Nghiên cứu về Sóng Thần

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
KHOA: MÔI TRƯỜNG

BÁO CÁO MƠN HỌC

Đề tài: Nghiên cứu về Sóng Thần
GVHD: ThS. Ngơ Nam Thịnh
ThS. Phùng Thị Mỹ Diễm
NHĨM 4
LỚP: 08_QLTN_2
SVTH:

MSSV:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Ngơ Minh Kiệt
Nguyễn Nhật Huyền
Trần Nguyễn Quỳnh Nhi
Đỗ Thị Thảo Trinh
Nguyễn Huỳnh Kim Ngân
Nguyễn Hữu Đăng
Bùi Thị Kiều
Nguyễn Phạm Văn Tiến

TP.HCM, 2021

0850120058
0850120056
0850120069
0850120083
0850120065
0850120047
0850120059
0850120079


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

Tp. Hồ Chí Minh, ngày….tháng….năm 2021
Giảng viên hướng dẫn


MỤC LỤC
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
MỤC LỤC
DANH MỤC HÌNH
DANH MỤC BẢNG
MỞ ĐẦU........................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ SĨNG THẦN................................................................3
1.1. Các trận sóng thần điển hình trên thế giới...............................................................3
1.2. Khái niệm sóng thần................................................................................................6
1.2.1. Sóng thần là gì?................................................................................................6
1.2.2. Các dấu hiệu nhận biết sóng thần.....................................................................6
1.3. Nguồn gốc phát sinh................................................................................................7
1.3.1. Nguyên nhân hình thành:.................................................................................7
1.3.2. Cơ chế hoạt động..............................................................................................9
1.4. Những địa điểm có nguy cơ xảy ra sóng thần........................................................10
1.5. Tác động của sóng thần đối với tự nhiên và con người.........................................11
1.5.1. Sóng thần ảnh hưởng đến tự nhiên:................................................................11
1.5.2. Sóng thần ảnh hưởng đến con người:.............................................................11
1.6. Biện pháp phòng chống, giảm thiểu thiệt hại........................................................11
1.6.1. Các giải pháp nâng cao khả năng phòng tránh, ứng phó và giảm nhẹ hậu quả
do sóng thần:............................................................................................................11
1.6.2. Các giải pháp phịng chống và giảm nhẹ hậu quả sóng thần trên các hải đảo
của Việt Nam:...........................................................................................................12
1.6.3. Các giải pháp khắc phục hậu quả của sóng thần:............................................13
CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU SÓNG THẦN Ở VIỆT NAM.............14
2.1. Một số đặc điểm phân bố dân cư ở Việt Nam:.......................................................14

2.2. Các nghiên cứu sóng thần ở Việt Nam:.................................................................15
CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU SÓNG THẦN TRÊN THẾ GIỚI.......18
3.1. Lịch sử hệ thống cảnh báo sóng thần trên thế giới................................................18
3.2. Cơ chế hoạt động của hệ thống cảnh báo..............................................................19
KẾT LUẬN...................................................................................................................... 20
TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1.1: Quy mơ ảnh hưởng của sóng thần ở Chile năm 1960. Ảnh: Britannica
Hình 1.1.2: Đảo Sumatra trước khi xảy ra sóng thần, ngày 10/1/2003. Ảnh: NASA
Hình 1.1.3: Sau khi sóng thần đánh vào đảo Sumatra, ngày 29/12/2004. Ảnh: NASA
Hình 1.1.4: Một giờ sau khi động đất xảy ra, sóng thần từ bờ biển quét vào những khu
dân cư ven biển ở tỉnh Iwanuma, kéo về sân bay Sendai, Ảnh: AP
Hình 1.1.5: Tồn cảnh khu vực hoang tàn ở thành phố Kamiishi, tỉnh Iwate, sau khi
sóng thần đánh vào đây. Ảnh: EPA
Hình 1.2:

Sóng thần Châu Á 2004 – Báo lao động

Hình 1.3.1: Sự va chạm cái mảng kiến tạo nằm dưới lịng đại dương
Hình 1.3.2: Sự dịch chuyển nền đất dưới đáy biển gây sóng thần
Hình 1.3.3: Sự phun trào núi lửa gây ra sự xáo trộn bề mặt biển tạo thành sóng thần
Hình 1.3.4: Sự phun trào dưới đáy đại dương
Hình 1.3.5: Sóng thần hình thành từ trượt đất
Hình 1.3.6: Sóng thần hình thành từ sự va chạm thiên trạch trên bề mặt đại dương
Hình 1.4:

Đới hút chìm là nơi có nguy cơ xuất hiện động đất gây sóng thần

Hình 2.1:

Bảng đồ kiến tạo khu vực biển Đơng Nam Á

Hình 2.2:

Bản đồ địa chấn kiến tạo lãnh thổ Việt Nam và khu vực Biển Đơng

Hình 3:

Phao cảnh báo sớm sóng thần trên Ấn Độ Dương


DANH MỤC BẢNG
Bảng 1: Danh mục một số các trận sóng thần gây thiệt hại lớn trên thế giới
Bảng 2: Dân số một số xã, phường, thị trấn ven biển miền Trung Việt Nam


MỞ ĐẦU
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Năm 1960 tại Chile, động đất 9,5 độ Richter gây ra cùng rộng lớn biến dạng bề
mặt đáy biển, khoảng 1.000 km chiều dài, từ đó sinh ra sóng thần. Các ngọn sóng thần
khơng những ập vào bờ biển Chile mà còn gây phá hoại nghiêm trọng tại Hawaii, Nhật
Bản và nhiều nơi khác nhau của vùng bờ Thái Bình Dương. Gần 289.000 người chết và
mất tích trong trận động đất gây sóng thần ngày 26 tháng 12 năm 2004 tại Sumatra (M s =
9,0) thực sự là cú sốc lớn, làm thay đổi nếp suy nghĩ thông thường của các nhà quản lý và
rằng chúng ta cần phải nghiêm túc suy ngẫm, có biện pháp tích cực hơn trong phịng
chóng thiên tai đặc biệt nguy hiểm: sóng thần và nguyên nhân gây ra sóng thần. Việt Nam
cũng không ngoại lệ, vùng ven biển và hải đảo Việt Nam với dải bờ biển dài hơn 3200km
và trên 2600 hải đảo, nơi tập trung tới trên 20 triệu dân, đã và đang là địa bàn phát triển

kinh tế, xã hội, quốc phịng và an ninh vơ cùng quan trọng, đặc biệt là trong sự nghiệp
cơng nghiệp hóa và hiện đại hóa của đất nước để tăng cường hiệu quả phòng tránh thiên
tai, đảm bảo phát triển bền vững vùng ven biển và hải đảo Việt Nam, điều tra và nghiên
cứu về nguy cơ động đất và sóng thần để có cơ sở phịng chống và giảm thiểu thiệt hại do
thiên tai cho tồn vùng ln là u cầu cấp thiết.
2. MỤC TIÊU ĐỀ TÀI
- Tìm hiểu về ngun nhân và tính chất đặc trưng của sóng thần ở trên thế giới nói
-

chung và khả năng xảy ra sóng thần ở Việt Nam nói riêng.
Đưa ra những dẫn chứng về thiệt hại, từ đó đưa ra các biện pháp phịng chống thiên
tai do sóng thần gây ra.
Tun truyền đến mọi người dân để họ nắm được những vấn đề cơ bản trong việc
phòng tránh và giải quyết hậu quả.
Do yêu cầu ngày càng tăng về hiểu biết tai biến động đất, sóng thần của các cán bộ
chuyên nghiệp cũng như không chuyên nghiệp, sinh viên đại học cũng như học sinh
đang ngồi trên ghế nhà trường là cần thiết.

3. NỘI DUNG CỦA ĐỀ TÀI
Để nghiên cứu rõ hơn về sóng thần trên thế giới cũng như ở Việt Nam, chúng ta
cần tìm hiểu về:
-Khái niệm sóng thần là gì, dấu hiệu nhận biết sóng thần tự nhiên;
-Ngun nhân hình thành sóng thần do động đất, núi lửa, sụt lún, va chạm thiên
thạch, các thử nghiệm hạt nhân cũng như cơ chế hoạt động của sóng thần được tạo ra bởi
năng lượng dưới mặt biển từ 1 núi lửa phun trào hay 1 trận lở đất hay thông thường hơn
là từ 1 trận động đất dưới đáy biển xảy ra khi 1 mảnh vỏ TĐ bị lệch đi tống vào đại
dương 1 lượng năng lượng khổng lồ;
Mức độ ảnh hưởng của sóng thần đối với thiên nhiên rất trầm trọng, đã làm thiên nhiên bị
ảnh hưởng rất nhiều từ cảnh quang đến hệ sinh thái làm cho vùng biển gặp sự cố ô nhiễm
môi trường bởi tàn dư sau sóng thần, mơi trường sống của con người và động vật bị ảnh

hưởng nghiêm trọng, sóng thần cịn gây nên thiệt hại đến kinh tế, các tài liệu ghi chép về
sự trong lịch sử cho thấy những cơn sóng thần tiến vào bờ với sức tàn phá khổng lồ;

6


-Và những địa điểm nơi có thể xảy ra sóng thần trên thế giới ở Thái Bình Dương
chiếm đến 80%, Ấn Độ Dương chiếm 10%, còn lại 5 - 10% là Địa Trung Hải và Đại Tây
Dương, biển Caribbe và biển Đen. Các biện pháp phòng tránh và giảm nhẹ hậu quả sóng
thần như nâng cái nhận thức có biện pháp phịng tránh và ứng phó, tun truyền rộng rãi
và thường xuyên về tai biến sóng thần, đưa nội dung tai biến và những ứng phó cơ bản
lên chương trình giáo dục phổ thông, xây dụng, ban hành những tiêu chuẩn thiết kế cơng
trình, quy hoạch với u cầu kháng chấn và phịng chóng sóng thần phù hợp, căn cứ kết
quả đánh giá dự báo nguy hiểm sóng thần tại mỗi vùng, khảo sát đánh giá cụ thể, ở những
nơi có độ nguy hiểm và rủi ro sóng thần cai cần tuyên truyền phổ biến kiến thức phòng
tránh cũng như ở Việt Nam nên có giải pháp phịng chống sóng thần cơ bản như quy
hoạch thiết kế cơng trình tại đảo phù hợp yêu cầu, xây dựng đê chắn hay điểm sơ tán.

4. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI
Chúng ta đều biết rằng thảm họa thiên nhiên xảy ra khắp nơi trên thế giới, trong
đó có sóng thần và chúng có thể tàn phá hoàn toàn cuộc sống của con người cũng như
mơi trường sống của chúng ta. Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến sóng thần và
nhận thức được những nguyên nhân này sẽ giúp chúng ta chuẩn bị tốt hơn khi chúng xảy
ra.
Theo kết quả đánh giá độ nguy hiểm, mức độ tác động của sóng thần trên vùng
ven biển và hải đảo Việt Nam nhìn chung không lớn và nghiêm trọng. Tuy nhiên, tác
động và ảnh hưởng của sóng thần là khá rõ và khơng thể bỏ qua. Vùng bị đe dọa và có
nguy cơ cao hơn cả là ven biển Trung Bộ và Nam Trung Bộ, mức độ rủi ro và thiệt hại về
người và cơng trình dưới tác của sóng ở vùng có độ nguy hiểm sóng thần cao là khá rõ và
nó phụ thuộc và độ sâu ngập lụt cũng như hiện trạng phân bố dân cư và chất lượng của

cơng trình ở thời điểm như hiện tại.
Trên cơ sở nghiên cứu và đánh giá cụ thể về độ nguy hiểm và rủi ro động đất và
sóng thần vùng ven biển và hải đảo Việt Nam các giải pháp như phòng chống, ứng phó,
khắc phục hậu quả và những giải pháp quan trọng khi động đất và sóng thần xảy ra trên
dãi ven biển và trên các đảo cũng đã được đề xuất. Những giải pháp mới và thiết thực để
phòng chống và giảm nhẹ hậu quả động đất và sóng thần cũng đã được đề xuất.
Tiến hành xây dựng và hoàn thiện hệ thống báo tin, cảnh báo sóng thần với sơ đồ
kết nối với quốc tế, khu vực và vận hành thống nhất, liên lục tuân thủ quy chế báo tin,
cảnh báo sóng thần của chính phủ. Hoạt động nhanh, thơng suốt và kịp thời của tồn hệ
thống chính là một giải pháp phịng tránh và ứng phó quan trọng và có hiệu quả nhất
trong tồn bộ chiến lược phịng chống và giảm nhẹ hậu quả thiên tai chung của Việt Nam.

7


CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ SĨNG THẦN
1.1. Các trận sóng thần điển hình trên thế giới
Sóng thần diện rộng sau trận động đất 9,5 độ Richter 22/5/1960 tại Chile
Trận động đất được coi là lớn nhất thế kỉ XX với độ lớn 9,5 độ Richter đã gây ra
sóng thần tác động mạnh tới tồn khu vực Thái Bình Dương ít nhất là chưa bao giờ quan
sát thấy trong vòng 500 năm tại đây.
Sóng thần cao tới 25m ập vào bờ biển Chile chỉ sau 15 phút từ khi xảy ra động đất
khiến hàng nghìn người chết tàn phá nặng nề bờ biển này. Sóng thần đã đi qua gần như
tồn bộ Thái Bình Dương sau nhiều giờ xảy ra trận động đất gây thiệt hại nghiêm trọng
về người và của tại quần đảo Hawaii, Nhật Bản, Philippines và nhiều nơi khác trên khu
vực Thái Bình Dương.

Hình 1.1.1: Quy mơ ảnh hưởng của sóng thần ở Chile năm 1960. Ảnh: Britannica
Chuỗi sóng thần 26/12/2004 ở Sumatra càng quét khu vực Ấn Độ dương
Đây là thảm họa sóng thần khủng khiếp nhất từng được ghi nhận. Cụ thể, ngày

26/12/2004, một trận động đất 9,2 độ Richter xảy ra tại Ấn Độ Dương tạo ra sóng thần
tràn vào 14 quốc gia và cướp sinh mạng của hơn 225.000 người. Sóng cao tới 30 m tàn
phá cộng đồng dân cư ven biển ở Indonesia, Sri Lanka, Ấn Độ, Thái Lan và các quốc gia
lân cận khác.
Trận động đất xảy ở ngoài khơi Indonesia, đẩy hàng triệu tấn nước biển di chuyển
về phía bờ với một tốc độ khủng khiếp, gây thiệt hại nghiêm trọng và mang chết chóc đến
tận bờ biển phía đơng châu Phi, nơi xa nhất có ghi nhận tử vong do sóng thần là ở Cảng
Elizabeth, Nam Phi, 8000 km cách xa chấn tâm đến cả một đại dương. Tỉnh Aceh của
Indonesia, nơi gần tâm chấn, bị tàn phá nặng nề nhất.

8


Hình 1.1.2: Đảo Sumatra trước
khi xảy ra sóng thần, ngày
10/1/2003. Ảnh: NASA

Hình 1.1.3: Sau khi sóng thần đánh vào
đảo Sumatra, ngày 29/12/2004. Ảnh: NASA

Thảm họa sóng thần 11/3/2011 tại
Nhật Bản
Ngày 11/3/2011, một trận động đất mạnh
9,0 độ Richter ngoài khơi Nhật Bản, gây ra sóng thần lan dọc bờ biển Thái Bình Dương
của Nhật Bản và ít nhất 20 quốc gia, bao gồm cả bờ biển phía Tây của Bắc và Nam Mỹ.
Hậu quả là một cơn sóng thần lớn cao đến 38,9 m đã đánh vào Nhật Bản chỉ vài phút sau
động đất, tại một vài nơi sóng thần tiến vào đất liền 10 km, nó tiêu hủy mọi thứ dọc theo
bờ biển Thái Bình Dương của quần đảo phía Bắc Nhật Bản, gây thiệt hại hàng ngàn sinh
mạng và tàn phá toàn bộ các tỉnh trong khu vực bị ảnh hưởng, gây ra sự cố rò rỉa hạt

nhân nghiêm trọng.
Hình 1.1.4: Một giờ sau khi động đất xảy ra, sóng thần từ bờ biển quét vào
những khu dân cư ven biển Iwanuma, kéo về sân bay Sendai, Ảnh: AP
Hình 1.1.5: Tồn cảnh khu vực hoang tàn ở thành phố Kamiishi, tỉnh Iwate, sau khi sóng
thần đánh vào đây. Ảnh: EPA
9


Sóng thần lan truyền khắp Thái Bình Dương, vùng bờ biển Thái Bình Dương của
Chile là là nơi cách xa Nhật Bản nhất, vào khoảng 17.000 km, chịu ảnh hưởng sóng thần
cao 2 m. Trong khi tại Tarō, Iwate, sóng thần ước tính cao đến 37,9 mét. Sóng thần cao
10 m được quan sát ở sân bay Sendai, gần bờ biển của tỉnh Miyagi.
Bảng 1. Danh mục một số các trận sóng thần gây thiệt hại lớn trên thế giới
Thời gian xảy
ra sóng thần

Vùng nguồn

Năm 1500
trước cơng
ngun
01/11/1755

Hoạt động núi
lửa Santorini

21/12/1812
07/05/1837
17/05/1841
15/06/1896

26/05/1983

Đơng Đại Tây
Dương (East
Atlantic)
Santa Barbara
Channel, Calif
Chile
Kamchatka
Honshu

Độ cao sóng
thần quan sát
thấy (m)

Vị trí quan sát

Ghi chú

Crete

Tàn phá vùng
bờ biển Địa
Trung Hải

5 - 10

Lisbon,
Portugai

Hàng mét

Santa Channel,
Calif
Hilo, Hawaii
Hilo, Hawaii
Sanriku, Nhật
Bản
Minehama,
Honshu
Malang

5
<5
24
14

03/06/1994

Honshu, Nhật
Bản
Java

26/12/2004

Sumatra

>20

11/03/2011

Nhật Bản

>10

11

10

Khoảng 26.000
người bị chết
104 người chết,
M = 7,8
222 người chết,
M = 7,2
289.000 người
chết, M = 7,0
Gần 30.000
người chết, M
= 9,0


1.2. Khái niệm sóng thần
1.2.1. Sóng thần là gì?
Theo Nhật Bản sóng thần (Tsunami) nghĩa là sóng đặc biệt xuất hiện ở vùng hải
cảng, vì bờ biển Nhật Bản chịu ảnh hưởng lớn của sóng thần khu vực, và và thậm chí
nhiều khi là sóng thần lan truyền từ Nam Mỹ.
Ở Phương Tây sóng thần trước kia từng được coi là sóng thủy triều (tiếng Anh:
Tidal wave) vì khi tiến vào bờ, sóng tác động như một đợt thủy triều mạnh dâng lên, khác
hẳn loại sóng thường gặp ngồi biển tạo bởi gió. Tuy nhiên, vì khơng đúng với thực tế

cho nên thuật ngư này khơng dùng.
Sóng thần là một chuỗi sóng lớn có bước sóng dài được sinh ra do các biến động
địa chất mạnh mẽ dưới đáy biến hoặc đại dương, tại nơi gần bờ hoặc ngoài khơi. Nó được
hình thành dưới tác động của trọng lực, lan truyền trong môi trường nước và trở nên rất
nguy hiểm với sự tàn phá lớn khi tiến vào bờ biển nơng. Sóng thần có nguồn gốc sinh ra
do hậu quả của hoạt động động đất và phi địa chấn như hoạt động núi lửa, sạt lở ngầm và
va chạm thiên thạch.

Hình 1.2: Sóng thần Châu Á 2004 – Báo lao động
1.2.2. Các dấu hiệu nhận biết sóng thần
Động đất là các dấu hiệu cảnh báo sóng thần của tự nhiên. Nếu bạn đang ở vùng
ngoài biển và cảm thấy nền đất rung lắc mạnh đến mức bạn không thể đứng vững được,
thì có khả năng sẽ xảy ra một trận động đất gây sóng thần. Trước khi sóng thần ập đến
thường có dấu hiệu là nước biển rút đi rất nhanh để lộ cả những tảng đá và cá nằm trơ
trên đáy biển. Khi sóng thần ập vào bờ, bạn sẽ nghe thấy một tiếng gầm rú giống như có
một chiếc tàu hỏa đang đến gần.
1.3. Nguồn gốc phát sinh
1.3.1. Nguyên nhân hình thành:
Động đất:
11


Hầu hết các trận sóng thần lớn đều được hình thành từ các trận động đất mạnh với
chấn tâm tại vùng đất nơng. Thơng thường thì các trận động đất mạnh phát sinh tại các
đới hút chìm, ranh giới giữa các mảng thạch quyển.

Hình 1.3.1: Sự va chạm cái mảng kiến tạo nằm dưới lòng đại dương
Khi hai mảng kiến tạo có đặc trưng vỏ khác nhau (vỏ đại dương và vỏ lục địa) va
chạm vào nhau sẽ tạo nên đới hút chìm. Lúc này các trận động đất xảy ra dọc đới hút
chìm kéo theo đó là một lượng lớn đất đá đi xuống bên dưới mảng lục địa gây ra sự xáo

trộn đột ngột khối nước phía trên gây ra sóng thần.

Hình 1.3.2: Sự dịch chuyển nền
đất dưới đáy biển gây sóng thần

Hoạt động phun trào núi lửa:
Sự phun nổ trên đất liền gây sự
xáo trộn bề mặt nước hoặc gây
dịch trượt sườn núi xuống và thế chỗ khối nước bên dưới tạo ra sóng thần. Nếu sự phun
trào núi lửa mạnh xảy ra dưới đáy biển gây chấn động mạnh, tung lên một cột nước lớn
hình thành sóng thần.
Ngồi ra khi magma đột ngột phun lên dưới đáy biển giải
phóng khối vật chất bên dưới cũng có thể khiến bể magma bị sụt lún xuống gây ra sóng
thần.

12


Hình 1.3.3: Sự phun trào núi lửa gây
ra sự xáo trộn bề mặt biển tạo thành
sóng thần

Hình 1.3.4: Sự phun trào dưới đáy
đại dương

Sụt lún ở vùng biển nông, đá lở,
băng lở, trượt lở ở đáy đại dương
Sóng thần sinh ra do quá trình sụt lún đất ở đáy biển nông, đá lở, băng lở không
phải là hậu quả của động đất thường rất hiếm xảy ra. Phần lớn các vụ sạt lở quy mô lớn
dưới đáy biển gây ra sóng thần thường do động đất gây ra, ngồi ra cịn do phun trào núi

lửa, hoạt động kiến tạo.

Hình 1.3.5: Sóng thần hình thành từ trượt đất
Khi khối vật chất sụt lún xuống, xuất hiện đột ngột một khoảng trống lớn, lúc này
khối nước dưới tác động của trọng lực sẽ chuyển động thế vào khoảng trống đó tạo thành
cột sóng cao tàn phá khu vực xung quanh.
Va chạm thiên thạch
13


Hiện tại hầu hết thiên thạch khi di chuyển vào quỹ đạo Trái Đất đều bị đốt cháy vì
vậy rất khó có thể xảy ra hiện tượng va chạm. Tuy nhiên, trong quá khứ đã diễn ra với
dấu ấn là các hố lớn trên bề mặt Trái Đất. Các nhà khoa học cho rằng đó nguyên nhân
gây trận đại hồng thủy tồn cầu cách đây 65 triệu năm.

Hình 1.3.6: Sóng thần hình thành từ sự va chạm thiên trạch trên bề mặt đại dương
Các thử nghiệm hạt nhân
Các vụ thử hạt nhân cũng có thể gây ra sóng thần song chưa quan sát thấy hiện
tượng này được ghi nhân và hiện tại các thử nghiệm hạt nhân đã bị cấm.
1.3.2. Cơ chế hoạt động
Sóng Thần sóng được tạo ra bởi năng lượng dưới mặt biển, từ một núi lửa phun
trào hay một trận lở đất hay thông thường hơn là từ một trận động đất ở đáy biển xảy ra
khi một mảng vỏ trái đất bị lệch đi tống vào đại dương một lượng năng lượng khổng lồ.
Năng lượng này đi ngược lên bề mặt biển nâng nước biển lên cao hơn mực nước biển
bình thường, nhưng trọng lực kéo mặt nước xuống khiến nguồn năng lượng đó lan tỏa
theo chiều ngang, hình thành cơn sóng thần di chuyển với tốc độ lớn hơn 500km/ giờ.
Khi ở xa bờ, khó có thể phát hiện ra sóng thần bởi nó di chuyển xuyên qua vùng
nước sâu. Khi tiến gần đến vùng nước nơng, nó gây ra hiện tượng sóng nước nơng.
Chúng có hõm sóng và đỉnh sóng, được tạo thành từ những dịng dịch chuyển năng lượng
xun qua nước. Lớp sóng đầu tiên giảm tốc độ , lớp sóng tiếp theo bị “ dồn” lại đột ngột

nên tạo ra ngọn sóng rất cao và ập vào bờ .
+Nếu gặp phải lớp chắn thì sóng bật tung lên và vượt qua chướng ngại vật tràn lên
trên.
+Nhưng nếu gặp địa hình vùng ven bờ biển thuận lợi ,ít vật cản và có độ dốc vừa
phải thì sóng bị sâu vào trong lục địa.
Các cơn sóng thần có chu kỳ rất dài (thời gian để đợt sóng sau tới vị trí một điểm
sau đợt sóng trước), từ nhiều phút tới nhiều giờ, và chiều dài sóng dài lên tới hàng trăm
kilơmét. Điều này rất khác biệt so với các con sóng hình thành từ gió bình thường trên
mặt đại dương, chúng thường có chu kỳ khoảng 10 giây và chiều dài sóng 150 mét
14


T= (s)
Sóng thần có chiều dài sóng rất lớn (hàng trăm kilơmét), các cơn sóng thần hoạt
động như những cơn sóng nước nơng ngay bên ngồi đại dương. Những con sóng nước
nơng di chuyển với tốc độ bằng căn bậc hai của tích giữa gia tốc trọng trường (9.8m/s2)
và chiều sâu nước.
V= (km/h)
1.4. Những địa điểm có nguy cơ xảy ra sóng thần
Là một hiểm hoạ thiên nhiên, nên sóng thần có thể xảy ra bất kỳ đại dương nào
trên thế giới và trên các vùng nước lớn. Mỗi vùng khác nhau, chu kỳ và kiểu hình thành
sóng thần cũng khác nhau
Các nhà nghiên cứu đã thống kê mức độ hoạt động của sóng thần như sau:
 80%: Thái Bình Dương
Đây là nơi hình thành chủ yếu những trận sóng thần gây thiệt hại lớn, do nơi này
được bao bọc và phân cách bởi nơi có hoạt động động đất mạnh;
Vị trí thường có sóng thần mạnh:
+Phía Bắc và phía Nam dọc theo bờ biển Thái Bình Dương của Nam Mỹ;
+Phía Bắc Chile: Hawaii, Samoa, đảo Easter, đảo Autralia, New Zealand .
 10%: Ấn Độ Dương;

 5 – 10%: Địa Trung Hải
 Còn lại: Đại Tây Dương, biển Caribbe và Biển Đen (Black sea)

Hình 1.4: Đới hút chìm là nơi có nguy cơ xuất hiện động đất gây sóng thần
1.5. Tác động của sóng thần đối với tự nhiên và con người
1.5.1. Sóng thần ảnh hưởng đến tự nhiên:
Sóng thần cuốn trôi hệ sinh thái, làm xáo trộn rừng tự nhiên, làm thu hẹp diện tích
rừng phịng hộ, rừng ngập mặn,…gây rị rỉ phóng xạ tại các nhà máy điện hạt nhân, tạo ra

15


ô nhiễm bức xạ hạt nhân nghiêm trọng làm cho nguồn nước bị ô nhiễm, các khu rừng bị
nhiễm xạ, động, thực vật bị chết, biến đổi gen,...
Thiên nhiên bị ảnh hưởng rất nhiều từ cảnh quang cho đến hệ sinh thái, làm cho
vùng mà nó đi qua bị ơ nhiễm bởi tàn dư mà nó để lại như rác thải, bùn, đất đá, các cơng
trình, nhà cửa đổ nát,…
1.5.2. Sóng thần ảnh hưởng đến con người:
Sóng thần đã và đang gây ra các thiệt hại to lớn về tính mạng, tài sản và hoạt
động kinh tế, cơng trình của con người. Hàng nghìn người tủ vong cùng nhiều hộ gia
đình rơi vào cảnh màn trời, chiếu đất. Cuốn trơi vơ số nhà cửa, xe cộ,….của người dân.
Các cơng trình xây dựng, các hoạt động khai thác cũng bị nhấn chìm trong biển nước.
Nhiều đập nước đã có hiện tượng rạn nứt vở đập dẫn tới lũ lụt cuốn trôi nhà cửa gây ảnh
hưởng đến sự sống của người và động vật trong đó trên cạn kể cả dưới nước.
1.6. Biện pháp phòng chống, giảm thiểu thiệt hại
1.6.1. Các giải pháp nâng cao khả năng phịng tránh, ứng phó và giảm nhẹ
hậu quả do sóng thần:
1. Nâng cao nhận thức, có biện pháp phịng tránh, ứng phó với sóng thần và xác định
rõ trách nhiệm của các cấp lãnh đạo, quản lý và trong cộng đồng: phổ biến và đôn đốc
quán triệt thực hiện các quy chế do chính phủ ban hành như Quy chế báo tin động đất và

cảnh báo sóng thần; Quy chế phịng, chống động đất và sóng thần. Đây là giải pháp quan
trọng và có ý nghĩa quyết định đối với nhiều giải pháp khác có liên quan.
2. Các biện pháp cơ bản, thiết yếu cần áp dụng:
Thông tin tuyên truyền rộng rãi thường xuyên về các tai biến sóng thần trên các
phương tiện truyền thơng, báo chí;
Xuất bản và phát hành rộng rãi các ấn phẩm phổ biến kiến thức, các áp phích, tờ
rơi nói về sóng thần, mức độ nguy hại và các giải pháp ứng phó;
Đưa nội dung tai biến động đất, sóng thần và những ứng phó cơ bản vào chương
trình giáo dục phổ thông.
3. Xây dựng, ban hành những tiêu chuẩn thiết kế cơng trình, quy hoạch với các u
cầu kháng chấn và phịng chống sóng thần phù hợp với kết quả đánh giá độ nguy hiểm
sóng thần, đặc điểm sóng, gió bão, địa hình, địa chất trên địa bàn cụ thể để đảm bảo cơng
trình khơng bị hủy hoại trước sự cố thiên tai.
4. Quy hoạch vùng bờ biển và hải đảo cần áp dụng các giải pháp phòng chống sóng
thần hợp lý.
Vùng loại 1, vùng nằm giữa mức triều cao nhất và mức triều thấp nhất, thường
xuyên bị ngập nước do thủy triều lên xuống là vùng đặc biệt nhạy cảm, ở trong vùng này
không nên xây dựng thêm bất kì cơng trình dân sinh nào.
Vùng loại 2, tính từ đường mép nước khi triều cao nhất vào sâu phía đất liền đến
200m. Trong phạm vi vùng này cần hạn chế xây dựng thêm các cơng trình dân cư, du lịch
hoặc nếu xây dựng phải được xem xét đặc biệt, cần có biện pháp và giải pháp phịng
chống sóng thần phù hợp và hiệu quả.
Vùng loại 3, nằm giữa khoảng cách 200m đến 500m từ đường triều cao là vùng có
thể được xây dựng các cơng trình với việc xem xét, quy hoạch hợp lý, đảm bảo an toàn
16


khi thiên tai sóng thần xảy ra như có thiết kế giảm tác động của sóng, có địa điểm sơ tán
người phù hợp khi có báo động cảnh báo sóng thần hoặc giảm thiểu mọi thiệt hại khi
sóng thần xảy ra.

5. Căn cứ vào kết quả đánh giá, dự báo về độ nguy hiểm sóng thần tại mỗi vùng, xây
dựng các cơng trình ngăn và hạn chế sóng thần, bảo vệ các cơng trình cầu cảng, thành
phố, khu cơng nghiệp, điểm dân cư trong vùng nguy hiểm sóng thần:
Xây dựng đê chắn sóng với độ cao thích hợp, có độ cao bằng hoặc nhỏ hơn sóng
thần cực đại.
Xây dựng các bức tường chắn sóng đối với những cơng trình đặc biệt xét thấy cần
thiết như nhà máy điện, kho và bể chứa xăng, dầu, hóa chất,…
Xây dựng các cơng trình du lịch, văn hóa gần các điểm dân cư đơng đúc trên
những điểm có độ cao lớn hơn độ cao sóng thần dự báo để đảm bảo an tồn đồng thời
cũng là điểm sơ tán thuận lợi khi có báo động sóng thần.
Trồng và phát triển các khu rừng phịng hộ ở vùng ven bờ biển với mục đích ngăn
sóng, hạn chế tiêu hao năng lượng và cường độ sóng trước khi tác động vào cơng trình và
tràn vào trong đất liền.
Xây dựng các tháp báo động tại những nơi cần ưu tiên hoặc bắt buộc và hướng
dẫn ứng phó, sơ tán khi có sóng thần tại những địa điểm thích hợp.
6. Cần khảo sát đánh giá cụ thể để hướng dẫn tàu thuyền đang neo đậu hoặc hoạt
động gần bờ biển, đảo tìm đến trú ở các vũng, vịnh và đầm phía gần nhất khi có cảnh báo
sóng thần.
7. Trong trường hợp ở xa hoặc không đủ thời gian đến những địa điểm trú an tồn thì
tàu thuyền đang neo đậu hoặc hoạt động ở ven bờ, cửa sông phải nhanh chóng đi ra phía
ngồi khơi, vùng có độ sâu lớn, cách xa vùng bờ và ven bờ.
8. Ở những nơi có độ nguy hiểm và rủi ro sóng thần cao, cần tuyên truyền, phổ biến
kiến thức phòng tránh, sơ tán cho dân cư, xây dụng các tháp báo động sóng thần. Có cách
thức diễn tập phù hợp, hiệu quả tăng cường ý thức phòng ngừa cho nhân dân và đánh giá
mức độ phù hợp của các biện pháp phối hợp. Cuộc diễn tập cần thông báo trước để tránh
hoảng loạn và cần được tổ chức khá thường xuyên như 1 năm hoặc 2 năm một lần.
1.6.2. Các giải pháp phịng chống và giảm nhẹ hậu quả sóng thần trên các
hải đảo của Việt Nam:
Mục đích phịng chống sóng thần trên các hải đảo là bảo vệ con người và cơng
trình, cần căn cứ vào kết quả đánh giá độ nguy hiểm sóng thần và điều kiện cụ thể ở mỗi

nơi để áp dụng những biện pháp phòng ngừa và khắc phục thiên tai phù hợp. Các đảo
nằm trong vùng có độ cao sóng thần cực đại 2m- 3m trở lên như các hải đảo nằm trên
vùng ven biển Trung và Nam Trung Bộ từ Cồn Cỏ đến Côn Đảo và các đảo thuộc quần
đảo Hoàng Sa và Trường Sa cần có giải pháp phịng chống sóng thần cơ bản:
1. Quy hoạch thiết kế các cơng trình mỗi đảo phù hợp với u cầu phịng chống động
đất và sóng thần
2. Xây dựng đê chắn sóng thần, sóng bão để bảo vệ những cơng trình cụ thể hoặc
trồng rừng, trồng cây ven đảo nếu điều kiện địa hình, địa chất thuận lợi.

17


3. Xác định, xây dựng các điểm sơ tán sóng thần, đảm bảo người dân thuận lợi sơ tán
trong vòng 10- 15 phút. Tàu thuyền ven đảo cần có thơng báo, hướng dẫn đi tránh bão,
tránh sóng thần với các địa điểm sơ tán an tồn.
4. Đảm bảo thơng tin từ đất liền đến các đảo an toàn, thuận lợi để có thể báo động,
thơng tin, hướng dẫn sơ tán và cứu nạn khi thiên tai xảy ra.
5. Xây dựng tháp báo động sóng thần trên mỗi đảo và kết nối vào hệ thống báo động
chung và hướng dẫn các hoạt động cứu hộ, cứu nạn khi xảy ra. Các đảo xa cần tăng
cường biện pháp tuyên truyền, hướng dẫn phịng tránh động đất, sóng thần cụ thể và
thường xun.
6. Do sự vận chuyển, liên lạc giữa đất liền và đảo xa cần tổ chức dự trữ một số
phương tiện cứu hộ, tổ chức diễn tập, tuyên truyền kỹ và chuẩn bị chu đáo. Có các giải
pháp khắc phục hậu quả của sóng thần sau khi xảy ra.
1.6.3. Các giải pháp khắc phục hậu quả của sóng thần:
- Thơng báo kịp thời và nhiều lần qua các phương tiện truyền thơng về sự cố sóng
thần đã xảy ra.
- Tổ chức cứu hộ, tìm kiếm người mất tích, sử dụng các lực lượng, mọi phương tiện
và thiết bị cần thiết, thông báo tìm người mất tích.
- Tìm tàu thuyền trên biển thông qua các phương tiện phát thanh, radio, máy bộ đàm

tìm kiếm và ứng cứu đối với các tàu, thuyền và con người bị nạn hoặc đang mất tích trên
biển.
- Vệ sinh môi trường để hạn chế dịch bệnh lây lan.
- Dựng lều trại, cung cấp thực phẩm, nước uống, cứu chữa và cấp thuốc cho những
người bị nạn, sập nhà, bị thương,…
- Khảo sát, đánh giá trên thực địa về tác động của sóng thần, theo dõi chặc chẽ diễn
biến liên quan để có các số liệu phục vụ nghiên cứu cơ sở cho các dự báo cảnh báo tiếp
theo.
- Phục hồi các hệ sinh thái, môi trường bị tổn thương trong thiên tai, tổ chức ứng
cứu các sự cố tràn dầu trên biển,…
- Thông báo và tổ chức phối hợp với các tổ chức quốc tế, các nước liên quan trong
hoạt động khắc phục hậu quả sóng thần, kêu gọi sự chi viện, ủng hộ của cộng đồng quốc
tế.

18


CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU SÓNG THẦN
Ở VIỆT NAM
2.1. Một số đặc điểm phân bố dân cư ở Việt Nam:
Dọc theo dải ven biển Việt Nam hiện có 27 tỉnh và thành phố trực thuộc trung
ương với tổng số dân trên 30 triệu người, trong đó khoảng 20 triệu người sống và hoạt
động chủ yếu gắn liền với biển.
Mật độ dân trung bình trên dải ven biển cao hơn so với những vùng ở sâu trong
nội địa. Tuy nhiên giữa các vùng khác nhau trên dãi ven biển, mật độ dân cư cũng khác
nhau. Mật độ dân cao nhất ở những thành phố, thị xã và thị trấn nằm trên bờ biển.
Theo đơn vị hành chính hiện hành thì các xã, phường, thị trấn nằm trực tiếp trên
đường bờ biển là những nơi chịu ảnh hưởng trực tiếp của sóng thần hoặc sóng do bão và
nước dâng. Thống kê về dân số của các xã, phường, thị trấn nói trên như sau:
+ Tổng số xã, phường, thị trấn trên đường bờ biển = 1440 đơn vị;

+ Dân số trung bình của một đơn vị cấp xã, phường, thị trấn rất khác nhau giữa các
vùng, miền và các tỉnh;
+ Miền Bắc ~ 6000 người/ đơn vị;
+ Miền Trung (từ Đà Nẳng đến Ninh Thuận) ~ 7500 người/ đơn vị;
+ Miền Nam ~ 6700 người/ đơn vị;
+ Những xã, phường có số dân đơng nhất ~ 18000 người;
+ Xã, phường, thị trấn có dân số thấp ~ 1000 - 2000 người.

19


Bảng 2: Dân số một số xã, phường, thị trấn ven biển miền Trung Việt Nam

2.2. Các nghiên cứu sóng thần ở Việt Nam:
Ở Việt Nam việc nghiên cứu đã bắt đầu từ nữa TK trước và đã đạt nhiều thành tựu
đáng kể, nhưng về nghiên cứu sóng thần vẫn còn ở một mức độ rất hạn chế. Trên thực tế
sóng thần khơng được coi là thiên tai nguy hiểm nhất ở Việt Nam như bão, lũ lụt,.....
Sau thảm họa động đất, sóng thần xảy ra ở Ấn Độ Dương (26/12/2004) Chính phủ
Việt Nam đã có những bước đột phá đáng kể về việc ứng phó với hiểm họa thiên tai này,
trong đó có việc ban hành Quy chế của Thủ tướng Chính phủ về báo tin động đất, sóng
20


thần (06/11/2006) và Quy chế của Thủ tướng Chính phủ về phịng chống động đất, sóng
thần (29/05/2007). Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần thuộc viện Vật lý
Địa cầu, viện Khoa học và công nghệ Việt Nam được thành lập ngày 4/9/2007 là cơ quan
duy nhất được chính phủ giao trách nhiệm về việc báo tin động đất và cảnh báo sóng thần
tại Việt Nam.
Một số dự án, đề tài nghiên cứu được triển khai trên khu vực biển Đông ở Việt
Nam:

+ Nghiên cứu đánh giá độ nguy hiểm độ nguy hiểm của động đất và sóng thần vùng ven
biển Việt Nam, đề xuất các biện pháp cảnh báo và phịng tránh. GS.TS Nguyễn Đình
Xun;
+ Đánh giá độ nguy hiểm sóng thần và khả năng ứng phó của Việt Nam. Đề tài hợp tác
Quốc tế giữa GNS và viện Vật lý địa cầu (2007-2008);
+ “Xây dựng tập bản đồ cảnh báo nguy cơ sóng thần cho các vùng bờ biển Việt Nam”
Chủ nhiệm PGS.TS Vũ Thanh Ca. .......v.v.
 Kết quả: Đã dựng lên một bức tranh tồn cảnh về độ nguy hiểm sóng thần trên khu
vực biển Đông và các vùng biển lân cận, vạch ra ranh giới của một số vùng nguồn động
đất có thể gây ra sóng thần có ảnh hưởng trực tiếp đến vùng biển Việt Nam. Độ nguy
hiểm của sóng thần khu vực biển Đông, do biển Việt Nam được bao bọc bởi lục địa
Trung Quốc về phía Bắc, hệ thống cung đảo dày đặc của Thái Lan và Malaysia về phía
Tây Nam, của Indonesia và Malaysia về phía Nam và quần đảo Philippines về phía đơng,
bờ biển Việt Nam chỉ phải chịu ảnh hưởng đáng kể nhất của những trận sóng thần được
phát sinh bên trong khu vực biển Đơng.

Hình 2.1: Bảng đồ kiến
tạo khu vực biển Đông
Nam Á

21


Hình 2.2: Bản đồ địa chấn kiến tạo lãnh thổ Việt Nam và khu vực Biển Đông

22


CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU SÓNG THẦN
TRÊN THẾ GIỚI

3.1. Lịch sử hệ thống cảnh báo sóng thần trên thế giới
Tại Nhật Bản hệ thống cảnh báo sóng thần đầu tiên được thiết lập vào năm 1941
và sớm đầu tư mạnh để phát triển các cơng nghệ ứng phó thiên tai.
Ở Mỹ từ 1946 đến 1947 (sau vụ sóng thần ở quần đảo Hawaii) đã quan tâm xây
dựng các hệ thống cảnh báo sóng thần ở miền ven biển Thái Bình Dương và ở quần đảo
Hawaii, các hệ thống cảnh báo có cả trong lĩnh vực quân sự và dân sự, tiếp đó là các
nước Nga, Chile, Nicaragua, Thụy Sĩ, Đức, Australia, Nga, Trung Quốc... tuy nhiên vì
chưa có hệ thống cảnh báo động đất và sóng thần quốc tế chung nên đã gặp nhiều khó
khăn trong việc liên kết cùng nhau cảnh báo giảm thiểu thiệt hại.
Mãi đến năm 1965, tổ chức UNESCO và Tiểu ban Hải dương học liên chính phủ
(Intergovenmental Occan-graphic Commission - IOC) đã chấp nhận đề nghị của Chính
phủ Mỹ mở rộng hệ thống cảnh báo sóng thần hiện có của Mỹ ở Hawaii trở thành trung
tâm của hệ thống cảnh báo sóng thần quốc tế Thái Bình Dương và cũng trong thời gian
này cũng đã chấp nhận đề nghị của các nước thành viên khác của IOC là tích hợp các
trang thiết bị và các hệ thống cảnh báo hiện có cùng các hệ thống truyền thơng vào chung
hệ thống cảnh báo sóng thần quốc tế này. Một hội nghị đã được tổ chức tại Hawaii năm
1965 để thành lập Trung tâm thông tin sóng thần quốc tế (The International Tsunami
Information Center- ITIC) và thành lập nhóm điều phối viên quốc tế đối với hệ thống
cảnh báo sóng thần.
Hệ thống cảnh báo sóng thần quốc tế sau khi tích hợp các hệ thống cảnh báo sóng
thần của một số nước (Mỹ, Nhật Bản, Chile...), và một số trung tâm của một số nước
khác đã trở thành hệ thống cảnh báo sóng thần quốc tế khu vực Thái Bình Dương. Đến
nay đã có 26 quốc gia tham gia, trong đó có Australia, Canada, Chile, Trung Quốc,
Colombia, Cộng hòa dân chủ Nhân dân Triều Tiên, Ecuador, Pháp, Indonesia, Nhật Bản,
Peru, Philippines... Trung tâm thông tin sóng thần cũng có trách nhiệm điều phối phổ
biến các chương trình giáo dục cộng đồng đối với các quốc gia thành viên và thực hiện
các chức năng nhiệm vụ khác có liên quan.
Hệ thống cảnh báo sóng thần quốc tế Thái Bình Dương đến nay bao gồm khoảng
100 trạm đo địa chấn, 100 trạm đo triều cường (lúc ban đầu số lượng các trạm ít hơn) và
101 trạm phổ biến lan truyền các thơng tin về động đất sóng thần nhanh nhất đặt chung

quanh vùng ven biển Thái Bình Dương.
Cơ quan Địa - Vật lý và khí tượng của Indonesia (BMKG) sở hữu một hệ thống
cảnh báo sớm sóng thần bao gồm mạng lưới 170 cảm biến động đất, 238 trạm tín hiệu và
137 máy đo triều. Ngồi ra, Indonesia cũng có một hệ thống cảnh báo sóng thần bao gồm
mạng lưới 21 phao cảnh báo dựa trên những dữ liệu thu thập từ các cảm biến đặt dưới
biển, hệ thống phao này do các nước Đức, Mỹ và Malaysia tài trợ.
Năm 2005, hệ thống cảnh báo sóng thần Ấn Độ Dương đã được LHQ thống nhất
thông qua trong một hội nghị quốc tế tại Kobe (Nhật Bản). Tổ chức Văn hóa, Khoa học
và Giáo dục LHQ (UNESCO) là cơ quan chủ trì chính thức đưa hệ thống này vào hoạt
23


động từ tháng 6-2006. Theo Reuters, hệ thống này bao gồm 25 trạm địa chấn chuyển tiếp
thông tin tới 26 trung tâm thơng tin sóng thần của mỗi quốc gia; và 6 hệ thống phao đánh
giá, báo cáo sóng thần đại dương (DART).

Hình 3: Phao cảnh báo sớm sóng thần trên Ấn Độ Dương
3.2. Cơ chế hoạt động của hệ thống cảnh báo
Khi phát hiện một trận động đất xảy ra, dữ liệu từ các máy ghi lập tức được gửi
đến Trung tâm cảnh báo sóng thần Thái Bình Dương ở Hawaii và Cơ quan Khí tượng
Nhật Bản xử lý, phối hợp các trung tâm sóng thần quốc gia trong khu vực. Các đơn vị
này có thể mất từ 15 - 20 phút để phân tích dữ liệu động đất và đưa ra bản dự báo sóng
thần gửi đến các trung tâm và tổ chức chính phủ của các nước khu vực Ấn Độ Dương.
Mỗi quốc gia sau đó sử dụng dữ liệu này cùng với các số liệu từ trạm đo đạc địa phương
để ban bố cảnh báo đến cơng dân theo các phương pháp như qua sóng radio, truyền hình
hay tin nhắn văn bản, cịi báo động, loa phóng thanh…
Mạng lưới cảnh báo sóng thần quốc tế cịn bao gồm hệ thống cảnh báo sóng thần
trên Thái Bình Dương, Đại Tây Dương, Địa Trung Hải và các biển liên kết. Ngoài ra,
Nhật Bản - quốc gia thường xuyên gánh chịu các trận động đất, sóng thần là nước sở hữu
hệ thống cảnh báo sớm tiên tiến, hiện đại hàng đầu thế giới, cụ thể hệ thống báo động cho

người dân biết khi có động đất và sóng thần sau hai đến ba phút xảy ra. Các hệ thống
cảnh báo sóng thần gần bờ của Nhật Bản bao gồm các cảm biến áp suất dưới đáy biển,
các trung tâm xử lý nhạy bén có thể phát báo động đến điện thoại di động và đổ chuông
vài giây trước khi mặt đất bắt đầu rung chuyển.

24


KẾT LUẬN
Biển Đông Việt Nam nằm trong vùng Đông Nam Á là khu vực có đặc điểm cấu
trúc phân dị và chia cắt bởi nhiều hệ thống có cấu trúc dạng đới hút chìm do va chạm và
chồng gối của những mảng thạch quyển lớn và là nơi phát sinh những động đất mạnh gây
nên những trận sóng thần có cường độ lớn và cực lớn. Các vùng động đất và sóng thần
với những đặc trưng và thơng số khác nhau làm cơ sở để đánh giá định lượng độ nguy
hiểm động đất và sóng thần trên tồn vùng ven biển và hải đảo Việt Nam.
Thảm họa sóng thần dù rất hiếm khi xảy ra nhưng có thể gây nên những cái chết
khủng khiếp. Để chủ động ứng phó nguy cơ xảy ra sóng thần, Việt Nam đã từng bước
đầu tư xây dựng các trạm cảnh báo thiên tai, trong đó có cảnh báo sóng thần. Đồng thời
trang bị kiến thức, kỹ năng ứng phó với rủi ro thiên tai nhằm mục đích giáo dục thế hệ trẻ
tiêu biểu - những nhà lãnh đạo tương lai - nâng cao nhận thức về các thảm họa tự nhiên
như động đất và sóng thần. Đào tạo các biện pháp ứng phó, bảo vệ tính mạng, tài sản,
giảm nhẹ thiệt hại của thiên tai, nhanh chóng phục hồi sau khi thảm họa xảy ra. Đồng
thời nhấn mạnh tinh thần đoàn kết quốc tế, giúp đỡ, tương trợ lẫn nhau đối phó với các
thảm họa tự nhiên như sóng thần.
Thiên tai sóng thần cũng như nhiều loại thiên tai khác là những điều con người
khơng thể lường trước và thay đổi được. Vì thế trước hết chúng ta cần phải tự nâng cao
kiến thức, sự hiểu biết về thiên tai nói chung để bảo vệ cho chính bản thân mình và
những người xung quanh. Thực tế cho thấy, dù nền văn minh của con người có phát triển
đến đâu đi nữa thì khi đứng trước sự giận dữ của mẹ thiên nhiên chúng ta vẫn vơ cùng
nhỏ bé. Cũng chính một phần hành động của chúng ta đã góp phần làm thay đổi hệ sinh

thái, khí hậu khiến cho những tham họa thiên nhiên ngày càng nhiều và tàn khốc hơn. Vì
thế ngay từ bây giờ chúng ta hãy bằng những hành động nhỏ nhất giúp Trái Đất mãi xanh
tươi cho thệ hệ mai sau.

25