pp bài giảng dự giờ lớp 9 viết về tình cảm bà cháu

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ, THĂM LỚP

Môn: Ngữ văn 9
Giáo viên: Vũ Thị Luyên

Trường THCS Duy Nhất


TIẾNG GÀ TRƯA - XUÂN QUỲNH

Trên đường hành quân xa

VIẾT VỀ TÌNH CẢM BÀ CHÁU

Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ
Cục, cục tác, cục ta
Nghe xao động nắn trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.

Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm,

Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi,

Một bếp lửa ấp iu nồng đượm

Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi

Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh.
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói,

“Bố ở chiếnchiến
khu, khu
bố cịn việc bố,

Năm ấy là năm đói mịn đói mỏi

Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,

Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy.

Cứ bảo nhà vẫn được bình n !”.

Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay !

Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà ln ủ sẵn,

Tám năm rịng cháu cùng bà nhóm lửa

Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…

Tu hú kêu trên những cánh đồng xa.
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà

Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa

Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế,

Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ,

Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế !

Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm

Mẹ cùng cha cơng tác bận khơng về

Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm

Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,

Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi

Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,

Nhóm nồi xơi gạo mới sẻ chung vui,

Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,

Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ

Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà,

Ơi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!

Kêu chi hồi trên những cánh đồng xa?
Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu,
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả,
Nhưng vẫn chẳng bao giờ quên nhắc nhở:

đinh ninh


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

Thảoluận
N3,4:Tác phẩm

- Hoàn cảnh ra đời

N1, 2: Tác giả

-Thể thơ
- PTBĐ

-

Cuộc đời

-

Sự nghiệp

- Mạch cảm xúc
- Bố cục


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

1 Tác giả:
a, Cuộc đời:
- Tên khai sinh là Nguyễn Việt Bằng (1941).
- Quê: Thạch Thất – Hà Tây ( Hà Nội).
-Thuộc lớp nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
- Trải qua nhiều công việc: làm báo, đi chiến trường, biên tập, dịch thơ...

- Giữ nhiều chức vụ quan trọng: Tổng thư kí hội văn học Việt Nam, ủy viên BCH hội nhà văn Việt

“Bằng Việt là một trong số không nhiều nhà thơ trẻ được bạn đọc tin

Nam, hiện là chủ tịch hôi Liên hiệp văn học Việt Nam.

yêu ngay từ thủa ban đầu. Thơ ông thường nghiêng về một lời tâm
sư, một sự trao đổi nghĩ suy, gây một cảm giác gần gũi thân quen với
người đọc. Chất sâu lắng trầm tư trong thơ ơng thích hợp với người
đọc trong sự trầm tĩnh vắng lặng. Đó là dấu ấn riêng của thơ Bằng

b. Sự nghiệp:

Việt còn lưu lại trong kí ức người đọc”

- Ơng bắt đầu làm thơ từ năm 1960.
- Đề tài: +/ Đề tài: Viết về kỉ niệm, ước mơ của tuổi trẻ.
+/ Các tác phẩm chính:
+/ Phong cách sáng tác : trong trẻo, mượt mà, giàu suy tư, triết luận.

BẰNG VIỆT (1941)


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

2.Tác phẩm:
- Hoàn cảnh: Viết 1963, khi tác giả đang là sinh viên học

nghành luật tại Liên Xô cũ.

“…Những năm đầu theo học
Luật tại đây tơi nhớ nhà kinh
khủng.Tháng 9 ở bên đó trời se
se lạnh, buổi sáng sương khói
bay mờ mờ mặt đất, ngồi cửa
sổ, trên các vịm cây gợi cảnh
mùa đơng ở quê nhà. Mỗi buổi
dậy sớm đi học, tôi hay nghĩ
đến hình ảnh một bếp lửa thân
quen, nhớ tới hình ảnh bà nội
lụi cụi dậy sớm nấu nồi xôi,
luộc củ khoai, củ sắn cho
cả nhà…” Đây cũng chính là
nguồn khơi mạch cảm xúc
cho Bằng Việt viết bài thơ
“Bếp lửa”.


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt Bà nội tôi là phụ nữ nơng dân chân chất bình dị.Với tơi,
bà là hiện thân của sự cần cù nhẫn lại và đức hi sinh.

“Tôi viết bài thơ Bếp lửa năm 1963, lúc đang học năm thứ 2 Đại
học tổng hợp Quốc gia Kiev (Ukrai na). Mùa đông nước Nga rất
lạnh, phải đốt lị để sưởi. Ngồi sưởi lửa, tơi bỗng nhớ đến “ Bếp
lửa” q nhà, nhớ bà tơi, nhớ người nhóm bếp. Xa bà, xa gia đình

khi đã trưởng thành tức là có độ lùi xa để nhớ và suy ngẫm những
giá trị tinh thần nên bài thơ viết rất nhanh. Viết “Bếp lửa, tôi chỉ
muốn giãi bày tâm trạng thật của lịng mình”.


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

2.Tác phẩm:
- Hoàn cảnh: Viết 1963, khi tác giả đang là sinh viên học nghành luật tại Liên Xô cũ.

- In lần đầu tiên trong tập "Hương cây bếp lửa" năm 1968 cùng với Lưu Quang Vũ

- Thể thơ : 8 chữ
- PTBĐ: BC+TS+ MT+NL


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

MẠCH CẢM XÚC

Suy ngẫm
Hồi tưởng kỉ niệm (q khứ)

Hình ảnh bếp lửa

Khổ 1

(Hiện tại)

Dịng hồi tưởng về kỉ

Suy ngẫm về bà, về

Cảm xúc của cháu

niệm tuổi thơ

bếp lửa

trong thực tại

Khổ 2,3,4

Khổ 5,6

BỐ CỤC

Khổ 7


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

2.Tác phẩm:
- Hoàn cảnh: Viết 1963, khi tác giả đang là sinh viên học nghành luật tại Liên Xô cũ.

- In lần đầu tiên trong tập "Hương cây bếp lửa" năm 1968 cùng với Lưu Quang Vũ

- Thể thơ : 8 chữ
- PTBĐ: BC+TS+ MT+NL
- Mạch cảm xúc: từ hồi tưởng -> hiện tại, từ kỉ niệm -> suy ngẫm

- Bố cục: 4 phần


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

Một bếp lửa chờn vờnchờn
sương
sớm
vờn
Một bếp lửa ấp iu nồng
ấpđượm
iu

- Điệp ngữ: Một bếp lửa

- Từ láy:Chờn vờn

-> Nhấn mạnh hình ảnh quen thuộc bình dị.

bếp lửa bập bùng khi mờ khi tỏ, lúc cao lúc thấp.

Bếp lửa luôn chập chờn ẩn hiện trong tâm trí của người cháu.

Bài tập:
? Em hiểu từ “ấp iu ” trong cụm từ “ấp iu nồng đượm ” trong câu thơ trên như thế nào?

A.

Gợi ra đôi bàn tay khéo léo chi chút của người nhóm lửa.

B. Gợi hình ảnh ngọn lửa nồng đượm
C. Sự nồng nàn ấm áp đằm thắm của tình yêu thương
D.Cả A.B.C đều đúng

Hình ảnh bếp lửa

Chờn vờn

Ấp iu


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

Một bếp lửa chờn vờnchờn

sươngvờn
sớm
Một bếp lửa ấp iu nồngấpđượm
iu

- Điệp ngữ: Một bếp lửa
- Từ láy:Chờn vờn

-> Nhấn mạnh hình ảnh quen thuộc bình dị.
bếp lửa bập bùng khi mờ khi tỏ, lúc cao lúc thấp.
Bếp lửa luôn chập chờn ẩn hiện trong tâm trí của người cháu.

- Ấp iu

(kết quả của sự rút gọn 2 từ “ ấp ủ” “nâng niu”)
-> Gợi ra đơi bàn tay khéo léo cùng tấm lịng chi chút, kiên nhẫn của bà.

-> Nồng đượm=>h/a ngọn lửa lúc ấp iu, lúc nồng đượm , gơị ra cả sự nồng nàn ấm
áp đằm thắm của tình yêu thương bà dành cho cháu.

-Hình ảnh bếp lửa gần gũi quen thuộc gợi kỉ niệm, nỗi nhớ thân thương.


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt Hình ảnh bếp lửa

Cháu thương bà biết mấy nắng nắng
mưa mưa

Từ biểu cảm trực tiếp

Tình yêu thương của cháu đối với bà
trải dài qua bao nắng mưa.

Tình yêu thương biết ơn của cháu với bà

⇒ Tình bà cháu gắn liền với bếp lửa,
sâu nặng bền bỉ

Ấp iu

Cảm xúc

Hình ảnh ẩn dụ

- Thương cho cuộc đời khó khăn vất vả của bà.

-

Chờn vờn

Thương cuộc

Tình u thương

đời vất vả

vô hạn dành cho bà

Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt Hình ảnh bếp lửa

Dịng hồi tưởng về kỉ niệm tuổi thơ
Chờn vờn

Ấp iu

Cảm xúc
Kỉ niệm của
Kỉ niệm của

Kỉ niệm của 8

năm giặc đốt

năm lên 4 tuổi

năm rịng

làng

Thương cuộc

Tình u thương vơ

đời vất vả

hạn dành cho bà

Dòng hồi tưởng


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mịn, đói mỏi
Bố đi đánh xe, khơ rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhoèn mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ, sống mũi còn cay!

Thảoluận
Thảo luận nhóm
? Kỉ niệm năm lên 4 tuổi được khơi gợi trong hoàn cảnh nào? Nhận xét về nghệ thuật? Nêu tác dụng?
? Ấn tượng nhất đối với cháu năm lên 4 tuổi là gì?Từ đó em hiểu gì về tuổi thơ của cháu? Tình cảm
của bà?
? Cảm xúc của cháu được diễn tả như thế nào? Qua đó hiểu gì về tình cảm của bà dành cho cháu


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

Dòng hồi tưởng về kỉ niệm tuổi thơ

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Kỉ niệm của

Năm ấy là năm đói mịn, đói mỏi

năm lên 4 tuổi

Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhoèn mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ, sống mũi cịn cay!

+ Dân tộc -> Nạn đói năm 1945
*Hồn cảnh



“Năm Ất Dậu tháng ba còn nhớ mãi 
Giống Lạc Hồng cực trải lắm đau thương! 
Những thây ma thất thểu đầy đường, 
Rồi ngã gục khơng đứng lên vì…đói!” 


“Ta nhớ mãi cái thời kỳ đen tối! 
Quên làm sao tội lỗi kẻ xâm lăng! 
Quên làm sao mối thù hận khơn cùng! 
Qn sao được hai triệu người chết đói!” 
(Bàng Bá Lân). 

Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói quen mùi khói
đóimỏi
mịn, đói mỏi
Năm ấy là năm đói mịn, đói
Bố đi đánh xe, khơ rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhoèn mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ, sống mũi cịn cay!

+ Dân tộc -> Nạn đói năm 1945
*Hồn cảnh
-> TN: Đói mịn đói mỏi=> Nhấn mạnh cái đói kéo dài, mỏi
mịn
Gia đình: khó khăn, vật lộn để mưu sinh


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mịn, đóiđói
mỏi
mịn, đói mỏi
Bố đi đánh xe, khơ rạc ngựa gầy

khói
hun mắt
nhèm
mắt cháu
Chỉ nhớ khói hun
nhèm
cháu
Nghĩ lại đến giờ, sống mũi cịn cay!
Nghĩ

- Dân tộc -> Nạn đói năm 1945
*Hồn cảnh
+ TN: Đói mịn đói mỏi
=> Nhấn mạnh cái đói kéo dài, mỏi mịn
Gia đình: khó khăn, vật lộn để mưu sinh
+ quen mùi khói
Ân tượng:

Mùi khói bếp
+ khói hun nhem mắt cháu
-Tuổi thơ có nhiều nhọc nhằn thiếu thốn.
Bà ln bên cháu, u thương chăm sóc chở che

Cảm xúc


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt -

Thảoluận
? Có ý kiến cho rằng : Cái cay ở đây không chỉ là cái cay của mùi khói bếp trong quá khứ mà còn
là cái cay của sự xúc động trong hiện tại, em có đồng ý với ý kiến đó ko?
Vì sao?

Mùi khói bếp

Cay sống mũi

QUÁ KHỨ

HIỆN TẠI

Sống dậy

Niềm xúc động,

mùi khói bếp

thương nhớ


Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mịn, đóiđói
mỏi
mịn, đói mỏi

Bố đi đánh xe, khơ rạc ngựa gầy
khói
hun mắt
nhèm
mắt cháu
Chỉ nhớ khói hun
nhèm
cháu
Nghĩ lại đến giờ, sống mũi cịn cay!
Nghĩ

- Dân tộc -> Nạn đói năm 1945
*Hồn cảnh
+ TN: Đói mịn đói mỏi
=> Nhấn mạnh cái đói kéo dài, mỏi mịn
Gia đình: khó khăn, vật lộn để mưu sinh
+ quen mùi khói
Ân tượng:

Mùi khói bếp
+ khói hun nhem mắt cháu
-Tuổi thơ có nhiều nhọc nhằn thiếu thốn.
Bà ln bên cháu, u thương chăm sóc chở che

Cảm xúc

Tình yêu thương, biết ơn sâu nặng
của cháu đối với bà

Văn bản :

BẾP LỬA
- Bằng Việt Hình ảnh bếp lửa

Chờn vờn

Ấp iu

Cảm xúc

Thương cuộc đời vất vả

Tình u thương vơ hạn dành cho
bà

Dòng hồi tưởng

Kỉ niệm năm lên 4 tuổi

Kỉ niệm 8 năm ròng

Kỉ niệm năm giặc đốt làng

-Tuổi thơ thiếu thốn
-Bà ln u thương đùm bọc
=>Bà cháu gắn bó sâu nặng

?

?
Suy ngẫm về bà, về bếp lửa

?
Cảm xúc