiãn nhiãût âäü theo mäüt phỉång no âọ trong khäng gian âỉåüc
xạc âënh trãn mäüt âån vë di:
x
t
lim
x
t
0x
∆
∆
=
∂
∂
→∆
.
1/ PHỈÅNG THỈÏC TRUƯN NHIÃÛT BÀỊNG DÁÙN NHIÃÛT :
Truưn nhiãût bàòng dáùn nhiãût l sỉû váûn âäüng vãư nhiãût ca cạc cháút âiãøm váût cháút (phán
tỉí, ngun tỉí, âiãûn tỉí tỉû do) tiãúp xục trỉûc tiãúp våïi nhau tảo nãn quạ trçnh chuøn âäüng nhiãût
nàng.
1

a/ Phỉång trçnh dáùn nhiãût :
Theo âënh lût Furiã nhiãût truưn qua 1 âån vë diãûn
têch trong 1 âån vë thåìi gian t lãû báûc nháút våïi biãún thiãn
nhiãût âäü:

x
t
q
∂
∂
λ−=
, [kcal/m
2
.h]
q: cỉåìng âäü dng nhiãût theo phỉång x.
λ
: hãû säú dáùn nhiãût ca mäi trỉåìng váût cháút.
x
t
∂
∂
: gradien nhiãût âäü ca mäi trỉåìng theo phỉång x.
dáúu "-" biãøu thë dng nhiãût âi tỉì nåi cọ nhiãût âäü cao âãún
nåi cọ nhiãût âäü tháúp, ngỉåüc våïi chiãưu gradien nhiãût âäü.
Hçnh v: Cho kãút cáúu ca phng cọ nhiãût âäü bãư màût trong
τ
T
låïn hån nhiãût âäü bãư màût
ngoi
τ
N
. Ta cọ:
( )
NT
NT

ddx
t
q τ−τ
λ
=






τ−τ
−λ−=
∂
∂
λ−=

Âàût
R
d
=
λ
: l nhiãût tråí ca kãút cáúu. Lục âọ:
R
q
NT
τ−τ
=
l phỉång trçnh cå bn ca dáùn nhiãût .
b/ Hãû säú dáùn nhiãût

λ
λλ
λ
:
Hãû säú dáùn nhiãût l lỉåüng nhiãût truưn qua váût cọ bãư dy 1 âån vë theo phỉång truưn
nhiãût khi sỉû chãnh lãûch nhiãût âäü l 1
o
C trong mäüt âån vë diãûn têch thàóng gọc våïi phỉång
truưn nhiãût v trong mäüt âån vë thåìi gian:
tgrad
q
=λ
, [kcal/m.h.
o
C].

1
Hiãûn tỉåüng truưn nhiãût bàòng dáùn nhiãût khäng chè xút hiãûn trong thãø ràõn m cọ c trong thãø lng v thãø khê. Trong thãø ràõn,
nhiãût truưn âi ch úu dỉûa vo tạc dủng ca sọng dao âäüng ca cạc ngun tỉí v phán tỉí, cạc âiãûn tỉí tỉû do. Trong thãø lng,
ch úu dỉûa vo sỉû váûn âäüng chuøn dëch ca cạc phán tỉí váût cháút. Truưn nhiãût bàòng dáùn nhiãût thưn tụy chè cọ trong váût liãûu
âàûc l tỉåíng. Trong váût cọ läù räùng (háưu hãút cạc váût liãûu xáy dỉûng) ngoi truưn nhiãût bàòng dáùn nhiãût ra nọ cn truưn dỉåïi hçnh
thỉïc khạc nhỉng chiãúm våïi t lãû ráút nh.
τ
N
τ
T
x
y
q
d

Hçnh 1: Truưn nhiãût qua kãút cáúu
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 7 = ÂHBKÂN
Hãû säú
λ
ca váût khäng äøn âënh m thay âäøi phủ thüc vo t trng (âäü räùng), âäü áøm,
nhiãût âäü v cạch cáúu trục ca váût.
•
nh hỉåíng ca t trng (läù räùng):
Cng loải váût liãûu, âäü räùng cng nhiãưu thç t trng cng tháúp.
-
Âäü räùng tàng thç
λ
gim.
-
Cng t lãû âäü räùng, váût cọ âäü räùng to thç
λ
cng låïn.
•
nh hỉåíng ca âäü áøm:
( )
W.1
o
β+λ=λ

λ
: hãû säú dáùn nhiãût ca váût liãûu cọ âäü áøm W%.
λ
o
: hãû säú dáùn nhiãût ca váût liãûu hon ton khä.

β
: hãû säú gia tàng dáùn nhiãût khi âäü áøm váût liãûu tàng 1%.
-
bã täng bt :
β
=0,0011.
-
Bã täng håi :
β
=0,007.
•
nh hỉåíng ca nhiãût âäü:
( )
t.1
ot
β+λ=λ

2

λ
o
: hãû säú dáùn nhiãût åí 0
o
C.
λ
t
: hãû säú dáùn nhiãût åí t
o
C.
t : nhiãût âäü ca váût liãûu.

β
: hãû säú nh hỉåíng ca nhiãût âäü,
β≈
0,0025 (âäúi våïi váût liãûu).
•
nh hỉåíng ca thnh pháưn họa hc v kêch thỉåïc phán tỉí:
Trong cạc âiãưu kiãûn khạc giäúng nhau, váût liãûu cọ cáúu trục tinh thãø dáùn nhiãût mảnh hån
váût liãûu cọ cáúu trục vä âënh hçnh (khong 1 âãún 2 láưn), váût liãûu vä cå dáùn nhiãût täút hån váût liãûu
hỉỵu cå.
2/ PHỈÅNG THỈÏC TRUƯN NHIÃÛT BÀỊNG ÂÄÚI LỈU:
Phỉång thỉïc ny thỉåìng xy ra trong mäi trỉåìng cháút lng v cháút khê. Täưn tải 2 trảng
thại truưn nhiãût: nhiãût âỉåüc truưn bàòng sỉû dëch chuøn ca nhỉỵng thãø têch "mol", âäưng thåìi
nhiãût âỉåüc truưn bàòng dáùn nhiãût .
Sỉû tiãúp xục giỉỵa cháút khê v bãư màût kãút cáúu cọ 2 trảng thại: chy táưng v chy räúi. Khi
chy táưng cạc bäü pháûn ca khäng khê chuøn dëch song song våïi màût tỉåìng, nãn theo hỉåïng
thàóng gọc våïi phỉång chuøn âäüng ca khäng khê, nhiãût truưn ch úu bàòng dáùn nhiãût
3
. Khi
chy räúi (låïp bãn ngoi), cạc bäü pháûn ca khäng khê dëch chuøn khäng cọ qui lût v häùn
loản nãn nhiãût s âỉåüc truưn bàòng sỉû âäøi chäù ca cạc pháưn tỉí khäng khê.

2

Thnh pháưn ny thỉåìng ạp dủng trong Thäng giọ, cn trong VLKT nhiãût âäü khäng låïn (t=0-70
o
C) nãn thnh pháưn ny khäng
âỉåüc chụ trng vç β
t
nh.
3

Chiãưu dy ca táưng biãn giåïi ráút mng, täúc âäü khäng khê cng låïn, bãư màût kãút cáúu cng nhàơn thç chiãưu dy låïp chy táưng δ
cng bẹ.
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 8 = ÂHBKÂN
Trong pháưn chy táưng, nhiãût lỉåüng truưn âi gàûp phi tråí lỉûc ráút låïn, cn pháưn chy räúi
tråí lỉûc ráút nh, do âọ trong pháưn chy táưng nhiãût gim ráút nhanh.
a/ Phỉång trçnh truưn nhiãût cå bn ca phỉång thỉïc âäúi lỉu:
( )
τ−α=
k,lâ
tq , [kcal/m
2
h]
q : cỉåìng âäü dng nhiãût trao âäøi bàòng âäúi lỉu.
t
l,k
: nhiãût âäü mäi trỉåìng lng hồûc khê tiãúp xục våïi bãư màût
kãút cáúu [
o
C].
τ : nhiãût âäü ca bãư màût kãút cáúu [
o
C].
α
â
: hãû säú trao âäøi nhiãût bàòng âäúi lỉu [kcal/m
2
h
o

C], biãøu thë
lỉåüng nhiãût truưn qua 1 âån vë diãûn têch trong 1 âån vë thåìi
gian khi cọ sỉû chãnh lãûch nhiãût âäü giỉỵa bãư màût kãút cáúu v
khäng khê l 1
o
C.
b/ Hãû säú trao âäøi nhiãût âäúi lỉu:
Hãû säú ny phủ thüc vo ráút nhiãưu úu täú nhỉ: täúc
âäü chuøn âäüng ca khäng khê, hiãûu säú giỉỵa nhiãût âäü khäng khê v bãư màût kãút cáúu, vë trê v
trảng thại bãư màût kãút cáúu.
• Âäúi lỉu tỉû do
4
:
( )
tf
âl
∆=α → tra bng.
-
Âäúi våïi táúm âỉïng:
25,0
âl
t.7,1 ∆=α
-
Âäúi våïi táúm nàòm ngang, bãư màût trao âäøi nhiãût quay lãn trãn:
25,0
âl
t.15,2 ∆=α
-
Âäúi våïi táúm nàòm ngang, bãư màût trao âäøi nhiãût quay xúng dỉåïi:
25,0

âl
t.13,1 ∆=α
∆t : chãnh lãûch nhiãût âäü giỉỵa bãư màût v khäng khê xung quanh, [
o
C].
• Âäúi lỉu cỉåỵng bỉïc
5
:
( )
vf
âl
=α → tra bng. Cọ thãø xạc âënh theo cäng thỉïc:
2,08,08,0
âl
l..v..032,0
−−
υλ=α
λ : hãû säú dáùn nhiãût ca khäng khê , [kcal/m.h.
o
C].
υ : hãû säú nhåït âäüng hc ca khäng khê , [m
2
/s].
v : täúc âäü chuøn âäüng ca khäng khê , [m/s].
l : kêch thỉåïc xạc âënh ca táúm tỉåìng, tỉïc l âäü di ca bãư dc theo chiãưu chuøn âäüng ca
khäng khê , [m].
Trong xáy dỉûng, ngỉåìi ta thỉåìng dng cäng thỉïc:
ω−
+ω=α
91,1656,0

âl
e.25,3.31,6

4
Do chãnh lãûch nhiãût âäü dáùn tåïi chãnh lãûch ạp sút giỉỵa pháưn nọng v pháưn lảnh ca khäng khê.
5
Do tạc dủng ca ngoải lỉûc (giọ, båm, quảt).
τ
q
t
l,k
δ
Hçnh 2: Truưn nhiãût âäúi lỉu
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 9 = ÂHBKÂN
3/ PHỈÅNG THỈÏC TRUƯN NHIÃÛT BÀỊNG BỈÏC XẢ:
Báút cỉï mäüt váût thãø no khi cọ nhiãût âäü låïn hån âäü khäng tuût âäúi âãưu phạt ra bỉïc xả
nhiãût.
6

Tênh cháút ca tia nhiãût cng giäúng nhỉ tia quang, chụng chè khạc nhau vãư âäü di bỉåïc
sọng. Khi nàng lỉåüng bỉïc xả nhiãût truưn âãún mäüt váût báút k, mäüt pháưn bë háúp thủ, mäüt pháưn
phn xả lải, cn mäüt pháưn xun qua.
-
Nãúu nàng lỉåüng nhiãût hon ton bë phn xả, gi l váût tràõng tuût âäúi.
-
Nãúu nàng lỉåüng nhiãût hon ton bë háúp thủ, gi l váût âen tuût âäúi
-
Nãúu nàng lỉåüng nhiãût hon ton xun qua, gi l váût trong sút tuût âäúi.
Trong thỉûc tãú, váût åí dảng trung gian ca 3 dảng

trãn, gi l váût xạm.
Qua nghiãn cỉïu cho tháúy, kh nàng bỉïc xả ca váût
liãûu t lãû thûn våïi kh nàng háúp thủ ca nọ. Vç váûy váût âen
l váût cọ nàng lỉåüng bỉïc xả låïn nháút. Bãn cảnh âọ, cỉåìng
âäü bỉïc xả cn phủ thüc ráút nhiãưu vo nhiãût âäü bãư màût ca
váût bỉïc xả.
Nhiãût lỉåüng bỉïc xả ca mäüt âån vë diãûn têch ca váût
trong mäüt âån vë thåìi gian âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc
ca âënh lût Stefan-Bolzman sau:
4
100
T
.Cq






=
7

q : cỉåìng âäü nhiãût bỉïc xả , [kcal/m
2
.h]
C : hãû säú bỉïc xả ,

















4
o
2
100
K
.h.m/kcal

8

T : nhiãût âäü tuût âäúi [
o
K].
Khi 2 váût bỉïc xả tåïi nhau s âỉåüc tênh toạn nhỉ sau:
-
Lỉåüng nhiãût bỉïc xả tỉì váût 1 truưn tåïi váût 2 :
21
4
2

4
1
121
.
100
T
100
T
F'.CQ
−−
ψ














−







=
-
Lỉåüng nhiãût bỉïc xả tỉì váût 2 truưn tåïi váût 1:

6
Trong cäng trçnh kiãún trục, dỉåïi trảng thại nhiãût bçnh thỉåìng thç nàng lỉåüng bỉïc xả ch úu l cạc tia nhiãût cọ bỉåïc sọng 0,8-
40µ.
7
Cäng thỉïc ny thỉûc cháút chè âụng cho váût âen , nhỉng thỉûc nghiãûm cho tháúy cọ thãø ạp dủng cho váût xạm.
8
Hãû säú bỉïc xả ca váût âen : C
o
=4,9. Ca váût xạm thç nh hån.
Vê dủ: - khäúi gảch xáy trạt vỉỵa: C=4,66.
- khäúi gảch xáy khäng trạt: C=4,36.
- Gäù säưi bo nhàơn : C=4,44.
q
f
q
â
q
x
Hçnh 3: Bỉïc xả nhiãût
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 10 = ÂHBKÂN
12
4
1

4
2
212
.
100
T
100
T
F'.CQ
−−
ψ














−







=
C' : hãû säú bỉïc xả tỉång âỉång, phủ thüc vo hãû säú bỉïc xả ca 2 váût v vë trê tỉång quan giỉỵa
chụng.
T
1
,T
2
: nhiãût âäü tuût âäúi åí bãư màût váût 1 v 2.
ψ
1-2
, ψ
2-1
: hãû säú bỉïc xả trung bçnh giỉỵa 2 váût. ψ
1-2
cng nhỉ ψ
2-1
ln ≤1. Hãû säú ψ
1-2
chênh l
t säú giỉỵa pháưn nhiãût do màût 1 bỉïc xả truưn âãún màût 2 våïi ton bäü nhiãût lỉåüng do màût 1 bỉïc
xả ra khäng gian.
Trong thỉûc tãú tênh toạn ngỉåìi ta thỉåìng dng cäng thỉïc âån gin sau:
( )
F.Q
21b
τ−τα=
α
b

: hãû säú trao âäøi nhiãût bỉïc xả .
τ
1
, τ
2
: nhiãût âäü bãư màût ca 2 váût.

II
IIII
II

-
--
- KHÊ HÁÛU & CON NGỈÅÌI
KHÊ HÁÛU & CON NGỈÅÌI KHÊ HÁÛU & CON NGỈÅÌI
KHÊ HÁÛU & CON NGỈÅÌI


1/ ÂÀÛC ÂIÃØM KHÊ HÁÛU ÅÍ NỈÅÏC TA:
Nỉåïc ta cọ khê háûu nhiãût âåïi nọng áøm quanh nàm, màût tråìi âi qua thiãn âènh 2 láưn
trong nàm.

+40
-40
+66
o
33
'
-66
o
33'
Nhiãût âåïi
Än âåïi
Än âåïi
Hn âåïi
Hn âåïi
8
o
30'
23
o
22'
102
o
110
o

Hçnh 4: Phán vng khê háûu
Giaùo trỗnh VT LYẽ KIN TRUẽC

Nguyóựn ỗnh Huỏỳn = 11 = HBKN
























Hỗnh 5: Vở trờ õởa lyù cuớa Vióỷt nam
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 12 = ÂHBKÂN
a/ Âàûc âiãøm khê háûu miãưn Bàõc:
Cọ 3 âàûc âiãøm cå bn:

• Sỉû hả tháúp nhiãût âäü trong ma âäng do giọ ma cỉûc âåïi:
So våïi cạc vng cng vé tuún, miãưn Bàõc nỉåïc ta cọ nhiãût âäü vãư ma âäng tháúp hån tỉì
4-5
o
C.
Ma lảnh cọ khi hả nhiãût âäü xúng ráút tháúp (0
o
C), xút hiãûn cạc hiãûn tỉåüng sỉång
múi, sỉång giạ, lảnh khä, lảnh áøm, tuút cng xút hiãûn åí cạc vng nụi cao.
Sỉû hả tháúp nhiãût âäü trong ma âäng lm tàng biãn âäü nàm ca nhiãût âäü tåïi 11-14
o
C,
hçnh thnh 2 ma khê háûu nọng-lảnh tỉång phn theo 2 ma hon lỉu giọ ma chỉï khäng phi
mäüt nàm 4 ma thåìi tiãút theo qui lût váûn hnh ca màût tråìi. Âàûc âiãøm ny âi hi gii phạp
kiãún trục phi âäưng thåìi tha mn 2 u cáưu chäúng nọng, chäúng lảnh v thäng thoạng täúi âa.
• Sỉû phán họa ma vãư nhiãût âäü v cạc úu täú khê háûu khạc:
Mäüt nàm thåìi tiãút theo 2 ma giọ, cọ mäüt ma nọng v mäüt ma lảnh våïi 2 thåìi k
chuøn tiãúp, vo thạng 4 v thạng 10-11.
Nỉía âáưu ma âäng lảnh khä v êt mỉa, nỉía cúi ma âäng v âáưu ma xn, lảnh áøm,
mỉa phn dai dàóng, âäü áøm ráút cao. Ma h nọng bỉïc v nhiãưu mỉa, khong 85% v lỉåüng táûp
trung trong 6 thạng ma mỉa.
Trong ma âäng cọ 2 hãû thäúng giọ l: hãû thäúng giọ cỉûc âåïi v hãû thäúng giọ tên phong.
Ma h, ạp tháúp bàõc bäü chuøn hỉåïng giọ chênh thỉåìng Táy-Nam ca hãû thäúng giọ
ma hả thnh Âäng-Nam, cho nãn pháưn låïn trong cạc thạng hỉåïng giọ thënh hnh âãưu theo
cạc hỉåïng thüc gọc Âäng-Nam.
• Tênh báút äøn âënh thỉåìng xun trong diãùn biãún thåìi tiãút:
Sỉû ln phiãn can thiãûp mäüt cạch báút äøn âënh thỉåìng xun ca giọ ma cỉûc âåïi v tên
phong tảo ra nhỉỵng biãún âäüng låïn trong chãú âäü nhiãût, áøm, mỉa trong ma âäng.
Mäùi âåüt can thiãûp ca giọ ma cỉûc âåïi (trn vãư v tan âi), nhiãût âäü sủt gim v tàng
lãn âäüt ngäüt (10

o
C/24giåì).
Nhỉỵng ngy näưm áøm ỉåït, håi áøm ngỉng âng trãn bãư màût cäng trçnh (nháút l nãưn nh)
thỉåìng xút hiãûn âäüt ngäüt, kẹo di sút thåìi gian thënh hnh ca giọ ma cỉûc âåïi, räưi cháúm dỉït
cng âäüt ngäüt v chuøn sang hanh khä.
Do sỉû phán bäú âëa hçnh phỉïc tảp, âãø chi tiãút củ thãø khê háûu ngỉåìi ta chia miãưn Bàõc
thnh cạc vng:
-
Vng B1: vng Táy Bàõc, tỉì phêa Táy Hong Liãn Sån âãún biãn giåïi Viãût-Lo, bao gäưm
cạc tènh Sån La, Lai Cháu.
-
Vng B2: vng nụi phêa Bàõc v Âäng Bàõc, phêa Âäng Hong Liãn Sån âãún Biãn giåïi Viãût-
Trung v biãøn Âäng, bao gäưm cạc tènh H Giang, Lo Cai, Cao Bàòng, Lảng Sån, Thại
Ngun, Tun Quang, Mäúng Cại, Hn Gai.
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 13 = ÂHBKÂN
-
Vng B3: âäưng bàòng Bàõc Bäü v Bàõc Trung Bäü, bao gäưm Bàõc Giang, Bàõc Ninh, Mäüc Cháu,
Ha Bçnh, H näüi, H Nam Ninh, Thanh Họa.
-
Vng B4: Tỉì Nghãû an , Bçnh Trë Thiãn.
b/ Âàûc âiãøm khê háûu miãưn Nam:
Tỉì vé âäü 16 (phêa Nam âo Hi Ván) tråí vo l khê háûu nhiãût âåïi nọng áøm giọ ma
khäng cọ ma âäng lảnh, nãn viãûc thiãút kãú kiãún trục ch úu quan tám âãún biãûn phạp chäúng
nọng l chênh.
R nhạnh tỉì Trỉåìng Sån, dy Bảch M âo Hi Ván l bỉïc bçnh phong cn giọ ma
cỉûc âåïi xám nháûp vo phêa Nam, trỉì nhỉỵng nhỉỵng trỉåìng håüp hản hỉỵu, giọ cỉûc âåïi mảnh, táưng
cao dy, vỉåüt qua âỉåüc dy Bảch M, âo Hi ván âem khäng khê lảnh tåïi táûn Khạnh Ha,
Nha Trang.
Dy Vng Phu- âo C l bỉïc bçnh phong cúi cng ngàn chàûn nhỉỵng tn dỉ nãúu cọ

ca khäng khê cỉûc âåïi â nhiãût âåïi họa.
Nọi chung miãưn Nam nàòm ngoi nh hỉåíng ca giọ ma cỉûc âåïi, nhiãût âäü trung bçnh
nàm khạ âäưng âãưu trong ton miãưn, tàng dáưn tỉì Bàõc vo Nam, biãn âäü nhiãût khäng låïn.
Khu vỉûc tỉì Â nàơng âãún Bçnh Âënh cn khạ r sàõc thại ma Âäng lảnh ca miãưn khê
háûu phêa Bàõc nhỉ l mäüt khäng gian chuøn tiãúp giỉỵa 2 miãưn khê háûu cọ v khäng cọ ma
âäng lảnh.
Sỉû phán họa 2 ma mỉa áøm v khä nọng ráút sáu sàõc, khäng cọ thåìi gian chuøn tiãúp,
v trãn nãưn nhiãût âäü khäng dao âäüng nhiãưu trong nàm.
Cng vo Nam tênh biãún âäüng khê háûu cng gim, khạ äøn âënh. Ngun nhán l do
hçnh thnh cạc hon lỉu nhiãût âåïi v xêch âảo cọ nhỉỵng thüc tênh gáưn giäúng nhau, khäng gáy
nãn sỉû tàng gim nhiãût âäü trong sút mäüt nàm thåìi tiãút.
Càn cỉï vo sỉû phán họa nhiãût âäü, chia miãưn Nam thnh 3 vng:
-
Vng N1: Gäưm cạc tçnh Qung Nam- Â Nàơng vé âäü 16 cho âãún Ninh Thûn, vé âäü 11,7
(Nam trung Bäü).
-
Vng N2: Táy Ngun ca Nam Trung Bäü, kẹo di tỉì KonTum (phêa Táy Qung Ngi)
âãún cao ngun ÂàkLàk, Lám Âäưng.
-
Vng N3: bao gäưm Bçnh Thûn (cỉûc Nam Trung Bäü) v Nam Bäü.
c/ Âàûc âiãøm chung ca khê háûu Viãût nam:
• Nhiãût âäü: biãún âäøi theo giåì trong ngy, theo ngy trong thạng.
-
Trong táưng khê quøn (<11km) → nhiãût âäü gim dáưn theo chiãưu cao, våïi
gradient
o
=0,6
o
C/100.
-

Theo phỉång kinh tuún → nhiãût âäü gim dáưn khi vé âäü tàng (Nam→Bàõc):
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 14 = ÂHBKÂN
Gradient
o
=0,6 → 1
o
C / vé âäü <ma lảnh>.
Gradient
o
=0,3 → 0,5
o
C / vé âäü <ma nọng>.
-
Theo phỉång vé tuún → chiãưu hỉåïng tàng nhiãût âäü tỉì Âäng →Táy.
• Âäü áøm: biãún âäøi theo giåì trong ngy, theo ngy thạng trong nàm.
-
Âäü áøm cọ xu thãú gim xúng khi nhiãût âäü tàng.
-
Âäü áøm phủ thüc vo giọ ma:
Giọ thäøi tỉì biãøn vo → ϕ cao.
Giọ thäøi qua lủc âëa → ϕ tháúp.
• Giọ
9
: ÅÍ Viãût nam thỉåìng xút hiãûn cạc loải giọ sau:
-
Giọ ma Âäng-Bàõc: xút hiãûn trong ma âäng åí cạc tènh miãưn Bàõc. Nọ thỉåìng thäøi
khäng liãn tủc m xen k våïi giọ ma Âäng-Nam. Thỉåìng mang theo rẹt âäüt ngäüt, ngy häm
sau thỉåìng tháúp hån ngy häm trỉåïc tỉì 5 âãún 7
o

C, cọ khi âãún 10
o
C.
-
Giọ ma Táy-Nam (giọ Lo): xút hiãûn trong ma h åí cạc tènh miãưn Trung-Bàõc bäü.
Khi giọ bàng qua nụi s bë tạch nỉåïc ra khi khäng khê nãn khi sang Viãût nam giọ thỉåìng cọ
âäü áøm tháúp v nhiãût âäü cao. Nhiãût âäü thỉåìng khong 36-40
o
C, âäi khi lãn tåïi 41-45
o
C. Âäü áøm
cọ thãø xúng tháúp âãún 40%.
-
Giọ ma Âäng-Nam: Nọ xút hiãûn c 2 ma âäng v h. Trong ma âäng, biãøn áúm
hån âáút liãưn nãn giọ Âäng-Nam thỉåìng áúm ạp. Trong ma h, biãøn mạt hån lủc âëa nãn giọ
ny thỉåìng mạt m, dãù chëu.
• Mỉa: âỉåüc âạnh giạ bàòng chiãưu cao [mm] trãn màût phàóng do mỉa tảo ra:
Ma mỉa thỉåìng xút hiãûn tỉì thạng 5 âãún thạng 11, lỉåüng mỉa trung bçnh nàm khong
1500-2500mm, cọ khi âảt tåïi 4500mm. Nọ khäng phán bäú âãưu giỉỵa cạc ngy m cọ thãø táûp
trung vo mäüt säú ngy nháút âënh trong nàm, cọ nhỉỵng ngy mỉa âảt tåïi 800mm/ngy.
• Bỉïc xả: Màût Tråìi chiãúu xúng Trại Âáút våïi:
-
50% nàng lỉåüng bỉïc xả nàòm trong vng nhçn tháúy (λ=0,38-0,76µm).
-
43% nàòm trong vng häưng ngoải (λ>0,76µm).
-
7% nàòm trong vng tỉí ngoải (λ< 0,38µm).
Nỉåïc ta cọ bỉïc xả khạ låïn vãư ma h: q
bx
= 950-1080 Kcal/m

2
.h.

2/ PHÁN VNG KHÊ HÁÛU XÁY DỈÛNG:
Càn cỉï vo tạc âäüng ca khê háûu âäúi våïi xáy dỉûng, vo truưn thäúng kiãún trục táûp quạn
ca dán täüc... Tiãu chøn Viãût nam TCVN 4088-85 chia lnh thäø Viãût nam thnh 2 miãưn khê
háûu xáy dỉûng:

9
Càn cỉï vo giọ âãø chn hỉåïng nh, khong cạch giỉỵa cạc cäng trçnh, täø chỉïc màût bàòng, màût càõt nh cỉía,...
Ngun nhán xút hiãûn giọ l do ạp sút khê quøn phán bäú khäng âãưu giỉỵa cạc vng, âọ l do âiãưu kiãûn thåìi tiãút khạc nhau
ca cạc ma trong nàm v do sỉû phán bäú khäng âäưng âãưu giỉỵa lủc âëa v âải dỉång.
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 15 = ÂHBKÂN
a/ Miãưn khê háûu xáy dỉûng phêa Bàõc: (tỉì vé âäü 16
o
tråí ra).
Nãưn cå bn ca khê háûu vng ny: khê háûu nhiãût âåïi giọ ma nọng áøm, cọ ma âäng
lảnh.
Nhiãût âäü trung bçnh nàm tåïi 24
o
C, biãn âäü nhiãût âäü nàm trãn 6
o
C. nhiãût âäü sinh l lục
1h thạng 1 nh hån 20
o
C.
- Vng A
1
: H Giang, Cao Bàòng, Lảng Sån, Bàõc Cản, Thại Ngun, Ha Bçnh, Lo

Cai, n Bại, Phụ Th, Vénh n, Qung Ninh.
Vng ny cọ ma âäng ráút lảnh, nhiãût âäü cọ thãø xúng âãún 0
o
C, cọ kh nàng xút hiãûn
bàng giạ, trãn nụi cao cọ thãø cọ mỉa tuút. Cọ khê háûu áøm ỉåït, mỉa nhiãưu, cọ thåìi k näưm áøm
v mỉa phn.
 Âäúi våïi vng ny u cáưu chäúng lảnh cao hån chäúng nọng. Thåìi k cáưn sỉåíi áúm cọ
thãø kẹo di trãn 4 thạng.
- Vng A
2
: Lai Cháu, Sån La, Thanh Họa, Nghãû An, H Ténh, Qung Bçnh, Qung
Trë, Thỉìa Thiãn-Hú.
Êt lảnh hån, khê háûu trung ha giỉỵa hai miãưn. Âải bäü pháûn vng ny hng nàm ma khä
kẹo di trng våïi thåìi k lảnh. Khäng cọ thåìi k mỉa phn, lảnh áøm, näưm áøm. Phêa Nam chëu
nh hỉåíng ca giọ Lo.
 u cáưu chäúng nọng v chäúng lảnh ngang nhau, thåìi k sỉåíi áúm tỉì 60 ngy tråí lãn.
Coi trng kiãún trục cọ màût thoạng räüng âãø ci thiãûn âiãưu kiãûn vi khê háûu v trung khê háûu.
b/ Miãưn khê háûu xáy dỉûng phêa Nam: (tỉì vé âäü 16
o
tråí vo).
Bao gäưm cạc tènh åí phêa Nam âo Hi Ván. Phêa Bàõc êt nhiãưu chëu nh hỉåíng ca
khäng khê lảnh vãư ma âäng, mang tênh cháút l vng chuøn tiãúp.
Nhiãût âäü trung bçnh nàm trãn 24
o
C, biãn âäü nhiãût âäü nàm <6
o
C. Nhiãût âäü sinh l lục 1h
sạng thạng 1 trãn 20
o
C.

Vng Táy ngun cọ biãn âäü dao âäüng nhiãût ngy v âãm låïn, cn vng tháúp thç biãn
âäü dao âäüng nh hån.
 Âäúi våïi miãưn nụi u cáưu chäúng nọng v chäúng lảnh ngang nhau. Vng âäưng bàòng
u cáưu ch úu l chäúng nọng v thäng thoạng, bãn cảnh âọ cáưn chụ trng váún âãư che nàõng
cho cäng trçnh.

3/ CÀN CỈÏ VO CẠC ÚU TÄÚ KHÊ HÁÛU ÂÃØ CHN HỈÅÏNG NH:
Chn hỉåïng nh cáưn chụ tåïi cạc âàûc âiãøm chênh sau:
-
Chäúng âỉåüc nàõng chiãúu vo nh vãư ma nọng.
-
Chäúng giọ lảnh thäøi vo nh vãư ma âäng.
-
Chäúng giọ nọng v hỉåïng âỉåüc lưng giọ mạt vo ma h.
-
Chäúng mỉa hàõt vo nh.
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 16 = ÂHBKÂN
-
Thäng thoạng täút cho cäng trçnh.
Nỉåïc ta nàòm åí Bàõc bạn cáưu, våïi cạc âàûc âiãøm nhỉ
trãn, våïi q âảo chuøn âäüng ca màût tråìi: ma h màût
tråìi thỉåìng nàòm vãư hỉåïng Bàõc, ma âäng thç ngỉåüc lải.
Giọ Âäng-Bàõc thỉåìng gáy lảnh vãư ma âäng; giọ
Táy-Nam thỉåìng gáy nọng vãư ma h; giọ Âäng-Nam
thỉåìng mạt m vãư ma h, áúm ạp vãư ma âäng.
Càn cỉï vo nhỉỵng âàûc âiãøm trãn ta s chn âỉåüc
hỉåïng nh täút nháút v hỉåïng nh tảm âỉåüc nhỉ hçnh v.

4/ CẠC ÚU TÄÚ KHÊ HÁÛU - VI KHÊ HÁÛU TRONG

PHNG:
Âải khê háûu: L mäüt khu vỉûc chëu nh hỉåíng ca cạc nhán täú vé mä (màût tråìi, vé âäü,
âëa hçnh, trảng thại bãư màût âáút, trảng thại khê quøn,...).
Vi khê háûu: xẹt trong mäüt phảm vi nh nhỉ phng åí, cäng trçnh, khê háûu xọm, tiãøu
khu,... Ngoi tạc âäüng ca cạc nhán täú vé mä nọ cn chëu nh hỉåíng ca cạc úu täú do con
ngỉåìi tảo nãn nhỉ gii phạp kiãún trục, cáy cäúi, ao häư, sán bi, kãút cáúu ngàn che,...
Xẹt vãư màût vi khê háûu tạc âäüng âãún tiãûn nghi ca con ngỉåìi âỉåüc âàûc trỉng båíi 4 úu
täú sau:
• Nhiãût âäü khäng khê: nh hỉåíng âãún cm giạc nọng lảnh.
Ma lảnh: nhiãût âäü tàng → cm giạc áúm ạp.
Ma nọng: nhiãût âäü hả tháúp → cm giạc mạt m.
Tuy nhiãn biãn âäü dao âäüng nhiãût s nh hỉåíng låïn âãún âiãưu kiãûn tiãûn nghi ca con
ngỉåìi, dao âäüng nhiãût cng låïn cå thãø con ngỉåìi büc phi âiãưu tiãút nhiãưu nãn cng mãût mi
v dãù sinh äúm âau.
Khi lảnh quạ, cå thãø s bë máút nhiãưu nàng lỉåüng. Khi nọng quạ, s phạt tuún mäư häi,
s máút nỉåïc, múi, vitamin C, vitamin B1,...
• Âäü áøm : nh hỉåíng âãún cm giạc nọng lảnh ca con ngỉåìi .
Ma lảnh: âäü áøm cao → cå thãø s máút nhiãût nhanh nãn cng cm tháúy lảnh. Gáy ra cạc
bãûnh tháúp khåïp, säø mi, viãm khê qun,...
Ma nọng: âäü áøm cao → mäư häi cng khọ bäúc håi, cm tháúy oi bỉïc.
• Täúc âäü giọ: liãn quan âãún täúc âäü bäúc håi ta nhiãût ca mäư häi, âáøy mảnh quạ trçnh trao
âäøi nhiãût giỉỵa cå thãø con ngỉåìi v mäi trỉåìng bàòng âäúi lỉu.
Ma nọng: giọ mảnh → ta nhiãût nhanh → mạt m.
Ma lảnh: giọ mảnh → máút nhiãût nhiãưu → rẹt bút.
Hỉåïng täút nháút
Hỉåïng tảm âỉåüc
Â
N
B
T

Hçnh 6: Chn hỉåïng nh
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 17 = ÂHBKÂN
• Bỉïc xả: Bãn ngoi khê quøn l bỉïc xả màût tråìi, xẹt bãn trong cäng trçnh con ngỉåìi chëu
bỉïc xả ca cạc bãư màût kãút cáúu v âäư váût chung quanh.
Khi nhiãût âäü bãư màût cao hån nhiãût âäü da ngỉåìi → cå thãø nháûn thãm nhiãût bỉïc xả tỉì bãư
màût âọ, nãúu l ma h s cọ cm giạc nọng bng.
Khi nhiãût âäü bãư màût tháúp hån nhiãût âäü da ngỉåìi → cå thãø s bỉïc xả nhiãût ra cạc bãư màût
âọ, nãúu l ma âäng s tháúy giạ bút.

5/ TẠC DỦNG CA VI KHÊ HÁÛU TRONG PHNG TÅÏI CON NGỈÅÌI:
Cå thãø con ngỉåìi cọ bäü pháûn chỉïc nàng âiãưu ha nhiãût lm viãûc dỉåïi sỉû chi phäúi ca
hãû tháưn kinh, nhiãût nàng khäng ngỉìng sn sinh ra v khäng ngỉìng thi ra bãn ngoi tảo ra mäüt
trë säú tỉång âäúi äøn âënh tỉì 36,5
o
C âãún 37,5
o
C. Trë säú nhiãût sinh l ca con ngỉåìi (M) s khạc
nhau ty thüc vo âàûc âiãøm sinh l, lỉïa tøi, trảng thại lm viãûc. Trë säú âọ cho theo bng
sau:
Bng 1: Nhiãût sinh l cå thãø ngỉåìi theo trảng thại lao âäüng:
DẢNG CÄNG VIÃÛC M (Kcal/h)
Ngỉåìi åí trảng thại n ténh:
- Nàòm:
- Ngäưi
- Âỉïng
- Âỉïng nghiãm
Lao âäüng chán tay:
- May mạy, sàõp chỉỵ,...
- Âạnh mạy chỉ,...ỵ

- Âục, luûn kim,...
- Âo âáút,rn,...
Lao âäüng trê ọc:
- Ngäưi âc sạch
- Lm viãûc våïi mạy tênh
- Lm viãûc trong phng thê nghiãûm
- Ging bi

70
75-80
85
90-100

100-120
120-170
150-250
250-420

100
115
120-140
170-270
a/ Phỉång trçnh cán bàòng nhiãût giỉỵa cå thãø v mäi trỉåìng:
Cạc phỉång thỉïc trao âäøi nhiãût giỉỵa cå thãø con ngỉåìi våïi mäi trỉåìng xung quanh âỉåüc
thãø hiãûn theo phỉång trçnh sau:



∆q : lỉåüng nhiãût thỉìa hồûc thiãúu ca cå thãø con ngỉåìi .

qqqqqqM
lâhhmhâlbx
∆=+±−±±
Giạo trçnh VÁÛT L KIÃÚN TRỤC
Nguùn Âçnh Hún = 18 = ÂHBKÂN
• Lỉåüng nhiãût trao âäøi bàòng bỉïc xả:
Q
bx
= 2,16.(35 - t
R
) , [Kcal/h].
t
R
: nhiãût âäü trung bçnh ca cạc bãư màût trong phng. Nãúu q
bx
>0 thç lỉåüng nhiãût ta ra, ngỉåüc lải
thç lỉåüng nhiãût s âi tỉì bãư màût kãút cáúu vo ngỉåìi.
∑
∑
τ
=
i
ii
R
F
F
t
, [
o

C].
Nhiãût âäü t
R
cn cọ thãø xạc âënh tỉì nhiãût âäü bàòng nhiãût kãú cáưu âen nhỉ sau:
( )
kcâcâR
ttv2,8tt −+=

F
i
v τ
i
: diãûn têch v nhiãût âäü bãư màût thỉï i ca phng, [
o
C].
t
câ
: diãûn têch cáưu âen.
10
[
o
C]
t
k
: nhiãût âäü khäng khê trong phng, [
o
C].
v : váûn täúc giọ trong phng, [m/s].
• Nhiãût lỉåüng trao âäøi bàòng âäúi lỉu:
Lỉåüng nhiãût trao âäøi bàòng âäúi lỉu âỉåüc xạc âënh theo âënh lût Niutån:

dkâââl
F).tt(q −α= , [Kcal/h].
α
â
: hãû säú trao âäøi nhiãût bàòng âäúi lỉu giỉỵa màût da ngỉåìi v khäng khê, phủ thüc vo täúc âäü
giọ v hiãûu säú (t
d
-t
k
).
F
d
: diãûn têch màût da ngỉåìi v qưn ạo tham gia vo quạ trçnh trao âäøi nhiãût bàòng âäúi lỉu ,
[m
2
].
Thäng thỉåìng nhiãût âäúi lỉu âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc âån gin sau:
( )
kâl
t35v87,8q −=
, [Kcal/h].
v : váûn täúc chuøn âäüng ca khäng khê trong phng [m/s].
t
k
: nhiãût âäü khäng khê trong phng [
o
C].
Nãúu q
âl
> 0 → cọ tạc dủng giụp cå thãø ta nhiãût .

Nãúu q
âl
< 0 → lm tàng nhiãût âäúi lỉu truưn vo ngỉåìi.
Nãúu dng nhiãût âäü phng t
f
thay thãú cho tạc dủng täøng håüp ca nhiãût âäü khäng khê t
k

v nhiãût âäü bãư màût kãút cáúu t
R
âãø âàûc trỉng cho trảng thại nhiãût ca phng, thç lỉåüng nhiãût trao
âäøi giỉỵa ngỉåìi v mäi trỉåìng xung quanh dỉåïi dảng bỉïc xả v âäúi lỉu âỉåüc xạc âënh nhỉ sau:
( )
( )
f21â,b
t35v87,816,2q −+ββ=
β
1
: hãû säú kãø âãún nh hỉåíng ca cỉåìng âäü lao âäüng:

10
Nhiãût âäü cáưu âen âỉåüc xạc âënh bàòng cạch dng mäüt qu cáưu bàòng âäưng mng, âỉåìng kênh khong 10-15cm, màût ngoi quẹt
âen (bàòng müi khọi ân) sao cho hãû säú bỉïc xả bãư màût xáúp xè bàòng hãû säú bỉïc xả ca váût âen tuût âäúi. Cáưu âen âỉåüc treo åí vë
trê cáưn xẹt ca phng. Âàût mäüt nhiãût kãú vo trong qu cáưu âen sao cho báưu thy ngán åí chênh tám âãø âo nhiãût âäü khäng khê
trong qu cáưu âen, nhiãût âäü ny gi l nhiãût âäü cáưu âen.