Bai 27 dung cum chu vi de mo rong cau luyen tap tiep theo

Ngữ văn 7
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ
RỘNG CÂU


KIỂM TRA BÀI CŨ

? Chuyển đổi câu chủ động sau thành 2 câu bị động tương ứng:
1 câu dùng “bị”, 1 câu dùng “được”.
? Cho biết sắc thái ý nghĩa của câu dùng “được” và câu dùng
“bị” có gì khác nhau?

Mẹ gọi em về.
1. Em được mẹ gọi về.  Vui mừng vì được mẹ gọi về.
2. Em bị mẹ gọi về.  Buồn, không muốn bị mẹ gọi về.


Các phép biến đổi câu

Thêm, bớt thành phần câu.

Rút gọn
câu

Mở rộng câu

Thêm
trạng ngữ
cho câu

Chuyển đổi kiểu câu

Chuyển đổi câu chủ động

thành câu bị động
Dùng
Dùng cụm
chủ
chủ - vị để mở
rộng
rộng câu


Tiết 91

DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?
1. Ví dụ
2. Nhận xét

Văn chương gây cho ta những tình cảm ta khơng có,
C

V

Cụm danh từ
Chủ ngữ

Vị ngữ

luyện những tình cảm ta sẵn có […] (Hồi Thanh)

C

V

Cụm danh từ
Vị ngữ

→ Mở rộng câu ở thành phần cụm DT

Cụm
C-V
được
dùng
làm
phụ
sau
trong
cụm
danh
từ.


Tiết 91

DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?
1. Ví dụ
2. Nhận xét
b. Cái áo này tay áo đã bị rách.
C

CN

V

VN

-> Dùng cụm c-v mở rộng thành phần VN của câu
=> Dùng những cụm từ có hình thức cấu tạo giống câu đơn bình thường,
gọi là cụm chủ - vị (cụm C-V) làm thành phần câu hoặc thành phần của
cụm từ để mở rộng câu.
3. Ghi nhớ: SGK - 68


So sánh 2 cách viết sau. Theo em, cách viết nào hay hơn?
Cách 1:

Văn chương
gây cho ta
tình cảm, luyện
cho ta tình
cảm.
Nội dung khơng hay,
khơng thể hiện cảm xúc.

Cách 2:

Văn chương gây cho ta
những tình cảm ta khơng
có, luyện những tình cảm

ta sẵn có.

nội dung cụ thể hơn,
nhịp điệu câu văn
uyển chuyển hơn.


Tiết 91

DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu
1. Ví dụ:

a. Chị Ba đến khiến tơi rất vui và vững tâm.
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.
c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,
cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
d. Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự
được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám
thành công.
2. Nhận xét:


Tiết 91

DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU

a. Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
C

Chủ ngữ

V

Động
từ

C

V

Vị ngữ

 Cụm C – V làm chủ ngữ ; làm bổ ngữ cho
động từ khiến.


b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.
C

Trạng ngữ

Chủ ngữ

 Cụm C – V làm vị ngữ.

V

Vị ngữ

c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,
Chủ ngữ

Vị ngữ

(Cụm động từ)

cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
Vị ngữ

(Cụm động từ)


có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,
C
Động từ
trung tâm

V
Phụ ngữ sau

cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
C

V
Phụ ngữ sau

 Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm động từ.

d. Nói cho đúng thì phẩm giá của Tiếng Việt chỉ mới thực sự
Trạng ngữ

Chủ ngữ

Vị ngữ

được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công.
Phụ ngữ
trước

ĐT trung tâm

Phụ ngữ sau (là cụm danh từ)
Cụm động từ

Vị ngữ


Tiết 91

DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
=> Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh
từ, cụm động từ , cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm C-V.
=> Các trường hợp dùng cụm C-V để mở rộng câu:
- Mở rộng TP CN

- Mở rộng TP VN
- Phụ ngữ cụm danh từ
- Phụ ngữ cụm động từ
- Phụ ngữ cụm tính từ

3. Ghi nhớ: SGK – Tr 69.


Dùng cụm C-V để mở rộng các
thành phần trong câu:
Khái
niệm

Chủ
ngữ

Các trường hợp dùng cụm
C-V để mở rộng câu:

Vị
ngữ

Phụ ngữ
trong cụm
danh từ

Phụ ngữ
trong cụm
động từ

Phụ ngữ
trong cụm
tính từ


Tiết 91

DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
III. Luyện tập
1. Bài tập 1: Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần
cụm từ trong các câu dưới đây? Cho biết trong mỗi câu cụm C-V
làm thành phần gì ?
a. Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới
định được, người ta gặt mang về.
b. Trung đội trưởng Bính khn mặt đầy đặn.
c. Khi các cơ gái Vịng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy
hiện ra từng lớp lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không mảy may một
chút bụi nào.
d. Bỗng một bàn tay đập và khiến hắn giật mình.


Tiết 91

DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
III. Luyện tập

a. Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới
C
định được, người ta gặt mang về.
V

CN
VN
 Cụm C-V làm định ngữ

b. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn.
C
V
CN
VN
 Cụm C-V làm vị ngữ


Tiết 91

DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
III. Luyện tập

c. Khi các cơ gái Vịng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta
CN
C
V
thấy hiện ra từng lớp lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không mảy
V
C
VN
may một chút bụi nào.
=> Cụm C-V làm trạng ngữ
=> Cụm C-V làm bổ ngữ (đảo C-V)

Tiết 91

DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
III. Luyện tập

d. Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình.
C
V
C
V
CN
VN
=> Cụm C-V làm chủ ngữ
=> Cụm C-V làm bổ ngữ


Tiết 91

DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
III. Luyện tập
1. Bài tập 1
2. Bài tập 2:


Hãy xác định thành phần câu và cho biết các câu trên mở rộng
thành phần nào?
a. Chiếc bàn này chân đã gẫy.
Cụm C – V làm vị ngữ.
Chiếc bàn này chân đã gẫy.

c

CN

v

VN

b. Cô giáo ốm là một tin buồn.
Cô giáo ốm là một tin buồn.
c
v
CN

Cụm C – V làm chủ ngữ.

VN

c. Mẹ luôn hi vọng tôi sẽ thi đỗ cấp 3.
Mẹ luôn hi vọng tôi sẽ thi đỗ cấp 3.
v

c

ĐT

VN

CN

d. Tơi rất thích con gấu Lan tặng.
Tơi rất thích con gấu Lan tặng.
DT

CN

VN

c

v

Cụm C – V làm phụ ngữ cho
động từ.

Cụm C – V làm phụ ngữ cho
danh từ.


Thế nào là dùng cụm
C-V để mở rộng câu?

Dùng cụm C-V
để mở rộng câu

Là dùng những cụm từ có hình thức
giống câu đơn bình thường, gọi là cụm
C-V làm thành phần của câu hoặc thành
phần của cụm từ để mở rộng câu.

Chủ ngữ
Vị ngữ

Các trường hợp dùng
Phụ ngữ trong cụm danh từ
cụm C-V để mở rộng câu

Phụ ngữ trong cụm động từ
Phụ ngữ trong cụm tính từ


Hướng dẫn học sinh học ở nhà
+ Học thuộc bài phần ghi nhớ.
+ Làm bài tập 1 – T70.
+ Chuẩn bị bài tiếp theo:
TÌM HIỂU CHUNG VỀ BÀI VĂN
GIẢI THÍCH