Bài giảng chất dẫn điện và chất cách điện môn vật lý lớp 7

BÀI GIẢNG TRỰC TUYẾN
BÀI 20: VẬT LÝ 7;
CHẤT DẪN ĐIỆN VÀ CHẤT CÁCH ĐIỆN
DỊNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI
Dịng điện ở mạch điện gia đình nếu chạy trực tiếp qua cơ thể người sẽ rất nguy
hiểm tới tính mạng. Vì vậy tất cả các dụng cụ và thiết bị dùng điện (dây điện, cơng
tắc, phích cắm điện, ổ lấy điện, bóng đèn, quạt điện .v.v.) đều phải được chế tạo
đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Chúng gồm những bộ phận dẫn điện và những
bộ phận cách điện.
I.
Chất dẫn điện và chất cách điện:
* Chất đẫn điện, và chất cách điện là chất như thế nào?
- Chất dẫn điện : Là chất cho dòng điện đi qua..
- Chất cách điện : Là chất khơng cho dịng điện đi qua
- C1:*Hãy quan sát H 20.1 và cho biết các bộ phận nào dẫn điện? bộ phận nào
cách điện?

Dây tóc,dây trục,hai đầu dây đèn,hai chốt cắm,lõi dây. Là chất dẫn điện.
Trụ thuỷ tinh,thuỷ tinh đen,vỏ nhưạ của phích cắm,vỏ dây. Là chất cách điện
-Thí nghệm: Lắp mạch điện theo hình 20.2

Bóng đèn
2, thanh nhựa
- Quan sát đèn khi kẹp thanh nhựa vào mạch điện.?
Đèn khơng sáng, thanh nhựa khơng cho dịng điện chạy qua
- Quan sát đèn khi kẹp thanh sắt vào mạch điện.?
Đèn sáng, thanh sắt cho dòng điện chạy qua.

1. Thanh sắt

Kết quả

Câu hỏi:
C3: Hãy kể tên ba vật liệu dùng để đẫn điện và 3 vật liệu cách điện
TL: Đồng, sắt, nhôm và nhựa, sứ, thủy tinh
C4: hãy nêu một số trường hợp chứng tỏ khơng khí ở điều kiện bình thường thì cách
điện?
TL: Các đường dây tải điện song song một khoảng cách gần nhau, giữa chúng
khơng có dịng điện chạy qua khơng khí.
II.DỊNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI
1.elechtron tự do trong kim loại
a)kim loại là chất dẫn điện, kim loại được cấu tạo từ các nguyên tử
C4: Hãy nhớ lại xem trong nguyên tử, hạt nào mang điện tích dương
hạt nào mang điện tích âm ?
+TL. Hạt nhân mang điện tích dương, các elechtron mang điện tích âm.

b.Trong kim loại có các êlectrơn thốt ra khỏi ngun tử và chuyển động tự do  các
electron tự do.
C5: Kí hiệu nào biểu diễn các êlêctrơn tự do?

Kí hiệu nào biểu diễn phần còn lại của nguyên tử?


Chúng mang điện tích gì? Vì sao?
Trả lời: -Vịng trịn nhỏ dấu (-) biểu diễn các electron tự do.
-Vòng lớn có dấu (+) biểu diễn phần cịn lại của ngun tử. Phần này mang
điện tích dương vì khi đó ngun tử đang thiếu electron.
2.Dịng điện trong kim loại:
-Mơ phỏng chuyển động của elechtron trong kim loại
> Các em quan sát sách giáo khoa

KL: dòng điện trong kim loại là dòng các elechtron tự do chuyển động có hướng.
 Kết luận: Các elechtron trong kim loại dịch chuyển tạo thành dòng điện chạy
qua nó.
III.VẬN DỤNG;
C7: vật nào dưới đây là vật dẫn điện:
A. Thanh gỗ

B. Một đoạn bút chì

C. Một đoạn dây nhựa

D. Thanh thủy tinh

Đáp án: C
C.8: Trong các dụng cụ và thiết bị thường dùng, vật liệu cách điện được sử dụng
nhiều nhất là: A. sứ
B. thủy tinh
C. Nhựa

D, cao su

Đáp án: C và D
C.9; Vật nào dưới đây khơng có elech tron tự do?
A. Một đoạn dây thép

B. Một đoạn dây đồng

C, Một đoạn dây nhựa

C. Một đoạn dây nhôm

Đáp án: C
Ghi nhớ:
- Chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua.
- Chất cách điện là chất khơng cho dịng điện đi qua.
- Dịng điện trong kim loại là dịng các êlectron tự do dịch chuyển có hướng.
V.Bài tập về nhà.
 Học thuộc ghi nhớ, làm bài tập: 20.1; 20.2; 20.3 trong SBT
Tháng 3/2020
Giáo viên thực hiện
Nguyễn Thanh Bằng


Hướng dẫn giải bài tập vật lý 7
Bài 20: chất dẫn điện, chất cách điện, dòng điện trong kim loại
Bài 20.1 trang 44 Sách bài tập Vật Lí 7:
Điền các cụm từ thích hợp vào chỗ trống trong các câu dưới đây:
a. Các điện tích có thể dịch chuyển qua ...
b. Các điện tích khơng thể dịch chuyển qua ...
c. Kim loại là chất điện dẫn vì trong đó có các ... có thể dịch chuyển có hướng.
d. Tia chớp là do các điện tích chuyển động rất nhanh qua khơng khí tạo ra. Trong
trường hợp này khơng khí là ...
Lời giải:
a. Các điện tích có thể dịch chuyển qua vật dẫn điện (vật liệu dẫn điện, chất liệu
dẫn điện).
b. Các điện tích khơng thể dịch chuyển qua vật cách điện (vật liệu cách điện, chất
liệu cách điện).
c. Kim loại là chất điện dẫn vì trong đó có các electron tự do có thể dịch chuyển
có hướng.
d. Tia chớp là do các điện tích chuyển động rất nhanh qua khơng khí tạo ra. Trong

trường hợp này khơng khí là chất dẫn điện.
Bài 20.2 trang 44 Sách bài tập Vật Lí 7: Trong thí nghiệm được bố trí như hình
20.1, hai quả cầu A và B gắn với giá đỡ bằng nhựa đặt đủ xa. Khi làm quả cầu A
nhiễm điện, hai lá nhơm mỏng gắn với nó xịe ra.


a. Tại sao hai lá nhơm này xịe ra?
b. Có hiện tượng gì xảy ra với hai lá nhơm mỏng gắn với quả cầu B hay không,
nếu nối A với B bằng một thanh nhựa như hình 20.2? Tại sao?
c. Cũng như câu hỏi b) trên đây, nhưng thay cho thanh nhựa người ta dùng một
thanh kim loại có tay cầm bằng nhựa để nối A với B.
Lời giải:
a. Hai lá nhơm này xịe ra vì chúng nhiễm điện cùng loại dẫn đến đẩy nhau
b. Khơng có hiện tượng gì xảy ra đối với hai lá nhôm bên quả cầu B. Vì thanh nhựa
là vật cách điện nên điện tích khơng thể dịch chuyển qua nó.
c. Hai lá nhơm bên quả cầu A gắn lại với nhau còn hai lá nhơm bên quả cầu B xịe
ra. Vì thanh kim loại là vật dẫn điện. Các điện tích chuyển từ quả cầu A tới quả cầu
B qua thanh kim loại. quả cầu A mất bớt điện tích, quả cầu B thêm điện tích
Bài 20.3 trang 44 Sách bài tập Vật Lí 7: Quan sát dưới gầm các ô tô chở xăng
bao giờ ta cũng thấy có một dây xích sắt. Một đầu của dây xích này được nối với vỏ
thùng chứa xăng, đầu kia được thả kéo lê trên mặt đường. Hãy cho biết dây xích
này được sử dụng như thế để làm gì? Tại sao?
Lời giải: Dùng dây xích sắt để tránh xảy ra cháy nổ xăng. Vì khi chạy, ô tô cọ xát
mạnh với không khí, làm nhiễm điện những phần khác nhau của nó. Nếu bị nhiễm
điện mạnh, giữa các phần này phát sinh tia lửa điện gây cháy nổ xăng. Nhờ dây
xích sắt là vật dẫn điện, các điện tích từ ơ tơ dịch chuyển qua nó xuống đất, loại trừ
sự nhiễm điện mạnh.
Bài 20.4 trang 45 Sách bài tập Vật Lí 7: Sử dụng một đèn pin (đã lắp sẵn pin và
hoạt động tốt) hoặc mạch điện thắp sáng đèn của xe đạp để xác định xem các vật
sau đây là vật dẫn điện hay vật cách điện:

a. Mặt có lớp phủ màu vàng (hay màu bạc) của giấy bọc lót trong bao thuốc lá.
b. Giấy trang kim (thường dùng để gói quà tặng).
Lời giải: a. Lớp màu vàng hay màu bạc của giấy lót bên trong vỏ bọc bao thuốc lá
là vật dẫn điện (thường là lớp thiếc mỏng, phủ màu).
b. Giấy trang kim là vật cách điện (đó là nilong có phủ sơn màu).
Bài 20.5 trang 45 Sách bài tập Vật Lí 7: Vật nào dưới đây là vật cách điện?
A. Một đoạn ruột bút chì

B. Một đoạn dây thép


C. Một đoạn dây nhôm

D. Một đoạn dây nhựa

Lời giải: Đáp án: D
Vật cách điện là vật khơng cho dịng điện đi qua nên đáp án D là đáp án đúng, đoạn
dây bằng nhựa khơng cho dịng điện đi qua là vật cách điện.
Bài 20.6 trang 45 Sách bài tập Vật Lí 7: Dịng điện là gì?
A. Dịng điện chỉ là dịng các điện tích dương dịch chuyển có hướng.
B. Dịng điện chỉ là dịng các điện tích âm dịch chuyển có hướng.
C. Dịng điện chỉ là dịng các electron dịch chuyển có hướng.
D. Dịng điện chỉ là dịng các điện tích bất kì dịch chuyển có hướng.
Lời giải: Đáp án: D
Dịng điện là dịng các điện tích bất kì dịch chuyển có hướng.
Bài 20.7 trang 45 Sách bài tập Vật Lí 7: Electron tự do có trong vật nào dưới
đây?
A. Mảnh nilong
C. Mảnh giấy khô
Lời giải:

B. Mảnh nhôm
D. Mảnh lụa

Đáp án: B

Electron tự do có trong kim loại nên mảnh nhôm là đáp án đúng.
Bài 20.8 trang 45 Sách bài tập Vật Lí 7: Dịng điện trong kim loại là gì?
A. Là dịng chất điện tương tự như chất lỏng dịch chuyển có hướng.
B. Là dịng các electron tự do dịch chuyển có hướng.
C. Là dịng các hạt nhân ngun tử kim loại dịch chuyển có hướng.
D. Là dịng các nguyên tử kim loại dịch chuyển có hướng.
Lời giải: Đáp án: B
Dòng điện trong kim loại là dòng các electron tự do dịch chuyển có hướng.


Bài 20.9 trang 45 Sách bài tập Vật Lí 7: Khi nối liền hai cực của pin bằng dây
dẫn kim loại với hai đầu của bóng đèn thì có các điện tích dịch chuyển như thế nào
qua dây dẫn có dây tóc bóng đèn?
A. Các điện tích dương dịch chuyển từ cực dương sang cực âm.
B. Các điện tích dương dịch chuyển từ cực âm sang cực dương.
C. Các electron tự do dịch chuyển từ cực âm sang cực dương.
D. Các electron tự do dịch chuyển từ cực dương sang cực âm.
Lời giải: Đáp án: C
Khi nối liền hai cực của pin bằng dây dẫn kim loại với hai đầu của bóng đèn thì có
các electron tự do dịch chuyển từ cực âm sang cực dương.
Bài 20.10 trang 46 Sách bài tập Vật Lí 7: Chất nào dẫn điện tốt nhất trong các
chất sau đây ?
A. Nhôm

B. Đồng C. Sắt D. Vàng

Lời giải: Đáp án: B
Thứ tự các chất dẫn điện tốt là: Đồng đẫn điện tốt hơn vàng, vàng dẫn điện tốt hơn
nhôm, nhôm dẫn điện tốt hơn sắt. Vì vậy đáp án B là đáp án chính xác nhất.
Bài 20.11 trang 46 Sách bài tập Vật Lí 7: Trong các chất dưới đây, chất nào
không là chất cách điện?
A. Than chì

B. Nhựa C. Gỗ khơ D. Cao su

Lời giải: Đáp án: A
Vì than chì là chất dẫn điện chứ không phải là chất cách điện.
Bài 20.12 trang 46 Sách bài tập Vật Lí 7: Vật nào dưới đây khơng cho dịng điện
chạy qua?
A. Một đoạn dây nhơm

B. Một đoạn dây nhựa

C. Một đoạn ruột bút chì D. Một đoạn dây thép
Lời giải: Đáp án: B
Vì nhựa là chất cách điện nên khơng cho dịng điện chạy qua.


Bài 20.13 trang 46 Sách bài tập Vật Lí 7: Dòng điện trong các dây dẫn kim loại là
dòng electron tự do dịch chuyển có hướng. Các electron tự do này do đâu mà có?
A. Do các dây dẫn này bị nhiễm điện khi nhận thêm các electron.
B. Do các nguồn điện sản ra các electron và đẩy chúng dịch chuyển trong các dây
dẫn.
C. Do các electron này bứt khỏi nguyên tử kim loại và chuyển động tự do trong

dây dẫn.
D. Do cả 3 nguyên nhân nói trên.
Lời giải: Đáp án: C Dòng điện trong các dây dẫn kim loại là dịng electron tự do
dịch chuyển có hướng. Các electron tự do này do các electron này bứt khỏi nguyên
tử kim loại và chuyển động tự do trong dây dẫn.
Bài 20.14 trang 46 Sách bài tập Vật Lí 7: Đánh dấu (x) vào ô đúng hoặc sai cho mỗi câu
phát biểu dưới đây?

a. Trong các kim loại có rất nhiều electron tự
do.
b. Kim loại cho các điện tích dịch chuyển qua
nó.
c. Khơng khí khơng bao giờ cho dịng điện đi
qua.
d. Trong mạch điện kín dây dẫn bằng đồng, các
electron tự do trong dây dẫn dịch chuyển từ cực
dương sang cực âm của nguồn điện.
e. Cao su là chất cách điện tốt hơn nhựa.
Lời giải:

Câu đúng là: a, b, e.

Câu sai là : c, d.

Bài 20.15 trang 47 Sách bài tập Vật Lí 7: Ghép mỗi cụm từ ở cột bên trái với một
đoạn câu ở cột bên phải để được một câu hồn chỉnh, có nội dung đúng.
1. Chất cách điện

a. là do điện tích dịch chuyển có

2. Dịng điện

hướng.

3. Chất dẫn điện

b. cho các điện tích dịch chuyển
có hướng.

4. Dịng điện
trong kim loại
c. khơng cho các điện tích dịch
chuyển có hướng.

d. là do các ngun tử dịch
chuyển có hướng.
e. là do các electron tự do dịch
chuyển có hướng
Lời giải: 1. c

2.a

3. b

4. e

Bài 20.16 trang 47 Sách bài tập Vật Lí 7: Hãy đối chiếu hệ thống truyền chuyển
động của xe đạp và mạch điện kín làm quay quạt điện để tìm được hình ảnh tương
tự với hiện tượng "nhanh như điện" bằng cách điền các từ thích hợp vào chỗ trống

trong các câu dưới đây:
a. Bánh đĩa gắn liền với bàn đạp tương tự như ... trong mạch điện kín.
b. Bánh răng (cịn gọi là líp) gắn liền với bánh xe sau của xe đạp tương tự như ...
lắp trong mạch điện kín.
c. Dây xích vịng qua và khép kín giữa bánh đĩa và bánh răng của xe đạp tương tự
như ... trong mạch điện kín.
d. Các mắt xích của dây xích trong xe đạp tương tự như ... có tại mọi nơi trong ...
của mạch điện kín.
e. Khi đạp bàn đạp thì bánh xe sau của xe đạp lập tức chuyển động tương tự như
khi ... thì quạt điện lắp trong mạch điện kín lập tức quay. Thật đúng là "nhanh như
điện".
Lời giải:
a. Nguồn điện
b. Quạt điện
c. Dây dẫy
d. Electron tự do- dây nối (dây dẫn)


e. Đóng cơng tắc