Tuan 29 Hon Truong Ba da hang thit

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngày soạn: 5/3/2016 Tuần 27- Tiết 85-86. HỒN TRƯƠNG BA DA HÀNG THỊT Lưu Quang Vũ I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh 1.Kiến thức:Giúp học sinh : - Hiểu được bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh : phải sống nhờ, sống vay mượn , sống tạm bợ và trái với tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu ,thanh cao bị nhiễm độc và tha hóa bởi sự lấn át của thể xác thô lỗ, phàm tục. - Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của những người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền được sống đích thực cùng khát vọng hoàn thiện nhân cách. - Thấy được kịch Lưu Quang Vũ đặc sắc trên nhiều phương diện : sự hấp dẫn của kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu; sự kết hợp giữa tính hiện đại với các giá trị truyền thống; sự phê phán mạnh mẽ quyết liệt và chất trữ tình đằm thắm, bay bổng. 2. Kĩ năng: Củng cố nâng cao kĩ năng đọc – hiểu thể loại kịch. 3.Thái độ: - Biết tự hoàn thiện bản thân về thể xác và tâm hồn . Biết kêu gọi, đấu tranh cho sự hoàn thiện vẻ đẹp nhân cách con người. 4. Các năng lực cần phát triển - Năng lực chung : tự học, giải quyết vấn đề, tư duy, tự quản lý, giao tiếp, hợp tác, sử dụng ngôn ngữ. - Năng lực chuyên biệt : Nghe/ đọc hiểu, hiểu được ý nghĩa của văn bản tự sự, tạo lập được văn bản kịch. II. Phương pháp và phương tiện dạy học: 1. Phương pháp: + Phương pháp và và kĩ thuật dạy học : thảo luận, đàm thoại gợi mở, thuyết trình… + Hình thức tổ chức dạy học: cá nhân, nhóm, lớp. 2. Phương tiện dạy học: - Chuẩn bị của GV: sách giáo khoa, giáo án và tài liệu dạy học cần thiết. - Chuẩn bị của học sinh: sách giáo khoa, vở soạn. III. Bảng mô tả và câu hỏi kiểm tra đánh giá: 1 Bảng mô tả :. Nội Nhận biết dung 1. Tác Nắm được những nét giả Lưu chính trong cuộc đời và Quang phong cách sáng tác. Vũ. Thông hiểu. Vận dụng Vận thấp dụng cao Hiểu được những Phân tích đóng góp quan trọng được sự hấp dẫn của LQV đối với của kịch bản văn kịch: 1 hiện tượng học và nghệ thuật đặc biệt của sân sân khấu; sự kết khấu, kịch trường hợp giữa tính hiện những năm 80 của đại với các giá trị thế kỉ trước, nhà truyền thống qua sọan kịch tài năng đoạn trích..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 2.Nội dung. 3.Nghệ thuật. nhất của nền văn học nghệ thuật hiện đại. Nắm được nội dung Hiểu được bi kịch đoạn trích: bi kịch của con của con người khi bị người khi bị đặt vào đặt vào nghịch nghịch cảnh : phải sống cảnh , cảm nhận nhờ, sống vay mượn , được vẻ đẹp tâm hồn sống tạm bợ và trái với tự của những người lao nhiên khiến tâm hồn nhân động trong cuộc đấu hậu ,thanh cao bị nhiễm tranh chống lại sự độc và tha hóa bởi sự lấn giả tạo và dung tục, át của thể xác thô lỗ, bảo vệ quyền được phàm tục. sống đích thực cùng khát vọng hoàn thiện nhân cách. Nắm được nghệ thuật Hiểu được những tác phẩm. nét đặc sắc về: - Nghệ thuật dựng tình huống độc đáo, xây dựng, dẫn dắt xung đột kịch hợp lí. - Nghệ thuật dựng hành động kịch, dựng đối thoại sinh động.. Phân tích được xung đột kịch, giá trị hiện thực và phân đạo của tác phẩm.. Đọc hiểu được nội dung một tác phẩm kịch khác.. Viết đoạn văn Đọc hiểu phân tích được tác kịch đặc sắc nghệ thuật theo đặc của tác phẩm. trưng thể loại. - Rèn luyện kĩ năng phân tích tác phẩm kịch .. Câu hỏi kiểm tra đánh giá: “Vợ Trương Ba: Ông ở đâu? Ông ở đâu? (Giữa màu xanh cây vườn, Trương Ba chập chờn xuất hiện.) Trương Ba: Tôi đây bà ạ. Tôi vẫn ở liền ngay bên bà đây, ngay trên bậc cửa nhà ta, trong ánh lửa bà nấu cơm, cầu ao bà vo gạo, trong cái cơi bà đựng trầu, con dao bà giẫy cỏ…Không phải mượn thân ai cả, tôi vẫn ở đây, trong vườn cây nhà ta, trong những điều tốt lành của cuộc đời, trong mỗi trái cây cái Gái nâng niu… (Dưới một gốc cây, hiện lên cu Tị và cái Gái) Cái Gái: (tay cầm một trái na) Cây na này ông nội tớ trồng đấy! Quả to mà ngon lắm! Ta ăn chung nhé! (Bẻ quả na đưa cho cu Tị một nửa. Đôi trẻ ăn ngon lành. Cái Gái lấy những hạt na vùi xuống đất.) Cu Tị: Cậu làm gì thế? Cái Gái: Cho nó mọc thành cây mới. Ông nội tớ bảo vậy. Những cây sẽ nối nhau mà lớn khôn. Mãi mãi…” (Tuyển tập kịch Lưu Quang Vũ, NXB Sân Khấu, Hà Nội, 1994) Đọc văn bản trên và trả lời các câu hỏi sau : 1. Nêu những ý chính của văn bản? 2. Sự xuất hiện của nhân vật Trương Ba được thể hiện qua những hình thức nào ?.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> 3. Xác định các dạng phép điệp trong văn bản và nêu hiệu quả nghệ thuật của các dạng đó ? 4. Việc dùng các từ ngữ: màu xanh, những điều tốt lành của cuộc đời, nối nhau mà lớn khôn, Mãi mãi có hiệu quả diễn đạt như thế nào ? 5. Từ văn bản, viết đoạn văn trình bày triết lí nhân sinh mà nhà viết kịch Lưu Quang Vũ đã gửi gắm. IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: Nêu tác dụng của hàm ý? Tác dụng và hiệu quả của cách nói có hàm ý: Tuỳ thuộc vào hoàn cảnh giao tiếp, hàm ý có thể mang lại: - Tính hàm súc cho lời nói: lời nói ngắn gọn mà chất chứa nhiều nội dung, ý nghĩa - Hiệu quả mạnh mẽ, sâu sắc với người nghe - Sự vô can, không phải chịu trách nhiệm của người nói về hàm ý (vì hàm ý là do người nghe suy ra) - Tính lịch sự và thể diện tốt đẹp trong giao tiếp bằng ngôn ngữ 3. Bài mới : Hoạt động của giáo viên và học sinh. Kiến thức cần đạt Hoạt động 1: GV hướng dẫn HS tìm hiểu I. Giới thiệu : về tác giả, tác phẩm. 1. Tác giả : Thao tác 1: Tìm hiểu chung về tác giả. -Lưu Quang Vũ (1948- 1988) quê gốc ở Đà Nẵng, sinh tại Phú Thọ trong một gia đình trí thức. -GV hướng dẫn hs làm việc cá nhân qua - Ông là một nghệ sĩ đa tài: làm thơ, vẽ tranh, viết truyện, viết tiểu luận,… và soạn kịch. phiếu học tập số 1 - Kịch là phần đóng góp đặc sắc nhất của Lưu + HS làm việc cá nhân rồi trình bày. Quang Vũ. + GV chốt lại  Lưu Quang Vũ trở thành 1 hiện tượng đặc biệt GV giới thiệu : Với những vở kịch gây chấn động dư của sân khấu, kịch trường những năm 80 của thế luận: Lời nói dối cuối cùng, Chết cho điều kỉ trước, nhà sọan kịch tài năng nhất của nền văn chưa có, Hồn Trương Ba, da hàng thịt…, học nghệ thuật hiện đại. Kịch của ông phản ánh nhiều vấn đề nóng - Tác phẩm chính: SGK bỏng có tính chất thời sự của đời sống =>Lưu Quang Vũ được tặng giải thưởng Hồ Chí Đóng góp thiết thực vào công cuộc đấu Minh về văn học nghệ thuật năm 2000. tranh đổi mới đất nước Thao tác 2: Tìm hiểu chung về vở kịch. 2. Tác phẩm : -GV: Cung cấp hoàn cảnh sáng tác của tác a) Xuất xứ : - Viết 1981, được công diễn 1984 phẩm. - Vở kịch được hư cấu 1 cách sáng tạo từ 1 cốt truyện dân gian. + Hãy giới thiệu xuất xứ ? Tgiả mượn truyện dân gian, nhưng có nhiều sáng + HS giới thiệu tạo : + GV chốt lại - Từ một cốt truyện dân gian, tác giả đã - Ở truyện dân gian Hồn Trương Ba cứ việc sống xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, trong xác anh hàng thịt một cách bình thường. đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ có ý nghĩa tư - Ở tp LQV đó sáng tạo: + Diễn tả tâm trạng trớ trêu, nỗi đau khổ dày vò tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> của Trương Ba. + Quyết định cuối cùng giàu tính nhân văn . b) Thể loại : Kịch -GV hướng dẫn HS ôn lại kiến thức về kịch - Phản ánh cuộc sống bằng những khám phá, phát + HS làm phiếu học tập số 2 hiện những mâu thuẫn xung đột trong đời sống rồi + HS trả lời diễn đạt bằng hành động và ngôn ngữ đối thoại. + GV chốt lại - Quá trình vận động của vở kịch gồm 4 giai đoạn: Thắt nút phát triển cao trào mở nút c) Tóm tắt vở kịch: Gồm 7 cảnh -GV hướng dẫn HS tóm tắt tác phẩm + HS làm phiếu học tập số 3 + GV gọi HS tóm tắt vở kịch - GV Giới thiệu + Khi nhập vào xác hàng thịt , Trương Ba bắt đầu thay đổi tâm tính mọi người xa lánh, bản thân đau khổ chấp nhận cái chết để giải thoát. + Phần kết : Hồn Trương Ba nhập vào màu xanh cỏ cây trong vườn, trò chuyện với vợ, cu Tị và bé Gái. Tình huống kịch đẩy lên đến mức cao nhất, xung đột kịch đến đỉnh điểm. 3. Đoạn trích: - Thao tác 3: Tìm hiểu về đoạn trich - Trích từ cảnh 7 và phần kết của vở kịch - Thuộc phần cao trào và mở nút trong quá trình - Nêu vị trí đoạn trích? vận động - Tóm tắt đoạn trích Hoạt động 2 : Hướng dẫn HS đọc hiểu văn . II. Đọc hiểu văn bản : bản + Có thể chia đoạn trích mấy phần? + HS trả lời + GV chốt lại Gọi HS đọc phần đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt (phân vai đọc). Chú ý: - Lời dẫn tác giả: Giọng chậm rãi 1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với xác - Trương Ba: Giọng đau khổ hàng thịt : - Hàng thịt : Giọng đắc thắng Thao tác 1: GV tổ chức cho HS tìm hiểu, thảo luận phần đầu của đoạn trích theo một số câu hỏi: -GV hướng dẫn HS làm phiếu học tập số 4 Cuộc đối thoại giữa 2 nhân vật Hồn – Xác.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> bắt đầu trong hoàn cảnh, tình huống nào ? - Thảo luận: Nhận xét cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt ở các phương diện: Mục đích, cử chỉ, xưng hô, giọng điệu, vị thế.? + HS thảo luận nhóm lên trình bày + GV chốt ý Tâm trạng của Trương Ba: cay đắng uất ức, tuyệt vọng khi thấm thía nhận thấy mình đã lâm vào 1 hoàn cảnh trớ trêu: được sống nhưng phải nhờ xác kẻ khác và bị thể xác đó điều khiển, khiến tâm hồn ngày càng bị tha hóa mà không có cách gì làm thay đổi được Cao trào của bi kịch được đẩy lên cao hơn.. + Hàm ý tác giả muốn gửi gắm qua đoạn đối thoại này? + HS trả lời cá nhân + GV chốt lại và bình: Một tâm hồn tỉnh táo là tâm hồn phải luôn cảnh giác, phải luôn luôn đấu tranh để vượt lên những đòi hỏi sai lạc của thể xác. Một triết lí được đưa ra khi con người sống chung dung tục sẽ bị dung tục lấn át. Làm thế nào để bảo vệ , hoàn thiện nhân cách là 1 vấn đề lớn. Thao tác 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba. Hồn Trương Ba - Mục đích: Phủ định sự lệ thuộc của linh hồn vào xác thịt , coi xác thịt chỉ là cái vỏ bề ngoài, không có ý nghĩa. Khẳng định linh hồn vẫn có đời sống riêng: nguyên vẹn trong sạch, thẳng thắn. - Cử chỉ : Ôm đầu, đứng vụt dậy, nhìn chân tay, bịt tai lại  Uất ức, tức giận, bất lực - Xưng hô: Mày – Ta  Khinh bỉ, xem thường - Giọng điệu: Giận dữ, khinh bỉ, mắng mỏ, đồng thời ngậm ngùi tuyệt vọng - Vị thế: Bị động, kháng cự yếu ớt, đuối lí, tuyệt vọng  Người thua cuộc, chấp nhận trở lại xác hàng thịt. Xác hàng thịt - Mục đích: Khẳng định sự âm u, đui mù của thể xác có sức mạnh ghê gớm, có khả năng điều khiển linh hồn cao khiết. Dồn Trương Ba vào thế đuối lí buộc phải thỏa hiệp, quy phục. - Cử chỉ : Lắc đầu  Tỏ vẻ thương hại - Xưng hô : Ông – Tôi  Ngang hàng, thách thức - Giọng điệu: Ngạo nghễ thách thức, thì thầm ranh mãnh - Vị thế: Chủ động đặt nhiều câu hỏi phản biện Kẻ thắng thế, buộc được hồn Trương Ba quy phục mình.  Là ẩn dụ về cuộc đấu tranh giữa tâm hồn và thể xác trong 1 con người. Đó là tiếng nói của bản năng và những tác động ghê gớm vào linh hồn. Linh hồn luôn đấu tranh để vượt lên những đòi hỏi không chính đáng của thể xác. - Cảnh báo khi con người sống chung với dung tục, sẽ bị cái dung tục lấn át, thắng thế và tàn phá những gì tốt đẹp cao quý trong con người. . 2. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với người thân.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> với những người thân:. a) Phản ứng của người thân - Người vợ: Buồn bã đau khổ muốn chết, có ý Gọi HS đọc ( Vợ TrB: Từ tốn chân quê, định bỏ đi nhường chồng cho cô vợ hàng thịt con dâu giọng thương xót, cái Gái giọng - Cái Gái: Quyết liệt và dữ dội không nhận ông cứng cỏi hồn nhiên) nội + Trước sự thay đổi của Trương Ba, phản - Người con dâu: Thông cảm, xót thương ứng của vợ, cái Gái và người con dâu nào như thế nào ? Vì sao họ có thái độ như thế? + HS trả lời cá nhân + GV chốt lại  Việc chọn nhiều nhân vật đều là người thân cùng cất lên tiếng nói là để tạo nên 1 cái nhìn đa chiều về nhân vật thực chất là sự nhận thức về bản thân mình 1 cách nghiêm khắc mà chí tình nhất b) Thái độ, tâm trạng Trương Ba + Thái độ, tâm trạng của Trương Ba lúc - Lúc đầu: Biện minh cho mình đó như thế nào? lúc đầu, sau đó + Sao bà lại nói thế? + Sáng nào ông cũng ra cuốc xới chăm chút cây ( lưu ý câu trả lời + hành động sân khấu) cối ngoài vườn…:Chỉ có ông nội cháu mới quý + HS trả lời cá nhân cây như thế + GV chốt lại - Sau đó : Đau khổ, bế tắc, thất vọng về mình + Thầy đã làm u khổ…, u cũng không khổ như bây giờ + Hãy so sánh tâm trạng Trương Ba ở + Thẫn thờ, lặng ngắt như tảng đá, tay ôm đầu, màn đối thoại với xác hàng thịt. Từ đó nêu run rẩy, lập cập, cầu cứu suy nghĩ của em về sự phát triển của xung * So với màn đối thoại với xác hàng thịt Màn đối thoại với Màn đối thoại với đột kịch ? xác hàng thịt người thân + HS trả lời cá nhân + GV chốt lại Đau khổ, bất lực Đau khổ đến tột Người ta chỉ thật sự bi kịch khi ý thức khi bản thân phải cùng khi nhận thấy được bi kịch của mình. Màn đối thoại với chịu sự điều khiển không chỉ mình chịu xác hàng thịt , Trương Ba biết được nguyên khổ mà người thân nhân mình rơi vào đau khổ bất lực nhưng cũng chịu đau khổ. không có cách giải quyết. Đến đây bi kịch Thậm chí họ còn đau gia đình là nút nhấn cuối cùng của chuỗi khổ hơn lúc chôn xung đột kịch. Sống mà đánh mất bản thân, ông xuống. sống giả dối với người và với mình. Sống mà không được người thân thừa nhận mình  Bi kịch được đẩy lên đến đỉnh điểm buộc nhân có nghĩa mất gia đình, ý nghĩa sống của vật phải đứng trước sự lựa chọn. hồn Trương Ba đâu còn nữa.--> Bi kịch đẩy * Lời độc thoại nội tâm của Trương Ba lên đến đỉnh điểm ( cao trào ) buộc nhân - Những câu mang tính chất tự vấnBộc lộ 1 thái vật phải đứng trước sự lựa chọn. độ quyết liệt trong đấu tranh - Đi đến 1 quyết định dứt khoát là không chung sống với thể xác dung tục của hàng thịt - Thao tác 3: Hướng dẫn học sinh tìm Đỉnh điểm của bi kịch là nhân vật không thỏa hiệp hiểu Cuộc trò chuyện giữa hồn Trương mà đấu tranh mạnh mẽ quyết liệt Vẻ đẹp tâm hồn.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ba với Đế Thích. người lao động trong cuộc đấu tranh với cái dung tục để hoàn thiện nhân cách. 3. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với Đế GV chuyển ý: Hồn quyết không khuất phục Thích : xác nữa. Giải pháp của hồn là không cần cuộc sống do xác kia mang lại Thắp hương a) Sự khác nhau trong quan niệm của Trương gọi Đế Thích Ba và Đế Thích về ý nghĩa sự sống: * Thảo luận nhóm: - Hãy chỉ ra sự khác nhau trong quan niệm - Đế Thích: Khuyên Trương Ba chấp nhận vì thế của Trương Ba và Đế Thích về ý nghĩa sự giới không toàn vẹn  Cái nhìn quan liêu hời hợt về sống? cuộc sống con người - Lời thoại nào của hồn Trương Ba mà em -Trương Ba: cho là sự biến chuyển nhận thức của nhân + Không thể bên trong một đằng, ... Tôi muốn vật và bộc lộ tư tưởng của tác giả? được là tôi toàn vẹn. - Ý nghĩa tư tưởng gì? + Sống nhờ vào đồ đạc,..., nhưng sống thế nào thì + Đại diện nhóm trình bày ông chẳng cần biết! + GV chốt lại  Vấn đề quyết định không phải là sống, mà là sống như thế nào! Điều này có ý nghĩa  Con người là 1 thể thống nhất, hồn xác phải hài hòa đồng thuận. Dù khiếm khuyết về tinh thần hay thể xác cũng là 1 cuộc sống không + Tại sao khi được phép nhập vào xác cu Tị trọn vẹn ngây thơ, Trương Ba từ chối ? Sự từ chối  Sống thiếu chân thực với mình là cuộc sống đó thể hiện điều gì trong nhận thức, tính vô nghĩa, bất hạnh và cũng jhông cần thiết cho cách Trương Ba? ai. + HS trả lời cá nhân.  Khát vọng hoàn thiện nhân cách của Trương Ba + GV chốt ý. Tư tưởng, ý nghĩa triết lí của tác giả. b) Trương Ba từ chối không nhập vào xác cu Tị + Chi tiết cu Tị chết có ý nghĩa gì đối với - Trương Ba yêu thương cu Tị - Ông không chấp nhận tái diễn lại bi kịch sống diễn biến vở kịch? trong thân xác người khác + HS trả lời + GV chốt lại: Chi tiết này có ý nghĩa đẩy  Con người nhân hậu, sáng suốt, giàu lòng tự diễn biến kịch đến chỗ mở nút buộc trọng và có ý thức cao về ý nghĩa cuộc sống Trương Ba phải giải quyết nhanh chóng, dứt khoát. Tác giả đã dựng tả quá trình đi đến quyết định đó 1 cách tự nhiên thuyết phục và hợp lí. HS đọc giọng thanh thản ấm áp. Thao tác 4: Hướng dẫn HS tìm hiểu màn kết: + Trong lời hồn Trương Ba nói với vợ Tôi vẫn ở đây… , 2 lời của cái Gái đã nói hộ tư tưởng gì của tác giả? + HS trả lời cá nhân. 4. Màn kết - Cuộc sống lại tuần hoàn theo quy luật muôn đời. - Cái thiện, cái đẹp và sự sống đích thực đã chiến thắng.  Sự bất tử của con người nằm trong ý nghĩa sự.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> + GV chốt lại Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tổng kết, củng cố bài học + Qua đoạn trích, em hãy trình bày những giá trị cơ bản của tác phẩm (ý nghĩa phê phán, giá trị nhân văn). + Hãy nhận xét về nghệ thuật viết kịch của Lưu Quang Vũ?. + Để không rơi vào bi kịch như hồn Trương Ba, em phải sống thế nào? Có phải chỉ cần sự nỗ lực hoàn thiện của mỗi cá nhân hay còn có vai trò của xã hội, cộng đồng. sống và sự hóa thân vào cuộc sống xung quanh ta chứ không phải ở độ dài thời gian. III. Tổng kết : 1. Ý nghĩa phê phán : - Phê phán 2 quan niệm sống lệch. - Phê phán lối sống giả tạo, làm con người có nguy cơ đánh mất mình. - Phê phán những tiêu cực xã hội. 2. Giá trị nhân văn : - Kêu gọi, đấu tranh cho sự hoàn thiện vẻ đẹp nhân cách con người. - Khẳng định: con người phải sống như chính mình. 3. Giá trị nghệ thuật : - Nghệ thuật dựng tình huống độc đáo, xây dựng, dẫn dắt xung đột kịch hợp lí. - Nghệ thuật dựng hành động kịch, dựng đối thoại sinh động.. 4. Củng cố - N¾m ®ưîc ý nghÜa nh©n sinh cña t¸c phÈm. - T×m xem kÞch 5. Hướng dẫn chuẩn bị bài Soạn bài : Rèn luyện kĩ năng viết mở bài, kết bài trovăn nghị luận - Yêu cầu và cách viết phần mở bài? - Yêu cầu và cách viết phần kết bài?.

<span class='text_page_counter'>(9)</span>