bai giang tham khao y khoa

<span class='text_page_counter'>(1)</span>LÝ THUYẾT Y3. SUY THƯỢNG THẬN Ths Bs Nguyễn Dạ Thảo Uyên.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 1/ Nhân vật này là ai?. 2/ Mắc bệnh gì?.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> MỤC TIÊU 1/ Mô tả được các triệu chứng lâm sàng của suy thượng thận mạn. 2/ Chỉ định đúng các xét nghiệm hormone dùng chẩn đoán 3/ Chẩn đoán được cơn suy thượng thận cấp.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> GIẢI PHẪU TUYẾN THƯỢNG THẬN Lớp cầu Lớp bó Lớp lưới. William textbook of endocrinology, 12th edition, Chapter 15, “The Adrenal Cortex”, pp481.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> SINH LÝ VỎ THƯỢNG THẬN. Mineralcortico id Glucocorticoid. Androgen William textbook of endocrinology, 12th edition, Chapter 15, “The Adrenal Cortex”, pp481.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> SINH LÝ VỎ THƯỢNG THẬN. William textbook of endocrinology, 12th edition, Chapter 15, “The Adrenal Cortex”, pp523.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> TÁC DỤNG CỦA ALDOSTERONE.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> TÁC DỤNG CỦA GLUCOCORTICOIDS. Guyton Textbook of Medical Physiology, 11th ed, Unit XVI, Chapter 77, “Adrenalcortical Hormones”.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> SINH LÝ VỎ THƯỢNG THẬN. Guyton Textbook of Medical Physiology, 11th ed, Unit XVI, Chapter 77, “Adrenalcortical Hormones”.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> ĐIỀU HÒA TIẾT CORTISOL VÀ ALDOSTERONE. William textbook of endocrinology, 12th edition, Chapter 15, “The Adrenal Cortex”.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> SINH LÝ TIẾT CORTISOL TRONG NGÀY. Guyton Textbook of Medical Physiology, 11th ed, Unit XVI, Chapter 77, “Adrenalcortical Hormones”, pp 956.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> ACTH. Guyton Textbook of Medical Physiology, 11th ed, Unit XVI, Chapter 77, “Adrenalcortical Hormones”, pp 957.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> SỰ BÀI TIẾT ACTH TRONG NGÀY. Guyton Textbook of Medical Physiology, 11th ed, Unit XVI, Chapter 77, “Adrenalcortical Hormones”, pp 957.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> NHỊP BÀI TIẾT ACTH VÀ CORTISOL. Nhịp tiết và khác biệt ngày đêm của ACTH và cortisol → thử một mẫu máu ngẫu nhiên không đáng tin cậy.. Guyton Textbook of Medical Physiology, 11th ed, Unit XVI, Chapter 77, “Adrenalcortical Hormones”, pp 956.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> XÉT NGHIỆM CORTISOL. CORTISOL MÁU 8 GIỜ SÁNG. William textbook of endocrinology, 12th edition, Chapter 15, “The Adrenal Cortex”.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> XÉT NGHIỆM ACTH MÁU. ACTH máu 8 giờ sáng. Guyton Textbook of Medical Physiology, 11th ed, Unit XVI, Chapter 77, “Adrenalcortical Hormones”, pp 956.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> SUY THƯỢNG THẬN MẠN Suy thượng thận mạn (STT) là tình trạng ↓ sản xuất glucocorticoid hay mineralcorticoid hoặc cả hai..

<span class='text_page_counter'>(18)</span> PHÂN LOẠI.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> SINH LÝ BỆNH. Tổn thương tại vỏ thượng thận. Tổn thương vùng hạ đồi- tuyến yên. ↓ CORTISOL ↑ ACTH. ↓ ACTH ↓ CORTISOL.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Nguyên nhân suy thượng thận mạn nguyên phát Bệnh Addison chiếm 80%. William textbook of endocrinology, 12th edition, Chapter 15, “The Adrenal Cortex”, pp515.

<span class='text_page_counter'>(21)</span> Nguyên nhân suy thượng thận mạn nguyên phát Bệnh di truyền: Tăng sản thượng thận bẩm sinh Tăng sản thượng thận nhiễm lipid bẩm sinh Loạn sản chất trắng Thiếu glucocorticoid có tính gia đình Hội chứng 3A (HC Allgrove) Giảm sản thượng thận bẩm sinh William textbook of endocrinology, 12th edition, Chapter 15, “The Adrenal Cortex”, pp515.

<span class='text_page_counter'>(22)</span> Nguyên nhân suy thượng thận mạn thứ phát NN thường gặp nhất: dùng corticoid lâu ngày → ức chế ACTH. William textbook of endocrinology, 12th edition, Chapter 15, “The Adrenal Cortex”, pp515.

<span class='text_page_counter'>(23)</span> Big picture of Pathology, Chapter 18, “Endocrinology Pathology”, pp356.

<span class='text_page_counter'>(24)</span> Ảnh hưởng của thiếu Aldosterone •Giảm huyết áp, giảm cung lượng tim • Thèm ăn muối. •Tăng K máu và toan máu (thiếu mineralocorticoid trầm trọng).

<span class='text_page_counter'>(25)</span> Ảnh hưởng của thiếu glucocorticoid • Giảm đường huyết • Giảm glycogen trong cơ gây yếu cơ, mệt • Chán ăn, buồn nôn, nôn • Hạ natri • Giảm bạch cầu, giảm đề kháng của cơ thể.

<span class='text_page_counter'>(26)</span> Ảnh hưởng của thiếu androgen •Ít gây triệu chứng rõ rệt •Góp phần làm suy nhược toàn thân.

<span class='text_page_counter'>(27)</span> Triệu chứng trong suy thượng thận mạn nguyên phát. William textbook of endocrinology, 12th edition, Chapter 15, “The Adrenal Cortex”, table 15-18, pp 518.

<span class='text_page_counter'>(28)</span>

<span class='text_page_counter'>(29)</span> Tăng sắc tố niêm mạc miệng.

<span class='text_page_counter'>(30)</span> TĂNG SẮC TỐ.

<span class='text_page_counter'>(31)</span> Triệu chứng suy thượng thận mạn thứ phát. • Không sạm da niêm • Kèm với thiếu hormone của các trục khác nếu NN là suy tuyến yên. William textbook of endocrinology, 12th edition, Chapter 15, “The Adrenal Cortex”.

<span class='text_page_counter'>(32)</span> Cận lâm sàng  Đo Cortisol máu  Đo ACTH máu  Nghiệm pháp động: Nghiệm pháp hạ đường huyết bằng insulin; Test Synacthen. Andreas Barthel, Holger S. Willenberg (2016). “Adrenal insufficiency”. Endocrinology Adult and Pediatric Vol.2. Elsevier Saunder, 7th ed, pp. 1763-1774..

<span class='text_page_counter'>(33)</span> Cận lâm sàng khác • Hạ Na máu (90%), tăng K (65%) • BUN, creatinin tăng • Đường huyết thấp • CTM: Thiếu máu đẳng sắc đẳng bào. Andreas Barthel, Holger S. Willenberg (2016). “Adrenal insufficiency”. Endocrinology Adult and Pediatric Vol.2. Elsevier Saunder, 7th ed, pp. 1763-1774..

<span class='text_page_counter'>(34)</span> Test Synacthen • Mục đích : đánh giá chức năng tuyến thượng thận • Cách làm: Chích tĩnh mạch hoặc tiêm bắp ACTH tổng hợp 250μg Lấy máu thử cortisol lúc 0, 30, và 60 phút sau chích → Cortisol máu tăng: chức năng TT bình thường → Cortisol máu thấp: suy giảm chức năng TT.

<span class='text_page_counter'>(35)</span> Nghiệm pháp hạ đường huyết bằng Insulin Mục đích: Đánh giá đáp ứng ACTH của tuyến yên Bình thường: loại suy thượng thận thứ phát Đáp ứng thấp kèm test Synacthen bình thường: suy thượng thận mạn thứ phát.

<span class='text_page_counter'>(36)</span> Nghiệm pháp hạ đường huyết bằng Insulin Cách làm: •Chích bolus tĩnh mạch insulin thường 0.15 unit/kg và đo glucose máu mỗi 15 phút đến khi glucose máu < 45 mg/mL •Lấy máu mỗi 15 phút thử ACTH và cortisol..

<span class='text_page_counter'>(37)</span> Chẩn đoán • Triệu chứng lâm sàng • CLS: nồng độ hormon Cortisol máu, ACTH máu • Test Synacthen và nghiệm pháp hạ đường huyết bằng Insulin khi cần.

<span class='text_page_counter'>(38)</span> Chẩn đoán Triệu chứng LS Cortisol máu ↓ ACTH máu ACTH ↑. Suy TT mạn nguyên phát. ACTH ↓. Suy TT mạn thứ phát. Test synacthen Cortisol tăng. Cortisol bt/ ↓. Chức năng TT bình thường. Chức năng TT bất thường. NP hạ đường huyết. ACTH tăng suy TT mạn nguyên phát. ACTH thấp Suy TT mạn thứ phát.

<span class='text_page_counter'>(39)</span> Chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý khác • Tụt HA • Hạ Na, tăng K • Sụt cân không lý giải được, yếu mệt, chán ăn • Nôn, buồn nôn, tiêu chảy • Sạm da.

<span class='text_page_counter'>(40)</span> Tóm tắt  Suy thượng thận: Nguyên phát & thứ phát  NN thường gặp nhất: Bệnh Addison & dùng corticoid lâu ngày  Chẩn đoán: triệu chứng lâm sàng, hormone, test chẩn đoán.

<span class='text_page_counter'>(41)</span> CƠN SUY THƯỢNG THẬN CẤP. •Thiếu cortisol trầm trọng •Cấp cứu nội khoa- nội tiết.

<span class='text_page_counter'>(42)</span> Yếu tố thúc đẩy • Stress trên người bị suy thượng thận tiềm tàng • Đột ngột ngưng hormone thay thế • Dùng thuốc ức chế tổng hợp/ gia tăng chuyển hóa steroid trên người có giảm dự trữ thượng thận.

<span class='text_page_counter'>(43)</span> Yếu tố thúc đẩy • Phẫu thuật tuyến thượng thận • Tổn thương cả 2 tuyến do chấn thương, xuất huyết • Dùng hormone giáp cho người bị suy TT chưa điều trị ổn định • Trụy yên.

<span class='text_page_counter'>(44)</span> TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG & CLS. William textbook of endocrinology, 12th edition, Chapter 15, “The Adrenal Cortex”, pp518.

<span class='text_page_counter'>(45)</span> Chẩn đoán cơn suy TT cấp • Có triệu chứng lâm sàng gợi ý • BN Addison/ đang dùng corticoid • Trụy mạch cải thiện nhanh sau chích hydrocortisone.

<span class='text_page_counter'>(46)</span> THANK YOU.

<span class='text_page_counter'>(47)</span>